| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
२. उपासकवग्गो
2. Upāsakavaggo
१. कसिभारद्वाजसुत्तं
1. Kasibhāradvājasuttaṃ
१९७. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा मगधेसु विहरति दक्खिणागिरिस्मिं एकनाळायं ब्राह्मणगामे। तेन खो पन समयेन कसिभारद्वाजस्स 1 ब्राह्मणस्स पञ्चमत्तानि नङ्गलसतानि पयुत्तानि होन्ति वप्पकाले। अथ खो भगवा पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय येन कसिभारद्वाजस्स ब्राह्मणस्स कम्मन्तो तेनुपसङ्कमि।
197. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu viharati dakkhiṇāgirismiṃ ekanāḷāyaṃ brāhmaṇagāme. Tena kho pana samayena kasibhāradvājassa 2 brāhmaṇassa pañcamattāni naṅgalasatāni payuttāni honti vappakāle. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena kasibhāradvājassa brāhmaṇassa kammanto tenupasaṅkami.
तेन खो पन समयेन कसिभारद्वाजस्स ब्राह्मणस्स परिवेसना वत्तति। अथ खो भगवा येन परिवेसना तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा एकमन्तं अट्ठासि। अद्दसा खो कसिभारद्वाजो ब्राह्मणो भगवन्तं पिण्डाय ठितं। दिस्वा भगवन्तं एतदवोच – ‘‘अहं खो, समण, कसामि च वपामि च, कसित्वा च वपित्वा च भुञ्जामि। त्वम्पि, समण, कसस्सु च वपस्सु च, कसित्वा च वपित्वा च भुञ्जस्सू’’ति। ‘‘अहम्पि खो, ब्राह्मण, कसामि च वपामि च, कसित्वा च वपित्वा च भुञ्जामी’’ति। न खो मयं पस्साम भोतो गोतमस्स युगं वा नङ्गलं वा फालं वा पाचनं वा बलीबद्दे वा, अथ च पन भवं गोतमो एवमाह – ‘‘अहम्पि खो, ब्राह्मण, कसामि च वपामि च, कसित्वा च वपित्वा च भुञ्जामी’’ति । अथ खो कसिभारद्वाजो ब्राह्मणो भगवन्तं गाथाय अज्झभासि –
Tena kho pana samayena kasibhāradvājassa brāhmaṇassa parivesanā vattati. Atha kho bhagavā yena parivesanā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Addasā kho kasibhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ piṇḍāya ṭhitaṃ. Disvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ kho, samaṇa, kasāmi ca vapāmi ca, kasitvā ca vapitvā ca bhuñjāmi. Tvampi, samaṇa, kasassu ca vapassu ca, kasitvā ca vapitvā ca bhuñjassū’’ti. ‘‘Ahampi kho, brāhmaṇa, kasāmi ca vapāmi ca, kasitvā ca vapitvā ca bhuñjāmī’’ti. Na kho mayaṃ passāma bhoto gotamassa yugaṃ vā naṅgalaṃ vā phālaṃ vā pācanaṃ vā balībadde vā, atha ca pana bhavaṃ gotamo evamāha – ‘‘ahampi kho, brāhmaṇa, kasāmi ca vapāmi ca, kasitvā ca vapitvā ca bhuñjāmī’’ti . Atha kho kasibhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘कस्सको पटिजानासि, न च पस्सामि ते कसिं।
‘‘Kassako paṭijānāsi, na ca passāmi te kasiṃ;
कस्सको पुच्छितो ब्रूहि, कथं जानेमु तं कसि’’न्ति॥
Kassako pucchito brūhi, kathaṃ jānemu taṃ kasi’’nti.
‘‘सद्धा बीजं तपो वुट्ठि, पञ्ञा मे युगनङ्गलं।
‘‘Saddhā bījaṃ tapo vuṭṭhi, paññā me yuganaṅgalaṃ;
हिरी ईसा मनो योत्तं, सति मे फालपाचनं॥
Hirī īsā mano yottaṃ, sati me phālapācanaṃ.
‘‘कायगुत्तो वचीगुत्तो, आहारे उदरे यतो।
‘‘Kāyagutto vacīgutto, āhāre udare yato;
सच्चं करोमि निद्दानं, सोरच्चं मे पमोचनं॥
Saccaṃ karomi niddānaṃ, soraccaṃ me pamocanaṃ.
‘‘वीरियं मे धुरधोरय्हं, योगक्खेमाधिवाहनं।
‘‘Vīriyaṃ me dhuradhorayhaṃ, yogakkhemādhivāhanaṃ;
गच्छति अनिवत्तन्तं, यत्थ गन्त्वा न सोचति॥
Gacchati anivattantaṃ, yattha gantvā na socati.
‘‘एवमेसा कसी कट्ठा, सा होति अमतप्फला।
‘‘Evamesā kasī kaṭṭhā, sā hoti amatapphalā;
एतं कसिं कसित्वान, सब्बदुक्खा पमुच्चती’’ति॥
Etaṃ kasiṃ kasitvāna, sabbadukkhā pamuccatī’’ti.
‘‘भुञ्जतु भवं गोतमो। कस्सको भवं। यञ्हि भवं गोतमो अमतप्फलम्पि कसिं कसती’’ति 3।
‘‘Bhuñjatu bhavaṃ gotamo. Kassako bhavaṃ. Yañhi bhavaṃ gotamo amatapphalampi kasiṃ kasatī’’ti 4.
‘‘गाथाभिगीतं मे अभोजनेय्यं,
‘‘Gāthābhigītaṃ me abhojaneyyaṃ,
सम्पस्सतं ब्राह्मण नेस धम्मो।
Sampassataṃ brāhmaṇa nesa dhammo;
गाथाभिगीतं पनुदन्ति बुद्धा,
Gāthābhigītaṃ panudanti buddhā,
धम्मे सति ब्राह्मण वुत्तिरेसा॥
Dhamme sati brāhmaṇa vuttiresā.
‘‘अञ्ञेन च केवलिनं महेसिं,
‘‘Aññena ca kevalinaṃ mahesiṃ,
खीणासवं कुक्कुच्चवूपसन्तं।
Khīṇāsavaṃ kukkuccavūpasantaṃ;
अन्नेन पानेन उपट्ठहस्सु,
Annena pānena upaṭṭhahassu,
खेत्तञ्हि तं पुञ्ञपेक्खस्स होती’’ति॥
Khettañhi taṃ puññapekkhassa hotī’’ti.
एवं वुत्ते, कसिभारद्वाजो ब्राह्मणो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘अभिक्कन्तं, भो गोतम…पे॰… अज्जतग्गे पाणुपेतं सरणं गत’’न्ति।
Evaṃ vutte, kasibhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama…pe… ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १. कसिभारद्वाजसुत्तवण्णना • 1. Kasibhāradvājasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १. कसिभारद्वाजसुत्तवण्णना • 1. Kasibhāradvājasuttavaṇṇanā
