Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అపదాన-అట్ఠకథా • Apadāna-aṭṭhakathā |
కస్సపో బుద్ధో
Kassapo buddho
తస్స అపరభాగే కస్సపో నామ సత్థా ఉదపాది. తస్సాపి ఏకోవ సావకసన్నిపాతో, తత్థ వీసతి భిక్ఖుసహస్సాని అహేసుం. తదా బోధిసత్తో జోతిపాలో నామ మాణవో హుత్వా తిణ్ణం వేదానం పారగూ భూమియఞ్చేవ అన్తలిక్ఖే చ పాకటో ఘటికారస్స కుమ్భకారస్స మిత్తో అహోసి. సో తేన సద్ధిం సత్థారం ఉపసఙ్కమిత్వా ధమ్మకథం సుత్వా పబ్బజిత్వా ఆరద్ధవీరియో తీణి పిటకాని ఉగ్గహేత్వా వత్తావత్తసమ్పత్తియా బుద్ధసాసనం సోభేసి. సోపి నం సత్థా ‘‘బుద్ధో భవిస్సతీ’’తి బ్యాకాసి. తస్స భగవతో జాతనగరం బారాణసీ నామ అహోసి, బ్రహ్మదత్తో నామ బ్రాహ్మణో పితా, ధనవతీ నామ బ్రాహ్మణీ మాతా, తిస్సో చ భారద్వాజో చ ద్వే అగ్గసావకా, సబ్బమిత్తో నాముపట్ఠాకో, అనుళా చ ఉరువేళా చ ద్వే అగ్గసావికా, నిగ్రోధరుక్ఖో బోధి, సరీరం వీసతిహత్థుబ్బేధం అహోసి, వీసతి వస్ససహస్సాని ఆయూతి.
Tassa aparabhāge kassapo nāma satthā udapādi. Tassāpi ekova sāvakasannipāto, tattha vīsati bhikkhusahassāni ahesuṃ. Tadā bodhisatto jotipālo nāma māṇavo hutvā tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū bhūmiyañceva antalikkhe ca pākaṭo ghaṭikārassa kumbhakārassa mitto ahosi. So tena saddhiṃ satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammakathaṃ sutvā pabbajitvā āraddhavīriyo tīṇi piṭakāni uggahetvā vattāvattasampattiyā buddhasāsanaṃ sobhesi. Sopi naṃ satthā ‘‘buddho bhavissatī’’ti byākāsi. Tassa bhagavato jātanagaraṃ bārāṇasī nāma ahosi, brahmadatto nāma brāhmaṇo pitā, dhanavatī nāma brāhmaṇī mātā, tisso ca bhāradvājo ca dve aggasāvakā, sabbamitto nāmupaṭṭhāko, anuḷā ca uruveḷā ca dve aggasāvikā, nigrodharukkho bodhi, sarīraṃ vīsatihatthubbedhaṃ ahosi, vīsati vassasahassāni āyūti.
‘‘కోణాగమనస్స అపరేన, సమ్బుద్ధో ద్విపదుత్తమో;
‘‘Koṇāgamanassa aparena, sambuddho dvipaduttamo;
కస్సపో నామ గోత్తేన, ధమ్మరాజా పభఙ్కరో’’తి. (బు॰ వం॰ ౨౬.౧);
Kassapo nāma gottena, dhammarājā pabhaṅkaro’’ti. (bu. vaṃ. 26.1);
యస్మిం పన కప్పే దీపఙ్కరదసబలో ఉదపాది, తస్మిం అఞ్ఞేపి తయో బుద్ధా అహేసుం. తేసం సన్తికే బోధిసత్తస్స బ్యాకరణం నత్థి, తస్మా తే ఇధ న దస్సితా. అట్ఠకథాయం పన తణ్హఙ్కరతో పట్ఠాయ సబ్బేపి బుద్ధే దస్సేతుం ఇదం వుత్తం –
Yasmiṃ pana kappe dīpaṅkaradasabalo udapādi, tasmiṃ aññepi tayo buddhā ahesuṃ. Tesaṃ santike bodhisattassa byākaraṇaṃ natthi, tasmā te idha na dassitā. Aṭṭhakathāyaṃ pana taṇhaṅkarato paṭṭhāya sabbepi buddhe dassetuṃ idaṃ vuttaṃ –
‘‘తణ్హఙ్కరో మేధఙ్కరో, అథోపి సరణఙ్కరో;
‘‘Taṇhaṅkaro medhaṅkaro, athopi saraṇaṅkaro;
దీపఙ్కరో చ సమ్బుద్ధో, కోణ్డఞ్ఞో ద్విపదుత్తమో.
Dīpaṅkaro ca sambuddho, koṇḍañño dvipaduttamo.
‘‘మఙ్గలో చ సుమనో చ, రేవతో సోభితో ముని;
‘‘Maṅgalo ca sumano ca, revato sobhito muni;
అనోమదస్సీ పదుమో, నారదో పదుముత్తరో.
Anomadassī padumo, nārado padumuttaro.
‘‘సుమేధో చ సుజాతో చ, పియదస్సీ మహాయసో;
‘‘Sumedho ca sujāto ca, piyadassī mahāyaso;
అత్థదస్సీ ధమ్మదస్సీ, సిద్ధత్థో లోకనాయకో.
Atthadassī dhammadassī, siddhattho lokanāyako.
‘‘తిస్సో ఫుస్సో చ సమ్బుద్ధో, విపస్సీ సిఖీ వేస్సభూ;
‘‘Tisso phusso ca sambuddho, vipassī sikhī vessabhū;
కకుసన్ధో కోణాగమనో, కస్సపో చాపి నాయకో.
Kakusandho koṇāgamano, kassapo cāpi nāyako.
‘‘ఏతే అహేసుం సమ్బుద్ధా, వీతరాగా సమాహితా;
‘‘Ete ahesuṃ sambuddhā, vītarāgā samāhitā;
సతరంసీవ ఉప్పన్నా, మహాతమవినోదనా;
Sataraṃsīva uppannā, mahātamavinodanā;
జలిత్వా అగ్గిఖన్ధావ, నిబ్బుతా తే ససావకా’’తి.
Jalitvā aggikhandhāva, nibbutā te sasāvakā’’ti.