Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya

    १०. कारण्डवसुत्तं

    10. Kāraṇḍavasuttaṃ

    १०. एकं समयं भगवा चम्पायं विहरति गग्गराय पोक्खरणिया तीरे। तेन खो पन समयेन भिक्खू भिक्खुं आपत्तिया चोदेन्ति। सो भिक्खु भिक्खूहि आपत्तिया चोदियमानो अञ्‍ञेनाञ्‍ञं पटिचरति, बहिद्धा कथं अपनामेति, कोपञ्‍च दोसञ्‍च अप्पच्‍चयञ्‍च पातुकरोति।

    10. Ekaṃ samayaṃ bhagavā campāyaṃ viharati gaggarāya pokkharaṇiyā tīre. Tena kho pana samayena bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno aññenāññaṃ paṭicarati, bahiddhā kathaṃ apanāmeti, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti.

    अथ खो भगवा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘निद्धमथेतं , भिक्खवे, पुग्गलं; निद्धमथेतं, भिक्खवे, पुग्गलं। अपनेय्येसो 1, भिक्खवे, पुग्गलो। किं वो तेन परपुत्तेन विसोधितेन 2! इध , भिक्खवे, एकच्‍चस्स पुग्गलस्स तादिसंयेव होति अभिक्‍कन्तं पटिक्‍कन्तं आलोकितं विलोकितं समिञ्‍जितं पसारितं सङ्घाटिपत्तचीवरधारणं, सेय्यथापि अञ्‍ञेसं भद्दकानं भिक्खूनं – यावस्स भिक्खू आपत्तिं न पस्सन्ति। यतो च ख्वस्स भिक्खू आपत्तिं पस्सन्ति, तमेनं एवं जानन्ति – ‘समणदूसीवायं 3 समणपलापो समणकारण्डवो’ति 4। तमेनं इति विदित्वा बहिद्धा नासेन्ति। तं किस्स हेतु? मा अञ्‍ञे भद्दके भिक्खू दूसेसी’’ति!

    Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘niddhamathetaṃ , bhikkhave, puggalaṃ; niddhamathetaṃ, bhikkhave, puggalaṃ. Apaneyyeso 5, bhikkhave, puggalo. Kiṃ vo tena paraputtena visodhitena 6! Idha , bhikkhave, ekaccassa puggalassa tādisaṃyeva hoti abhikkantaṃ paṭikkantaṃ ālokitaṃ vilokitaṃ samiñjitaṃ pasāritaṃ saṅghāṭipattacīvaradhāraṇaṃ, seyyathāpi aññesaṃ bhaddakānaṃ bhikkhūnaṃ – yāvassa bhikkhū āpattiṃ na passanti. Yato ca khvassa bhikkhū āpattiṃ passanti, tamenaṃ evaṃ jānanti – ‘samaṇadūsīvāyaṃ 7 samaṇapalāpo samaṇakāraṇḍavo’ti 8. Tamenaṃ iti viditvā bahiddhā nāsenti. Taṃ kissa hetu? Mā aññe bhaddake bhikkhū dūsesī’’ti!

    ‘‘सेय्यथापि, भिक्खवे, सम्पन्‍ने यवकरणे यवदूसी 9 जायेथ यवपलापो यवकारण्डवोति। तस्स तादिसंयेव मूलं होति, सेय्यथापि अञ्‍ञेसं भद्दकानं यवानं; तादिसंयेव नाळं होति, सेय्यथापि अञ्‍ञेसं भद्दकानं यवानं; तादिसंयेव पत्तं होति, सेय्यथापि अञ्‍ञेसं भद्दकानं यवानं – यावस्स सीसं न निब्बत्तति। यतो च ख्वस्स सीसं निब्बत्तति, तमेनं एवं जानन्ति – ‘यवदूसीवायं यवपलापो यवकारण्डवो’ति । तमेनं इति विदित्वा समूलं उप्पाटेत्वा बहिद्धा यवकरणस्स छड्डेन्ति। तं किस्स हेतु? मा अञ्‍ञे भद्दके यवे दूसेसीति!

