५. कत्थीसुत्तं

5. Katthīsuttaṃ

८५. एकं समयं आयस्मा महाचुन्दो चेतीसु विहरति सहजातियं। तत्र खो आयस्मा महाचुन्दो भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘आवुसो भिक्खवे’’ति। ‘‘आवुसो’’ति खो ते भिक्खू आयस्मतो महाचुन्दस्स पच्‍चस्सोसुं। आयस्मा महाचुन्दो एतदवोच –

85. Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahācundo cetīsu viharati sahajātiyaṃ. Tatra kho āyasmā mahācundo bhikkhū āmantesi – ‘‘āvuso bhikkhave’’ti. ‘‘Āvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato mahācundassa paccassosuṃ. Āyasmā mahācundo etadavoca –

‘‘इधावुसो, भिक्खु कत्थी होति विकत्थी अधिगमेसु – ‘अहं पठमं झानं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं दुतियं झानं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं ततियं झानं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं चतुत्थं झानं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं आकासानञ्‍चायतनं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं विञ्‍ञाणञ्‍चायतनं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं आकिञ्‍चञ्‍ञायतनं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतनं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं सञ्‍ञावेदयितनिरोधं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपी’ति।

‘‘Idhāvuso, bhikkhu katthī hoti vikatthī adhigamesu – ‘ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ tatiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ catutthaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ ākāsānañcāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ viññāṇañcāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipī’ti.

‘‘तमेनं तथागतो वा तथागतसावको वा झायी समापत्तिकुसलो परचित्तकुसलो परचित्तपरियायकुसलो समनुयुञ्‍जति समनुग्गाहति समनुभासति। सो तथागतेन वा तथागतसावकेन वा झायिना समापत्तिकुसलेन परचित्तकुसलेन परचित्तपरियायकुसलेन समनुयुञ्‍जियमानो समनुग्गाहियमानो समनुभासियमानो इरीणं आपज्‍जति विचिनं आपज्‍जति अनयं आपज्‍जति ब्यसनं आपज्‍जति अनयब्यसनं आपज्‍जति।

‘‘Tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo samanuyuñjati samanuggāhati samanubhāsati. So tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā jhāyinā samāpattikusalena paracittakusalena paracittapariyāyakusalena samanuyuñjiyamāno samanuggāhiyamāno samanubhāsiyamāno irīṇaṃ āpajjati vicinaṃ āpajjati anayaṃ āpajjati byasanaṃ āpajjati anayabyasanaṃ āpajjati.

‘‘तमेनं तथागतो वा तथागतसावको वा झायी समापत्तिकुसलो परचित्तकुसलो परचित्तपरियायकुसलो एवं चेतसा चेतो परिच्‍च मनसि करोति – ‘किं नु खो अयमायस्मा कत्थी होति विकत्थी अधिगमेसु – अहं पठमं झानं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि…पे॰… अहं सञ्‍ञावेदयितनिरोधं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपी’ति।

‘‘Tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca manasi karoti – ‘kiṃ nu kho ayamāyasmā katthī hoti vikatthī adhigamesu – ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi…pe… ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipī’ti.

‘‘तमेनं तथागतो वा तथागतसावको वा झायी समापत्तिकुसलो परचित्तकुसलो परचित्तपरियायकुसलो एवं चेतसा चेतो परिच्‍च पजानाति –

‘‘Tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca pajānāti –

‘दीघरत्तं खो अयमायस्मा खण्डकारी छिद्दकारी सबलकारी कम्मासकारी न सन्ततकारी न सन्ततवुत्ति सीलेसु। दुस्सीलो खो अयमायस्मा। दुस्सिल्यं खो पन तथागतप्पवेदिते धम्मविनये परिहानमेतं।

‘Dīgharattaṃ kho ayamāyasmā khaṇḍakārī chiddakārī sabalakārī kammāsakārī na santatakārī na santatavutti sīlesu. Dussīlo kho ayamāyasmā. Dussilyaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘अस्सद्धो खो पन अयमायस्मा; अस्सद्धियं खो पन तथागतप्पवेदिते धम्मविनये परिहानमेतं।

‘Assaddho kho pana ayamāyasmā; assaddhiyaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘अप्पस्सुतो खो पन अयमायस्मा अनाचारो; अप्पसच्‍चं खो पन तथागतप्पवेदिते धम्मविनये परिहानमेतं ।

‘Appassuto kho pana ayamāyasmā anācāro; appasaccaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ .

‘दुब्बचो खो पन अयमायस्मा; दोवचस्सता खो पन तथागतप्पवेदिते धम्मविनये परिहानमेतं।

‘Dubbaco kho pana ayamāyasmā; dovacassatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘पापमित्तो खो पन अयमायस्मा; पापमित्तता खो पन तथागतप्पवेदिते धम्मविनये परिहानमेतं।

‘Pāpamitto kho pana ayamāyasmā; pāpamittatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘कुसीतो खो पन अयमायस्मा; कोसज्‍जं खो पन तथागतप्पवेदिते धम्मविनये परिहानमेतं।

‘Kusīto kho pana ayamāyasmā; kosajjaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘मुट्ठस्सति खो पन अयमायस्मा; मुट्ठस्सच्‍चं खो पन तथागतप्पवेदिते धम्मविनये परिहानमेतं।

‘Muṭṭhassati kho pana ayamāyasmā; muṭṭhassaccaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘कुहको खो पन अयमायस्मा; कोहञ्‍ञं खो पन तथागतप्पवेदिते धम्मविनये परिहानमेतं।

‘Kuhako kho pana ayamāyasmā; kohaññaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘दुब्भरो खो पन अयमायस्मा; दुब्भरता खो पन तथागतप्पवेदिते धम्मविनये परिहानमेतं।

‘Dubbharo kho pana ayamāyasmā; dubbharatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘दुप्पञ्‍ञो खो पन अयमायस्मा; दुप्पञ्‍ञता खो पन तथागतप्पवेदिते धम्मविनये परिहानमेतं’।

‘Duppañño kho pana ayamāyasmā; duppaññatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ’.

‘‘सेय्यथापि, आवुसो, सहायको सहायकं एवं वदेय्य – ‘यदा ते, सम्म, धनेन ¹ धनकरणीयं अस्स, याचेय्यासि मं ² धनं। दस्सामि ते धन’न्ति। सो किञ्‍चिदेव धनकरणीये समुप्पन्‍ने सहायको सहायकं एवं वदेय्य – ‘अत्थो मे, सम्म, धनेन। देहि मे धन’न्ति। सो एवं वदेय्य – ‘तेन हि, सम्म, इध खनाही’ति। सो तत्र खनन्तो नाधिगच्छेय्य। सो एवं वदेय्य – ‘अलिकं मं, सम्म, अवच; तुच्छकं मं, सम्म, अवच – इध खनाही’ति। सो एवं वदेय्य – ‘नाहं तं, सम्म, अलिकं अवचं, तुच्छकं अवचं। तेन हि, सम्म, इध खनाही’ति। सो तत्रपि खनन्तो नाधिगच्छेय्य। सो एवं वदेय्य – ‘अलिकं मं, सम्म, अवच, तुच्छकं मं, सम्म, अवच – इध खनाही’ति। सो एवं वदेय्य – ‘नाहं तं, सम्म, अलिकं अवचं, तुच्छकं अवचं । तेन हि, सम्म, इध खनाही’ति। सो तत्रपि खनन्तो नाधिगच्छेय्य। सो एवं वदेय्य – ‘अलिकं मं, सम्म, अवच, तुच्छकं मं, सम्म, अवच – इध खनाही’ति। सो एवं वदेय्य – ‘नाहं तं, सम्म, अलिकं अवचं, तुच्छकं अवचं। अपि च अहमेव उम्मादं पापुणिं चेतसो विपरियाय’न्ति।

‘‘Seyyathāpi, āvuso, sahāyako sahāyakaṃ evaṃ vadeyya – ‘yadā te, samma, dhanena ³ dhanakaraṇīyaṃ assa, yāceyyāsi maṃ ⁴ dhanaṃ. Dassāmi te dhana’nti. So kiñcideva dhanakaraṇīye samuppanne sahāyako sahāyakaṃ evaṃ vadeyya – ‘attho me, samma, dhanena. Dehi me dhana’nti. So evaṃ vadeyya – ‘tena hi, samma, idha khanāhī’ti. So tatra khananto nādhigaccheyya. So evaṃ vadeyya – ‘alikaṃ maṃ, samma, avaca; tucchakaṃ maṃ, samma, avaca – idha khanāhī’ti. So evaṃ vadeyya – ‘nāhaṃ taṃ, samma, alikaṃ avacaṃ, tucchakaṃ avacaṃ. Tena hi, samma, idha khanāhī’ti. So tatrapi khananto nādhigaccheyya. So evaṃ vadeyya – ‘alikaṃ maṃ, samma, avaca, tucchakaṃ maṃ, samma, avaca – idha khanāhī’ti. So evaṃ vadeyya – ‘nāhaṃ taṃ, samma, alikaṃ avacaṃ, tucchakaṃ avacaṃ . Tena hi, samma, idha khanāhī’ti. So tatrapi khananto nādhigaccheyya. So evaṃ vadeyya – ‘alikaṃ maṃ, samma, avaca, tucchakaṃ maṃ, samma, avaca – idha khanāhī’ti. So evaṃ vadeyya – ‘nāhaṃ taṃ, samma, alikaṃ avacaṃ, tucchakaṃ avacaṃ. Api ca ahameva ummādaṃ pāpuṇiṃ cetaso vipariyāya’nti.

‘‘एवमेवं खो, आवुसो, भिक्खु कत्थी होति विकत्थी अधिगमेसु – ‘अहं पठमं झानं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं दुतियं झानं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं ततियं झानं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं चतुत्थं झानं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं आकासानञ्‍चायतनं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं विञ्‍ञाणञ्‍चायतनं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं आकिञ्‍चञ्‍ञायतनं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतनं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपि, अहं सञ्‍ञावेदयितनिरोधं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपी’ति।

‘‘Evamevaṃ kho, āvuso, bhikkhu katthī hoti vikatthī adhigamesu – ‘ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ tatiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ catutthaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ ākāsānañcāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ viññāṇañcāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi, ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipī’ti.

‘‘तमेनं तथागतो वा तथागतसावको वा झायी समापत्तिकुसलो परचित्तकुसलो परचित्तपरियायकुसलो समनुयुञ्‍जति समनुग्गाहति समनुभासति। सो तथागतेन वा तथागतसावकेन वा झायिना समापत्तिकुसलेन परचित्तकुसलेन परचित्तपरियायकुसलेन समनुयुञ्‍जियमानो समनुग्गाहियमानो समनुभासियमानो इरीणं आपज्‍जति विचिनं आपज्‍जति अनयं आपज्‍जति ब्यसनं आपज्‍जति अनयब्यसनं आपज्‍जति।

‘‘Tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo samanuyuñjati samanuggāhati samanubhāsati. So tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā jhāyinā samāpattikusalena paracittakusalena paracittapariyāyakusalena samanuyuñjiyamāno samanuggāhiyamāno samanubhāsiyamāno irīṇaṃ āpajjati vicinaṃ āpajjati anayaṃ āpajjati byasanaṃ āpajjati anayabyasanaṃ āpajjati.

‘‘तमेनं तथागतो वा तथागतसावको वा झायी समापत्तिकुसलो परचित्तकुसलो परचित्तपरियायकुसलो एवं चेतसा चेतो परिच्‍च मनसि करोति – ‘किं नु खो अयमायस्मा कत्थी होति विकत्थी अधिगमेसु – अहं पठमं झानं समापज्‍जामिपि…पे॰… अहं सञ्‍ञावेदयितनिरोधं समापज्‍जामिपि वुट्ठहामिपी’ति।

‘‘Tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca manasi karoti – ‘kiṃ nu kho ayamāyasmā katthī hoti vikatthī adhigamesu – ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi…pe… ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipī’ti.

‘‘तमेनं तथागतो वा तथागतसावको वा झायी समापत्तिकुसलो परचित्तपरियायकुसलो चेतसा चेतो परिच्‍च पजानाति –

‘‘Tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittapariyāyakusalo cetasā ceto paricca pajānāti –

‘दीघरत्तं खो अयमायस्मा खण्डकारी छिद्दकारी सबलकारी कम्मासकारी, न सन्ततकारी न सन्ततवुत्ति सीलेसु। दुस्सीलो खो अयमायस्मा; दुस्सिल्यं खो पन तथागतप्पवेदिते धम्मविनये परिहानमेतं।

‘Dīgharattaṃ kho ayamāyasmā khaṇḍakārī chiddakārī sabalakārī kammāsakārī, na santatakārī na santatavutti sīlesu. Dussīlo kho ayamāyasmā; dussilyaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.

‘अस्सद्धो खो पन अयमायस्मा; अस्सद्धियं खो पन तथागतप्पवेदिते धम्मविनये परिहानमेतं ।

‘Assaddho kho pana ayamāyasmā; assaddhiyaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ .

‘अप्पस्सुतो खो पन अयमायस्मा अनाचारो; अप्पसच्‍चं खो पन तथागतप्पवेदिते धम्मविनये परिहानमेतं।

‘Appassuto kho pana ayamāyasmā anācāro; appasaccaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ.