Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മിലിന്ദപഞ്ഹപാളി • Milindapañhapāḷi

    ൪. മേണ്ഡകപഞ്ഹോ

    4. Meṇḍakapañho

    ൧. ഇദ്ധിബലവഗ്ഗോ

    1. Iddhibalavaggo

    ൧. കതാധികാരസഫലപഞ്ഹോ

    1. Katādhikārasaphalapañho

    . അഥ ഖോ മിലിന്ദോ രാജാ കതാവകാസോ നിപച്ച ഗരുനോ പാദേ സിരസി അഞ്ജലിം കത്വാ ഏതദവോച ‘‘ഭന്തേ നാഗസേന, ഇമേ തിത്ഥിയാ ഏവം ഭണന്തി 1 ‘യദി ബുദ്ധോ പൂജം സാദിയതി, ന പരിനിബ്ബുതോ ബുദ്ധോ സംയുത്തോ ലോകേന അന്തോഭവികോ ലോകസ്മിം ലോകസാധാരണോ, തസ്മാ തസ്സ കതോ അധികാരോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോ. യദി പരിനിബ്ബുതോ വിസംയുത്തോ ലോകേന നിസ്സടോ സബ്ബഭവേഹി, തസ്സ പൂജാ നുപ്പജ്ജതി, പരിനിബ്ബുതോ ന കിഞ്ചി സാദിയതി, അസാദിയന്തസ്സ കതോ അധികാരോ വഞ്ഝോ ഭവതി അഫലോ’തി ഉഭതോ കോടികോ ഏസോ പഞ്ഹോ, നേസോ വിസയോ അപ്പത്തമാനസാനം, മഹന്താനം യേവേസോ വിസയോ, ഭിന്ദേതം ദിട്ഠിജാലം ഏകംസേ ഠപയ, തവേസോ പഞ്ഹോ അനുപ്പത്തോ, അനാഗതാനം ജിനപുത്താനം ചക്ഖും ദേഹി പരവാദനിഗ്ഗഹായാ’’തി.

    1. Atha kho milindo rājā katāvakāso nipacca garuno pāde sirasi añjaliṃ katvā etadavoca ‘‘bhante nāgasena, ime titthiyā evaṃ bhaṇanti 2 ‘yadi buddho pūjaṃ sādiyati, na parinibbuto buddho saṃyutto lokena antobhaviko lokasmiṃ lokasādhāraṇo, tasmā tassa kato adhikāro avañjho bhavati saphalo. Yadi parinibbuto visaṃyutto lokena nissaṭo sabbabhavehi, tassa pūjā nuppajjati, parinibbuto na kiñci sādiyati, asādiyantassa kato adhikāro vañjho bhavati aphalo’ti ubhato koṭiko eso pañho, neso visayo appattamānasānaṃ, mahantānaṃ yeveso visayo, bhindetaṃ diṭṭhijālaṃ ekaṃse ṭhapaya, taveso pañho anuppatto, anāgatānaṃ jinaputtānaṃ cakkhuṃ dehi paravādaniggahāyā’’ti.

    ഥേരോ ആഹ ‘‘പരിനിബ്ബുതോ, മഹാരാജ, ഭഗവാ, ന ച ഭഗവാ പൂജം സാദിയതി, ബോധിമൂലേ യേവ തഥാഗതസ്സ സാദിയനാ പഹീനാ, കിം പന അനുപാദിസേസായ നിബ്ബാനധാതുയാ പരിനിബ്ബുതസ്സ. ഭാസിതമ്പേതം, മഹാരാജ, ഥേരേന സാരിപുത്തേന ധമ്മസേനാപതിനാ –

    Thero āha ‘‘parinibbuto, mahārāja, bhagavā, na ca bhagavā pūjaṃ sādiyati, bodhimūle yeva tathāgatassa sādiyanā pahīnā, kiṃ pana anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbutassa. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –

    ‘‘‘പൂജിയന്താ 3 അസമസമാ, സദേവമാനുസേഹി തേ;

    ‘‘‘Pūjiyantā 4 asamasamā, sadevamānusehi te;

    ന സാദിയന്തി സക്കാരം, ബുദ്ധാനം ഏസ ധമ്മതാ’’’തി.

    Na sādiyanti sakkāraṃ, buddhānaṃ esa dhammatā’’’ti.

    രാജാ ആഹ ‘‘ഭന്തേ നാഗസേന, പുത്തോ വാ പിതുനോ വണ്ണം ഭാസതി, പിതാ വാ പുത്തസ്സ വണ്ണം ഭാസതി, ന ചേതം കാരണം പരവാദാനം നിഗ്ഗഹായ, പസാദപ്പകാസനം നാമേതം, ഇങ്ഘ മേ ത്വം തത്ഥ കാരണം സമ്മാ ബ്രൂഹി സകവാദസ്സ പതിട്ഠാപനായ ദിട്ഠിജാലവിനിവേഠനായാ’’തി.

    Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, putto vā pituno vaṇṇaṃ bhāsati, pitā vā puttassa vaṇṇaṃ bhāsati, na cetaṃ kāraṇaṃ paravādānaṃ niggahāya, pasādappakāsanaṃ nāmetaṃ, iṅgha me tvaṃ tattha kāraṇaṃ sammā brūhi sakavādassa patiṭṭhāpanāya diṭṭhijālaviniveṭhanāyā’’ti.