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, sampanne yavakaraṇe yavadūsī 10 jāyetha yavapalāpo yavakāraṇḍavoti. Tassa tādisaṃyeva mūlaṃ hoti, seyyathāpi aññesaṃ bhaddakānaṃ yavānaṃ; tādisaṃyeva nāḷaṃ hoti, seyyathāpi aññesaṃ bhaddakānaṃ yavānaṃ; tādisaṃyeva pattaṃ hoti, seyyathāpi aññesaṃ bhaddakānaṃ yavānaṃ – yāvassa sīsaṃ na nibbattati. Yato ca khvassa sīsaṃ nibbattati, tamenaṃ evaṃ jānanti – ‘yavadūsīvāyaṃ yavapalāpo yavakāraṇḍavo’ti . Tamenaṃ iti viditvā samūlaṃ uppāṭetvā bahiddhā yavakaraṇassa chaḍḍenti. Taṃ kissa hetu? Mā aññe bhaddake yave dūsesīti!

    ‘‘एवमेवं खो, भिक्खवे, इधेकच्‍चस्स पुग्गलस्स तादिसंयेव होति अभिक्‍कन्तं पटिक्‍कन्तं आलोकितं विलोकितं समिञ्‍जितं पसारितं सङ्घाटिपत्तचीवरधारणं, सेय्यथापि अञ्‍ञेसं भद्दकानं भिक्खूनं – यावस्स भिक्खू आपत्तिं न पस्सन्ति। यतो च ख्वस्स भिक्खू आपत्तिं पस्सन्ति, तमेनं एवं जानन्ति – ‘समणदूसीवायं समणपलापो समणकारण्डवो’ति। तमेनं इति विदित्वा बहिद्धा नासेन्ति। तं किस्स हेतु? मा अञ्‍ञे भद्दके भिक्खू दूसेसीति।

    ‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhave, idhekaccassa puggalassa tādisaṃyeva hoti abhikkantaṃ paṭikkantaṃ ālokitaṃ vilokitaṃ samiñjitaṃ pasāritaṃ saṅghāṭipattacīvaradhāraṇaṃ, seyyathāpi aññesaṃ bhaddakānaṃ bhikkhūnaṃ – yāvassa bhikkhū āpattiṃ na passanti. Yato ca khvassa bhikkhū āpattiṃ passanti, tamenaṃ evaṃ jānanti – ‘samaṇadūsīvāyaṃ samaṇapalāpo samaṇakāraṇḍavo’ti. Tamenaṃ iti viditvā bahiddhā nāsenti. Taṃ kissa hetu? Mā aññe bhaddake bhikkhū dūsesīti.

    ‘‘सेय्यथापि, भिक्खवे, महतो धञ्‍ञरासिस्स फुणमानस्स 11 तत्थ यानि तानि धञ्‍ञानि दळ्हानि सारवन्तानि तानि एकमन्तं पुञ्‍जं होति, यानि पन तानि धञ्‍ञानि दुब्बलानि पलापानि तानि वातो एकमन्तं अपवहति 12। तमेनं सामिका सम्मज्‍जनिं गहेत्वा भिय्योसोमत्ताय अपसम्मज्‍जन्ति। तं किस्स हेतु? मा अञ्‍ञे भद्दके धञ्‍ञे दूसेसीति! एवमेवं खो, भिक्खवे, इधेकच्‍चस्स पुग्गलस्स तादिसंयेव होति अभिक्‍कन्तं पटिक्‍कन्तं आलोकितं विलोकितं समिञ्‍जितं पसारितं सङ्घाटिपत्तचीवरधारणं, सेय्यथापि अञ्‍ञेसं भद्दकानं भिक्खूनं – यावस्स भिक्खू आपत्तिं न पस्सन्ति। यतो च ख्वस्स भिक्खू आपत्तिं पस्सन्ति, तमेनं एवं जानन्ति – ‘समणदूसीवायं समणपलापो समणकारण्डवो’ति। तमेनं इति विदित्वा बहिद्धा नासेन्ति। तं किस्स हेतु? मा अञ्‍ञे भद्दके भिक्खू दूसेसीति।

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, mahato dhaññarāsissa phuṇamānassa 13 tattha yāni tāni dhaññāni daḷhāni sāravantāni tāni ekamantaṃ puñjaṃ hoti, yāni pana tāni dhaññāni dubbalāni palāpāni tāni vāto ekamantaṃ apavahati 14. Tamenaṃ sāmikā sammajjaniṃ gahetvā bhiyyosomattāya apasammajjanti. Taṃ kissa hetu? Mā aññe bhaddake dhaññe dūsesīti! Evamevaṃ kho, bhikkhave, idhekaccassa puggalassa tādisaṃyeva hoti abhikkantaṃ paṭikkantaṃ ālokitaṃ vilokitaṃ samiñjitaṃ pasāritaṃ saṅghāṭipattacīvaradhāraṇaṃ, seyyathāpi aññesaṃ bhaddakānaṃ bhikkhūnaṃ – yāvassa bhikkhū āpattiṃ na passanti. Yato ca khvassa bhikkhū āpattiṃ passanti, tamenaṃ evaṃ jānanti – ‘samaṇadūsīvāyaṃ samaṇapalāpo samaṇakāraṇḍavo’ti. Tamenaṃ iti viditvā bahiddhā nāsenti. Taṃ kissa hetu? Mā aññe bhaddake bhikkhū dūsesīti.

    ‘‘सेय्यथापि, भिक्खवे, पुरिसो उदपानपनाळियत्थिको तिण्हं कुठारिं 15 आदाय वनं पविसेय्य। सो यं यदेव रुक्खं कुठारिपासेन आकोटेय्य तत्थ यानि तानि रुक्खानि दळ्हानि सारवन्तानि तानि कुठारिपासेन आकोटितानि कक्खळं पटिनदन्ति; यानि पन तानि रुक्खानि अन्तोपूतीनि अवस्सुतानि कसम्बुजातानि तानि कुठारिपासेन आकोटितानि दद्दरं पटिनदन्ति। तमेनं मूले छिन्दति, मूले छिन्दित्वा अग्गे छिन्दति, अग्गे छिन्दित्वा अन्तो सुविसोधितं विसोधेति, अन्तो सुविसोधितं विसोधेत्वा उदपानपनाळिं योजेति। एवमेवं खो, भिक्खवे , इधेकच्‍चस्स पुग्गलस्स तादिसंयेव होति अभिक्‍कन्तं पटिक्‍कन्तं आलोकितं विलोकितं समिञ्‍जितं पसारितं सङ्घाटिपत्तचीवरधारणं, सेय्यथापि अञ्‍ञेसं भद्दकानं भिक्खूनं – यावस्स भिक्खू आपत्तिं न पस्सन्ति। यतो च ख्वस्स भिक्खू आपत्तिं पस्सन्ति, तमेनं एवं जानन्ति – ‘समणदूसीवायं समणपलापो समणकारण्डवो’ति। तमेनं इति विदित्वा बहिद्धा नासेन्ति। तं किस्स हेतु? मा अञ्‍ञे भद्दके भिक्खू दूसेसी’’ति।

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso udapānapanāḷiyatthiko tiṇhaṃ kuṭhāriṃ 16 ādāya vanaṃ paviseyya. So yaṃ yadeva rukkhaṃ kuṭhāripāsena ākoṭeyya tattha yāni tāni rukkhāni daḷhāni sāravantāni tāni kuṭhāripāsena ākoṭitāni kakkhaḷaṃ paṭinadanti; yāni pana tāni rukkhāni antopūtīni avassutāni kasambujātāni tāni kuṭhāripāsena ākoṭitāni daddaraṃ paṭinadanti. Tamenaṃ mūle chindati, mūle chinditvā agge chindati, agge chinditvā anto suvisodhitaṃ visodheti, anto suvisodhitaṃ visodhetvā udapānapanāḷiṃ yojeti. Evamevaṃ kho, bhikkhave , idhekaccassa puggalassa tādisaṃyeva hoti abhikkantaṃ paṭikkantaṃ ālokitaṃ vilokitaṃ samiñjitaṃ pasāritaṃ saṅghāṭipattacīvaradhāraṇaṃ, seyyathāpi aññesaṃ bhaddakānaṃ bhikkhūnaṃ – yāvassa bhikkhū āpattiṃ na passanti. Yato ca khvassa bhikkhū āpattiṃ passanti, tamenaṃ evaṃ jānanti – ‘samaṇadūsīvāyaṃ samaṇapalāpo samaṇakāraṇḍavo’ti. Tamenaṃ iti viditvā bahiddhā nāsenti. Taṃ kissa hetu? Mā aññe bhaddake bhikkhū dūsesī’’ti.

    ‘‘संवासायं विजानाथ, पापिच्छो कोधनो इति।

    ‘‘Saṃvāsāyaṃ vijānātha, pāpiccho kodhano iti;

    मक्खी थम्भी पळासी च, इस्सुकी मच्छरी सठो॥

    Makkhī thambhī paḷāsī ca, issukī maccharī saṭho.

    ‘‘सन्तवाचो जनवति, समणो विय भासति।

    ‘‘Santavāco janavati, samaṇo viya bhāsati;

    रहो करोति करणं, पापदिट्ठि अनादरो॥

    Raho karoti karaṇaṃ, pāpadiṭṭhi anādaro.

    ‘‘संसप्पी च मुसावादी, तं विदित्वा यथातथं।

    ‘‘Saṃsappī ca musāvādī, taṃ viditvā yathātathaṃ;

    सब्बे समग्गा हुत्वान, अभिनिब्बज्‍जयाथ 17 नं॥

    Sabbe samaggā hutvāna, abhinibbajjayātha 18 naṃ.

    ‘‘कारण्डवं 19 निद्धमथ, कसम्बुं अपकस्सथ 20।

    ‘‘Kāraṇḍavaṃ 21 niddhamatha, kasambuṃ apakassatha 22;

    ततो पलापे वाहेथ, अस्समणे समणमानिने॥

    Tato palāpe vāhetha, assamaṇe samaṇamānine.

    ‘‘निद्धमित्वान पापिच्छे, पापआचारगोचरे।

    ‘‘Niddhamitvāna pāpicche, pāpaācāragocare;

    सुद्धासुद्धेहि संवासं, कप्पयव्हो पतिस्सता।

    Suddhāsuddhehi saṃvāsaṃ, kappayavho patissatā;

    ततो समग्गा निपका, दुक्खस्सन्तं करिस्सथा’’ति॥ दसमं।

    Tato samaggā nipakā, dukkhassantaṃ karissathā’’ti. dasamaṃ;

    मेत्तावग्गो पठमो।

    Mettāvaggo paṭhamo.

    तस्सुद्दानं –

    Tassuddānaṃ –

    मेत्तं पञ्‍ञा च द्वे पिया, द्वे लोका द्वे विपत्तियो।

    Mettaṃ paññā ca dve piyā, dve lokā dve vipattiyo;

    देवदत्तो च उत्तरो, नन्दो कारण्डवेन चाति॥

    Devadatto ca uttaro, nando kāraṇḍavena cāti.




    Next: २. महावग्गो • 2. Mahāvaggo




    Footnotes:
    1. अपनेय्यो सो (सी॰), अपनेय्यो (स्या॰)
    2. किं वोपरपुत्तो विहेठियति (सी॰), किं परपुत्तो विहेठेति (स्या॰), किं वो परपुत्ता विहेठेति (पी॰), किं सो परपुत्तो विसोधेति (क॰)
    3. समणरूपी (क॰)
    4. समणकरण्डवोति (क॰)
    5. apaneyyo so (sī.), apaneyyo (syā.)
    6. kiṃ voparaputto viheṭhiyati (sī.), kiṃ paraputto viheṭheti (syā.), kiṃ vo paraputtā viheṭheti (pī.), kiṃ so paraputto visodheti (ka.)
    7. samaṇarūpī (ka.)
    8. samaṇakaraṇḍavoti (ka.)
    9. यवरूपी (क॰)
    10. yavarūpī (ka.)
    11. वुय्हमानस्स (सी॰ पी॰), फुसयमानस्स (स्या॰), पुनमानस्स (?)
    12. अपकस्सति (सी॰)
    13. vuyhamānassa (sī. pī.), phusayamānassa (syā.), punamānassa (?)
    14. apakassati (sī.)
    15. कुधारिं (स्या॰ कं॰ क॰)
    16. kudhāriṃ (syā. kaṃ. ka.)
    17. अभिनिब्बिज्‍जयेथ (क॰)
    18. abhinibbijjayetha (ka.)
    19. करण्डवं (क॰) सु॰ नि॰ २८३ पस्सितब्बं
    20. अवकस्सथ (क॰)
    21. karaṇḍavaṃ (ka.) su. ni. 283 passitabbaṃ
    22. avakassatha (ka.)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / १०. कारण्डवसुत्तवण्णना • 10. Kāraṇḍavasuttavaṇṇanā

    टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / १०. कारण्डवसुत्तवण्णना • 10. Kāraṇḍavasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact