Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya

७. कथावत्थुसुत्तं

7. Kathāvatthusuttaṃ

६८. ‘‘तीणिमानि, भिक्खवे, कथावत्थूनि। कतमानि तीणि? अतीतं वा, भिक्खवे, अद्धानं आरब्भ कथं कथेय्य – ‘एवं अहोसि अतीतमद्धान’न्ति। अनागतं वा, भिक्खवे, अद्धानं आरब्भ कथं कथेय्य – ‘एवं भविस्सति अनागतमद्धान’न्ति। एतरहि वा, भिक्खवे, पच्‍चुप्पन्‍नं अद्धानं आरब्भ कथं कथेय्य – ‘एवं होति एतरहि पच्‍चुप्पन्‍नमद्धान’’’न्ति ¹।

68. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, kathāvatthūni. Katamāni tīṇi? Atītaṃ vā, bhikkhave, addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya – ‘evaṃ ahosi atītamaddhāna’nti. Anāgataṃ vā, bhikkhave, addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya – ‘evaṃ bhavissati anāgatamaddhāna’nti. Etarahi vā, bhikkhave, paccuppannaṃ addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya – ‘evaṃ hoti etarahi paccuppannamaddhāna’’’nti ².

‘‘कथासम्पयोगेन, भिक्खवे, पुग्गलो वेदितब्बो यदि वा कच्छो यदि वा अकच्छोति। सचायं, भिक्खवे, पुग्गलो पञ्हं पुट्ठो समानो एकंसब्याकरणीयं पञ्हं न एकंसेन ब्याकरोति, विभज्‍जब्याकरणीयं पञ्हं न विभज्‍ज ब्याकरोति, पटिपुच्छाब्याकरणीयं पञ्हं न पटिपुच्छा ब्याकरोति, ठपनीयं पञ्हं न ठपेति ³, एवं सन्तायं, भिक्खवे, पुग्गलो अकच्छो होति। सचे पनायं, भिक्खवे, पुग्गलो पञ्हं पुट्ठो समानो एकंसब्याकरणीयं पञ्हं एकंसेन ब्याकरोति, विभज्‍जब्याकरणीयं पञ्हं विभज्‍ज ब्याकरोति, पटिपुच्छाब्याकरणीयं पञ्हं पटिपुच्छा ब्याकरोति , ठपनीयं पञ्हं ठपेति, एवं सन्तायं, भिक्खवे, पुग्गलो कच्छो होति।

‘‘Kathāsampayogena, bhikkhave, puggalo veditabbo yadi vā kaccho yadi vā akacchoti. Sacāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno ekaṃsabyākaraṇīyaṃ pañhaṃ na ekaṃsena byākaroti, vibhajjabyākaraṇīyaṃ pañhaṃ na vibhajja byākaroti, paṭipucchābyākaraṇīyaṃ pañhaṃ na paṭipucchā byākaroti, ṭhapanīyaṃ pañhaṃ na ṭhapeti ⁴, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo akaccho hoti. Sace panāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno ekaṃsabyākaraṇīyaṃ pañhaṃ ekaṃsena byākaroti, vibhajjabyākaraṇīyaṃ pañhaṃ vibhajja byākaroti, paṭipucchābyākaraṇīyaṃ pañhaṃ paṭipucchā byākaroti , ṭhapanīyaṃ pañhaṃ ṭhapeti, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo kaccho hoti.

‘‘कथासम्पयोगेन, भिक्खवे, पुग्गलो वेदितब्बो यदि वा कच्छो यदि वा अकच्छोति। सचायं, भिक्खवे, पुग्गलो पञ्हं पुट्ठो समानो ठानाठाने न सण्ठाति परिकप्पे न सण्ठाति अञ्‍ञातवादे ⁵ न सण्ठाति पटिपदाय न सण्ठाति, एवं सन्तायं, भिक्खवे, पुग्गलो अकच्छो होति। सचे पनायं, भिक्खवे, पुग्गलो पञ्हं पुट्ठो समानो ठानाठाने सण्ठाति परिकप्पे सण्ठाति अञ्‍ञातवादे सण्ठाति पटिपदाय सण्ठाति, एवं सन्तायं, भिक्खवे, पुग्गलो कच्छो होति।

‘‘Kathāsampayogena, bhikkhave, puggalo veditabbo yadi vā kaccho yadi vā akacchoti. Sacāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno ṭhānāṭhāne na saṇṭhāti parikappe na saṇṭhāti aññātavāde ⁶ na saṇṭhāti paṭipadāya na saṇṭhāti, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo akaccho hoti. Sace panāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno ṭhānāṭhāne saṇṭhāti parikappe saṇṭhāti aññātavāde saṇṭhāti paṭipadāya saṇṭhāti, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo kaccho hoti.

‘‘कथासम्पयोगेन, भिक्खवे, पुग्गलो वेदितब्बो यदि वा कच्छो यदि वा अकच्छोति। सचायं, भिक्खवे, पुग्गलो पञ्हं पुट्ठो समानो अञ्‍ञेनञ्‍ञं पटिचरति, बहिद्धा कथं अपनामेति, कोपञ्‍च दोसञ्‍च अप्पच्‍चयञ्‍च पातुकरोति, एवं सन्तायं, भिक्खवे, पुग्गलो अकच्छो होति। सचे पनायं, भिक्खवे, पुग्गलो पञ्हं पुट्ठो समानो न अञ्‍ञेनञ्‍ञं पटिचरति न बहिद्धा कथं अपनामेति, न कोपञ्‍च दोसञ्‍च अप्पच्‍चयञ्‍च पातुकरोति, एवं सन्तायं, भिक्खवे, पुग्गलो कच्छो होति।

‘‘Kathāsampayogena, bhikkhave, puggalo veditabbo yadi vā kaccho yadi vā akacchoti. Sacāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno aññenaññaṃ paṭicarati, bahiddhā kathaṃ apanāmeti, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo akaccho hoti. Sace panāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno na aññenaññaṃ paṭicarati na bahiddhā kathaṃ apanāmeti, na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo kaccho hoti.

‘‘कथासम्पयोगेन, भिक्खवे, पुग्गलो वेदितब्बो यदि वा कच्छो यदि वा अकच्छोति। सचायं, भिक्खवे, पुग्गलो पञ्हं पुट्ठो समानो अभिहरति अभिमद्दति अनुपजग्घति ⁷ खलितं गण्हाति, एवं सन्तायं, भिक्खवे, पुग्गलो अकच्छो होति। सचे पनायं, भिक्खवे, पुग्गलो पञ्हं पुट्ठो समानो नाभिहरति नाभिमद्दति न अनुपजग्घति न खलितं गण्हाति, एवं सन्तायं, भिक्खवे, पुग्गलो कच्छो होति।

‘‘Kathāsampayogena, bhikkhave, puggalo veditabbo yadi vā kaccho yadi vā akacchoti. Sacāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno abhiharati abhimaddati anupajagghati ⁸ khalitaṃ gaṇhāti, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo akaccho hoti. Sace panāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno nābhiharati nābhimaddati na anupajagghati na khalitaṃ gaṇhāti, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo kaccho hoti.

‘‘कथासम्पयोगेन , भिक्खवे, पुग्गलो वेदितब्बो यदि वा सउपनिसो यदि वा अनुपनिसोति। अनोहितसोतो, भिक्खवे, अनुपनिसो होति, ओहितसोतो सउपनिसो होति। सो सउपनिसो समानो अभिजानाति एकं धम्मं, परिजानाति एकं धम्मं, पजहति एकं धम्मं, सच्छिकरोति एकं धम्मं। सो अभिजानन्तो एकं धम्मं, परिजानन्तो एकं धम्मं, पजहन्तो एकं धम्मं, सच्छिकरोन्तो एकं धम्मं सम्माविमुत्तिं फुसति। एतदत्था, भिक्खवे, कथा; एतदत्था मन्तना; एतदत्था उपनिसा; एतदत्थं सोतावधानं, यदिदं अनुपादा चित्तस्स विमोक्खोति।

‘‘Kathāsampayogena , bhikkhave, puggalo veditabbo yadi vā saupaniso yadi vā anupanisoti. Anohitasoto, bhikkhave, anupaniso hoti, ohitasoto saupaniso hoti. So saupaniso samāno abhijānāti ekaṃ dhammaṃ, parijānāti ekaṃ dhammaṃ, pajahati ekaṃ dhammaṃ, sacchikaroti ekaṃ dhammaṃ. So abhijānanto ekaṃ dhammaṃ, parijānanto ekaṃ dhammaṃ, pajahanto ekaṃ dhammaṃ, sacchikaronto ekaṃ dhammaṃ sammāvimuttiṃ phusati. Etadatthā, bhikkhave, kathā; etadatthā mantanā; etadatthā upanisā; etadatthaṃ sotāvadhānaṃ, yadidaṃ anupādā cittassa vimokkhoti.

‘‘ये विरुद्धा सल्‍लपन्ति, विनिविट्ठा समुस्सिता।

‘‘Ye viruddhā sallapanti, viniviṭṭhā samussitā;

अनरियगुणमासज्‍ज, अञ्‍ञोञ्‍ञविवरेसिनो॥

Anariyaguṇamāsajja, aññoññavivaresino.

‘‘दुब्भासितं विक्खलितं, सम्पमोहं ⁹ पराजयं।

‘‘Dubbhāsitaṃ vikkhalitaṃ, sampamohaṃ ¹⁰ parājayaṃ;

अञ्‍ञोञ्‍ञस्साभिनन्दन्ति, तदरियो कथनाचरे ¹¹॥

Aññoññassābhinandanti, tadariyo kathanācare ¹².

‘‘सचे चस्स कथाकामो, कालमञ्‍ञाय पण्डितो।

‘‘Sace cassa kathākāmo, kālamaññāya paṇḍito;

धम्मट्ठपटिसंयुत्ता, या अरियचरिता ¹³ कथा॥

Dhammaṭṭhapaṭisaṃyuttā, yā ariyacaritā ¹⁴ kathā.

‘‘तं कथं कथये धीरो, अविरुद्धो अनुस्सितो।

‘‘Taṃ kathaṃ kathaye dhīro, aviruddho anussito;

अनुन्‍नतेन मनसा, अपळासो असाहसो॥

Anunnatena manasā, apaḷāso asāhaso.

‘‘अनुसूयायमानो सो, सम्मदञ्‍ञाय भासति।

‘‘Anusūyāyamāno so, sammadaññāya bhāsati;

सुभासितं अनुमोदेय्य, दुब्भट्ठे नापसादये ¹⁵॥

Subhāsitaṃ anumodeyya, dubbhaṭṭhe nāpasādaye ¹⁶.

‘‘उपारम्भं न सिक्खेय्य, खलितञ्‍च न गाहये ¹⁷।

‘‘Upārambhaṃ na sikkheyya, khalitañca na gāhaye ¹⁸;

नाभिहरे नाभिमद्दे, न वाचं पयुतं भणे॥

Nābhihare nābhimadde, na vācaṃ payutaṃ bhaṇe.

‘‘अञ्‍ञातत्थं पसादत्थं, सतं वे होति मन्तना।

‘‘Aññātatthaṃ pasādatthaṃ, sataṃ ve hoti mantanā;

एवं खो अरिया मन्तेन्ति, एसा अरियान मन्तना।

Evaṃ kho ariyā mantenti, esā ariyāna mantanā;

एतदञ्‍ञाय मेधावी, न समुस्सेय्य मन्तये’’ति॥ सत्तमं।

Etadaññāya medhāvī, na samusseyya mantaye’’ti. sattamaṃ;

Next: ८. अञ्‍ञतित्थियसुत्तं • 8. Aññatitthiyasuttaṃ

Footnotes:

1. एवं एतरहि पच्‍चुप्पन्‍नन्ति (सी॰ पी॰ क॰), एवं होति एतरहि पच्‍चुप्पन्‍नन्ति (स्या॰ कं॰)

2. evaṃ etarahi paccuppannanti (sī. pī. ka.), evaṃ hoti etarahi paccuppannanti (syā. kaṃ.)

3. थपनीयं पञ्हं न थपेति (क॰)

4. thapanīyaṃ pañhaṃ na thapeti (ka.)

5. अञ्‍ञवादे (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰), अञ्‍ञातवारे (क॰)

6. aññavāde (sī. syā. kaṃ. pī.), aññātavāre (ka.)

7. अनुसंजग्घति (क॰)

8. anusaṃjagghati (ka.)

9. ससम्मोहं (क॰)

10. sasammohaṃ (ka.)

11. तदरियो न कथं वदे (क॰)

12. tadariyo na kathaṃ vade (ka.)

13. अरियञ्‍चरिता (सी॰), अरियादिका (क॰)

14. ariyañcaritā (sī.), ariyādikā (ka.)

15. नावसादये (सी॰ पी॰)

16. nāvasādaye (sī. pī.)

17. न भासये (क॰)

18. na bhāsaye (ka.)

Related texts:

अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ७. कथावत्थुसुत्तवण्णना • 7. Kathāvatthusuttavaṇṇanā

टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ७. कथावत्थुसुत्तवण्णना • 7. Kathāvatthusuttavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact