Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya |
၇. ကထာဝတ္ထုသုတ္တံ
7. Kathāvatthusuttaṃ
၆၈. ‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ကထာဝတ္ထူနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? အတီတံ ဝာ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓာနံ အာရဗ္ဘ ကထံ ကထေယ္ယ – ‘ဧဝံ အဟောသိ အတီတမဒ္ဓာန’န္တိ။ အနာဂတံ ဝာ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓာနံ အာရဗ္ဘ ကထံ ကထေယ္ယ – ‘ဧဝံ ဘဝိသ္သတိ အနာဂတမဒ္ဓာန’န္တိ။ ဧတရဟိ ဝာ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓာနံ အာရဗ္ဘ ကထံ ကထေယ္ယ – ‘ဧဝံ ဟောတိ ဧတရဟိ ပစ္စုပ္ပန္နမဒ္ဓာန’’’န္တိ 1။
68. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, kathāvatthūni. Katamāni tīṇi? Atītaṃ vā, bhikkhave, addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya – ‘evaṃ ahosi atītamaddhāna’nti. Anāgataṃ vā, bhikkhave, addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya – ‘evaṃ bhavissati anāgatamaddhāna’nti. Etarahi vā, bhikkhave, paccuppannaṃ addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya – ‘evaṃ hoti etarahi paccuppannamaddhāna’’’nti 2.
‘‘ကထာသမ္ပယောဂေန, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ဝေဒိတဗ္ဗော ယဒိ ဝာ ကစ္ဆော ယဒိ ဝာ အကစ္ဆောတိ။ သစာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော ဧကံသဗ္ယာကရဏီယံ ပဉ္ဟံ န ဧကံသေန ဗ္ယာကရောတိ, ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယံ ပဉ္ဟံ န ဝိဘဇ္ဇ ဗ္ယာကရောတိ, ပဋိပုစ္ဆာဗ္ယာကရဏီယံ ပဉ္ဟံ န ပဋိပုစ္ဆာ ဗ္ယာကရောတိ, ဌပနီယံ ပဉ္ဟံ န ဌပေတိ 3, ဧဝံ သန္တာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အကစ္ဆော ဟောတိ။ သစေ ပနာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော ဧကံသဗ္ယာကရဏီယံ ပဉ္ဟံ ဧကံသေန ဗ္ယာကရောတိ, ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယံ ပဉ္ဟံ ဝိဘဇ္ဇ ဗ္ယာကရောတိ, ပဋိပုစ္ဆာဗ္ယာကရဏီယံ ပဉ္ဟံ ပဋိပုစ္ဆာ ဗ္ယာကရောတိ , ဌပနီယံ ပဉ္ဟံ ဌပေတိ, ဧဝံ သန္တာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ကစ္ဆော ဟောတိ။
‘‘Kathāsampayogena, bhikkhave, puggalo veditabbo yadi vā kaccho yadi vā akacchoti. Sacāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno ekaṃsabyākaraṇīyaṃ pañhaṃ na ekaṃsena byākaroti, vibhajjabyākaraṇīyaṃ pañhaṃ na vibhajja byākaroti, paṭipucchābyākaraṇīyaṃ pañhaṃ na paṭipucchā byākaroti, ṭhapanīyaṃ pañhaṃ na ṭhapeti 4, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo akaccho hoti. Sace panāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno ekaṃsabyākaraṇīyaṃ pañhaṃ ekaṃsena byākaroti, vibhajjabyākaraṇīyaṃ pañhaṃ vibhajja byākaroti, paṭipucchābyākaraṇīyaṃ pañhaṃ paṭipucchā byākaroti , ṭhapanīyaṃ pañhaṃ ṭhapeti, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo kaccho hoti.
