| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
कथिनभेदं
Kathinabhedaṃ
कथिनअत्थतादिवण्णना
Kathinaatthatādivaṇṇanā
४०३. कथिने खन्धकेति कथिनक्खन्धके। पुब्बेति कथिनक्खन्धके।
403.Kathinekhandhaketi kathinakkhandhake. Pubbeti kathinakkhandhake.
४०४. पयोगस्साति एत्थ पयोगो नाम कोति आह ‘‘चीवरधोवनादिनो’’तिआदि। एत्थ आदिसद्देन विचारणछेदनबद्धनसिब्बनरजनकप्पबिन्दुआदियनानि छ पुब्बकरणानि सङ्गण्हाति। उदकाहरणादिको यो पयोगो करीयतीति योजना। अनन्तरो नाम अतीतानन्तरअनागतानन्तरवसेन दुविधो, इध अनागतानन्तरोयेव अधिप्पेतोति आह ‘‘अनागतवसेना’’ति। उदकाहरणादिपयोगे हि उप्पन्ने पच्छा धोवनादिपुब्बकरणस्स उप्पत्तितो तप्पयोगस्स अनागतवसेनेव पच्चयो। समनन्तरपच्चयेनाति एत्थ संसद्दो सुट्ठुअत्थोति आह ‘‘सुट्ठु अनन्तरपच्चयेना’’ति। ‘‘आसन्नतर’’न्ति इमिना सुट्ठुभावं दस्सेति। ‘‘पयोगस्सा’’ति पदं ‘‘आधारभाव’’न्ति पदे सामी, ‘‘पच्चया होन्ती’’ति पदे सम्पदानं। ‘‘निस्सय’’न्ति पदं ‘‘आधारभाव’’न्ति पदेन संवण्णेति। ‘‘उपेतेना’’ति इमिना उपसद्दस्स उपगमनत्थं दस्सेति, बलवत्थं पटिक्खिपति। पठमन्ति पयोगतो, पयोगस्स वा ताव। इमिना पुरेजातपच्चयेनाति एत्थ पुरेसद्दो पठमत्थोति दस्सेति। पच्छाति पयोगतो, पयोगस्स वा परं। अपुब्बं अचरिमन्ति एकपहारेन। इमिना सहजातसद्दस्स अत्थं दस्सेति।
404.Payogassāti ettha payogo nāma koti āha ‘‘cīvaradhovanādino’’tiādi. Ettha ādisaddena vicāraṇachedanabaddhanasibbanarajanakappabinduādiyanāni cha pubbakaraṇāni saṅgaṇhāti. Udakāharaṇādiko yo payogo karīyatīti yojanā. Anantaro nāma atītānantaraanāgatānantaravasena duvidho, idha anāgatānantaroyeva adhippetoti āha ‘‘anāgatavasenā’’ti. Udakāharaṇādipayoge hi uppanne pacchā dhovanādipubbakaraṇassa uppattito tappayogassa anāgatavaseneva paccayo. Samanantarapaccayenāti ettha saṃsaddo suṭṭhuatthoti āha ‘‘suṭṭhu anantarapaccayenā’’ti. ‘‘Āsannatara’’nti iminā suṭṭhubhāvaṃ dasseti. ‘‘Payogassā’’ti padaṃ ‘‘ādhārabhāva’’nti pade sāmī, ‘‘paccayā hontī’’ti pade sampadānaṃ. ‘‘Nissaya’’nti padaṃ ‘‘ādhārabhāva’’nti padena saṃvaṇṇeti. ‘‘Upetenā’’ti iminā upasaddassa upagamanatthaṃ dasseti, balavatthaṃ paṭikkhipati. Paṭhamanti payogato, payogassa vā tāva. Iminā purejātapaccayenāti ettha puresaddo paṭhamatthoti dasseti. Pacchāti payogato, payogassa vā paraṃ. Apubbaṃ acarimanti ekapahārena. Iminā sahajātasaddassa atthaṃ dasseti.
एवं पुच्छित्वाति सम्बन्धो। यन्ति धम्मजातं। इदानि आहाति सम्बन्धो। यस्साति पयोगादिकस्स। तदेवाति धम्मजातमेव। तस्साति ‘‘पुब्बकरणं पयोगस्सा’’तिआदिवचनस्स अत्थो एवं वेदितब्बोति योजना। ‘‘पयोगस्स कतमे धम्मा’’तिआदि यं वचनं वुत्तं, तत्थ विस्सज्जनं मया वुच्चतेति योजना। इमिना पाळियं अज्झाहरित्वा योजेतब्बभावं दस्सेति। चतूहि पच्चयेहि पच्चयाकारं वित्थारेन्तो आह ‘‘पयोगस्स ही’’तिआदि। पयोगस्स पुब्बकरणं पच्चयो होतीति सम्बन्धो। उद्दिट्ठधम्मेसूति ‘‘अनन्तरपच्चयेन पच्चयो’’तिआदिना उद्दिट्ठेसु धम्मेसु पुरेजातपच्चयो पनेसाति सम्बन्धो। अथ वा उद्दिट्ठधम्मेसूति पुब्बकरणवसेन उद्दिट्ठेसु धोवनादिधम्मेसु एकधम्मम्पीति सम्बन्धो। न लभतीति उदकाहरणादिपयोगस्स पुब्बे न लभति। अयन्ति उदकाहरणादिपयोगो। पच्छाजातपच्चयं पन लभतीति उदकाहरणादिपयोगो पच्छाजातपच्चयं लभति। कस्मा लभतीति आह ‘‘पच्छा उप्पज्जनकस्स ही’’तिआदि। पच्छाति पयोगस्स, पयोगतो वा परं। हि यस्मा कयिरति, तस्मा लभतीति योजना। सहजातपच्चयं पन न लभतीति सम्बन्धो। मातिकापलिबोधानिसंससङ्खातेति अट्ठमातिकाद्वेपलिबोधपञ्चानिसंससङ्खाते। अञ्ञोति पन्नरसहि धम्मेहि अञ्ञो। पयोगादीसूतिआदिसद्देन पुब्बकरणपच्चुद्धारअधिट्ठानानि सङ्गण्हाति। एतेनुपायेनाति एतेन यथावुत्तउपायेन।
Evaṃ pucchitvāti sambandho. Yanti dhammajātaṃ. Idāni āhāti sambandho. Yassāti payogādikassa. Tadevāti dhammajātameva. Tassāti ‘‘pubbakaraṇaṃ payogassā’’tiādivacanassa attho evaṃ veditabboti yojanā. ‘‘Payogassa katame dhammā’’tiādi yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, tattha vissajjanaṃ mayā vuccateti yojanā. Iminā pāḷiyaṃ ajjhāharitvā yojetabbabhāvaṃ dasseti. Catūhi paccayehi paccayākāraṃ vitthārento āha ‘‘payogassa hī’’tiādi. Payogassa pubbakaraṇaṃ paccayo hotīti sambandho. Uddiṭṭhadhammesūti ‘‘anantarapaccayena paccayo’’tiādinā uddiṭṭhesu dhammesu purejātapaccayo panesāti sambandho. Atha vā uddiṭṭhadhammesūti pubbakaraṇavasena uddiṭṭhesu dhovanādidhammesu ekadhammampīti sambandho. Na labhatīti udakāharaṇādipayogassa pubbe na labhati. Ayanti udakāharaṇādipayogo. Pacchājātapaccayaṃ pana labhatīti udakāharaṇādipayogo pacchājātapaccayaṃ labhati. Kasmā labhatīti āha ‘‘pacchā uppajjanakassa hī’’tiādi. Pacchāti payogassa, payogato vā paraṃ. Hi yasmā kayirati, tasmā labhatīti yojanā. Sahajātapaccayaṃ pana na labhatīti sambandho. Mātikāpalibodhānisaṃsasaṅkhāteti aṭṭhamātikādvepalibodhapañcānisaṃsasaṅkhāte. Aññoti pannarasahi dhammehi añño. Payogādīsūtiādisaddena pubbakaraṇapaccuddhāraadhiṭṭhānāni saṅgaṇhāti. Etenupāyenāti etena yathāvuttaupāyena.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi
१. कथिनअत्थतादि • 1. Kathinaatthatādi
२. कथिनअनन्तरपच्चयादि • 2. Kathinaanantarapaccayādi
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / कथिनअत्थतादिवण्णना • Kathinaatthatādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / कथिनभेदवण्णना • Kathinabhedavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / कथिनअत्थतादिवण्णना • Kathinaatthatādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / कथिनअत्थतादिवण्णना • Kathinaatthatādivaṇṇanā
