| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
10. කාරණ්‌ඩවසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Kāraṇḍavasuttavaṇṇanā
10. දසමෙ පටිචරතීති පටිච්‌ඡාදනවසෙන චරති පවත්‌තති. පටිච්‌ඡාදනට්‌ඨො එව වා චරති-සද්‌දො අනෙකත්‌ථත්‌තා ධාතූනන්‌ති ආහ ‘‘පටිච්‌ඡාදෙතී’’ති. අඤ්‌ඤෙනාඤ්‌ඤන්‌ති පන පටිච්‌ඡාදනාකාරදස්‌සනන්‌ති ආහ ‘‘අඤ්‌ඤෙන කාරණෙනා’’තිආදි. තත්‌ථ අඤ්‌ඤං කාරණං වචනං වාති යං චොදකෙන චුදිතකස්‌ස දොසවිභාවනං කාරණං, වචනං වා වුත්‌තං, තං තතො අඤ්‌ඤෙනෙව කාරණෙන, වචනෙන වා පටිච්‌ඡාදෙති. කාරණෙනාති චොදනාය අමූලාය අමූලිකභාවදීපනියා යුත්‌තියා වා. වචනෙනාති තදත්‌ථබොධකෙන වචනෙන. ‘‘කො ආපන්‌නො’’තිආදිනා චොදනං විස්‌සජ්‌ජෙත්‌වාව වික්‌ඛෙපාපජ්‌ජනං අඤ්‌ඤෙනාඤ්‌ඤං පටිචරණං. බහිද්‌ධා කථාපනාමනා නාම ‘‘ඉත්‌ථන්‌නාමං ආපත්‌තිං ආපන්‌නොසී’’ති වුත්‌තෙ – ‘‘පාටලිපුත්‌තං ගතොම්‌හී’’තිආදිනා චොදනං විස්‌සජ්‌ජෙත්‌වාති අයමෙව විසෙසො. යො හි ‘‘ආපත්‌තිං ආපන්‌නොසී’’ති වුත්‌තො ‘‘කො ආපන්‌නො, කිං ආපන්‌නො, කිස්‌මිං ආපන්‌නා, කං භණථ, කිං භණථා’’ති වා වදති, ‘‘එවරූපං කිඤ්‌චි තයා දිට්‌ඨ’’න්‌ති වුත්‌තෙ ‘‘න සුණාමී’’ති සොතං වා උපනෙති, අයං අඤ්‌ඤෙනාඤ්‌ඤං පටිචරති නාම. යො පන ‘‘ඉත්‌ථන්‌නාමං නාම ආපත්‌තිං ආපන්‌නොසී’’ති පුට්‌ඨො ‘‘පාටලිපුත්‌තං ගතොම්‌හී’’ති වත්‌වා පුන ‘‘න තව පාටලිපුත්‌තගමනං පුච්‌ඡාම, ආපත්‌තිං පුච්‌ඡාමා’’ති වුත්‌තෙ තතො ‘‘රාජගහං ගතොම්‌හි. රාජගහං වා යාහි බ්‍රාහ්‌මණගහං වා, ආපත්‌තිං ආපන්‌නොසීති. තං තත්‌ථ මෙ සූකරමංසං ලද්‌ධ’’න්‌තිආදීනි වදති, අයං බහිද්‌ධා කථං අපනාමෙති නාම . සමණකචවරොති සමණවෙසධාරණෙන සමණප්‌පතිරූපකතාය සමණානං කචවරභූතං.
10. Dasame paṭicaratīti paṭicchādanavasena carati pavattati. Paṭicchādanaṭṭho eva vā carati-saddo anekatthattā dhātūnanti āha ‘‘paṭicchādetī’’ti. Aññenāññanti pana paṭicchādanākāradassananti āha ‘‘aññena kāraṇenā’’tiādi. Tattha aññaṃ kāraṇaṃ vacanaṃ vāti yaṃ codakena cuditakassa dosavibhāvanaṃ kāraṇaṃ, vacanaṃ vā vuttaṃ, taṃ tato aññeneva kāraṇena, vacanena vā paṭicchādeti. Kāraṇenāti codanāya amūlāya amūlikabhāvadīpaniyā yuttiyā vā. Vacanenāti tadatthabodhakena vacanena. ‘‘Ko āpanno’’tiādinā codanaṃ vissajjetvāva vikkhepāpajjanaṃ aññenāññaṃ paṭicaraṇaṃ. Bahiddhā kathāpanāmanā nāma ‘‘itthannāmaṃ āpattiṃ āpannosī’’ti vutte – ‘‘pāṭaliputtaṃ gatomhī’’tiādinā codanaṃ vissajjetvāti ayameva viseso. Yo hi ‘‘āpattiṃ āpannosī’’ti vutto ‘‘ko āpanno, kiṃ āpanno, kismiṃ āpannā, kaṃ bhaṇatha, kiṃ bhaṇathā’’ti vā vadati, ‘‘evarūpaṃ kiñci tayā diṭṭha’’nti vutte ‘‘na suṇāmī’’ti sotaṃ vā upaneti, ayaṃ aññenāññaṃ paṭicarati nāma. Yo pana ‘‘itthannāmaṃ nāma āpattiṃ āpannosī’’ti puṭṭho ‘‘pāṭaliputtaṃ gatomhī’’ti vatvā puna ‘‘na tava pāṭaliputtagamanaṃ pucchāma, āpattiṃ pucchāmā’’ti vutte tato ‘‘rājagahaṃ gatomhi. Rājagahaṃ vā yāhi brāhmaṇagahaṃ vā, āpattiṃ āpannosīti. Taṃ tattha me sūkaramaṃsaṃ laddha’’ntiādīni vadati, ayaṃ bahiddhā kathaṃ apanāmeti nāma . Samaṇakacavaroti samaṇavesadhāraṇena samaṇappatirūpakatāya samaṇānaṃ kacavarabhūtaṃ.
කාරණ්‌ඩවං (සු. නි. අට්‌ඨ. 2.283-284) නිද්‌ධමථාති විපන්‌නසීලතාය කචවරභූතං පුග්‌ගලං කචවරමිව අනපෙක්‌ඛා අපනෙථ. කසම්‌බුං අපකස්‌සථාති කසම්‌බුභූතඤ්‌ච නං ඛත්‌තියාදීනං මජ්‌ඣගතං පභින්‌නපග්‌ඝරිතකුට්‌ඨං චණ්‌ඩාලං විය අපකඩ්‌ඪථ. කිං කාරණං? සඞ්‌ඝාරාමො නාම සීලවන්‌තානං කතො, න දුස්‌සීලානං. යතො එතදෙව සන්‌ධායාහ ‘‘තතො පලාපෙ වාහෙථ, අස්‌සමණෙ සමණමානිනෙ’’ති. යථා පලාපා අන්‌තොසාරරහිතා අතණ්‌ඩුලා බහි ථුසෙන වීහී විය දිස්‌සන්‌ති, එවං පාපභික්‌ඛූ අන්‌තො සීලරහිතාපි බහි කාසාවාදිපරික්‌ඛාරෙන භික්‌ඛූ විය දිස්‌සන්‌ති, තස්‌මා ‘‘පලාපා’’ති වුච්‌චන්‌ති. තෙ පලාපෙ වාහෙථ ඔපුනථ විධමථ, පරමත්‌ථතො අස්‌සමණෙ සමණවෙසමත්‌තෙන සමණමානිනෙ. කප්‌පයව්‌හොති කප්‌පෙථ, කරොථාති වුත්‌තං හොති. පතිස්‌සතාති සප්‌පතිස්‌සා. වට්‌ටදුක්‌ඛස්‌ස අන්‌තං කරිස්‌සථ, පරිනිබ්‌බානං පාපුණිස්‌සථාති අත්‌ථො.
Kāraṇḍavaṃ (su. ni. aṭṭha. 2.283-284) niddhamathāti vipannasīlatāya kacavarabhūtaṃ puggalaṃ kacavaramiva anapekkhā apanetha. Kasambuṃ apakassathāti kasambubhūtañca naṃ khattiyādīnaṃ majjhagataṃ pabhinnapaggharitakuṭṭhaṃ caṇḍālaṃ viya apakaḍḍhatha. Kiṃ kāraṇaṃ? Saṅghārāmo nāma sīlavantānaṃ kato, na dussīlānaṃ. Yato etadeva sandhāyāha ‘‘tato palāpe vāhetha, assamaṇe samaṇamānine’’ti. Yathā palāpā antosārarahitā ataṇḍulā bahi thusena vīhī viya dissanti, evaṃ pāpabhikkhū anto sīlarahitāpi bahi kāsāvādiparikkhārena bhikkhū viya dissanti, tasmā ‘‘palāpā’’ti vuccanti. Te palāpe vāhetha opunatha vidhamatha, paramatthato assamaṇe samaṇavesamattena samaṇamānine. Kappayavhoti kappetha, karothāti vuttaṃ hoti. Patissatāti sappatissā. Vaṭṭadukkhassa antaṃ karissatha, parinibbānaṃ pāpuṇissathāti attho.
කාරණ්‌ඩවසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Kāraṇḍavasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
මෙත්‌තාවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Mettāvaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 10. කාරණ්‌ඩවසුත්‌තං • 10. Kāraṇḍavasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 10. කාරණ්‌ඩවසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Kāraṇḍavasuttavaṇṇanā
