| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
១០. ការណ្ឌវសុត្តវណ្ណនា
10. Kāraṇḍavasuttavaṇṇanā
១០. ទសមេ បដិចរតីតិ បដិច្ឆាទនវសេន ចរតិ បវត្តតិ។ បដិច្ឆាទនដ្ឋោ ឯវ វា ចរតិ-សទ្ទោ អនេកត្ថត្តា ធាតូនន្តិ អាហ ‘‘បដិច្ឆាទេតី’’តិ។ អញ្ញេនាញ្ញន្តិ បន បដិច្ឆាទនាការទស្សនន្តិ អាហ ‘‘អញ្ញេន ការណេនា’’តិអាទិ។ តត្ថ អញ្ញំ ការណំ វចនំ វាតិ យំ ចោទកេន ចុទិតកស្ស ទោសវិភាវនំ ការណំ, វចនំ វា វុត្តំ, តំ តតោ អញ្ញេនេវ ការណេន, វចនេន វា បដិច្ឆាទេតិ។ ការណេនាតិ ចោទនាយ អមូលាយ អមូលិកភាវទីបនិយា យុត្តិយា វា។ វចនេនាតិ តទត្ថពោធកេន វចនេន។ ‘‘កោ អាបន្នោ’’តិអាទិនា ចោទនំ វិស្សជ្ជេត្វាវ វិក្ខេបាបជ្ជនំ អញ្ញេនាញ្ញំ បដិចរណំ។ ពហិទ្ធា កថាបនាមនា នាម ‘‘ឥត្ថន្នាមំ អាបត្តិំ អាបន្នោសី’’តិ វុត្តេ – ‘‘បាដលិបុត្តំ គតោម្ហី’’តិអាទិនា ចោទនំ វិស្សជ្ជេត្វាតិ អយមេវ វិសេសោ។ យោ ហិ ‘‘អាបត្តិំ អាបន្នោសី’’តិ វុត្តោ ‘‘កោ អាបន្នោ, កិំ អាបន្នោ, កិស្មិំ អាបន្នា, កំ ភណថ, កិំ ភណថា’’តិ វា វទតិ, ‘‘ឯវរូបំ កិញ្ចិ តយា ទិដ្ឋ’’ន្តិ វុត្តេ ‘‘ន សុណាមី’’តិ សោតំ វា ឧបនេតិ, អយំ អញ្ញេនាញ្ញំ បដិចរតិ នាម។ យោ បន ‘‘ឥត្ថន្នាមំ នាម អាបត្តិំ អាបន្នោសី’’តិ បុដ្ឋោ ‘‘បាដលិបុត្តំ គតោម្ហី’’តិ វត្វា បុន ‘‘ន តវ បាដលិបុត្តគមនំ បុច្ឆាម, អាបត្តិំ បុច្ឆាមា’’តិ វុត្តេ តតោ ‘‘រាជគហំ គតោម្ហិ។ រាជគហំ វា យាហិ ព្រាហ្មណគហំ វា, អាបត្តិំ អាបន្នោសីតិ។ តំ តត្ថ មេ សូករមំសំ លទ្ធ’’ន្តិអាទីនិ វទតិ, អយំ ពហិទ្ធា កថំ អបនាមេតិ នាម ។ សមណកចវរោតិ សមណវេសធារណេន សមណប្បតិរូបកតាយ សមណានំ កចវរភូតំ។
10. Dasame paṭicaratīti paṭicchādanavasena carati pavattati. Paṭicchādanaṭṭho eva vā carati-saddo anekatthattā dhātūnanti āha ‘‘paṭicchādetī’’ti. Aññenāññanti pana paṭicchādanākāradassananti āha ‘‘aññena kāraṇenā’’tiādi. Tattha aññaṃ kāraṇaṃ vacanaṃ vāti yaṃ codakena cuditakassa dosavibhāvanaṃ kāraṇaṃ, vacanaṃ vā vuttaṃ, taṃ tato aññeneva kāraṇena, vacanena vā paṭicchādeti. Kāraṇenāti codanāya amūlāya amūlikabhāvadīpaniyā yuttiyā vā. Vacanenāti tadatthabodhakena vacanena. ‘‘Ko āpanno’’tiādinā codanaṃ vissajjetvāva vikkhepāpajjanaṃ aññenāññaṃ paṭicaraṇaṃ. Bahiddhā kathāpanāmanā nāma ‘‘itthannāmaṃ āpattiṃ āpannosī’’ti vutte – ‘‘pāṭaliputtaṃ gatomhī’’tiādinā codanaṃ vissajjetvāti ayameva viseso. Yo hi ‘‘āpattiṃ āpannosī’’ti vutto ‘‘ko āpanno, kiṃ āpanno, kismiṃ āpannā, kaṃ bhaṇatha, kiṃ bhaṇathā’’ti vā vadati, ‘‘evarūpaṃ kiñci tayā diṭṭha’’nti vutte ‘‘na suṇāmī’’ti sotaṃ vā upaneti, ayaṃ aññenāññaṃ paṭicarati nāma. Yo pana ‘‘itthannāmaṃ nāma āpattiṃ āpannosī’’ti puṭṭho ‘‘pāṭaliputtaṃ gatomhī’’ti vatvā puna ‘‘na tava pāṭaliputtagamanaṃ pucchāma, āpattiṃ pucchāmā’’ti vutte tato ‘‘rājagahaṃ gatomhi. Rājagahaṃ vā yāhi brāhmaṇagahaṃ vā, āpattiṃ āpannosīti. Taṃ tattha me sūkaramaṃsaṃ laddha’’ntiādīni vadati, ayaṃ bahiddhā kathaṃ apanāmeti nāma . Samaṇakacavaroti samaṇavesadhāraṇena samaṇappatirūpakatāya samaṇānaṃ kacavarabhūtaṃ.
ការណ្ឌវំ (សុ. និ. អដ្ឋ. ២.២៨៣-២៨៤) និទ្ធមថាតិ វិបន្នសីលតាយ កចវរភូតំ បុគ្គលំ កចវរមិវ អនបេក្ខា អបនេថ។ កសម្ពុំ អបកស្សថាតិ កសម្ពុភូតញ្ច នំ ខត្តិយាទីនំ មជ្ឈគតំ បភិន្នបគ្ឃរិតកុដ្ឋំ ចណ្ឌាលំ វិយ អបកឌ្ឍថ។ កិំ ការណំ? សង្ឃារាមោ នាម សីលវន្តានំ កតោ, ន ទុស្សីលានំ។ យតោ ឯតទេវ សន្ធាយាហ ‘‘តតោ បលាបេ វាហេថ, អស្សមណេ សមណមានិនេ’’តិ។ យថា បលាបា អន្តោសាររហិតា អតណ្ឌុលា ពហិ ថុសេន វីហី វិយ ទិស្សន្តិ, ឯវំ បាបភិក្ខូ អន្តោ សីលរហិតាបិ ពហិ កាសាវាទិបរិក្ខារេន ភិក្ខូ វិយ ទិស្សន្តិ, តស្មា ‘‘បលាបា’’តិ វុច្ចន្តិ។ តេ បលាបេ វាហេថ ឱបុនថ វិធមថ, បរមត្ថតោ អស្សមណេ សមណវេសមត្តេន សមណមានិនេ។ កប្បយវ្ហោតិ កប្បេថ, ករោថាតិ វុត្តំ ហោតិ។ បតិស្សតាតិ សប្បតិស្សា។ វដ្ដទុក្ខស្ស អន្តំ ករិស្សថ, បរិនិព្ពានំ បាបុណិស្សថាតិ អត្ថោ។
Kāraṇḍavaṃ (su. ni. aṭṭha. 2.283-284) niddhamathāti vipannasīlatāya kacavarabhūtaṃ puggalaṃ kacavaramiva anapekkhā apanetha. Kasambuṃ apakassathāti kasambubhūtañca naṃ khattiyādīnaṃ majjhagataṃ pabhinnapaggharitakuṭṭhaṃ caṇḍālaṃ viya apakaḍḍhatha. Kiṃ kāraṇaṃ? Saṅghārāmo nāma sīlavantānaṃ kato, na dussīlānaṃ. Yato etadeva sandhāyāha ‘‘tato palāpe vāhetha, assamaṇe samaṇamānine’’ti. Yathā palāpā antosārarahitā ataṇḍulā bahi thusena vīhī viya dissanti, evaṃ pāpabhikkhū anto sīlarahitāpi bahi kāsāvādiparikkhārena bhikkhū viya dissanti, tasmā ‘‘palāpā’’ti vuccanti. Te palāpe vāhetha opunatha vidhamatha, paramatthato assamaṇe samaṇavesamattena samaṇamānine. Kappayavhoti kappetha, karothāti vuttaṃ hoti. Patissatāti sappatissā. Vaṭṭadukkhassa antaṃ karissatha, parinibbānaṃ pāpuṇissathāti attho.
ការណ្ឌវសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Kāraṇḍavasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
មេត្តាវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Mettāvaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១០. ការណ្ឌវសុត្តំ • 10. Kāraṇḍavasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១០. ការណ្ឌវសុត្តវណ្ណនា • 10. Kāraṇḍavasuttavaṇṇanā
