Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
८. कट्ठहारसुत्तं
8. Kaṭṭhahārasuttaṃ
२०४. एकं समयं भगवा कोसलेसु विहरति अञ्ञतरस्मिं वनसण्डे। तेन खो पन समयेन अञ्ञतरस्स भारद्वाजगोत्तस्स ब्राह्मणस्स सम्बहुला अन्तेवासिका कट्ठहारका माणवका येन वनसण्डो तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा अद्दसंसु भगवन्तं तस्मिं वनसण्डे निसिन्नं पल्लङ्कं आभुजित्वा उजुं कायं पणिधाय परिमुखं सतिं उपट्ठपेत्वा। दिस्वान येन भारद्वाजगोत्तो ब्राह्मणो तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भारद्वाजगोत्तं ब्राह्मणं एतदवोचुं – ‘‘यग्घे, भवं जानेय्यासि! असुकस्मिं वनसण्डे समणो निसिन्नो पल्लङ्कं आभुजित्वा उजुं कायं पणिधाय परिमुखं सतिं उपट्ठपेत्वा’’। अथ खो भारद्वाजगोत्तो ब्राह्मणो तेहि माणवकेहि सद्धिं येन सो वनसण्डो तेनुपसङ्कमि। अद्दसा खो भगवन्तं तस्मिं वनसण्डे निसिन्नं पल्लङ्कं आभुजित्वा उजुं कायं पणिधाय परिमुखं सतिं उपट्ठपेत्वा। दिस्वान येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं गाथाय अज्झभासि –
204. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu viharati aññatarasmiṃ vanasaṇḍe. Tena kho pana samayena aññatarassa bhāradvājagottassa brāhmaṇassa sambahulā antevāsikā kaṭṭhahārakā māṇavakā yena vanasaṇḍo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā addasaṃsu bhagavantaṃ tasmiṃ vanasaṇḍe nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. Disvāna yena bhāradvājagotto brāhmaṇo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhāradvājagottaṃ brāhmaṇaṃ etadavocuṃ – ‘‘yagghe, bhavaṃ jāneyyāsi! Asukasmiṃ vanasaṇḍe samaṇo nisinno pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’. Atha kho bhāradvājagotto brāhmaṇo tehi māṇavakehi saddhiṃ yena so vanasaṇḍo tenupasaṅkami. Addasā kho bhagavantaṃ tasmiṃ vanasaṇḍe nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. Disvāna yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘गम्भीररूपे बहुभेरवे वने,
‘‘Gambhīrarūpe bahubherave vane,
सुञ्ञं अरञ्ञं विजनं विगाहिय।
Suññaṃ araññaṃ vijanaṃ vigāhiya;
अनिञ्जमानेन ठितेन वग्गुना,
Aniñjamānena ṭhitena vaggunā,
सुचारुरूपं वत भिक्खु झायसि॥
Sucārurūpaṃ vata bhikkhu jhāyasi.
‘‘न यत्थ गीतं नपि यत्थ वादितं,
‘‘Na yattha gītaṃ napi yattha vāditaṃ,
एको अरञ्ञे वनवस्सितो मुनि।
Eko araññe vanavassito muni;
अच्छेररूपं पटिभाति मं इदं,
Accherarūpaṃ paṭibhāti maṃ idaṃ,
यदेकको पीतिमनो वने वसे॥
Yadekako pītimano vane vase.
‘‘मञ्ञामहं लोकाधिपतिसहब्यतं,
‘‘Maññāmahaṃ lokādhipatisahabyataṃ,
आकङ्खमानो तिदिवं अनुत्तरं।
Ākaṅkhamāno tidivaṃ anuttaraṃ;
कस्मा भवं विजनमरञ्ञमस्सितो,
Kasmā bhavaṃ vijanamaraññamassito,
तपो इध कुब्बसि ब्रह्मपत्तिया’’ति॥
Tapo idha kubbasi brahmapattiyā’’ti.
‘‘या काचि कङ्खा अभिनन्दना वा,
‘‘Yā kāci kaṅkhā abhinandanā vā,
अनेकधातूसु पुथू सदासिता।
Anekadhātūsu puthū sadāsitā;
अञ्ञाणमूलप्पभवा पजप्पिता,
Aññāṇamūlappabhavā pajappitā,
सब्बा मया ब्यन्तिकता समूलिका॥
Sabbā mayā byantikatā samūlikā.
‘‘स्वाहं अकङ्खो असितो अनूपयो,
‘‘Svāhaṃ akaṅkho asito anūpayo,
सब्बेसु धम्मेसु विसुद्धदस्सनो।
Sabbesu dhammesu visuddhadassano;
पप्पुय्य सम्बोधिमनुत्तरं सिवं,
Pappuyya sambodhimanuttaraṃ sivaṃ,
झायामहं ब्रह्म रहो विसारदो’’ति॥
Jhāyāmahaṃ brahma raho visārado’’ti.
एवं वुत्ते, भारद्वाजगोत्तो ब्राह्मणो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘अभिक्कन्तं, भो गोतम अभिक्कन्तं, भो गोतम…पे॰… अज्जतग्गे पाणुपेतं सरणं गत’’न्ति।
Evaṃ vutte, bhāradvājagotto brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama abhikkantaṃ, bho gotama…pe… ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ८. कट्ठहारसुत्तवण्णना • 8. Kaṭṭhahārasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ८. कट्ठहारसुत्तवण्णना • 8. Kaṭṭhahārasuttavaṇṇanā