    ഥേരോ ആഹ ‘‘പരിനിബ്ബുതോ, മഹാരാജ, ഭഗവാ, ന ച ഭഗവാ പൂജം സാദിയതി, അസാദിയന്തസ്സേവ തഥാഗതസ്സ ദേവമനുസ്സാ ധാതുരതനം വത്ഥും കരിത്വാ തഥാഗതസ്സ ഞാണരതനാരമ്മണേന സമ്മാപടിപത്തിം സേവന്താ തിസ്സോ സമ്പത്തിയോ പടിലഭന്തി.

    Thero āha ‘‘parinibbuto, mahārāja, bhagavā, na ca bhagavā pūjaṃ sādiyati, asādiyantasseva tathāgatassa devamanussā dhāturatanaṃ vatthuṃ karitvā tathāgatassa ñāṇaratanārammaṇena sammāpaṭipattiṃ sevantā tisso sampattiyo paṭilabhanti.

    ‘‘യഥാ , മഹാരാജ, മഹതിമഹാഅഗ്ഗിക്ഖന്ധോ പജ്ജലിത്വാ നിബ്ബായേയ്യ, അപി നു ഖോ സോ, മഹാരാജ, മഹാഅഗ്ഗിക്ഖന്ധോ സാദിയതി തിണകട്ഠുപാദാന’’ന്തി? ‘‘ജലമാനോപി സോ, ഭന്തേ, മഹാഅഗ്ഗിക്ഖന്ധോ തിണകട്ഠുപാദാനം ന സാദിയതി, കിം പന നിബ്ബുതോ ഉപസന്തോ അചേതനോ സാദിയതി? ‘‘തസ്മിം പന, മഹാരാജ, അഗ്ഗിക്ഖന്ധേ ഉപരതേ ഉപസന്തേ ലോകേ അഗ്ഗി സുഞ്ഞോ ഹോതീ’’തി. ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ, കട്ഠം അഗ്ഗിസ്സ വത്ഥു ഹോതി ഉപാദാനം, യേ കേചി മനുസ്സാ അഗ്ഗികാമാ, തേ അത്തനോ ഥാമബലവീരിയേന പച്ചത്തപുരിസകാരേന കട്ഠം മന്ഥയിത്വാ 5 അഗ്ഗിം നിബ്ബത്തേത്വാ തേന അഗ്ഗിനാ അഗ്ഗികരണീയാനി കമ്മാനി കരോന്തീ’’തി. ‘‘തേന ഹി, മഹാരാജ, തിത്ഥിയാനം വചനം മിച്ഛാ ഭവതി ‘അസാദിയന്തസ്സ കതോ അധികാരോ വഞ്ഝോ ഭവതി അഫലോ’തി.

    ‘‘Yathā , mahārāja, mahatimahāaggikkhandho pajjalitvā nibbāyeyya, api nu kho so, mahārāja, mahāaggikkhandho sādiyati tiṇakaṭṭhupādāna’’nti? ‘‘Jalamānopi so, bhante, mahāaggikkhandho tiṇakaṭṭhupādānaṃ na sādiyati, kiṃ pana nibbuto upasanto acetano sādiyati? ‘‘Tasmiṃ pana, mahārāja, aggikkhandhe uparate upasante loke aggi suñño hotī’’ti. ‘‘Na hi, bhante, kaṭṭhaṃ aggissa vatthu hoti upādānaṃ, ye keci manussā aggikāmā, te attano thāmabalavīriyena paccattapurisakārena kaṭṭhaṃ manthayitvā 6 aggiṃ nibbattetvā tena agginā aggikaraṇīyāni kammāni karontī’’ti. ‘‘Tena hi, mahārāja, titthiyānaṃ vacanaṃ micchā bhavati ‘asādiyantassa kato adhikāro vañjho bhavati aphalo’ti.

    ‘‘യഥാ, മഹാരാജ, മഹതിമഹാഅഗ്ഗിക്ഖന്ധോ പജ്ജലി, ഏവമേവ ഭഗവാ ദസസഹസ്സിയാ 7 ലോകധാതുയാ ബുദ്ധസിരിയാ പജ്ജലി. യഥാ, മഹാരാജ, മഹതിമഹാഅഗ്ഗിക്ഖന്ധോ പജ്ജലിത്വാ നിബ്ബുതോ, ഏവമേവ ഭഗവാ ദസസഹസ്സിയാ ലോകധാതുയാ ബുദ്ധസിരിയാ പജ്ജലിത്വാ അനുപാദിസേസായ നിബ്ബാനധാതുയാ പരിനിബ്ബുതോ. യഥാ, മഹാരാജ, നിബ്ബുതോ അഗ്ഗിക്ഖന്ധോ തിണകട്ഠുപാദാനം ന സാദിയതി, ഏവമേവ ഖോ ലോകഹിതസ്സ സാദിയനാ പഹീനാ ഉപസന്താ. യഥാ, മഹാരാജ, മനുസ്സാ നിബ്ബുതേ അഗ്ഗിക്ഖന്ധേ അനുപാദാനേ അത്തനോ ഥാമബലവീരിയേന പച്ചത്തപുരിസകാരേന കട്ഠം മന്ഥയിത്വാ അഗ്ഗിം നിബ്ബത്തേത്വാ തേന അഗ്ഗിനാ അഗ്ഗികരണീയാനി കമ്മാനി കരോന്തി, ഏവമേവ ഖോ ദേവമനുസ്സാ തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ ധാതുരതനം വത്ഥും കരിത്വാ തഥാഗതസ്സ ഞാണരതനാരമ്മണേന സമ്മാപടിപത്തിം സേവന്താ തിസ്സോ സമ്പത്തിയോ പടിലഭന്തി, ഇമിനാപി, മഹാരാജ, കാരണേന തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ കതോ അധികാരോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോ.

    ‘‘Yathā, mahārāja, mahatimahāaggikkhandho pajjali, evameva bhagavā dasasahassiyā 8 lokadhātuyā buddhasiriyā pajjali. Yathā, mahārāja, mahatimahāaggikkhandho pajjalitvā nibbuto, evameva bhagavā dasasahassiyā lokadhātuyā buddhasiriyā pajjalitvā anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbuto. Yathā, mahārāja, nibbuto aggikkhandho tiṇakaṭṭhupādānaṃ na sādiyati, evameva kho lokahitassa sādiyanā pahīnā upasantā. Yathā, mahārāja, manussā nibbute aggikkhandhe anupādāne attano thāmabalavīriyena paccattapurisakārena kaṭṭhaṃ manthayitvā aggiṃ nibbattetvā tena agginā aggikaraṇīyāni kammāni karonti, evameva kho devamanussā tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva dhāturatanaṃ vatthuṃ karitvā tathāgatassa ñāṇaratanārammaṇena sammāpaṭipattiṃ sevantā tisso sampattiyo paṭilabhanti, imināpi, mahārāja, kāraṇena tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva kato adhikāro avañjho bhavati saphalo.

    ‘‘അപരമ്പി, മഹാരാജ, ഉത്തരിം കാരണം സുണോഹി യേന കാരണേന തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ കതോ അധികാരോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോ. യഥാ, മഹാരാജ, മഹതിമഹാവാതോ വായിത്വാ ഉപരമേയ്യ, അപി നു ഖോ സോ, മഹാരാജ, ഉപരതോ വാതോ സാദിയതി പുന നിബ്ബത്താപന’’ന്തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ, ഉപരതസ്സ വാതസ്സ ആഭോഗോ വാ മനസികാരോ വാ പുന നിബ്ബത്താപനായ’’. ‘‘കിം കാരണം’’? ‘‘അചേതനാ സാ വായോധാതൂ’’തി. ‘‘അപി നു തസ്സ, മഹാരാജ, ഉപരതസ്സ വാതസ്സ വാതോതി സമഞ്ഞാ അപഗച്ഛതീ’’തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ, താലവണ്ടവിധൂപനാനി വാതസ്സ ഉപ്പത്തിയാ പച്ചയാ, യേ കേചി മനുസ്സാ ഉണ്ഹാഭിതത്താ പരിളാഹപരിപീളിതാ, തേ താലവണ്ടേന വാ വിധൂപനേന വാ അത്തനോ ഥാമബലവീരിയേന പച്ചത്തപുരിസകാരേന തം നിബ്ബത്തേത്വാ തേന വാതേന ഉണ്ഹം നിബ്ബാപേന്തി പരിളാഹം വൂപസമേന്തീ’’തി. ‘‘തേന ഹി, മഹാരാജ, തിത്ഥിയാനം വചനം മിച്ഛാ ഭവതി ‘അസാദിയന്തസ്സ കതോ അധികാരോ വഞ്ഝോ ഭവതി അഫലോ’തി.

    ‘‘Aparampi, mahārāja, uttariṃ kāraṇaṃ suṇohi yena kāraṇena tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva kato adhikāro avañjho bhavati saphalo. Yathā, mahārāja, mahatimahāvāto vāyitvā uparameyya, api nu kho so, mahārāja, uparato vāto sādiyati puna nibbattāpana’’nti? ‘‘Na hi, bhante, uparatassa vātassa ābhogo vā manasikāro vā puna nibbattāpanāya’’. ‘‘Kiṃ kāraṇaṃ’’? ‘‘Acetanā sā vāyodhātū’’ti. ‘‘Api nu tassa, mahārāja, uparatassa vātassa vātoti samaññā apagacchatī’’ti? ‘‘Na hi, bhante, tālavaṇṭavidhūpanāni vātassa uppattiyā paccayā, ye keci manussā uṇhābhitattā pariḷāhaparipīḷitā, te tālavaṇṭena vā vidhūpanena vā attano thāmabalavīriyena paccattapurisakārena taṃ nibbattetvā tena vātena uṇhaṃ nibbāpenti pariḷāhaṃ vūpasamentī’’ti. ‘‘Tena hi, mahārāja, titthiyānaṃ vacanaṃ micchā bhavati ‘asādiyantassa kato adhikāro vañjho bhavati aphalo’ti.

