| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๗. กถินกฺขนฺธกํ
7. Kathinakkhandhakaṃ
๑๘๗. กถินานุชานนกถา
187. Kathinānujānanakathā
๓๐๖. กถินกฺขนฺธเก ปาเวยฺยกาติ เอตฺถ ปาวารเฎฺฐ นิวสนฺตีติ ปาเวยฺยกาติ วจนตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ปาวารฎฺฐวาสิโน’’ติฯ ตตฺถาติ ปาวานามเก รเฎฺฐฯ เอโก ปิตา เอเตสนฺติ เอกปิตุกาฯ เต จ เต ภาตโร เจติ เอกปิตุกภาตโร, เตสํฯ เอตนฺติ ‘‘ปาเวยฺยกา’’ติ เอตํ นามํฯ เตสูติ ปาเวยฺยเกสุฯ ‘‘ธุตงฺคสมาทานวเสนา’’ติ วิเสสนสฺส พฺยวเจฺฉทภาวํ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘น อรญฺญวาสมเตฺตนา’’ติฯ วิเสสนญฺหิ ทุวิธํ พฺยวเจฺฉทํ, ตปฺปากฎิกรณญฺจาติฯ เตสนฺติ ปาเวยฺยกานํฯ ปิณฺฑปาติกาทิภาเวปีติ สมฺพโนฺธฯ ปิสโทฺท อารญฺญกํ อเปกฺขติฯ เอตนฺติ ‘‘สเพฺพ อารญฺญกา’’ติอาทิ เอตํ วจนํฯ อิเม ปนาติ ปาเวยฺยกา ปนฯ อุทกสํคเหติ เอตฺถ อุทเกน สํคเหตพฺพนฺติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อุทเกน สํคหิเต’’ติฯ ‘‘ถเล จ นิเนฺน จา’’ติ อิมินา ‘‘อุทกสํคเห’’ติ ปทสฺส สรูปํ ทเสฺสติฯ
306. Kathinakkhandhake pāveyyakāti ettha pāvāraṭṭhe nivasantīti pāveyyakāti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘pāvāraṭṭhavāsino’’ti. Tatthāti pāvānāmake raṭṭhe. Eko pitā etesanti ekapitukā. Te ca te bhātaro ceti ekapitukabhātaro, tesaṃ. Etanti ‘‘pāveyyakā’’ti etaṃ nāmaṃ. Tesūti pāveyyakesu. ‘‘Dhutaṅgasamādānavasenā’’ti visesanassa byavacchedabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘na araññavāsamattenā’’ti. Visesanañhi duvidhaṃ byavacchedaṃ, tappākaṭikaraṇañcāti. Tesanti pāveyyakānaṃ. Piṇḍapātikādibhāvepīti sambandho. Pisaddo āraññakaṃ apekkhati. Etanti ‘‘sabbe āraññakā’’tiādi etaṃ vacanaṃ. Ime panāti pāveyyakā pana. Udakasaṃgaheti ettha udakena saṃgahetabbanti dassento āha ‘‘udakena saṃgahite’’ti. ‘‘Thale ca ninne cā’’ti iminā ‘‘udakasaṃgahe’’ti padassa sarūpaṃ dasseti.
อุทกจิกฺขโลฺลติ อุทเกน โลฬิโต จิกฺขโลฺล อุทกจิกฺขโลฺลฯ โอกปุเณฺณหีติ เอตฺถ โอกสโทฺท อุทกเววจโนติ อาห ‘‘อุทกปุเณฺณหี’’ติฯ อุทกญฺหิ อุจยติ สมวายภาเวน ปวตฺตตีติ โอกนฺติ วุจฺจติฯ เตสนฺติ ปาเวยฺยกานํฯ ฆนานีติ นิรนฺตรานิฯ เตสูติ จีวเรสุฯ เตนาติ จีวรานํ ฆนตฺตา, อุทกสฺส จ น ปคฺฆรณตฺตาฯ ภควตา ‘‘อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วสิตฺถา’’ติ ปุจฺฉิยมานาปิ เต ภิกฺขู ยถาปุจฺฉิตํ อวตฺวา กสฺมา ผาสุกปทํ อปเนตฺวา ‘‘อวิวทมานา วสฺสํ วสิมฺหา’’ติ อโวจุนฺติ อาห ‘‘อวิวทมานา วสฺสํ วสิมฺหาติ เอตฺถา’’ติอาทิฯ อุกฺกณฺฐิตตาย จาติ เอตฺถ จสโทฺท ‘‘ผาสุตาย อภาเวนา’’ติ เอตฺถาปิ โยเชตโพฺพฯ เสนาสนผาสุตาย อภาเวน จ ภควโต ทสฺสนาลาเภน อุกฺกณฺฐิตตาย จาติ หิ อโตฺถฯ อนมตคฺคิยกถนฺติ สํยุตฺตนิกาเย อนมตคฺคิยสุตฺตนฺตกถํ (สํ. นิ. ๒.๑๓๕)ฯ สเพฺพว เต ปาเวยฺยกา ภิกฺขูติ โยชนาฯ ตนฺติ อนมตคฺคิยกถํฯ ตโตติ ธมฺมกถนโต, ปรนฺติ สมฺพโนฺธฯ ภควา อามเนฺตสีติ สมฺพโนฺธฯ เอกํ จีวรนฺติ สงฺฆาฎิํฯ สนฺตรุตฺตเรนาติ สห อนฺตเรนาติ สนฺตรํ, สนฺตรญฺจ ตํ อุตฺตรเญฺจติ สนฺตรุตฺตรํ, เตนฯ อสฺสุติ ภเวยฺยุํฯ อภวิสฺสํสูติ หิ อโตฺถฯ สตฺตมีวิภตฺติกาลาติปตฺติวิภตฺตีนํ สมานตฺถภาโว สทฺทสเตฺถสุ วุโตฺตเยวฯ จสโทฺท อุปนฺยาสโตฺถฯ เอส กถินตฺถาโร นามาติ โยชนาฯ อนุชานิตุกาโม หุตฺวาติ สมฺพโนฺธฯ
Udakacikkhalloti udakena loḷito cikkhallo udakacikkhallo. Okapuṇṇehīti ettha okasaddo udakavevacanoti āha ‘‘udakapuṇṇehī’’ti. Udakañhi ucayati samavāyabhāvena pavattatīti okanti vuccati. Tesanti pāveyyakānaṃ. Ghanānīti nirantarāni. Tesūti cīvaresu. Tenāti cīvarānaṃ ghanattā, udakassa ca na paggharaṇattā. Bhagavatā ‘‘avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasitthā’’ti pucchiyamānāpi te bhikkhū yathāpucchitaṃ avatvā kasmā phāsukapadaṃ apanetvā ‘‘avivadamānā vassaṃ vasimhā’’ti avocunti āha ‘‘avivadamānā vassaṃ vasimhāti etthā’’tiādi. Ukkaṇṭhitatāya cāti ettha casaddo ‘‘phāsutāya abhāvenā’’ti etthāpi yojetabbo. Senāsanaphāsutāya abhāvena ca bhagavato dassanālābhena ukkaṇṭhitatāya cāti hi attho. Anamataggiyakathanti saṃyuttanikāye anamataggiyasuttantakathaṃ (saṃ. ni. 2.135). Sabbeva te pāveyyakā bhikkhūti yojanā. Tanti anamataggiyakathaṃ. Tatoti dhammakathanato, paranti sambandho. Bhagavā āmantesīti sambandho. Ekaṃ cīvaranti saṅghāṭiṃ. Santaruttarenāti saha antarenāti santaraṃ, santarañca taṃ uttarañceti santaruttaraṃ, tena. Assuti bhaveyyuṃ. Abhavissaṃsūti hi attho. Sattamīvibhattikālātipattivibhattīnaṃ samānatthabhāvo saddasatthesu vuttoyeva. Casaddo upanyāsattho. Esa kathinatthāro nāmāti yojanā. Anujānitukāmo hutvāti sambandho.
ตตฺถาติ ‘‘อนุชานามิ ภิกฺขเว’’ติอาทิปาเฐฯ โวการสฺส นิปาตมเตฺต สติ กถมโตฺถ ภวิสฺสตีติ อาห ‘‘อตฺถตกถินานนฺติ อโตฺถ’’ติฯ อตฺถตกถินานํ ภิกฺขูนนฺติ สมฺพโนฺธฯ ลทฺธคุณํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘เอวญฺหี’’ติอาทิฯ หิสโทฺท ลทฺธคุณโชตโกฯ ปรโตติ ปรมฺหิฯ ‘‘โส ตุมฺหาก’’นฺติ วา ‘‘โส โว’’ติ วา อวตฺวา ‘‘โส เนสํ ภวิสฺสตี’’ติ วุตฺตตฺตา โว-กาโร นิปาตมโตฺตติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘โวติ สามิวจนเมเวต’’นฺติ อิมินา โว ตุมฺหากนฺติ อตฺถํ ทเสฺสติฯ เอวํ สติ ‘‘ปรโต โส เนส’’นฺติ เอตฺถ กถมโตฺถ ภวิสฺสตีติ อาห ‘‘โส เนสนฺติ เอตฺถ ปนา’’ติอาทิฯ เย ตุเมฺห อตฺถตกถินา, เตสํ ตุมฺหากนฺติ โยชนาฯ กถินสโทฺท ถิรตฺถวาจโก อนิปฺผนฺนปาฎิปทิโก ฯ อนามนฺตจาราทิกานํ ปญฺจานิสํสานํ อโนฺตกรณสมตฺถภาเว ถิรนฺติ อโตฺถฯ
Tatthāti ‘‘anujānāmi bhikkhave’’tiādipāṭhe. Vokārassa nipātamatte sati kathamattho bhavissatīti āha ‘‘atthatakathinānanti attho’’ti. Atthatakathinānaṃ bhikkhūnanti sambandho. Laddhaguṇaṃ dassento āha ‘‘evañhī’’tiādi. Hisaddo laddhaguṇajotako. Paratoti paramhi. ‘‘So tumhāka’’nti vā ‘‘so vo’’ti vā avatvā ‘‘so nesaṃ bhavissatī’’ti vuttattā vo-kāro nipātamattoti adhippāyo. ‘‘Voti sāmivacanameveta’’nti iminā vo tumhākanti atthaṃ dasseti. Evaṃ sati ‘‘parato so nesa’’nti ettha kathamattho bhavissatīti āha ‘‘so nesanti ettha panā’’tiādi. Ye tumhe atthatakathinā, tesaṃ tumhākanti yojanā. Kathinasaddo thiratthavācako anipphannapāṭipadiko . Anāmantacārādikānaṃ pañcānisaṃsānaṃ antokaraṇasamatthabhāve thiranti attho.
ตตฺถาติ อนามนฺตจาราทีสุ ปญฺจานิสํเสสุฯ อนามนฺตจาโรติ เอตฺถ จรณํ จาโร, อนามเนฺตตฺวา จาโร อนามนฺตจาโรติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อนามเนฺตตฺวา จรณ’’นฺติฯ ‘‘อสมาทาย จรณ’’นฺติ อิมินา อสมาทานจาโรติ เอตฺถ ปุพฺพปเท ตฺวาปจฺจยสฺส อนาเทสํ กตฺวา อสมาทานจาโรติ วุตฺตนฺติ ทเสฺสติฯ ยาวตตฺถจีวรนฺติ เอตฺถ อาการโลเปน สนฺธีติ อาห ‘‘ยาวตา จีวเรน อโตฺถ’’ติฯ ‘‘ยาวทตฺถจีวร’’นฺติปิ ปาโฐ, เอวํ สติ ทกาโร ปทสนฺธิมโตฺตฯ ยาวสโทฺท ปริเจฺฉทตฺถวาจโก, น อภิวิฌตฺถวาจโกฯ อตฺถสเทฺทน สมาโส โหติฯ โย จ ตตฺถ จีวรุปฺปาโทติ เอตฺถ ตตฺถสทฺทสฺส วิสยํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘กถินตฺถารสีมาย’’นฺติฯ ตตฺรุปฺปาเทนาติ ตตฺร กถินตฺถารสีมายํ อุปฺปาเทน มูเลนฯ ‘‘จีวรํ อุปฺปชฺชตี’’ติ อิมินา จีวรุปฺปาโทติ เอตฺถ จีวรเมว อุปฺปาโท จีวรุปฺปาโทติ วิเสสนปรปทตฺตํ ทเสฺสติฯ
Tatthāti anāmantacārādīsu pañcānisaṃsesu. Anāmantacāroti ettha caraṇaṃ cāro, anāmantetvā cāro anāmantacāroti dassento āha ‘‘anāmantetvā caraṇa’’nti. ‘‘Asamādāya caraṇa’’nti iminā asamādānacāroti ettha pubbapade tvāpaccayassa anādesaṃ katvā asamādānacāroti vuttanti dasseti. Yāvatatthacīvaranti ettha ākāralopena sandhīti āha ‘‘yāvatā cīvarena attho’’ti. ‘‘Yāvadatthacīvara’’ntipi pāṭho, evaṃ sati dakāro padasandhimatto. Yāvasaddo paricchedatthavācako, na abhivijhatthavācako. Atthasaddena samāso hoti. Yo ca tattha cīvaruppādoti ettha tatthasaddassa visayaṃ dassento āha ‘‘kathinatthārasīmāya’’nti. Tatruppādenāti tatra kathinatthārasīmāyaṃ uppādena mūlena. ‘‘Cīvaraṃ uppajjatī’’ti iminā cīvaruppādoti ettha cīvarameva uppādo cīvaruppādoti visesanaparapadattaṃ dasseti.
เกติ กิตฺตกาฯ อิทํ ‘‘คณวเสนา’’ติ วจนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ อถ วา เกติ กินฺนาม วุตฺถวสฺสาฯ อิทํ ‘‘วุตฺถวสฺสวเสนา’’ติ วจนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ สตสหสฺสมฺปิ ชนา ลภนฺตีติ โยชนาฯ ปิสเทฺทน ตโต อธิกมฺปิ ลภนฺตีติ ทเสฺสติฯ ฉินฺนวสฺสา วาติ ปุริมิกาย อุปคนฺตฺวา ฉินฺนวสฺสา วาฯ อญฺญสฺมิํ วิหาเรติ กถินตฺถารวิหารโต อปรสฺมิํ วิหาเรฯ สเพฺพ ฉินฺนวสฺสาทิกา ภิกฺขู ปุริมิกาย วสฺสูปคตานํ ภิกฺขูนํ คณปูรกา โหนฺตีติ โยชนาฯ อิตเรสํเยวาติ ปุริมิกาย วสฺสํ อุปคนฺตฺวา ปฐมปวารณาย ปวาริตานเมวฯ ปริปุณฺณวโสฺสติ ปริปุโณฺณ วีสติวโสฺส, อจฺฉินฺนวโสฺส วาฯ โสติ สามเณโรฯ อิติ เอตฺถาปีติ เอวํ เอเตสุ ตีสุ วาเรสุปิฯ
Keti kittakā. Idaṃ ‘‘gaṇavasenā’’ti vacanaṃ sandhāya vuttaṃ. Atha vā keti kinnāma vutthavassā. Idaṃ ‘‘vutthavassavasenā’’ti vacanaṃ sandhāya vuttaṃ. Satasahassampi janā labhantīti yojanā. Pisaddena tato adhikampi labhantīti dasseti. Chinnavassā vāti purimikāya upagantvā chinnavassā vā. Aññasmiṃ vihāreti kathinatthāravihārato aparasmiṃ vihāre. Sabbe chinnavassādikā bhikkhū purimikāya vassūpagatānaṃ bhikkhūnaṃ gaṇapūrakā hontīti yojanā. Itaresaṃyevāti purimikāya vassaṃ upagantvā paṭhamapavāraṇāya pavāritānameva. Paripuṇṇavassoti paripuṇṇo vīsativasso, acchinnavasso vā. Soti sāmaṇero. Iti etthāpīti evaṃ etesu tīsu vāresupi.
