| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
6. කරොතොසුත්‌තවණ්‌ණනා
6. Karotosuttavaṇṇanā
211. සහත්‌ථා කරොන්‌තස්‌සාති සහත්‌ථෙන කරොන්‌තස්‌ස. නිස්‌සග්‌ගියථාවරාදයොපි ඉධ සහත්‌ථකරණෙනෙව සඞ්‌ගහිතා. හත්‌ථාදීනීති හත්‌ථපාදකණ්‌ණනාසාදීනි. පචනං දහනං විබාධනන්‌ති ආහ ‘‘දණ්‌ඩෙන පීළෙන්‌තස්‌සා’’ති. පපඤ්‌චසූදනියං ‘‘තජ්‌ජෙන්‌තස්‌ස චා’’ති අත්‌ථො වුත්‌තො, ඉධ පන සුමඞ්‌ගලවිලාසිනියං විය තජ්‌ජනං පරිභාසනං දණ්‌ඩෙනෙව සඞ්‌ගහෙත්‌වා ‘‘දණ්‌ඩෙන පීළෙන්‌තස්‌ස’’ඉච්‌චෙව වුත්‌තං. සොකං සයං කරොන්‌තස්‌සාති පරස්‌ස සොකකාරණං සයං කරොන්‌තස්‌ස, සොකං වා උප්‌පාදෙන්‌තස්‌ස. පරෙහි අත්‌තනො වචනකරෙහි. සයම්‌පි ඵන්‌දතොති පරස්‌ස විබාධනප්‌පයොගෙන සයම්‌පි ඵන්‌දතො. අතිපාතයතොති පදං සුද්‌ධකත්‌තුඅත්‌ථෙ හෙතුකත්‌තුඅත්‌ථෙ ච වත්‌තතීති ආහ – ‘‘හනන්‌තස්‌සපි හනාපෙන්‌තස්‌සපී’’ති. කාරණවසෙනාති කාරාපනවසෙන.
211.Sahatthā karontassāti sahatthena karontassa. Nissaggiyathāvarādayopi idha sahatthakaraṇeneva saṅgahitā. Hatthādīnīti hatthapādakaṇṇanāsādīni. Pacanaṃ dahanaṃ vibādhananti āha ‘‘daṇḍena pīḷentassā’’ti. Papañcasūdaniyaṃ ‘‘tajjentassa cā’’ti attho vutto, idha pana sumaṅgalavilāsiniyaṃ viya tajjanaṃ paribhāsanaṃ daṇḍeneva saṅgahetvā ‘‘daṇḍena pīḷentassa’’icceva vuttaṃ. Sokaṃ sayaṃ karontassāti parassa sokakāraṇaṃ sayaṃ karontassa, sokaṃ vā uppādentassa. Parehi attano vacanakarehi. Sayampi phandatoti parassa vibādhanappayogena sayampi phandato. Atipātayatoti padaṃ suddhakattuatthe hetukattuatthe ca vattatīti āha – ‘‘hanantassapi hanāpentassapī’’ti. Kāraṇavasenāti kārāpanavasena.
ඝරස්‌ස භිත්‌ති අන්‌තො ච බහි ච සන්‌ධිතා හුත්‌වා ඨිතාව ඝරසන්‌ධි. කිඤ්‌චිපි අසෙසෙත්‌වා නිරවසෙසො ලොපො නිල්‌ලොපො. එකාගාරෙ නියුත්‌තො විලොපො එකාගාරිකො. පරිතො සබ්‌බසො පන්‌ථෙ හනනං පරිපන්‌ථො. පාපං න කරීයති පුබ්‌බෙ අසතො උප්‌පාදෙතුං අසක්‌කුණෙය්‍යත්‌තා, තස්‌මා නත්‌ථි පාපං. යදි එවං කථං සත්‌තා පාපෙ පවත්‌තන්‌තීති ආහ ‘‘සත්‌තා පන කරොමාති එවංසඤ්‌ඤිනො හොන්‌තී’’ති එවං කිරස්‌ස හොති ඉමෙසඤ්‌හි සත්‌තානං හිංසාදිකිරියා න අත්‌තානං ඵුසති තස්‌ස නිච්‌චතාය නිබ්‌බිකාරත්‌තා, සරීරං පන අචෙතනං කට්‌ඨකලිඞ්‌ගරූපමං, තස්‌මිං විකොපිතෙපි න කිඤ්‌චි පාපන්‌ති. ඛුරනෙමිනාති නිසිතඛුරමයනෙමිනා, ඛුරසදිසනෙමිනාති අත්‌ථො.
Gharassa bhitti anto ca bahi ca sandhitā hutvā ṭhitāva gharasandhi. Kiñcipi asesetvā niravaseso lopo nillopo. Ekāgāre niyutto vilopo ekāgāriko. Parito sabbaso panthe hananaṃ paripantho. Pāpaṃ na karīyati pubbe asato uppādetuṃ asakkuṇeyyattā, tasmā natthi pāpaṃ. Yadi evaṃ kathaṃ sattā pāpe pavattantīti āha ‘‘sattā pana karomāti evaṃsaññino hontī’’ti evaṃ kirassa hoti imesañhi sattānaṃ hiṃsādikiriyā na attānaṃ phusati tassa niccatāya nibbikārattā, sarīraṃ pana acetanaṃ kaṭṭhakaliṅgarūpamaṃ, tasmiṃ vikopitepi na kiñci pāpanti. Khuranemināti nisitakhuramayaneminā, khurasadisanemināti attho.
ගඞ්‌ගාය දක්‌ඛිණා දිසා අප්‌පතිරූපදෙසො, උත්‌තරදිසා පතිරූපදෙසොති අධිප්‌පායෙන ‘‘දක්‌ඛිණඤ්‌චෙපී’’තිආදි වුත්‌තන්‌ති ආහ ‘‘දක්‌ඛිණතීරෙ මනුස්‌සා කක්‌ඛළා’’තිආදි. මහායාගන්‌ති මහාවිජිතයඤ්‌ඤසදිසං මහායාගං. උපොසථකම්‌මෙනාති උපොසථකම්‌මෙන ච. ච-සද්‌දො හෙත්‌ථ ලුත්‌තනිද්‌දිට්‌ඨො. දමසද්‌දො හි ඉන්‌ද්‍රියසංවරස්‌ස උපොසථසීලස්‌ස ච වාචකො ඉධාධිප්‌පෙතො. කෙචි පන ‘‘උපොසථකම්‌මෙනා’’ති ඉදං ඉන්‌ද්‍රියදමනස්‌ස විසෙසනං, තස්‌මා ‘‘උපොසථකම්‌මභූතෙන ඉන්‌ද්‍රියදමෙනා’’ති අත්‌ථං වදන්‌ති. සීලසංයමෙනාති සීලසංවරෙන. සච්‌චවචනෙනාති සච්‌චවාචාය. තස්‌සා විසුං වචනං ලොකෙ ගරුතරපුඤ්‌ඤසම්‌මතභාවතො. යථා හි පාපධම්‌මෙසු මුසාවාදො ගරු, එවං පුඤ්‌ඤධම්‌මෙසු සච්‌චවාචා. තෙනාහ භගවා – ‘‘එකං ධම්‌මං අතීතස්‌සා’’තිආදි (ඉතිවු. 25). පවත්‌තීති යො කරොතීති වුච්‌චති, තස්‌ස සන්‌තානෙ ඵලස්‌ස නිබ්‌බත්‌තියා පච්‌චයභාවෙන පවත්‌ති. සබ්‌බථාති ‘‘කරොතො’’තිආදිනා වුත්‌තෙන සබ්‌බප්‌පකාරෙන කිරියමෙව පටික්‌ඛිපන්‌ති.
Gaṅgāya dakkhiṇā disā appatirūpadeso, uttaradisā patirūpadesoti adhippāyena ‘‘dakkhiṇañcepī’’tiādi vuttanti āha ‘‘dakkhiṇatīre manussā kakkhaḷā’’tiādi. Mahāyāganti mahāvijitayaññasadisaṃ mahāyāgaṃ. Uposathakammenāti uposathakammena ca. Ca-saddo hettha luttaniddiṭṭho. Damasaddo hi indriyasaṃvarassa uposathasīlassa ca vācako idhādhippeto. Keci pana ‘‘uposathakammenā’’ti idaṃ indriyadamanassa visesanaṃ, tasmā ‘‘uposathakammabhūtena indriyadamenā’’ti atthaṃ vadanti. Sīlasaṃyamenāti sīlasaṃvarena. Saccavacanenāti saccavācāya. Tassā visuṃ vacanaṃ loke garutarapuññasammatabhāvato. Yathā hi pāpadhammesu musāvādo garu, evaṃ puññadhammesu saccavācā. Tenāha bhagavā – ‘‘ekaṃ dhammaṃ atītassā’’tiādi (itivu. 25). Pavattīti yo karotīti vuccati, tassa santāne phalassa nibbattiyā paccayabhāvena pavatti. Sabbathāti ‘‘karoto’’tiādinā vuttena sabbappakārena kiriyameva paṭikkhipanti.
කරොතොසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Karotosuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 6. කරොතොසුත්‌තං • 6. Karotosuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 6. කරොතොසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Karotosuttavaṇṇanā