‘‘ကထာသမ္ပယောဂေန, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ဝေဒိတဗ္ဗော ယဒိ ဝာ ကစ္ဆော ယဒိ ဝာ အကစ္ဆောတိ။ သစာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော ဌာနာဌာနေ န သဏ္ဌာတိ ပရိကပ္ပေ န သဏ္ဌာတိ အညာတဝာဒေ 5 န သဏ္ဌာတိ ပဋိပဒာယ န သဏ္ဌာတိ, ဧဝံ သန္တာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အကစ္ဆော ဟောတိ။ သစေ ပနာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော ဌာနာဌာနေ သဏ္ဌာတိ ပရိကပ္ပေ သဏ္ဌာတိ အညာတဝာဒေ သဏ္ဌာတိ ပဋိပဒာယ သဏ္ဌာတိ, ဧဝံ သန္တာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ကစ္ဆော ဟောတိ။
‘‘Kathāsampayogena, bhikkhave, puggalo veditabbo yadi vā kaccho yadi vā akacchoti. Sacāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno ṭhānāṭhāne na saṇṭhāti parikappe na saṇṭhāti aññātavāde 6 na saṇṭhāti paṭipadāya na saṇṭhāti, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo akaccho hoti. Sace panāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno ṭhānāṭhāne saṇṭhāti parikappe saṇṭhāti aññātavāde saṇṭhāti paṭipadāya saṇṭhāti, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo kaccho hoti.
‘‘ကထာသမ္ပယောဂေန, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ဝေဒိတဗ္ဗော ယဒိ ဝာ ကစ္ဆော ယဒိ ဝာ အကစ္ဆောတိ။ သစာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော အညေနညံ ပဋိစရတိ, ဗဟိဒ္ဓာ ကထံ အပနာမေတိ, ကောပဉ္စ ဒောသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပာတုကရောတိ, ဧဝံ သန္တာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အကစ္ဆော ဟောတိ။ သစေ ပနာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော န အညေနညံ ပဋိစရတိ န ဗဟိဒ္ဓာ ကထံ အပနာမေတိ, န ကောပဉ္စ ဒောသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပာတုကရောတိ, ဧဝံ သန္တာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ကစ္ဆော ဟောတိ။
‘‘Kathāsampayogena, bhikkhave, puggalo veditabbo yadi vā kaccho yadi vā akacchoti. Sacāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno aññenaññaṃ paṭicarati, bahiddhā kathaṃ apanāmeti, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo akaccho hoti. Sace panāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno na aññenaññaṃ paṭicarati na bahiddhā kathaṃ apanāmeti, na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo kaccho hoti.
‘‘ကထာသမ္ပယောဂေန, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ဝေဒိတဗ္ဗော ယဒိ ဝာ ကစ္ဆော ယဒိ ဝာ အကစ္ဆောတိ။ သစာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော အဘိဟရတိ အဘိမဒ္ဒတိ အနုပဇဂ္ဃတိ 7 ခလိတံ ဂဏ္ဟာတိ, ဧဝံ သန္တာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အကစ္ဆော ဟောတိ။ သစေ ပနာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော နာဘိဟရတိ နာဘိမဒ္ဒတိ န အနုပဇဂ္ဃတိ န ခလိတံ ဂဏ္ဟာတိ, ဧဝံ သန္တာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ကစ္ဆော ဟောတိ။
‘‘Kathāsampayogena, bhikkhave, puggalo veditabbo yadi vā kaccho yadi vā akacchoti. Sacāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno abhiharati abhimaddati anupajagghati 8 khalitaṃ gaṇhāti, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo akaccho hoti. Sace panāyaṃ, bhikkhave, puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno nābhiharati nābhimaddati na anupajagghati na khalitaṃ gaṇhāti, evaṃ santāyaṃ, bhikkhave, puggalo kaccho hoti.
‘‘ကထာသမ္ပယောဂေန , ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ဝေဒိတဗ္ဗော ယဒိ ဝာ သဥပနိသော ယဒိ ဝာ အနုပနိသောတိ။ အနောဟိတသောတော, ဘိက္ခဝေ, အနုပနိသော ဟောတိ, ဩဟိတသောတော သဥပနိသော ဟောတိ။ သော သဥပနိသော သမာနော အဘိဇာနာတိ ဧကံ ဓမ္မံ, ပရိဇာနာတိ ဧကံ ဓမ္မံ, ပဇဟတိ ဧကံ ဓမ္မံ, သစ္ဆိကရောတိ ဧကံ ဓမ္မံ။ သော အဘိဇာနန္တော ဧကံ ဓမ္မံ, ပရိဇာနန္တော ဧကံ ဓမ္မံ, ပဇဟန္တော ဧကံ ဓမ္မံ, သစ္ဆိကရောန္တော ဧကံ ဓမ္မံ သမ္မာဝိမုတ္တိံ ဖုသတိ။ ဧတဒတ္ထာ, ဘိက္ခဝေ, ကထာ; ဧတဒတ္ထာ မန္တနာ; ဧတဒတ္ထာ ဥပနိသာ; ဧတဒတ္ထံ သောတာဝဓာနံ, ယဒိဒံ အနုပာဒာ စိတ္တသ္သ ဝိမောက္ခောတိ။
‘‘Kathāsampayogena , bhikkhave, puggalo veditabbo yadi vā saupaniso yadi vā anupanisoti. Anohitasoto, bhikkhave, anupaniso hoti, ohitasoto saupaniso hoti. So saupaniso samāno abhijānāti ekaṃ dhammaṃ, parijānāti ekaṃ dhammaṃ, pajahati ekaṃ dhammaṃ, sacchikaroti ekaṃ dhammaṃ. So abhijānanto ekaṃ dhammaṃ, parijānanto ekaṃ dhammaṃ, pajahanto ekaṃ dhammaṃ, sacchikaronto ekaṃ dhammaṃ sammāvimuttiṃ phusati. Etadatthā, bhikkhave, kathā; etadatthā mantanā; etadatthā upanisā; etadatthaṃ sotāvadhānaṃ, yadidaṃ anupādā cittassa vimokkhoti.
‘‘ယေ ဝိရုဒ္ဓာ သလ္လပန္တိ၊ ဝိနိဝိဋ္ဌာ သမုသ္သိတာ။
‘‘Ye viruddhā sallapanti, viniviṭṭhā samussitā;
အနရိယဂုဏမာသဇ္ဇ၊ အညောညဝိဝရေသိနော။
Anariyaguṇamāsajja, aññoññavivaresino.
‘‘သစေ စသ္သ ကထာကာမော၊ ကာလမညာယ ပဏ္ဍိတော။
‘‘Sace cassa kathākāmo, kālamaññāya paṇḍito;
‘‘တံ ကထံ ကထယေ ဓီရော၊ အဝိရုဒ္ဓော အနုသ္သိတော။
‘‘Taṃ kathaṃ kathaye dhīro, aviruddho anussito;
အနုန္နတေန မနသာ၊ အပဠာသော အသာဟသော။
Anunnatena manasā, apaḷāso asāhaso.
‘‘အနုသူယာယမာနော သော၊ သမ္မဒညာယ ဘာသတိ။
‘‘Anusūyāyamāno so, sammadaññāya bhāsati;
နာဘိဟရေ နာဘိမဒ္ဒေ၊ န ဝာစံ ပယုတံ ဘဏေ။
Nābhihare nābhimadde, na vācaṃ payutaṃ bhaṇe.
‘‘အညာတတ္ထံ ပသာဒတ္ထံ၊ သတံ ဝေ ဟောတိ မန္တနာ။
‘‘Aññātatthaṃ pasādatthaṃ, sataṃ ve hoti mantanā;
ဧဝံ ခော အရိယာ မန္တေန္တိ၊ ဧသာ အရိယာန မန္တနာ။
Evaṃ kho ariyā mantenti, esā ariyāna mantanā;
ဧတဒညာယ မေဓာဝီ၊ န သမုသ္သေယ္ယ မန္တယေ’’တိ။ သတ္တမံ။
Etadaññāya medhāvī, na samusseyya mantaye’’ti. sattamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၇. ကထာဝတ္ထုသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Kathāvatthusuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၇. ကထာဝတ္ထုသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Kathāvatthusuttavaṇṇanā