    ‘‘യഥാ, മഹാരാജ, മഹതിമഹാവാതോ വായി, ഏവമേവ ഭഗവാ ദസസഹസ്സിയാ ലോകധാതുയാ സീതലമധുരസന്തസുഖുമമേത്താവാതേന ഉപവായി. യഥാ, മഹാരാജ, മഹതിമഹാവാതോ വായിത്വാ ഉപരതോ, ഏവമേവ ഭഗവാ സീതലമധുരസന്തസുഖുമമേത്താവാതേന ഉപവായിത്വാ അനുപാദിസേസായ നിബ്ബാനധാതുയാ പരിനിബ്ബുതോ. യഥാ, മഹാരാജ, ഉപരതോ വാതോ പുന നിബ്ബത്താപനം ന സാദിയതി, ഏവമേവ ലോകഹിതസ്സ സാദിയനാ പഹീനാ ഉപസന്താ. യഥാ, മഹാരാജ, തേ മനുസ്സാ ഉണ്ഹാഭിതത്താ പരിളാഹപരിപീളിതാ, ഏവമേവ ദേവമനുസ്സാ തിവിധഗ്ഗിസന്താപപരിളാഹപരിപീളിതാ. യഥാ താലവണ്ടവിധൂപനാനി വാതസ്സ നിബ്ബത്തിയാ പച്ചയാ ഹോന്തി, ഏവമേവ തഥാഗതസ്സ ധാതു ച ഞാണരതനഞ്ച പച്ചയോ ഹോതി തിസ്സന്നം സമ്പത്തീനം പടിലാഭായ. യഥാ മനുസ്സാ ഉണ്ഹാഭിതത്താ പരിളാഹപരിപീളിതാ താലവണ്ടേന വാ വിധൂപനേന വാ വാതം നിബ്ബത്തേത്വാ ഉണ്ഹം നിബ്ബാപേന്തി പരിളാഹം വൂപസമേന്തി, ഏവമേവ ദേവമനുസ്സാ തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ ധാതുഞ്ച ഞാണരതനഞ്ച പൂജേത്വാ കുസലം നിബ്ബത്തേത്വാ തേന കുസലേന തിവിധഗ്ഗിസന്താപപരിളാഹം നിബ്ബാപേന്തി വൂപസമേന്തി. ഇമിനാപി, മഹാരാജ, കാരണേന തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ കതോ അധികാരോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോതി.

    ‘‘Yathā, mahārāja, mahatimahāvāto vāyi, evameva bhagavā dasasahassiyā lokadhātuyā sītalamadhurasantasukhumamettāvātena upavāyi. Yathā, mahārāja, mahatimahāvāto vāyitvā uparato, evameva bhagavā sītalamadhurasantasukhumamettāvātena upavāyitvā anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbuto. Yathā, mahārāja, uparato vāto puna nibbattāpanaṃ na sādiyati, evameva lokahitassa sādiyanā pahīnā upasantā. Yathā, mahārāja, te manussā uṇhābhitattā pariḷāhaparipīḷitā, evameva devamanussā tividhaggisantāpapariḷāhaparipīḷitā. Yathā tālavaṇṭavidhūpanāni vātassa nibbattiyā paccayā honti, evameva tathāgatassa dhātu ca ñāṇaratanañca paccayo hoti tissannaṃ sampattīnaṃ paṭilābhāya. Yathā manussā uṇhābhitattā pariḷāhaparipīḷitā tālavaṇṭena vā vidhūpanena vā vātaṃ nibbattetvā uṇhaṃ nibbāpenti pariḷāhaṃ vūpasamenti, evameva devamanussā tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva dhātuñca ñāṇaratanañca pūjetvā kusalaṃ nibbattetvā tena kusalena tividhaggisantāpapariḷāhaṃ nibbāpenti vūpasamenti. Imināpi, mahārāja, kāraṇena tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva kato adhikāro avañjho bhavati saphaloti.

    ‘‘അപരമ്പി, മഹാരാജ, ഉത്തരിം കാരണം സുണോഹി പരവാദാനം നിഗ്ഗഹായ. യഥാ, മഹാരാജ, പുരിസോ ഭേരിം ആകോടേത്വാ സദ്ദം നിബ്ബത്തേയ്യ, യോ സോ ഭേരിസദ്ദോ പുരിസേന നിബ്ബത്തിതോ, സോ സദ്ദോ അന്തരധായേയ്യ, അപി നു ഖോ സോ, മഹാരാജ, സദ്ദോ സാദിയതി പുന നിബ്ബത്താപന’’ന്തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ, അന്തരഹിതോ സോ സദ്ദോ, നത്ഥി തസ്സ പുന ഉപ്പാദായ ആഭോഗോ വാ മനസികാരോ വാ, സകിം നിബ്ബത്തേ ഭേരിസദ്ദേ അന്തരഹിതേ സോ ഭേരിസദ്ദോ സമുച്ഛിന്നോ ഹോതി. ഭേരീ പന, ഭന്തേ, പച്ചയോ ഹോതി സദ്ദസ്സ നിബ്ബത്തിയാ, അഥ പുരിസോ പച്ചയേ സതി അത്തജേന വായാമേന ഭേരിം അകോടേത്വാ സദ്ദം നിബ്ബത്തേതീ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, ഭഗവാ സീലസമാധിപഞ്ഞാവിമുത്തിവിമുത്തിഞാണദസ്സനപരിഭാവിതം ധാതുരതനഞ്ച ധമ്മഞ്ച വിനയഞ്ച അനുസിട്ഠഞ്ച 9 സത്ഥാരം ഠപയിത്വാ സയം അനുപാദിസേസായ നിബ്ബാനധാതുയാ പരിനിബ്ബുതോ, ന ച പരിനിബ്ബുതേ ഭഗവതി സമ്പത്തിലാഭോ ഉപച്ഛിന്നോ ഹോതി, ഭവദുക്ഖപടിപീളിതാ സത്താ ധാതുരതനഞ്ച ധമ്മഞ്ച വിനയഞ്ച അനുസിട്ഠഞ്ച പച്ചയം കരിത്വാ സമ്പത്തികാമാ സമ്പത്തിയോ പടിലഭന്തി, ഇമിനാപി, മഹാരാജ, കാരണേന തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ കതോ അധികാരോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോതി.

    ‘‘Aparampi, mahārāja, uttariṃ kāraṇaṃ suṇohi paravādānaṃ niggahāya. Yathā, mahārāja, puriso bheriṃ ākoṭetvā saddaṃ nibbatteyya, yo so bherisaddo purisena nibbattito, so saddo antaradhāyeyya, api nu kho so, mahārāja, saddo sādiyati puna nibbattāpana’’nti? ‘‘Na hi, bhante, antarahito so saddo, natthi tassa puna uppādāya ābhogo vā manasikāro vā, sakiṃ nibbatte bherisadde antarahite so bherisaddo samucchinno hoti. Bherī pana, bhante, paccayo hoti saddassa nibbattiyā, atha puriso paccaye sati attajena vāyāmena bheriṃ akoṭetvā saddaṃ nibbattetī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, bhagavā sīlasamādhipaññāvimuttivimuttiñāṇadassanaparibhāvitaṃ dhāturatanañca dhammañca vinayañca anusiṭṭhañca 10 satthāraṃ ṭhapayitvā sayaṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbuto, na ca parinibbute bhagavati sampattilābho upacchinno hoti, bhavadukkhapaṭipīḷitā sattā dhāturatanañca dhammañca vinayañca anusiṭṭhañca paccayaṃ karitvā sampattikāmā sampattiyo paṭilabhanti, imināpi, mahārāja, kāraṇena tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva kato adhikāro avañjho bhavati saphaloti.

    ‘‘ദിട്ഠഞ്ചേതം, മഹാരാജ, ഭഗവതാ അനാഗതമദ്ധാനം. കഥിതഞ്ച ഭണിതഞ്ച ആചിക്ഖിതഞ്ച ‘സിയാ ഖോ പനാനന്ദ, തുമ്ഹാകം ഏവമസ്സ അതീതസത്ഥുകം പാവചനം നത്ഥി നോ സത്ഥാതി, ന ഖോ പനേതം, ആനന്ദ, ഏവം ദട്ഠബ്ബം, യോ വോ, ആനന്ദ, മയാ ധമ്മോ ച വിനയോ ച ദേസിതോ പഞ്ഞത്തോ, സോ വോ മമച്ചയേന സത്ഥാ’തി. പരിനിബ്ബുതസ്സ തഥാഗതസ്സ അസാദിയന്തസ്സ കതോ അധികാരോ വഞ്ഝോ ഭവതി അഫലോതി, തം തേസം തിത്ഥിയാനം വചനം മിച്ഛാ അഭൂതം വിതഥം അലികം വിരുദ്ധം വിപരീതം ദുക്ഖദായകം ദുക്ഖവിപാകം അപായഗമനീയന്തി.

    ‘‘Diṭṭhañcetaṃ, mahārāja, bhagavatā anāgatamaddhānaṃ. Kathitañca bhaṇitañca ācikkhitañca ‘siyā kho panānanda, tumhākaṃ evamassa atītasatthukaṃ pāvacanaṃ natthi no satthāti, na kho panetaṃ, ānanda, evaṃ daṭṭhabbaṃ, yo vo, ānanda, mayā dhammo ca vinayo ca desito paññatto, so vo mamaccayena satthā’ti. Parinibbutassa tathāgatassa asādiyantassa kato adhikāro vañjho bhavati aphaloti, taṃ tesaṃ titthiyānaṃ vacanaṃ micchā abhūtaṃ vitathaṃ alikaṃ viruddhaṃ viparītaṃ dukkhadāyakaṃ dukkhavipākaṃ apāyagamanīyanti.

    ‘‘അപരമ്പി, മഹാരാജ, ഉത്തരിം കാരണം സുണോഹി യേന കാരണേന തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ കതോ അധികാരോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോ. സാദിയതി നു ഖോ, മഹാരാജ, അയം മഹാപഥവീ ‘സബ്ബബീജാനി മയി സംവിരുഹന്തൂ’’’തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ’’തി. ‘‘കിസ്സ പന താനി, മഹാരാജ, ബീജാനി അസാദിയന്തിയാ മഹാപഥവിയാ സംവിരുഹിത്വാ ദള്ഹമൂലജടാപതിട്ഠിതാ ഖന്ധസാരസാഖാപരിവിത്ഥിണ്ണാ പുപ്ഫഫലധരാ ഹോന്തീ’’തി? ‘‘അസാദിയന്തീപി, ഭന്തേ, മഹാപഥവീ തേസം ബീജാനം വത്ഥും ഹോതി പച്ചയം ദേതി വിരുഹനായ, താനി ബീജാനി തം വത്ഥും നിസ്സായ തേന പച്ചയേന സംവിരുഹിത്വാ ദള്ഹമൂലജടാപതിട്ഠിതാ ഖന്ധസാരസാഖാപരിവിത്ഥിണ്ണാ പുപ്ഫഫലധരാ ഹോന്തീ’’തി. ‘‘തേന ഹി, മഹാരാജ, തിത്ഥിയാ സകേ വാദേ നട്ഠാ ഹോന്തി ഹതാ വിരുദ്ധാ, സചേ തേ ഭണന്തി ‘അസാദിയന്തസ്സ കതോ അധികാരോ വഞ്ഝോ ഭവതി അഫലോ’ തി.

    ‘‘Aparampi, mahārāja, uttariṃ kāraṇaṃ suṇohi yena kāraṇena tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva kato adhikāro avañjho bhavati saphalo. Sādiyati nu kho, mahārāja, ayaṃ mahāpathavī ‘sabbabījāni mayi saṃviruhantū’’’ti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Kissa pana tāni, mahārāja, bījāni asādiyantiyā mahāpathaviyā saṃviruhitvā daḷhamūlajaṭāpatiṭṭhitā khandhasārasākhāparivitthiṇṇā pupphaphaladharā hontī’’ti? ‘‘Asādiyantīpi, bhante, mahāpathavī tesaṃ bījānaṃ vatthuṃ hoti paccayaṃ deti viruhanāya, tāni bījāni taṃ vatthuṃ nissāya tena paccayena saṃviruhitvā daḷhamūlajaṭāpatiṭṭhitā khandhasārasākhāparivitthiṇṇā pupphaphaladharā hontī’’ti. ‘‘Tena hi, mahārāja, titthiyā sake vāde naṭṭhā honti hatā viruddhā, sace te bhaṇanti ‘asādiyantassa kato adhikāro vañjho bhavati aphalo’ ti.

    ‘‘യഥാ, മഹാരാജ, മഹാപഥവീ, ഏവം തഥാഗതോ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ. യഥാ, മഹാരാജ, മഹാപഥവീ ന കിഞ്ചി സാദിയതി, ഏവം തഥാഗതോ ന കിഞ്ചി സാദിയതി. യഥാ, മഹാരാജ, താനി ബീജാനി പഥവിം നിസ്സായ സംവിരുഹിത്വാ ദള്ഹമൂലജടാപതിട്ഠിതാ ഖന്ധസാരസാഖാപരിവിത്ഥിണ്ണാ പുപ്ഫഫലധരാ ഹോന്തി, ഏവം ദേവമനുസ്സാ തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ ധാതുഞ്ച ഞാണരതനഞ്ച നിസ്സായ ദള്ഹകുസലമൂലപതിട്ഠിതാ സമാധിക്ഖന്ധധമ്മസാരസീലസാഖാപരിവിത്ഥിണ്ണാ വിമുത്തിപുപ്ഫസാമഞ്ഞഫലധരാ ഹോന്തി, ഇമിനാപി, മഹാരാജ , കാരണേന തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ കതോ അധികാരോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോതി.

    ‘‘Yathā, mahārāja, mahāpathavī, evaṃ tathāgato arahaṃ sammāsambuddho. Yathā, mahārāja, mahāpathavī na kiñci sādiyati, evaṃ tathāgato na kiñci sādiyati. Yathā, mahārāja, tāni bījāni pathaviṃ nissāya saṃviruhitvā daḷhamūlajaṭāpatiṭṭhitā khandhasārasākhāparivitthiṇṇā pupphaphaladharā honti, evaṃ devamanussā tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva dhātuñca ñāṇaratanañca nissāya daḷhakusalamūlapatiṭṭhitā samādhikkhandhadhammasārasīlasākhāparivitthiṇṇā vimuttipupphasāmaññaphaladharā honti, imināpi, mahārāja , kāraṇena tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva kato adhikāro avañjho bhavati saphaloti.

    ‘‘അപരമ്പി, മഹാരാജ, ഉത്തരിം കാരണം സുണോഹി യേന കാരണേന തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ കതോ അധികാരോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോ. സാദിയന്തി നു ഖോ, മഹാരാജ, ഇമേ ഓട്ഠാ ഗോണാ ഗദ്രഭാ അജാ പസൂ മനുസ്സാ അന്തോകുച്ഛിസ്മിം കിമികുലാനം സമ്ഭവ’’ന്തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ’’തി. ‘‘കിസ്സ പന തേ, മഹാരാജ, കിമയോ തേസം അസാദിയന്താനം അന്തോകുച്ഛിസ്മിം സമ്ഭവിത്വാ ബഹുപുത്തനത്താ വേപുല്ലതം പാപുണന്തീ’’തി? ‘‘പാപസ്സ, ഭന്തേ, കമ്മസ്സ ബലവതായ അസാദിയന്താനം യേവ തേസം സത്താനം അന്തോകുച്ഛിസ്മിം കിമയോ സമ്ഭവിത്വാ ബഹുപുത്തനത്താ വേപുല്ലതം പാപുണന്തീ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ ധാതുസ്സ ച ഞാണാരമ്മണസ്സ ച ബലവതായ തഥാഗതേ കതോ അധികാരോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോതി.

    ‘‘Aparampi, mahārāja, uttariṃ kāraṇaṃ suṇohi yena kāraṇena tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva kato adhikāro avañjho bhavati saphalo. Sādiyanti nu kho, mahārāja, ime oṭṭhā goṇā gadrabhā ajā pasū manussā antokucchismiṃ kimikulānaṃ sambhava’’nti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Kissa pana te, mahārāja, kimayo tesaṃ asādiyantānaṃ antokucchismiṃ sambhavitvā bahuputtanattā vepullataṃ pāpuṇantī’’ti? ‘‘Pāpassa, bhante, kammassa balavatāya asādiyantānaṃ yeva tesaṃ sattānaṃ antokucchismiṃ kimayo sambhavitvā bahuputtanattā vepullataṃ pāpuṇantī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva dhātussa ca ñāṇārammaṇassa ca balavatāya tathāgate kato adhikāro avañjho bhavati saphaloti.

    ‘‘അപരമ്പി, മഹാരാജ, ഉത്തരിം കാരണം സുണോഹി യേന കാരണേന തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ കതോ അധികാരോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോ. സാദിയന്തി നു ഖോ, മഹാരാജ, ഇമേ മനുസ്സാ ഇമേ അട്ഠനവുതി രോഗാ കായേ നിബ്ബത്തന്തൂ’’തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ’’തി. ‘‘കിസ്സ പന തേ, മഹാരാജ, രോഗാ അസാദിയന്താനം കായേ നിപതന്തീ’’തി? ‘‘പുബ്ബേ കതേന, ഭന്തേ, ദുച്ചരിതേനാ’’തി. ‘‘യദി, മഹാരാജ, പുബ്ബേ കതം അകുസലം ഇധ വേദനീയം ഹോതി, തേന ഹി, മഹാരാജ, പുബ്ബേ കതമ്പി ഇധ കതമ്പി കുസലാകുസലം കമ്മം അവഞ്ഝം ഭവതി സഫലന്തി. ഇമിനാപി, മഹാരാജ, കാരണേന തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ കതോ അധികാരോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോതി.

    ‘‘Aparampi, mahārāja, uttariṃ kāraṇaṃ suṇohi yena kāraṇena tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva kato adhikāro avañjho bhavati saphalo. Sādiyanti nu kho, mahārāja, ime manussā ime aṭṭhanavuti rogā kāye nibbattantū’’ti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Kissa pana te, mahārāja, rogā asādiyantānaṃ kāye nipatantī’’ti? ‘‘Pubbe katena, bhante, duccaritenā’’ti. ‘‘Yadi, mahārāja, pubbe kataṃ akusalaṃ idha vedanīyaṃ hoti, tena hi, mahārāja, pubbe katampi idha katampi kusalākusalaṃ kammaṃ avañjhaṃ bhavati saphalanti. Imināpi, mahārāja, kāraṇena tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva kato adhikāro avañjho bhavati saphaloti.

    ‘‘സുതപുബ്ബം പന തയാ, മഹാരാജ, നന്ദകോ നാമ യക്ഖോ ഥേരം സാരിപുത്തം ആസാദയിത്വാ പഥവിം പവിട്ഠോ’’തി? ‘‘ആമ, ഭന്തേ, സുയ്യതി, ലോകേ പാകടോ ഏസോ’’തി. ‘‘അപി നു ഖോ, മഹാരാജ, ഥേരോ സാരിപുത്തോ സാദിയി നന്ദകസ്സ യക്ഖസ്സ മഹാപഥവിഗിലന’’ന്തി 11. ‘‘ഉബ്ബത്തിയന്തേപി, ഭന്തേ, സദേവകേ ലോകേ പതമാനേപി ഛമായം ചന്ദിമസൂരിയേ വികിരന്തേപി സിനേരുപബ്ബതരാജേ ഥേരോ സാരിപുത്തോ ന പരസ്സ ദുക്ഖം സാദിയേയ്യ. തം കിസ്സ ഹേതു? യേന ഹേതുനാ ഥേരോ സാരിപുത്തോ കുജ്ഝേയ്യ വാ ദുസ്സേയ്യ വാ, സോ ഹേതു ഥേരസ്സ സാരിപുത്തസ്സ സമൂഹതോ സമുച്ഛിന്നോ, ഹേതുനോ സമുഗ്ഘാതിതത്താ, ഭന്തേ, ഥേരോ സാരിപുത്തോ ജീവിതഹാരകേപി കോപം ന കരേയ്യാ’’തി. ‘‘യദി, മഹാരാജ , ഥേരോ സാരിപുത്തോ നന്ദകസ്സ യക്ഖസ്സ പഥവിഗിലനം ന സാദിയി, കിസ്സ പന നന്ദകോ യക്ഖോ പഥവിം പവിട്ഠോ’’തി? ‘‘അകുസലസ്സ, ഭന്തേ, കമ്മസ്സ ബലവതായാ’’തി. ‘‘യദി, മഹാരാജ, അകുസലസ്സ കമ്മസ്സ ബലവതായ നന്ദകോ യക്ഖോ പഥവിം പവിട്ഠോ, അസാദിയന്തസ്സാപി കതോ അപരാധോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോ. തേന ഹി, മഹാരാജ, അകുസലസ്സപി കമ്മസ്സ ബലവതായ അസാദിയന്തസ്സ കതോ അധികാരോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോതി. ഇമിനാപി, മഹാരാജ, കാരണേന തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ കതോ അധികാരോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോതി.

    ‘‘Sutapubbaṃ pana tayā, mahārāja, nandako nāma yakkho theraṃ sāriputtaṃ āsādayitvā pathaviṃ paviṭṭho’’ti? ‘‘Āma, bhante, suyyati, loke pākaṭo eso’’ti. ‘‘Api nu kho, mahārāja, thero sāriputto sādiyi nandakassa yakkhassa mahāpathavigilana’’nti 12. ‘‘Ubbattiyantepi, bhante, sadevake loke patamānepi chamāyaṃ candimasūriye vikirantepi sinerupabbatarāje thero sāriputto na parassa dukkhaṃ sādiyeyya. Taṃ kissa hetu? Yena hetunā thero sāriputto kujjheyya vā dusseyya vā, so hetu therassa sāriputtassa samūhato samucchinno, hetuno samugghātitattā, bhante, thero sāriputto jīvitahārakepi kopaṃ na kareyyā’’ti. ‘‘Yadi, mahārāja , thero sāriputto nandakassa yakkhassa pathavigilanaṃ na sādiyi, kissa pana nandako yakkho pathaviṃ paviṭṭho’’ti? ‘‘Akusalassa, bhante, kammassa balavatāyā’’ti. ‘‘Yadi, mahārāja, akusalassa kammassa balavatāya nandako yakkho pathaviṃ paviṭṭho, asādiyantassāpi kato aparādho avañjho bhavati saphalo. Tena hi, mahārāja, akusalassapi kammassa balavatāya asādiyantassa kato adhikāro avañjho bhavati saphaloti. Imināpi, mahārāja, kāraṇena tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva kato adhikāro avañjho bhavati saphaloti.

    ‘‘കതി നു ഖോ തേ, മഹാരാജ, മനുസ്സാ, യേ ഏതരഹി മഹാപഥവിം പവിട്ഠാ, അത്ഥി തേ തത്ഥ സവണ’’ന്തി? ‘‘ആമ, ഭന്തേ, സുയ്യതീ’’തി. ‘‘ഇങ്ഘ ത്വം, മഹാരാജ, സാവേഹീ’’തി? ‘‘ചിഞ്ചമാണവികാ, ഭന്തേ, സുപ്പബുദ്ധോ ച സക്കോ, ദേവദത്തോ ച ഥേരോ, നന്ദകോ ച യക്ഖോ, നന്ദോ ച മാണവകോതി. സുതമേതം, ഭന്തേ, ഇമേ പഞ്ച ജനാ മഹാപഥവിം പവിട്ഠാ’’തി. ‘‘കിസ്മിം തേ, മഹാരാജ, അപരദ്ധാ’’തി? ‘‘ഭഗവതി ച, ഭന്തേ, സാവകേസു ചാ’’തി. ‘‘അപി നു ഖോ, മഹാരാജ , ഭഗവാ വാ സാവകാ വാ സാദിയിംസു ഇമേസം മഹാപഥവിപവിസന’’ന്തി? ‘‘ന ഹി ഭന്തേ’’തി. ‘‘തേന ഹി, മഹാരാജ, തഥാഗതസ്സ പരിനിബ്ബുതസ്സ അസാദിയന്തസ്സേവ കതോ അധികാരോ അവഞ്ഝോ ഭവതി സഫലോ’’തി. ‘‘സുവിഞ്ഞാപിതോ, ഭന്തേ നാഗസേന, പഞ്ഹോ ഗമ്ഭീരോ ഉത്താനീകതോ, ഗുയ്ഹം വിദംസിതം , ഗണ്ഠി ഭിന്നോ, ഗഹനം അഗഹനം കതം, നട്ഠാ പരവാദാ, ഭഗ്ഗാ കുദിട്ഠീ, നിപ്പഭാ ജാതാ കുതിത്ഥിയാ, ത്വം ഗണീവരപവരമാസജ്ജാ’’തി.

    ‘‘Kati nu kho te, mahārāja, manussā, ye etarahi mahāpathaviṃ paviṭṭhā, atthi te tattha savaṇa’’nti? ‘‘Āma, bhante, suyyatī’’ti. ‘‘Iṅgha tvaṃ, mahārāja, sāvehī’’ti? ‘‘Ciñcamāṇavikā, bhante, suppabuddho ca sakko, devadatto ca thero, nandako ca yakkho, nando ca māṇavakoti. Sutametaṃ, bhante, ime pañca janā mahāpathaviṃ paviṭṭhā’’ti. ‘‘Kismiṃ te, mahārāja, aparaddhā’’ti? ‘‘Bhagavati ca, bhante, sāvakesu cā’’ti. ‘‘Api nu kho, mahārāja , bhagavā vā sāvakā vā sādiyiṃsu imesaṃ mahāpathavipavisana’’nti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Tena hi, mahārāja, tathāgatassa parinibbutassa asādiyantasseva kato adhikāro avañjho bhavati saphalo’’ti. ‘‘Suviññāpito, bhante nāgasena, pañho gambhīro uttānīkato, guyhaṃ vidaṃsitaṃ , gaṇṭhi bhinno, gahanaṃ agahanaṃ kataṃ, naṭṭhā paravādā, bhaggā kudiṭṭhī, nippabhā jātā kutitthiyā, tvaṃ gaṇīvarapavaramāsajjā’’ti.

    കതാധികാരസഫലപഞ്ഹോ പഠമോ.

    Katādhikārasaphalapañho paṭhamo.







    Footnotes:
    1. വഞ്ചോ ഭവതി അഫലോ (സീ॰ പീ॰ ക॰)
    2. vañco bhavati aphalo (sī. pī. ka.)
    3. പൂജിതാ (സ്യാ॰)
    4. pūjitā (syā.)
    5. മദ്ദിത്വാ (ക॰)
    6. madditvā (ka.)
    7. ദസസഹസ്സിമ്ഹി (സീ॰ പീ॰ ക॰)
    8. dasasahassimhi (sī. pī. ka.)
    9. അനുസത്ഥിഞ്ച (സീ॰ പീ॰)
    10. anusatthiñca (sī. pī.)
    11. പവത്തമാനേപി (സ്യാ॰)
    12. pavattamānepi (syā.)

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact