| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಖುದ್ದಸಿಕ್ಖಾ-ಮೂಲಸಿಕ್ಖಾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
೩೩. ಕಾಯಬನ್ಧನನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
33. Kāyabandhananiddesavaṇṇanā
೨೩೫. ಬನ್ಧೀಯತಿ ಅನೇನಾತಿ ಬನ್ಧನಂ, ಕಾಯಸ್ಸ ಬನ್ಧನಂ ಕಾಯಬನ್ಧನಂ, ನತ್ಥಿ ಕಾಯಬನ್ಧನಮೇತಸ್ಸಾತಿ ಅಕಾಯಬನ್ಧನೋ। ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ವಾ ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ವಾ ಪವಿಸೇಯ್ಯ ಚೇ, ದುಕ್ಕಟಂ। ಅಸತಿಯಾ ಗತೋ ಯತ್ಥ ಸರತಿ, ತತ್ಥೇವ ಬನ್ಧೇಯ್ಯಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಗತೋತಿ ಅನ್ತೋಗಾಮಂ ಗತೋ। ಸರಿತ್ವಾ ಯಾವ ನ ಬನ್ಧತಿ, ನ ತಾವ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತಬ್ಬಂ।
235. Bandhīyati anenāti bandhanaṃ, kāyassa bandhanaṃ kāyabandhanaṃ, natthi kāyabandhanametassāti akāyabandhano. Dukkaṭanti sañcicca vā asañcicca vā paviseyya ce, dukkaṭaṃ. Asatiyā gato yattha sarati, tattheva bandheyyāti sambandho. Gatoti antogāmaṃ gato. Saritvā yāva na bandhati, na tāva piṇḍāya caritabbaṃ.
೨೩೬. ‘‘ಪಟ್ಟಿಕಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಕಂ ಕಾಯಬನ್ಧನಂ ನಿದ್ದಿಸತಿ। ಪಟ್ಟಿಕಾತಿ ಪಕತಿವೀತಾ ವಾ ಮಚ್ಛಕಣ್ಟಕಖಜ್ಜೂರಿಪತ್ತವಾಯಿಮಾ ವಾ। ಸೂಕರಾನಂ ಅನ್ತಂ ಸೂಕರನ್ತಂ। ಇಧ ಪನ ತಂಸದಿಸಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಚತುರಸ್ಸಂ ಅಕತ್ವಾ ಸಜ್ಜಿತಂ ಮುದ್ದಿಕಕಾಯಬನ್ಧನಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಏಕಾ ರಜ್ಜೂ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಂ ಪನ ರಜ್ಜುಕಂ ಬನ್ಧನ್ತೇನ ಏಕಗುಣಮೇವ ಕತ್ವಾ ಬನ್ಧಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಮಜ್ಝೇ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ದಿಗುಣಂ ಕತ್ವಾ ಬನ್ಧಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ದಿಗುಣಂ ಪನ ಅಕತ್ವಾ ಸತವಾರಮ್ಪಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಆವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಬನ್ಧಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಪಾಮಙ್ಗಸಣ್ಠಾನಂ ಪನ ಏಕಮ್ಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ । ಬಹುರಜ್ಜುಕೇ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ಏಕೇನ ನಿರನ್ತರಂ ವೇಠೇತ್ವಾ ಕತಂ ‘‘ಬಹುರಜ್ಜುಕ’’ನ್ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ವಟ್ಟತಿ। ತದನುಲೋಮಿಕಾತಿ ತೇಸಂ ಪಟ್ಟಿಕಾಸೂಕರನ್ತಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ದ್ವೇ ಇಮೇ ಯಥಾಕ್ಕಮಮನುಲೋಮಿಕಾ।
236.‘‘Paṭṭikā’’tiādinā sabbasaṅgāhakaṃ kāyabandhanaṃ niddisati. Paṭṭikāti pakativītā vā macchakaṇṭakakhajjūripattavāyimā vā. Sūkarānaṃ antaṃ sūkarantaṃ. Idha pana taṃsadisaṃ vuccati. Caturassaṃ akatvā sajjitaṃ muddikakāyabandhanampi saṅgahetvā ‘‘ekā rajjū’’ti vuttaṃ. Taṃ pana rajjukaṃ bandhantena ekaguṇameva katvā bandhituṃ vaṭṭati, majjhe bhinditvā diguṇaṃ katvā bandhituṃ na vaṭṭati. Diguṇaṃ pana akatvā satavārampi punappunaṃ āvijjhitvā bandhituṃ vaṭṭati, pāmaṅgasaṇṭhānaṃ pana ekampi na vaṭṭati . Bahurajjuke ekato katvā ekena nirantaraṃ veṭhetvā kataṃ ‘‘bahurajjuka’’nti na vattabbaṃ, taṃ vaṭṭati. Tadanulomikāti tesaṃ paṭṭikāsūkarantānaṃ dvinnaṃ dve ime yathākkamamanulomikā.
೨೩೭-೮. ಪಟ್ಟಿಕಾ ಕೀದಿಸೀ ವಟ್ಟತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಮಚ್ಛಾ’’ತಿಆದಿ। ಪಟ್ಟಿಕಾ ಮಚ್ಛಕಣ್ಟಕಖಜ್ಜೂರಿಪತ್ತಾ ವಾ ಮಟ್ಠಾ ವಾ ಲಬ್ಭಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಕಣ್ಟಕ-ಸದ್ದೇನ ಪತ್ತ-ಸದ್ದೇನ ಚ ತದಾಕಾರೋ ವುಚ್ಚತಿ, ಉಪಚಾರತೋ ಹಿ ಮಚ್ಛಾನಂ ಕಣ್ಟಕಾಕಾರೋ ಚ ಖಜ್ಜೂರೀನಂ ಪತ್ತಾಕಾರೋ ಚ ಏತಿಸ್ಸಾತಿ ಸಮಾಸೋ। ಮಟ್ಠಾತಿ ಪಕತಿವೀತಾ। ಟೀಕಾಯಂ ಪನ ‘‘ಏತೇ ಮಚ್ಛಕಣ್ಟಕಾದಯೋ ಮಟ್ಠಾ ವಿಕಾರರಹಿತಾ ಪಟ್ಟಿಕಾ ಚ ತದನ್ತೋಗಧಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಕಥಂ ತೇಸಮನ್ತೋಗಧತಾ? ಯತೋ ತಾನಿಯೇವ ಪಟ್ಟಿಕಾ ನಾಮಾತಿ। ತಥಾ ಚ ವುತ್ತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಪಕತಿವೀತಾ ವಾ ಮಚ್ಛಕಣ್ಟಕವಾಯಿಮಾ ವಾ ಪಟ್ಟಿಕಾ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೭೮)। ಏತ್ಥ ಪನ ಮಚ್ಛಕಣ್ಟಕೇಯೇವ ಖಜ್ಜೂರಿಪತ್ತಂ ಪವಿಟ್ಠಂ। ಚತಸ್ಸೋಪಿ ದಸಾ ಲಬ್ಭಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಚತಸ್ಸೋತಿ ಉಕ್ಕಟ್ಠಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ತತೋ ಊನಾಪಿ ವಟ್ಟನ್ತಿ। ಅನ್ತೇತಿ ಕಾಯಬನ್ಧನಸ್ಸ ಉಭಯನ್ತೇ ದಿಗುಣಸುತ್ತಕಂ ಲಬ್ಭನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಗುಣೋ ಬನ್ಧನಭೂತಂ ಸುತ್ತಕಂ ಗುಣಸುತ್ತಕಂ। ‘‘ಗುಣೋ ಪಟಲರಾಸೀಸು, ಆನಿಸಂಸೇ ಚ ಬನ್ಧನೇ’’ತಿ ಹಿ ಅಭಿಧಾನಪ್ಪದೀಪಿಕಾ। ದ್ವಿನ್ನಂ ಗುಣಸುತ್ತಕಾನಂ ಸಮಾಹಾರೋ ದಿಗುಣಸುತ್ತಕಂ। ತಂ ದಸಾಮುಖಸ್ಸ ಥಿರಭಾವಾಯ ಕೋಟ್ಟೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ನ ಸೋಭನತ್ಥಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮಾಲಾದಿ’’ನ್ತಿಆದಿ।
237-8. Paṭṭikā kīdisī vaṭṭatīti āha ‘‘macchā’’tiādi. Paṭṭikā macchakaṇṭakakhajjūripattā vā maṭṭhā vā labbhāti sambandho. Kaṇṭaka-saddena patta-saddena ca tadākāro vuccati, upacārato hi macchānaṃ kaṇṭakākāro ca khajjūrīnaṃ pattākāro ca etissāti samāso. Maṭṭhāti pakativītā. Ṭīkāyaṃ pana ‘‘ete macchakaṇṭakādayo maṭṭhā vikārarahitā paṭṭikā ca tadantogadhāti adhippāyo’’ti vuttaṃ. Kathaṃ tesamantogadhatā? Yato tāniyeva paṭṭikā nāmāti. Tathā ca vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘pakativītā vā macchakaṇṭakavāyimā vā paṭṭikā vaṭṭatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 278). Ettha pana macchakaṇṭakeyeva khajjūripattaṃ paviṭṭhaṃ. Catassopi dasā labbhāti sambandho. Catassoti ukkaṭṭhaparicchedena vuttaṃ, tasmā tato ūnāpi vaṭṭanti. Anteti kāyabandhanassa ubhayante diguṇasuttakaṃ labbhanti sambandho. Guṇo bandhanabhūtaṃ suttakaṃ guṇasuttakaṃ. ‘‘Guṇo paṭalarāsīsu, ānisaṃse ca bandhane’’ti hi abhidhānappadīpikā. Dvinnaṃ guṇasuttakānaṃ samāhāro diguṇasuttakaṃ. Taṃ dasāmukhassa thirabhāvāya koṭṭetuṃ vaṭṭati, na sobhanatthaṃ. Tenāha ‘‘mālādi’’ntiādi.
ಮಾಲಾದಿಂ ಕಕ್ಕಟಚ್ಛಾದಿಂ ಕುಞ್ಜರಚ್ಛಾದಿಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಗುಣಸುತ್ತಕಕೋಟ್ಟಿತಾ ಪಟ್ಟಿಕಾ ನ ಕಪ್ಪತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ಮಾಲಾದಿ’’ನ್ತಿಆದೀಸು ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ತಾದಿಸಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ವಿಕಾರರೂಪಂ ಗಯ್ಹತಿ। ಕಕ್ಕಟಾನಂ ವಿಯ ಅಚ್ಛೀನಿ, ತಾನಿ ಆದೀನಿ ಯಸ್ಸಾತಿ ಸಮಾಸೋ। ತಥಾ ಕುಞ್ಜರಚ್ಛಾದಿನ್ತಿ।
Mālādiṃ kakkaṭacchādiṃ kuñjaracchādiñca dassetvā guṇasuttakakoṭṭitā paṭṭikā na kappatīti sambandho. ‘‘Mālādi’’ntiādīsu ādi-saddena tādisaṃ yaṃ kiñci vikārarūpaṃ gayhati. Kakkaṭānaṃ viya acchīni, tāni ādīni yassāti samāso. Tathā kuñjaracchādinti.
೨೩೯. ಘಟಕನ್ತಿ ಘಟಕಾಕಾರವಟ್ಟಲೇಖಾರೂಪಂ। ಮಕರಮುಖಾದಿನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಮಕರಮುಖಂ ನಾಮ ಮಕರಮುಖಸಣ್ಠಾನಂ । ಬಿನ್ದು ಪನ ಆಗಮವಸೇನ ವುತ್ತೋ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ದೇಡ್ಡುಭಸೀಸಾದಿವಿಕಾರರೂಪಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಙ್ಗಯ್ಹತಿ। ದಸಾಮುಖೇತಿ ದಸಾನಂ ಮುಖಭೂತೇ ಅನ್ತೇ ಏತಾನಿ ನ ಕಪ್ಪನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ವಿಧೇ ಉಭನ್ತೇ ಘಟಕಾ ಲೇಖಾ ಅಞ್ಞಂ ಚಿತ್ತಕಞ್ಚ ನ ಕಪ್ಪನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಘಟಕಾತಿ ಘಟಕತೋ। ಲೇಖಾತಿ ಲೇಖಾಯ। ಪಞ್ಚಮಿಯಾ ಲೋಪೋ। ವಿಧೇತಿ ಕಾಯಬನ್ಧನಸ್ಸ ಪಾಸನ್ತೇ ದಸಾಮೂಲೇ ತಸ್ಸ ಥಿರಭಾವತ್ಥಂ ಕತ್ತಬ್ಬೇ ದನ್ತವಿಸಾಣಾದಿಮಯೇ ವಿಧೇ।
239.Ghaṭakanti ghaṭakākāravaṭṭalekhārūpaṃ. Makaramukhādinti ettha makaramukhaṃ nāma makaramukhasaṇṭhānaṃ . Bindu pana āgamavasena vutto. Ādi-saddena deḍḍubhasīsādivikārarūpaṃ yaṃ kiñci saṅgayhati. Dasāmukheti dasānaṃ mukhabhūte ante etāni na kappantīti sambandho. Vidhe ubhante ghaṭakā lekhā aññaṃ cittakañca na kappantīti sambandho. Ghaṭakāti ghaṭakato. Lekhāti lekhāya. Pañcamiyā lopo. Vidheti kāyabandhanassa pāsante dasāmūle tassa thirabhāvatthaṃ kattabbe dantavisāṇādimaye vidhe.
೨೪೦. ದೇಡ್ಡುಭಕನ್ತಿ ಉದಕಸಪ್ಪಸೀಸಸದಿಸಂ। ಮುರಜನ್ತಿ ನಾನಾವಣ್ಣೇಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ಮುರಜವಟ್ಟಿಸಣ್ಠಾನಂ ವೇಠೇತ್ವಾ ಕತಂ। ಟೀಕಾಯಂ ಪನ ‘‘ಮುರಜನ್ತಿ ಬಹುರಜ್ಜುಕೇ ಏಕತೋ ಸಙ್ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಏಕಾಯ ರಜ್ಜುಯಾ ಪಲಿವೇಠೇತ್ವಾ ಕತರಜ್ಜೂ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ‘‘ಬಹುರಜ್ಜುಕೇ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಅಟ್ಠಕಥಾವಚನೇನ ವಿರುಜ್ಝತಿ। ಮದ್ದವೀಣನ್ತಿ ಪಾಮಙ್ಗಸಣ್ಠಾನಂ। ಕಲಾಬುಕನ್ತಿ ಬಹುರಜ್ಜುಕಂ। ತೇಸಂ ‘‘ನ ಕಪ್ಪತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ದ್ವೇ ಮಜ್ಝಿಮಾತಿ ಮಜ್ಝೇ ಭವಾ ಮುರಜಮದ್ದವೀಣಸಙ್ಖಾತಾ ದ್ವೇ।
240.Deḍḍubhakanti udakasappasīsasadisaṃ. Murajanti nānāvaṇṇehi suttehi murajavaṭṭisaṇṭhānaṃ veṭhetvā kataṃ. Ṭīkāyaṃ pana ‘‘murajanti bahurajjuke ekato saṅkaḍḍhitvā ekāya rajjuyā paliveṭhetvā katarajjū’’ti vuttaṃ, taṃ ‘‘bahurajjuke ekato katvā’’tiādinā heṭṭhā vuttaaṭṭhakathāvacanena virujjhati. Maddavīṇanti pāmaṅgasaṇṭhānaṃ. Kalābukanti bahurajjukaṃ. Tesaṃ ‘‘na kappatī’’ti iminā sambandho. Dve majjhimāti majjhe bhavā murajamaddavīṇasaṅkhātā dve.
೨೪೧. ಗಣ್ಠಿಯೋ ಚಾಪೀತಿ ಚೀವರಸ್ಸ ಗಣ್ಠಿಯೋ ಚಾಪಿ। ತಮ್ಮಯಾತಿ ತೇಹಿ ವೇಳುಆದೀಹಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ಪಸಙ್ಗೇನ ಪನೇತಂ ವುತ್ತನ್ತಿ।
241.Gaṇṭhiyo cāpīti cīvarassa gaṇṭhiyo cāpi. Tammayāti tehi veḷuādīhi nibbattā. Pasaṅgena panetaṃ vuttanti.
ಕಾಯಬನ್ಧನನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kāyabandhananiddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಸುಮಙ್ಗಲಪ್ಪಸಾದನಿಯಾ ನಾಮ ಟೀಕಾಯ
Sumaṅgalappasādaniyā nāma ṭīkāya
ಪಠಮಭಾಣವಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamabhāṇavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