เกน ทินฺนํ กถินจีวรํ วฎฺฎตีติ โยชนาฯ เยน เกนจิ ทินฺนํ จีวรํ วฎฺฎตีติ สมฺพโนฺธฯ ตนฺติ วตฺตํฯ อชานโนฺตติ อชานนเหตุฯ เหตฺวเตฺถ หิ อนฺตปจฺจโยฯ ตสฺสาติ กถินทายกสฺสฯ เอวนฺติ อิมินา วกฺขมานนเยนฯ อญฺญตรปโหนกํ วตฺถนฺติ สมฺพโนฺธฯ ตสฺสาติ กถินจีวรสฺสฯ เอตฺตกา นาม สูจิโย วฎฺฎตีติ สมฺพโนฺธฯ อิติ อาจิกฺขิตพฺพนฺติ โยชนาฯ
Kena dinnaṃ kathinacīvaraṃ vaṭṭatīti yojanā. Yena kenaci dinnaṃ cīvaraṃ vaṭṭatīti sambandho. Tanti vattaṃ. Ajānantoti ajānanahetu. Hetvatthe hi antapaccayo. Tassāti kathinadāyakassa. Evanti iminā vakkhamānanayena. Aññatarapahonakaṃ vatthanti sambandho. Tassāti kathinacīvarassa. Ettakā nāma sūciyo vaṭṭatīti sambandho. Iti ācikkhitabbanti yojanā.
กถินตฺถารเกนาปิ วตฺตํ ชานิตพฺพนฺติ สมฺพโนฺธฯ ปิสโทฺท กถินทายกํ อเปกฺขติฯ วตฺตํ วิตฺถาเรโนฺต อาห ‘‘ตนฺตวายเคหโต หี’’ติอาทิฯ อาภตสนฺตาเนเนวาติ อาภตสนฺตติยา เอวฯ ขลิมกฺขิตสาฎโกติ อหตสาฎโกฯ โส หิ ขเลน ตเกฺกน กญฺชิเกน มกฺขิตสาฎกตฺตา ‘‘ขลิมกฺขิตสาฎโก’’ติ วุจฺจติฯ กถินตฺถารสาฎกนฺติ กถินตฺถารตฺถาย ทินฺนํ สาฎกํฯ ตทเหวาติ ตสฺมิํ ทินฺนอหนิ เอวฯ ตสฺมินฺติ ปฐมํ ทิเนฺน กถินตฺถารสาฎเกฯ อญฺญานิ จาติ กถินสาฎกโต อญฺญานิ จฯ จสเทฺทน น กถินสาฎกเมว อาหรติ, อญฺญานิ จาติ ทเสฺสติฯ โยติ กถินทายโกฯ อิตโรติ ปฐมํ กถินทายโกฯ ยถา ตถา โอวทิตฺวาติ ตว สนฺตกโต เอตสฺส สนฺตกํ สงฺฆสฺส พหุปการํ, สงฺฆสฺส พหุปการตฺตํ ตยาปิ อิจฺฉิตพฺพํ, เอวมิจฺฉนฺตสฺส พหุปุญฺญนฺติ เยน เตนากาเรน โอวทิตฺวาฯ
Kathinatthārakenāpi vattaṃ jānitabbanti sambandho. Pisaddo kathinadāyakaṃ apekkhati. Vattaṃ vitthārento āha ‘‘tantavāyagehato hī’’tiādi. Ābhatasantānenevāti ābhatasantatiyā eva. Khalimakkhitasāṭakoti ahatasāṭako. So hi khalena takkena kañjikena makkhitasāṭakattā ‘‘khalimakkhitasāṭako’’ti vuccati. Kathinatthārasāṭakanti kathinatthāratthāya dinnaṃ sāṭakaṃ. Tadahevāti tasmiṃ dinnaahani eva. Tasminti paṭhamaṃ dinne kathinatthārasāṭake. Aññāni cāti kathinasāṭakato aññāni ca. Casaddena na kathinasāṭakameva āharati, aññāni cāti dasseti. Yoti kathinadāyako. Itaroti paṭhamaṃ kathinadāyako. Yathā tathā ovaditvāti tava santakato etassa santakaṃ saṅghassa bahupakāraṃ, saṅghassa bahupakārattaṃ tayāpi icchitabbaṃ, evamicchantassa bahupuññanti yena tenākārena ovaditvā.
เกน ภิกฺขุนาติ สมฺพโนฺธฯ ยสฺส สโงฺฆ กถินจีวรํ เทติ, เตน ภิกฺขุนา อตฺถริตพฺพนฺติ โยชนาฯ กสฺส ภิกฺขุสฺสาติ สมฺพโนฺธฯ โย ชิณฺณจีวโร โหติ, ตสฺส ทาตพฺพนฺติ โยชนาฯ มหตี ปริสา เอตสฺสาติ มหาปริโส เถโรฯ ‘‘นวกตโร สโกฺกติ, ตสฺส ทาตพฺพ’’นฺติ วจนสฺส อเนกนฺตภาวํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อปิ จา’’ติอาทิฯ อปิ จาติ เอกเนฺตนฯ ตทตฺถายาติ ตสฺส ชิณฺณจีวรสฺส อตฺถายฯ อสฺสาติ ภิกฺขุสฺสฯ เปลโวติ วิรโฬฯ เตนาปีติ กถินตฺถารเกนาปิฯ ตนฺติ วิธิํฯ ทานกมฺมวาจาติ ทานการณกมฺมวาจาฯ
Kena bhikkhunāti sambandho. Yassa saṅgho kathinacīvaraṃ deti, tena bhikkhunā attharitabbanti yojanā. Kassa bhikkhussāti sambandho. Yo jiṇṇacīvaro hoti, tassa dātabbanti yojanā. Mahatī parisā etassāti mahāpariso thero. ‘‘Navakataro sakkoti, tassa dātabba’’nti vacanassa anekantabhāvaṃ dassento āha ‘‘api cā’’tiādi. Api cāti ekantena. Tadatthāyāti tassa jiṇṇacīvarassa atthāya. Assāti bhikkhussa. Pelavoti viraḷo. Tenāpīti kathinatthārakenāpi. Tanti vidhiṃ. Dānakammavācāti dānakāraṇakammavācā.
เอวํ ทิเนฺน ปน กถิเน นิฎฺฐาเปตพฺพานีติ โยชนาฯ เอเกนาปีติ ปิสเทฺทน ปเคว พหูหิ ปนาติ ทเสฺสติฯ พุทฺธปฺปสตฺถนฺติ พุเทฺธหิ ปสตฺถํฯ อตีเต กปฺปสตสหสฺสมตฺถเกติ โยชนาฯ ตสฺสาติ ปทุมุตฺตรสฺส ฯ กถินํ คณฺหิ กิราติ โยชนาฯ ตนฺติ กถินํ, สตฺถา อกาสีติ สมฺพโนฺธฯ
Evaṃ dinne pana kathine niṭṭhāpetabbānīti yojanā. Ekenāpīti pisaddena pageva bahūhi panāti dasseti. Buddhappasatthanti buddhehi pasatthaṃ. Atīte kappasatasahassamatthaketi yojanā. Tassāti padumuttarassa . Kathinaṃ gaṇhi kirāti yojanā. Tanti kathinaṃ, satthā akāsīti sambandho.
กตปริโยสิตํ กถินํ กิํ กาตพฺพนฺติ อาห ‘‘กตปริโยสิตํ ปนา’’ติอาทิฯ กถินํ คเหตฺวา อตฺถริตพฺพนฺติ สมฺพโนฺธฯ ‘‘เตน กถินตฺถารเกน ภิกฺขุนา’’ติ ปทํ ‘‘วจนีโย’’ติ ปเท สุทฺธกตฺตา, ‘‘อนุโมทาเปตพฺพ’’นฺติ ปเท การิตกตฺตาฯ กิํ วจนีโยติ อาห ‘‘อตฺถตํ…เป.… อนุโมทถา’’ติฯ ‘‘เตหิ อนุโมทเกหิ ภิกฺขุหี’’ติ ปทํ ‘‘วจนีโย’’ติ ปเท อวุตฺตกตฺตา, ‘‘อนุโมทาเปตพฺพ’’นฺติ ปเท การิตกมฺมํ อวุตฺตกมฺมํ, วาฯ ‘‘กถิน’’นฺติ ธาตุกมฺมํ วา วุตฺตกมฺมํ วา อุปเนตพฺพํฯ กิํ วจนีโยติ อาห ‘‘อตฺถตํ…เป.… อนุโมทามา’’ติฯ อิตเรหิ จาติ อนุโมทเกหิ จฯ สเพฺพสนฺติ อตฺถารกอนุโมทกานํฯ หีติ สจฺจํฯ เอตนฺติ สเพฺพสํ อตฺถตภาวํ, ‘‘ทฺวินฺนํ…เป.… อนุโมทกสฺส จา’’ติ วจนํ วาฯ
Katapariyositaṃ kathinaṃ kiṃ kātabbanti āha ‘‘katapariyositaṃ panā’’tiādi. Kathinaṃ gahetvā attharitabbanti sambandho. ‘‘Tena kathinatthārakena bhikkhunā’’ti padaṃ ‘‘vacanīyo’’ti pade suddhakattā, ‘‘anumodāpetabba’’nti pade kāritakattā. Kiṃ vacanīyoti āha ‘‘atthataṃ…pe… anumodathā’’ti. ‘‘Tehi anumodakehi bhikkhuhī’’ti padaṃ ‘‘vacanīyo’’ti pade avuttakattā, ‘‘anumodāpetabba’’nti pade kāritakammaṃ avuttakammaṃ, vā. ‘‘Kathina’’nti dhātukammaṃ vā vuttakammaṃ vā upanetabbaṃ. Kiṃ vacanīyoti āha ‘‘atthataṃ…pe… anumodāmā’’ti. Itarehi cāti anumodakehi ca. Sabbesanti atthārakaanumodakānaṃ. Hīti saccaṃ. Etanti sabbesaṃ atthatabhāvaṃ, ‘‘dvinnaṃ…pe… anumodakassa cā’’ti vacanaṃ vā.
เอวํ กถิเน อตฺถเต สติ ปนาติ โยชนาฯ เยนาติ ภิกฺขุนาฯ อวิจาเรตฺวาวาติ ‘‘กถินตฺถารกสฺส เทมา’’ติ วา ‘‘สงฺฆสฺส เทมา’’ติ วา อวิจาเรตฺวา เอวฯ เสสจีวรานิปีติ กถินตฺถารจีวรโต เสสจีวรานิปิฯ สเงฺฆน ทาตพฺพานีติ สมฺพโนฺธฯ ‘‘อปโลเกตฺวา’’ติ อิมินา กมฺมวาจาย กิจฺจาภาวํ ทเสฺสติฯ วสฺสาวาสิกฎฺฐิติกายาติ วสฺสาวาสกาเล ปวตฺตาย ฐิติกายฯ ครุภณฺฑนฺติ มญฺจพิโพฺพหนาทิครุภณฺฑํฯ เอกสีมายาติ เอกาย อุปจารสีมายฯ
Evaṃ kathine atthate sati panāti yojanā. Yenāti bhikkhunā. Avicāretvāvāti ‘‘kathinatthārakassa demā’’ti vā ‘‘saṅghassa demā’’ti vā avicāretvā eva. Sesacīvarānipīti kathinatthāracīvarato sesacīvarānipi. Saṅghena dātabbānīti sambandho. ‘‘Apaloketvā’’ti iminā kammavācāya kiccābhāvaṃ dasseti. Vassāvāsikaṭṭhitikāyāti vassāvāsakāle pavattāya ṭhitikāya. Garubhaṇḍanti mañcabibbohanādigarubhaṇḍaṃ. Ekasīmāyāti ekāya upacārasīmāya.
๓๐๘. ยถา จาติ เอตฺถ ยถาสโทฺท ยํสทฺทโตฺถฯ เยน วิธินาติ หิ อโตฺถฯ มหาภูมิกนฺติ มหาวิสยํฯ จตุวีสติอาการวนฺตตาย มหาวิตฺถาริกนฺติ วุตฺตํ โหติฯ ตโตติ อนตฺถตลกฺขณโตฯ ปริวาเรปีติ ปิสโทฺท น อิธ เอวาติ ทเสฺสติฯ
308.Yathā cāti ettha yathāsaddo yaṃsaddattho. Yena vidhināti hi attho. Mahābhūmikanti mahāvisayaṃ. Catuvīsatiākāravantatāya mahāvitthārikanti vuttaṃ hoti. Tatoti anatthatalakkhaṇato. Parivārepīti pisaddo na idha evāti dasseti.
ตตฺถาติ จตุวีสติยา อากาเรสุฯ อุลฺลิขิตมเตฺตนาติ เอตฺถ ปมาณสฺส อุคฺคหณตฺถํ นขาทีหิ ลิขนํ อุลฺลิขิตํ, อุลฺลิขิตํ มตฺตํ ปมาณํ อุลฺลิขิตมตฺตนฺติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ทีฆโต จ ปุถุลโต จ ปมาณคหณมเตฺตนา’’ติฯ ตเมวตฺถํ วิตฺถาเรโนฺต อาห ‘‘ปมาณํ หี’’ติอาทิฯ ทเสฺสโนฺต หุตฺวา อุลฺลิขตีติ โยชนาฯ ปญฺจกนฺติ ปญฺจปมาณํ, ปญฺจสมูหํ วา ขณฺฑํฯ วาสเทฺทน อญฺญานิปิ เตรสกาทีนิ สงฺคณฺหาติฯ โมฆสุตฺตกาโรปนมเตฺตนาติ โมฆสุตฺตสฺส จีวรสฺสูปริ อาโรปนมเตฺตนฯ ทีฆสิพฺพิตมเตฺตนาติ ทีฆโต สิพฺพิตมเตฺตนฯ มุทฺทิยปฎฺฎพนฺธนมเตฺตนาติ มุทฺทิยปฎฺฎสฺส พนฺธนมเตฺตนฯ เทฺว จิมิลิกาโยติ เทฺว ปิโลติกาโยฯ ปฐมจิมิลิกาติ กถินจิมิลิกโต อญฺญา อตฺตโน ปกติจิมิลิกา ฆเฎตฺวา ฐปิตา โหตีติ โยชนาฯ ‘‘ตํ ปฐมจิมิลิก’’นฺติ ปาฐเสสํ อชฺฌาหริตฺวา กถินสาฎกสฺส กุจฺฉิจิมิลิกํ กตฺวาติ อิมินา สมฺพนฺธิตพฺพํฯ ปกติจีวรสฺสาติ อตฺตโน ปกติจีวรสฺสฯ ปกติปฎฺฎพนฺธจีวรนฺติ ปกติปเฎฺฎน พนฺธจีวรํฯ ปิฎฺฐิอนุวาตาโรปนมเตฺตนาติ ทีฆโต อนุวาตสฺส จีวรสฺสูปริ อาโรปนมเตฺตนฯ ทีฆานุวาตญฺหิ ปารุปนกาเล ปิฎฺฐิยํ ฐิตตฺตา ปิฎฺฐิอนุวาตนฺติ วุจฺจติฯ กุจฺฉิอนุวาตาโรปนมเตฺตนาติ ปุถุลโต อนุวาตสฺส จีวรสฺสูปริ อาโรปนมเตฺตนฯ ปุถุลานุวาตญฺหิ ปารุปนกาเล กุจฺฉิยํ ฐิตตฺตา กุจฺฉิอนุวาตนฺติ วุจฺจติฯ อาคนฺตุกปฎฺฎาโรปนมเตฺตนาติ อาคนฺตุกปฎฺฎสฺส จีวรสฺสูปริ อาโรปนมเตฺตนฯ วาติ อถวาฯ
Tatthāti catuvīsatiyā ākāresu. Ullikhitamattenāti ettha pamāṇassa uggahaṇatthaṃ nakhādīhi likhanaṃ ullikhitaṃ, ullikhitaṃ mattaṃ pamāṇaṃ ullikhitamattanti dassento āha ‘‘dīghato ca puthulato ca pamāṇagahaṇamattenā’’ti. Tamevatthaṃ vitthārento āha ‘‘pamāṇaṃ hī’’tiādi. Dassento hutvā ullikhatīti yojanā. Pañcakanti pañcapamāṇaṃ, pañcasamūhaṃ vā khaṇḍaṃ. Vāsaddena aññānipi terasakādīni saṅgaṇhāti. Moghasuttakāropanamattenāti moghasuttassa cīvarassūpari āropanamattena. Dīghasibbitamattenāti dīghato sibbitamattena. Muddiyapaṭṭabandhanamattenāti muddiyapaṭṭassa bandhanamattena. Dve cimilikāyoti dve pilotikāyo. Paṭhamacimilikāti kathinacimilikato aññā attano pakaticimilikā ghaṭetvā ṭhapitā hotīti yojanā. ‘‘Taṃ paṭhamacimilika’’nti pāṭhasesaṃ ajjhāharitvā kathinasāṭakassa kucchicimilikaṃ katvāti iminā sambandhitabbaṃ. Pakaticīvarassāti attano pakaticīvarassa. Pakatipaṭṭabandhacīvaranti pakatipaṭṭena bandhacīvaraṃ. Piṭṭhianuvātāropanamattenāti dīghato anuvātassa cīvarassūpari āropanamattena. Dīghānuvātañhi pārupanakāle piṭṭhiyaṃ ṭhitattā piṭṭhianuvātanti vuccati. Kucchianuvātāropanamattenāti puthulato anuvātassa cīvarassūpari āropanamattena. Puthulānuvātañhi pārupanakāle kucchiyaṃ ṭhitattā kucchianuvātanti vuccati. Āgantukapaṭṭāropanamattenāti āgantukapaṭṭassa cīvarassūpari āropanamattena. Vāti athavā.
สารุปฺปนฺติ สมณานุจฺฉวิกํฯ ปริกถายาติ ปริยาเยน อุปฺปาทิตาย กถายฯ อติอุกฺกฎฺฐํ วฎฺฎตีติ อติอุกฺกฎฺฐํ เอว วฎฺฎติฯ โอติณฺณสทิสเมวาติ โอติเณฺณน วเตฺถน สทิสเมว กถินจีวรนฺติ สมฺพโนฺธฯ ตตฺถาติ ทุวิเธสุ สนฺนิธีสุฯ ตทเหวาติ ตสฺมิํ ทินฺนอหนิ เอวฯ
Sāruppanti samaṇānucchavikaṃ. Parikathāyāti pariyāyena uppāditāya kathāya. Atiukkaṭṭhaṃ vaṭṭatīti atiukkaṭṭhaṃ eva vaṭṭati. Otiṇṇasadisamevāti otiṇṇena vatthena sadisameva kathinacīvaranti sambandho. Tatthāti duvidhesu sannidhīsu. Tadahevāti tasmiṃ dinnaahani eva.
รตฺตินิสฺสคฺคิเยนาติ รตฺติอติกฺกนฺตํ หุตฺวา นิสฺสคฺคิเยนฯ อเญฺญนาติ ติจีวรโต อเญฺญนฯ สมณฺฑลิกตนฺติ สห มหามณฺฑลอฑฺฒมณฺฑเลน กตํฯ
Rattinissaggiyenāti rattiatikkantaṃ hutvā nissaggiyena. Aññenāti ticīvarato aññena. Samaṇḍalikatanti saha mahāmaṇḍalaaḍḍhamaṇḍalena kataṃ.
๓๐๙. เอวํ จตุวีสติอาการํ อนตฺถตลกฺขณํ ทเสฺสตฺวา อิทานิ สตฺตรสาการํ อตฺถตลกฺขณํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อหเตนา’’ติอาทิ ฯ ตตฺถ ปริโภคํ น หนิตฺถ น คจฺฉิตฺถาติ อหตํ, ปริโภเคน น หนิตพฺพํ น หิํสิตพฺพนฺติ วา อหตนฺติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อปริภุเตฺตนา’’ติฯ ‘‘อหตสทิเสนา’’ติ อิมินา อหตกเปฺปนาติ เอตฺถ กปฺปสโทฺท สทิสโตฺถติ ทเสฺสติฯ ปาปณิเกนาติ เอตฺถ ปสาริโต อาปโณ ปาปโณ, ตสฺมิํ ปติตํ ปาปณิกนฺติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อาปณทฺวาเร ปติต’’นฺติฯ ‘‘ปิโลติก’’นฺติ อิมินา ณิกปจฺจยสฺส สรูปํ ทเสฺสติฯ วุตฺตวิปลฺลาเสเนวาติ วุเตฺตหิ ‘‘นิมิตฺตกเตนา’’ติอาทีหิ วิปลฺลาเสน เอวฯ ตตฺถาติ ปริวาเร ฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ อิธาติ กถินกฺขนฺธเกฯ อวุจฺจมาเนน เตน วจเนน ปริหายตีติ สมฺพโนฺธฯ
309. Evaṃ catuvīsatiākāraṃ anatthatalakkhaṇaṃ dassetvā idāni sattarasākāraṃ atthatalakkhaṇaṃ dassento āha ‘‘ahatenā’’tiādi . Tattha paribhogaṃ na hanittha na gacchitthāti ahataṃ, paribhogena na hanitabbaṃ na hiṃsitabbanti vā ahatanti dassento āha ‘‘aparibhuttenā’’ti. ‘‘Ahatasadisenā’’ti iminā ahatakappenāti ettha kappasaddo sadisatthoti dasseti. Pāpaṇikenāti ettha pasārito āpaṇo pāpaṇo, tasmiṃ patitaṃ pāpaṇikanti dassento āha ‘‘āpaṇadvāre patita’’nti. ‘‘Pilotika’’nti iminā ṇikapaccayassa sarūpaṃ dasseti. Vuttavipallāsenevāti vuttehi ‘‘nimittakatenā’’tiādīhi vipallāsena eva. Tatthāti parivāre . Hīti saccaṃ, yasmā vā. Idhāti kathinakkhandhake. Avuccamānena tena vacanena parihāyatīti sambandho.
๓๑๐. ตตฺถาติ ‘‘กถญฺจ ภิกฺขเว อุพฺภตํ โหติ กถิน’’นฺติอาทิปาเฐฯ ชเนตฺติโย มาตโรติ โยชนาฯ อิมินา ธเมฺมน ปุเตฺต มาเนตีติ มาตา, ธเมฺมน ปุเตฺตหิ มานิยตีติ วา มาตา, สา วิย โหนฺตีติ มาติกาติ ทเสฺสติฯ กถินุพฺภารนฺติ จ กถินุทฺธารนฺติ จ อตฺถโต สทิสํฯ เอตาติ เอตา ปทชาติโยฯ ตาสูติ อฎฺฐสุ มาติกาสุฯ อสฺสาติ กถินุพฺภารสฺสฯ
310.Tatthāti ‘‘kathañca bhikkhave ubbhataṃ hoti kathina’’ntiādipāṭhe. Janettiyo mātaroti yojanā. Iminā dhammena putte mānetīti mātā, dhammena puttehi māniyatīti vā mātā, sā viya hontīti mātikāti dasseti. Kathinubbhāranti ca kathinuddhāranti ca atthato sadisaṃ. Etāti etā padajātiyo. Tāsūti aṭṭhasu mātikāsu. Assāti kathinubbhārassa.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๑๘๗. กถินานุชานนา • 187. Kathinānujānanā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / กถินานุชานนกถา • Kathinānujānanakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / กถินานุชานนกถาวณฺณนา • Kathinānujānanakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / กถินานุชานนกถาวณฺณนา • Kathinānujānanakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / กถินานุชานนกถาวณฺณนา • Kathinānujānanakathāvaṇṇanā
