Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੪. ਕਾਰਣਪਾਲੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
4. Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā
੧੯੪. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਮਞ੍ਞੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਞ੍ਞੇਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥਂ ਨਿਪਾਤਪਦਂ। ਤਸ੍ਸ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾવਸੇਨ ਚੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਉਦਾਹੁ ਨੋ’’ਤਿ। ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਤਿ ਭવਂ ਪਿਙ੍ਗਿਯਾਨੀ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾવੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ ਆਹ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭવਂ ਪਿਙ੍ਗਿਯਾਨੀ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ ਉਦਾਹੁ ਨੋ’’ਤਿ, ਯਥਾ ਤੇ ਖਮੇਯ੍ਯ, ਤਥਾ ਨਂ ਕਥੇਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਹਂ ਕੋ ਨਾਮ, ਮਮ ਅવਿਸਯੋ ਏਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਕੋ ਚਾਤਿ ਹੇਤੁਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤવਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੁਤੋ ਚਾ’’ਤਿ। ਤਥਾ ਚਾਹ ‘‘ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾવੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਂ , ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਮਯਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਬੁਦ੍ਧੋਯੇવ ਭવੇਯ੍ਯ ਅਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਥਾ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਾਨੁਭਾવਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਪਨੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਓਰਮਤ੍ਤਕਂ ਸੀਲਮਤ੍ਤਕਂ, ਯੇਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੭)। ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਞ੍ਞੇવ ਧਮ੍ਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਦੁਦ੍ਦਸਾ ਦੁਰਨੁਬੋਧਾ…ਪੇ॰… ਯੇਹਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਂ વਣ੍ਣਂ ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੮) ਚ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਸੋਪਿ ਨੂਨਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ।
194. Catutthe paṇḍito maññeti ettha maññeti idaṃ ‘‘maññatī’’ti iminā samānatthaṃ nipātapadaṃ. Tassa iti-saddaṃ ānetvā atthaṃ dassento ‘‘paṇḍitoti maññatī’’ti āha. Anumatipucchāvasena cetaṃ vuttaṃ. Tenevāha ‘‘udāhu no’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññati bhavaṃ piṅgiyānī samaṇassa gotamassa paññāveyyattiya’’nti vuttamevatthaṃ puna gaṇhanto ‘‘paṇḍito maññe’’ti āha, tasmā vuttaṃ ‘‘bhavaṃ piṅgiyānī samaṇaṃ gotamaṃ paṇḍitoti maññati udāhu no’’ti, yathā te khameyya, tathā naṃ kathehīti adhippāyo. Ahaṃ ko nāma, mama avisayo esoti dasseti. Ko cāti hetunissakke paccattavacananti āha ‘‘kuto cā’’ti. Tathā cāha ‘‘kena kāraṇena jānissāmī’’ti, yena kāraṇena samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jāneyyaṃ , taṃ kāraṇaṃ mayi natthīti adhippāyo. Buddhoyeva bhaveyya abuddhassa sabbathā buddhañāṇānubhāvaṃ jānituṃ asakkuṇeyyattāti. Vuttañhetaṃ – ‘‘appamattakaṃ panetaṃ, bhikkhave, oramattakaṃ sīlamattakaṃ, yena puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya (dī. ni. 1.7). Atthi, bhikkhave, aññeva dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā…pe… yehi tathāgatassa yathābhūtaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamāno vadeyyā’’ti (dī. ni. 1.28) ca. Etthāti ‘‘sopi nūnassa tādiso’’ti etasmiṃ pade.
ਪਸਤ੍ਥਪ੍ਪਸਤ੍ਥੋਤਿ ਪਸਤ੍ਥੇਹਿ ਪਾਸਂਸੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣੇਹੇવ ਸੋ ਪਸਤ੍ਥੋ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਕਿਤ੍ਤਿਨਾ, ਪਸਂਸਾਸਭਾવੇਨੇવ ਪਾਸਂਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਮਣਿਰਤਨਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਨੋ ਮਣਿਰਤਨਂ।
Pasatthappasatthoti pasatthehi pāsaṃsehi attano guṇeheva so pasattho, na tassa kittinā, pasaṃsāsabhāveneva pāsaṃsoti attho. Tenāha ‘‘sabbaguṇāna’’ntiādi. Maṇiratananti cakkavattino maṇiratanaṃ.
ਸਦੇવਕੇ ਪਾਸਂਸਾਨਮ੍ਪਿ ਪਾਸਂਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਸਤ੍ਥੇਹਿ વਾ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯવਿਕਪ੍ਪੋ ਗਹਿਤੋ। ਅਰਣੀਯਤੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਏવ વਸਤੀਤਿ વਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥવਸੋ। ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਆਨਿਸਂਸਭੂਤਂ ਫਲਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਥવਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਾਨਿਸਂਸ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਥੋ વਾ ਫਲਂ ਤਦਧੀਨવੁਤ੍ਤਿਤਾਯ વਸੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥવਸੋ, ਕਾਰਣਂ।
Sadevake pāsaṃsānampi pāsaṃsoti dassetuṃ ‘‘pasatthehi vā’’ti dutiyavikappo gahito. Araṇīyato attho, so eva vasatīti vasoti atthavaso. Tassa tassa payogassa ānisaṃsabhūtaṃ phalanti āha ‘‘atthavasanti atthānisaṃsa’’nti. Attho vā phalaṃ tadadhīnavuttitāya vaso etassāti atthavaso, kāraṇaṃ.
ਖੁਦ੍ਦਕਮਧੂਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਮਕ੍ਖਿਕਾਹਿ ਕਤਦਣ੍ਡਕਮਧੁ। ਅਨੇਲ਼ਕਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦੋਸਂ ਅਪਗਤਮਕ੍ਖਿਕਣ੍ਡਕਂ।
Khuddakamadhūti khuddakamakkhikāhi katadaṇḍakamadhu. Aneḷakanti niddosaṃ apagatamakkhikaṇḍakaṃ.
ਉਦਾਹਰੀਯਤਿ ਉਬ੍ਬੇਗਪੀਤਿવਸੇਨਾਤਿ ਉਦਾਨਂ, ਤਥਾ વਾ ਉਦਾਹਰਣਂ ਉਦਾਨਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਦਾਹਾਰਂ ਉਦਾਹਰੀ’’ਤਿ। ਯਥਾ ਪਨ ਤਂ વਚਨਂ ਉਦਾਨਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੇਸਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
Udāharīyati ubbegapītivasenāti udānaṃ, tathā vā udāharaṇaṃ udānaṃ. Tenāha ‘‘udāhāraṃ udāharī’’ti. Yathā pana taṃ vacanaṃ udānanti vuccati, taṃ dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
ਕਾਰਣਪਾਲੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੪. ਕਾਰਣਪਾਲੀਸੁਤ੍ਤਂ • 4. Kāraṇapālīsuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੪. ਕਾਰਣਪਾਲੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā