| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
कथिनभेदं
Kathinabhedaṃ
कथिनअत्थतादिवण्णना
Kathinaatthatādivaṇṇanā
४०४. कथिने अनागतवसेनाति उदकाहरणादिपयोगे उप्पन्ने पच्छा धोवनादिपुब्बकरणस्स उप्पत्तितो तप्पयोगस्स अनागतवसेनेव अनन्तरपच्चयो। पच्चयत्तञ्चस्स कारियभूतस्स यस्मा निप्फादेतब्बतं निस्साय पच्चया पवत्ता, न विना तेन, तस्मा तेन परियायेन वुत्तं, न सभावतो सब्बत्थ। तेनाह ‘‘पयोगस्स ही’’तिआदि। तत्थ पयोगस्स सत्तविधम्पि पुब्बकरणं पच्चयो होतीति सम्बन्धो। कारणमाह ‘‘यस्मा’’तिआदि। पुब्बकरणस्सत्थायाति पुब्बकरणस्स निप्फादनत्थाय। पुरेजातपच्चयेति पुरेजातपच्चयस्स विसये। एसाति पयोगो। धोवनादिधम्मेसु एकम्पि अत्तनो पुरेजातपच्चयभूतं धम्मं न लभति, अत्तनो उप्पत्तितो पुरेजातस्स पुब्बकरणस्स अभावाति अत्थो। लभतीति पच्छाजातपच्चयं पुब्बकरणं लभति, पच्छाजातपच्चयो होतीति अत्थो।
404. Kathine anāgatavasenāti udakāharaṇādipayoge uppanne pacchā dhovanādipubbakaraṇassa uppattito tappayogassa anāgatavaseneva anantarapaccayo. Paccayattañcassa kāriyabhūtassa yasmā nipphādetabbataṃ nissāya paccayā pavattā, na vinā tena, tasmā tena pariyāyena vuttaṃ, na sabhāvato sabbattha. Tenāha ‘‘payogassa hī’’tiādi. Tattha payogassa sattavidhampi pubbakaraṇaṃ paccayo hotīti sambandho. Kāraṇamāha ‘‘yasmā’’tiādi. Pubbakaraṇassatthāyāti pubbakaraṇassa nipphādanatthāya. Purejātapaccayeti purejātapaccayassa visaye. Esāti payogo. Dhovanādidhammesu ekampi attano purejātapaccayabhūtaṃ dhammaṃ na labhati, attano uppattito purejātassa pubbakaraṇassa abhāvāti attho. Labhatīti pacchājātapaccayaṃ pubbakaraṇaṃ labhati, pacchājātapaccayo hotīti attho.
पाळियं पन्नरस धम्मा सहजातपच्चयेन पच्चयोति एत्थ पुब्बकरणस्साति वा पयोगस्साति वा अञ्ञस्स कस्सचि पच्चयुप्पन्नस्स अपरामट्ठत्ता पन्नरस धम्मा सयं अञ्ञमञ्ञसहजातपच्चयेन पच्चयोति एवमत्थो गहेतब्बो, तेहि सह उप्पज्जनकस्स अञ्ञस्स अभावा। एवं उपरि सब्बत्थ। तेनाह ‘‘सहजातपच्चयं पना’’तिआदि। मातिका च पलिबोधा चाति एत्थ च-सद्देन पञ्चानिसंसानि गहितानीति दट्ठब्बं। एवं मातिकानञ्च पलिबोधानञ्चाति एत्थापि। तेहिपि अत्थो अनन्तरमेव मातिकादीहि सह जायन्ति। तेनेव ‘‘पन्नरस धम्मा सहजातपच्चयेन पच्चयो’’ति वुत्ता। आसाति चीवरासा। वत्थूति आसाय निमित्तभूतं अनुप्पन्नचीवरं। ‘‘दस्साम करिस्सामा’’ति हि दायकेहि पटिञ्ञातचीवरं निस्साय अनन्तरं उप्पज्जमाना चीवरासा अनन्तरपच्चयादिभावेन वुत्ता। आसानञ्च अनासानञ्चाति लब्भमानकचीवरे उप्पज्जनकचीवरासानञ्चेव अलब्भमाने चीवरे उप्पज्जनकअनासानञ्च, आसानं, तब्बिगमानञ्चाति अत्थो। खणे खणे उप्पत्तिभेदं सन्धाय ‘‘आसान’’न्ति बहुवचनं कतं, आसाय , अनासाय चाति अत्थो। तेनाह ‘‘आसा च अनासा चा’’ति।
Pāḷiyaṃ pannarasa dhammā sahajātapaccayena paccayoti ettha pubbakaraṇassāti vā payogassāti vā aññassa kassaci paccayuppannassa aparāmaṭṭhattā pannarasa dhammā sayaṃ aññamaññasahajātapaccayena paccayoti evamattho gahetabbo, tehi saha uppajjanakassa aññassa abhāvā. Evaṃ upari sabbattha. Tenāha ‘‘sahajātapaccayaṃ panā’’tiādi. Mātikā ca palibodhā cāti ettha ca-saddena pañcānisaṃsāni gahitānīti daṭṭhabbaṃ. Evaṃ mātikānañca palibodhānañcāti etthāpi. Tehipi attho anantarameva mātikādīhi saha jāyanti. Teneva ‘‘pannarasa dhammā sahajātapaccayena paccayo’’ti vuttā. Āsāti cīvarāsā. Vatthūti āsāya nimittabhūtaṃ anuppannacīvaraṃ. ‘‘Dassāma karissāmā’’ti hi dāyakehi paṭiññātacīvaraṃ nissāya anantaraṃ uppajjamānā cīvarāsā anantarapaccayādibhāvena vuttā. Āsānañca anāsānañcāti labbhamānakacīvare uppajjanakacīvarāsānañceva alabbhamāne cīvare uppajjanakaanāsānañca, āsānaṃ, tabbigamānañcāti attho. Khaṇe khaṇe uppattibhedaṃ sandhāya ‘‘āsāna’’nti bahuvacanaṃ kataṃ, āsāya , anāsāya cāti attho. Tenāha ‘‘āsā ca anāsā cā’’ti.
कथिनअत्थतादिवण्णना निट्ठिता।
Kathinaatthatādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / २. कथिनअनन्तरपच्चयादि • 2. Kathinaanantarapaccayādi
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / कथिनअत्थतादिवण्णना • Kathinaatthatādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / कथिनभेदवण्णना • Kathinabhedavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / कथिनअत्थतादिवण्णना • Kathinaatthatādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / कथिनअत्थतादिवण्णना • Kathinaatthatādivaṇṇanā
