Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
൪. കാരണപാലീസുത്തവണ്ണനാ
4. Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā
൧൯൪. ചതുത്ഥേ പണ്ഡിതോ മഞ്ഞേതി ഏത്ഥ മഞ്ഞേതി ഇദം ‘‘മഞ്ഞതീ’’തി ഇമിനാ സമാനത്ഥം നിപാതപദം. തസ്സ ഇതി-സദ്ദം ആനേത്വാ അത്ഥം ദസ്സേന്തോ ‘‘പണ്ഡിതോതി മഞ്ഞതീ’’തി ആഹ. അനുമതിപുച്ഛാവസേന ചേതം വുത്തം. തേനേവാഹ ‘‘ഉദാഹു നോ’’തി. ‘‘തം കിം മഞ്ഞതി ഭവം പിങ്ഗിയാനീ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ പഞ്ഞാവേയ്യത്തിയ’’ന്തി വുത്തമേവത്ഥം പുന ഗണ്ഹന്തോ ‘‘പണ്ഡിതോ മഞ്ഞേ’’തി ആഹ, തസ്മാ വുത്തം ‘‘ഭവം പിങ്ഗിയാനീ സമണം ഗോതമം പണ്ഡിതോതി മഞ്ഞതി ഉദാഹു നോ’’തി, യഥാ തേ ഖമേയ്യ, തഥാ നം കഥേഹീതി അധിപ്പായോ. അഹം കോ നാമ, മമ അവിസയോ ഏസോതി ദസ്സേതി. കോ ചാതി ഹേതുനിസ്സക്കേ പച്ചത്തവചനന്തി ആഹ ‘‘കുതോ ചാ’’തി. തഥാ ചാഹ ‘‘കേന കാരണേന ജാനിസ്സാമീ’’തി, യേന കാരണേന സമണസ്സ ഗോതമസ്സ പഞ്ഞാവേയ്യത്തിയം ജാനേയ്യം , തം കാരണം മയി നത്ഥീതി അധിപ്പായോ. ബുദ്ധോയേവ ഭവേയ്യ അബുദ്ധസ്സ സബ്ബഥാ ബുദ്ധഞാണാനുഭാവം ജാനിതും അസക്കുണേയ്യത്താതി. വുത്തഞ്ഹേതം – ‘‘അപ്പമത്തകം പനേതം, ഭിക്ഖവേ, ഓരമത്തകം സീലമത്തകം, യേന പുഥുജ്ജനോ തഥാഗതസ്സ വണ്ണം വദമാനോ വദേയ്യ (ദീ॰ നി॰ ൧.൭). അത്ഥി, ഭിക്ഖവേ, അഞ്ഞേവ ധമ്മാ ഗമ്ഭീരാ ദുദ്ദസാ ദുരനുബോധാ…പേ॰… യേഹി തഥാഗതസ്സ യഥാഭൂതം വണ്ണം സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യാ’’തി (ദീ॰ നി॰ ൧.൨൮) ച. ഏത്ഥാതി ‘‘സോപി നൂനസ്സ താദിസോ’’തി ഏതസ്മിം പദേ.
194. Catutthe paṇḍito maññeti ettha maññeti idaṃ ‘‘maññatī’’ti iminā samānatthaṃ nipātapadaṃ. Tassa iti-saddaṃ ānetvā atthaṃ dassento ‘‘paṇḍitoti maññatī’’ti āha. Anumatipucchāvasena cetaṃ vuttaṃ. Tenevāha ‘‘udāhu no’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññati bhavaṃ piṅgiyānī samaṇassa gotamassa paññāveyyattiya’’nti vuttamevatthaṃ puna gaṇhanto ‘‘paṇḍito maññe’’ti āha, tasmā vuttaṃ ‘‘bhavaṃ piṅgiyānī samaṇaṃ gotamaṃ paṇḍitoti maññati udāhu no’’ti, yathā te khameyya, tathā naṃ kathehīti adhippāyo. Ahaṃ ko nāma, mama avisayo esoti dasseti. Ko cāti hetunissakke paccattavacananti āha ‘‘kuto cā’’ti. Tathā cāha ‘‘kena kāraṇena jānissāmī’’ti, yena kāraṇena samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jāneyyaṃ , taṃ kāraṇaṃ mayi natthīti adhippāyo. Buddhoyeva bhaveyya abuddhassa sabbathā buddhañāṇānubhāvaṃ jānituṃ asakkuṇeyyattāti. Vuttañhetaṃ – ‘‘appamattakaṃ panetaṃ, bhikkhave, oramattakaṃ sīlamattakaṃ, yena puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya (dī. ni. 1.7). Atthi, bhikkhave, aññeva dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā…pe… yehi tathāgatassa yathābhūtaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamāno vadeyyā’’ti (dī. ni. 1.28) ca. Etthāti ‘‘sopi nūnassa tādiso’’ti etasmiṃ pade.
പസത്ഥപ്പസത്ഥോതി പസത്ഥേഹി പാസംസേഹി അത്തനോ ഗുണേഹേവ സോ പസത്ഥോ, ന തസ്സ കിത്തിനാ, പസംസാസഭാവേനേവ പാസംസോതി അത്ഥോ. തേനാഹ ‘‘സബ്ബഗുണാന’’ന്തിആദി. മണിരതനന്തി ചക്കവത്തിനോ മണിരതനം.
Pasatthappasatthoti pasatthehi pāsaṃsehi attano guṇeheva so pasattho, na tassa kittinā, pasaṃsāsabhāveneva pāsaṃsoti attho. Tenāha ‘‘sabbaguṇāna’’ntiādi. Maṇiratananti cakkavattino maṇiratanaṃ.
സദേവകേ പാസംസാനമ്പി പാസംസോതി ദസ്സേതും ‘‘പസത്ഥേഹി വാ’’തി ദുതിയവികപ്പോ ഗഹിതോ. അരണീയതോ അത്ഥോ, സോ ഏവ വസതീതി വസോതി അത്ഥവസോ. തസ്സ തസ്സ പയോഗസ്സ ആനിസംസഭൂതം ഫലന്തി ആഹ ‘‘അത്ഥവസന്തി അത്ഥാനിസംസ’’ന്തി. അത്ഥോ വാ ഫലം തദധീനവുത്തിതായ വസോ ഏതസ്സാതി അത്ഥവസോ, കാരണം.
Sadevake pāsaṃsānampi pāsaṃsoti dassetuṃ ‘‘pasatthehi vā’’ti dutiyavikappo gahito. Araṇīyato attho, so eva vasatīti vasoti atthavaso. Tassa tassa payogassa ānisaṃsabhūtaṃ phalanti āha ‘‘atthavasanti atthānisaṃsa’’nti. Attho vā phalaṃ tadadhīnavuttitāya vaso etassāti atthavaso, kāraṇaṃ.
ഖുദ്ദകമധൂതി ഖുദ്ദകമക്ഖികാഹി കതദണ്ഡകമധു. അനേളകന്തി നിദ്ദോസം അപഗതമക്ഖികണ്ഡകം.
Khuddakamadhūti khuddakamakkhikāhi katadaṇḍakamadhu. Aneḷakanti niddosaṃ apagatamakkhikaṇḍakaṃ.
ഉദാഹരീയതി ഉബ്ബേഗപീതിവസേനാതി ഉദാനം, തഥാ വാ ഉദാഹരണം ഉദാനം. തേനാഹ ‘‘ഉദാഹാരം ഉദാഹരീ’’തി. യഥാ പന തം വചനം ഉദാനന്തി വുച്ചതി, തം ദസ്സേതും ‘‘യഥാ ഹീ’’തിആദി വുത്തം. സേസം സുവിഞ്ഞേയ്യമേവ.
Udāharīyati ubbegapītivasenāti udānaṃ, tathā vā udāharaṇaṃ udānaṃ. Tenāha ‘‘udāhāraṃ udāharī’’ti. Yathā pana taṃ vacanaṃ udānanti vuccati, taṃ dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
കാരണപാലീസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya / ൪. കാരണപാലീസുത്തം • 4. Kāraṇapālīsuttaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൪. കാരണപാലീസുത്തവണ്ണനാ • 4. Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā