| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
9. කට්‌ඨොපමසුත්‌තං
9. Kaṭṭhopamasuttaṃ
509. ‘‘පඤ්‌චිමානි, භික්‌ඛවෙ, ඉන්‌ද්‍රියානි. කතමානි පඤ්‌ච? සුඛින්‌ද්‍රියං, දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියං, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං, දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං, උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං. සුඛවෙදනියං, භික්‌ඛවෙ, ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති සුඛින්‌ද්‍රියං. සො සුඛිතොව සමානො ‘සුඛිතොස්‌මී’ති පජානාති. තස්‌සෙව සුඛවෙදනියස්‌ස ඵස්‌සස්‌ස නිරොධා ‘යං තජ්‌ජං වෙදයිතං සුඛවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පන්‌නං සුඛින්‌ද්‍රියං තං නිරුජ්‌ඣති, තං වූපසම්‌මතී’ති පජානාති’’.
509. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni. Katamāni pañca? Sukhindriyaṃ, dukkhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, domanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ. Sukhavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati sukhindriyaṃ. So sukhitova samāno ‘sukhitosmī’ti pajānāti. Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ sukhindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
‘‘දුක්‌ඛවෙදනියං, භික්‌ඛවෙ, ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියං. සො දුක්‌ඛිතොව සමානො ‘දුක්‌ඛිතොස්‌මී’ති පජානාති. තස්‌සෙව දුක්‌ඛවෙදනියස්‌ස ඵස්‌සස්‌ස නිරොධා ‘යං තජ්‌ජං වෙදයිතං දුක්‌ඛවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පන්‌නං දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියං තං නිරුජ්‌ඣති, තං වූපසම්‌මතී’ති පජානාති’’.
‘‘Dukkhavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhindriyaṃ. So dukkhitova samāno ‘dukkhitosmī’ti pajānāti. Tasseva dukkhavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ dukkhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ dukkhindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
‘‘සොමනස්‌සවෙදනියං, භික්‌ඛවෙ, ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං. සො සුමනොව සමානො ‘සුමනොස්‌මී’ති පජානාති. තස්‌සෙව සොමනස්‌සවෙදනියස්‌ස ඵස්‌සස්‌ස නිරොධා ‘යං තජ්‌ජං වෙදයිතං සොමනස්‌සවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පන්‌නං සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං තං නිරුජ්‌ඣති, තං වූපසම්‌මතී’ති පජානාති’’.
‘‘Somanassavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati somanassindriyaṃ. So sumanova samāno ‘sumanosmī’ti pajānāti. Tasseva somanassavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ somanassavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ somanassindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
‘‘දොමනස්‌සවෙදනියං, භික්‌ඛවෙ, ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං. සො දුම්‌මනොව සමානො ‘දුම්‌මනොස්‌මී’ති පජානාති. තස්‌සෙව දොමනස්‌සවෙදනියස්‌ස ඵස්‌සස්‌ස නිරොධා ‘යං තජ්‌ජං වෙදයිතං දොමනස්‌සවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පන්‌නං දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං තං නිරුජ්‌ඣති, තං වූපසම්‌මතී’ති පජානාති’’.
‘‘Domanassavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati domanassindriyaṃ. So dummanova samāno ‘dummanosmī’ti pajānāti. Tasseva domanassavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ domanassavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ domanassindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
‘‘උපෙක්‌ඛාවෙදනියං, භික්‌ඛවෙ, ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං. සො උපෙක්‌ඛකොව සමානො ‘උපෙක්‌ඛකොස්‌මී’ති පජානාති. තස්‌සෙව උපෙක්‌ඛාවෙදනියස්‌ස ඵස්‌සස්‌ස නිරොධා ‘යං තජ්‌ජං වෙදයිතං උපෙක්‌ඛාවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පන්‌නං උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං තං නිරුජ්‌ඣති, තං වූපසම්‌මතී’ති පජානාති’’.
‘‘Upekkhāvedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati upekkhindriyaṃ. So upekkhakova samāno ‘upekkhakosmī’ti pajānāti. Tasseva upekkhāvedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ upekkhāvedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ upekkhindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, ද්‌වින්‌නං කට්‌ඨානං සඞ්‌ඝට්‌ටනසමොධානා 1 උස්‌මා ජායති, තෙජො අභිනිබ්‌බත්‌තති; තෙසංයෙව කට්‌ඨානං නානාභාවාවිනික්‌ඛෙපා යා 2 තජ්‌ජා උස්‌මා සා නිරුජ්‌ඣති සා වූපසම්‌මති; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, සුඛවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති සුඛින්‌ද්‍රියං. සො සුඛිතොව සමානො ‘සුඛිතොස්‌මී’ති පජානාති. තස්‌සෙව සුඛවෙදනියස්‌ස ඵස්‌සස්‌ස නිරොධා ‘යං තජ්‌ජං වෙදයිතං සුඛවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති සුඛින්‌ද්‍රියං තං නිරුජ්‌ඣති , තං වූපසම්‌මතී’ති පජානාති’’.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, dvinnaṃ kaṭṭhānaṃ saṅghaṭṭanasamodhānā 3 usmā jāyati, tejo abhinibbattati; tesaṃyeva kaṭṭhānaṃ nānābhāvāvinikkhepā yā 4 tajjā usmā sā nirujjhati sā vūpasammati; evameva kho, bhikkhave, sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati sukhindriyaṃ. So sukhitova samāno ‘sukhitosmī’ti pajānāti. Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati sukhindriyaṃ taṃ nirujjhati , taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
‘‘දුක්‌ඛවෙදනියං, භික්‌ඛවෙ, ඵස්‌සං පටිච්‌ච…පෙ.… සොමනස්‌සවෙදනියං, භික්‌ඛවෙ, ඵස්‌සං පටිච්‌ච…පෙ.… දොමනස්‌සවෙදනියං, භික්‌ඛවෙ, ඵස්‌සං පටිච්‌ච…පෙ.… උපෙක්‌ඛාවෙදනියං, භික්‌ඛවෙ, ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං. සො උපෙක්‌ඛකොව සමානො ‘උපෙක්‌ඛකොස්‌මී’ති පජානාති. තස්‌සෙව උපෙක්‌ඛාවෙදනියස්‌ස ඵස්‌සස්‌ස නිරොධා ‘යං තජ්‌ජං වෙදයිතං උපෙක්‌ඛාවෙදනියං ඵස්‌සං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං තං නිරුජ්‌ඣති, තං වූපසම්‌මතී’ති පජානාති’’. නවමං.
‘‘Dukkhavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca…pe… somanassavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca…pe… domanassavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca…pe… upekkhāvedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati upekkhindriyaṃ. So upekkhakova samāno ‘upekkhakosmī’ti pajānāti. Tasseva upekkhāvedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ upekkhāvedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati upekkhindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’. Navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 9. කට්‌ඨොපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Kaṭṭhopamasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 9. කට්‌ඨොපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Kaṭṭhopamasuttavaṇṇanā
