| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
३. कस्सपगोत्तसुत्तवण्णना
3. Kassapagottasuttavaṇṇanā
२२३. छेतन्ति मिगानं जीवितं छेतं। तेनाह ‘‘मिगलुद्दक’’न्ति। रोहितमिगन्ति लोहितवण्णं खुद्दकमिगं, ‘‘महारोहितमिग’’न्ति केचि। सत्थु सन्तिके कम्मट्ठानं गहेत्वा तस्स जनपदस्स सुलभभिक्खताय तत्थ गन्त्वा विहरतीति इममत्थं सन्धाय ‘‘पठमसुत्ते वुत्तनयेनेवा’’ति वुत्तं। अयं पन थेरो पञ्चाभिञ्ञो विपस्सनाकम्मिको। ठत्वाति पदानुबन्धनवसेन गमनं उपच्छिन्दित्वा थेरस्स आसन्नट्ठाने ठत्वा। तस्स वचनं सोतुं आरद्धो। अङ्गुट्ठकं जालापेसीति अधिट्ठानबलेन दण्डदीपिकं विय अत्तनो अङ्गुट्ठकं जालापेसि। अक्खीहिपि पस्सति अङ्गुट्ठकं जालमानं। कण्णेहिपि सुणाति तेन वुच्चमानं धम्मं एकदेसेन। चित्तं पनस्स धावतीति सम्बन्धो। एतस्सपीति लुद्दकस्सपि।
223.Chetanti migānaṃ jīvitaṃ chetaṃ. Tenāha ‘‘migaluddaka’’nti. Rohitamiganti lohitavaṇṇaṃ khuddakamigaṃ, ‘‘mahārohitamiga’’nti keci. Satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā tassa janapadassa sulabhabhikkhatāya tattha gantvā viharatīti imamatthaṃ sandhāya ‘‘paṭhamasutte vuttanayenevā’’ti vuttaṃ. Ayaṃ pana thero pañcābhiñño vipassanākammiko. Ṭhatvāti padānubandhanavasena gamanaṃ upacchinditvā therassa āsannaṭṭhāne ṭhatvā. Tassa vacanaṃ sotuṃ āraddho. Aṅguṭṭhakaṃ jālāpesīti adhiṭṭhānabalena daṇḍadīpikaṃ viya attano aṅguṭṭhakaṃ jālāpesi. Akkhīhipi passati aṅguṭṭhakaṃ jālamānaṃ. Kaṇṇehipi suṇāti tena vuccamānaṃ dhammaṃ ekadesena. Cittaṃ panassa dhāvatīti sambandho. Etassapīti luddakassapi.
अप्पपञ्ञन्ति एत्थ अप्प-सद्दो ‘‘अप्पहरिते’’तिआदीसु विय अभावत्थोति आह ‘‘निप्पञ्ञ’’न्ति। कारणजाननसमत्थेनाति इमिना कारणेन सत्तानं सुखं, इमिना दुक्खन्ति एवं समाचरमानेन कारणं जानितुं समत्थेन कम्मस्सकतञाणसम्पयुत्तचित्तेनाति अत्थो। सुणातीति केवलं सवनमत्तवसेन सुणाति, न तदत्थवसेन। तेनाह ‘‘अत्थमस्स न जानाती’’ति। कारणरूपानीति सभावकारणानि। किं मे इमिनाति? ‘‘इदं पपञ्च’’न्ति पहाय। वीरियं पग्गय्हाति चतुब्बिधं सम्मप्पधानं वीरियं पग्गण्हित्वा।
Appapaññanti ettha appa-saddo ‘‘appaharite’’tiādīsu viya abhāvatthoti āha ‘‘nippañña’’nti. Kāraṇajānanasamatthenāti iminā kāraṇena sattānaṃ sukhaṃ, iminā dukkhanti evaṃ samācaramānena kāraṇaṃ jānituṃ samatthena kammassakatañāṇasampayuttacittenāti attho. Suṇātīti kevalaṃ savanamattavasena suṇāti, na tadatthavasena. Tenāha ‘‘atthamassa na jānātī’’ti. Kāraṇarūpānīti sabhāvakāraṇāni. Kiṃ me imināti? ‘‘Idaṃ papañca’’nti pahāya. Vīriyaṃ paggayhāti catubbidhaṃ sammappadhānaṃ vīriyaṃ paggaṇhitvā.
कस्सपगोत्तसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Kassapagottasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ३. कस्सपगोत्तसुत्तं • 3. Kassapagottasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ३. कस्सपगोत्तसुत्तवण्णना • 3. Kassapagottasuttavaṇṇanā
