| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มชฺฌิมนิกาย (อฎฺฐกถา) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
๙. กายคตาสติสุตฺตวณฺณนา
9. Kāyagatāsatisuttavaṇṇanā
๑๕๓-๔. เอวํ เม สุตนฺติ กายคตาสติสุตฺตํฯ ตตฺถ เคหสิตาติ ปญฺจกามคุณนิสฺสิตาฯ สรสงฺกปฺปาติ ธาวนสงฺกปฺปาฯ สรนฺตีติ หิ สรา, ธาวนฺตีติ อโตฺถฯ อชฺฌตฺตเมวาติ โคจรชฺฌตฺตสฺมิํเยวฯ กายคตาสตินฺติ กายปริคฺคาหิกมฺปิ กายารมฺมณมฺปิ สติํฯ กายปริคฺคาหิกนฺติ วุเตฺต สมโถ กถิโต โหติ, กายารมฺมณนฺติ วุเตฺต วิปสฺสนาฯ อุภเยน สมถวิปสฺสนา กถิตา โหนฺติฯ
153-4.Evaṃme sutanti kāyagatāsatisuttaṃ. Tattha gehasitāti pañcakāmaguṇanissitā. Sarasaṅkappāti dhāvanasaṅkappā. Sarantīti hi sarā, dhāvantīti attho. Ajjhattamevāti gocarajjhattasmiṃyeva. Kāyagatāsatinti kāyapariggāhikampi kāyārammaṇampi satiṃ. Kāyapariggāhikanti vutte samatho kathito hoti, kāyārammaṇanti vutte vipassanā. Ubhayena samathavipassanā kathitā honti.
ปุน จปรํ…เป.… เอวมฺปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ กายคตาสติํ ภาเวตีติ สติปฎฺฐาเน จุทฺทสวิเธน กายานุปสฺสนา กถิตาฯ
Puna caparaṃ…pe… evampi, bhikkhave, bhikkhu kāyagatāsatiṃ bhāvetīti satipaṭṭhāne cuddasavidhena kāyānupassanā kathitā.
๑๕๖. อโนฺตคธาวาสฺสาติ ตสฺส ภิกฺขุโน ภาวนาย อพฺภนฺตรคตาว โหนฺติฯ วิชฺชาภาคิยาติ เอตฺถ สมฺปโยควเสน วิชฺชํ ภชนฺตีติ วิชฺชาภาคิยาฯ วิชฺชาภาเค วิชฺชาโกฎฺฐาเส วตฺตนฺตีติปิ วิชฺชาภาคิยาฯ ตตฺถ วิปสฺสนาญาณํ, มโนมยิทฺธิ, ฉ อภิญฺญาติ อฎฺฐ วิชฺชาฯ ปุริเมน อเตฺถน ตาหิ สมฺปยุตฺตธมฺมาปิ วิชฺชาภาคิยาฯ ปจฺฉิเมน อเตฺถน ตาสุ ยา กาจิ เอกา วิชฺชา วิชฺชา, เสสา วิชฺชาภาคิยาติ เอวํ วิชฺชาปิ วิชฺชาย สมฺปยุตฺตา ธมฺมาปิ วิชฺชาภาคิยาเตว เวทิตพฺพาฯ เจตสา ผุโฎติ เอตฺถ ทุวิธํ ผรณํ อาโปผรณญฺจ, ทิพฺพจกฺขุผรณญฺจ, ตตฺถ อาโปกสิณํ สมาปชฺชิตฺวา อาเปน ผรณํ อาโปผรณํ นามฯ เอวํ ผุเฎปิ มหาสมุเทฺท สพฺพา สมุทฺทงฺคมา กุนฺนทิโย อโนฺตคธาว โหนฺติ, อาโลกํ ปน วเฑฺฒตฺวา ทิพฺพจกฺขุนา สกลสมุทฺทสฺส ทสฺสนํ ทิพฺพจกฺขุผรณํ นามฯ เอวํ ผรเณปิ มหาสมุเทฺท สพฺพา สมุทฺทงฺคมา กุนฺนทิโย อโนฺตคธาว โหนฺติฯ
156.Antogadhāvāssāti tassa bhikkhuno bhāvanāya abbhantaragatāva honti. Vijjābhāgiyāti ettha sampayogavasena vijjaṃ bhajantīti vijjābhāgiyā. Vijjābhāge vijjākoṭṭhāse vattantītipi vijjābhāgiyā. Tattha vipassanāñāṇaṃ, manomayiddhi, cha abhiññāti aṭṭha vijjā. Purimena atthena tāhi sampayuttadhammāpi vijjābhāgiyā. Pacchimena atthena tāsu yā kāci ekā vijjā vijjā, sesā vijjābhāgiyāti evaṃ vijjāpi vijjāya sampayuttā dhammāpi vijjābhāgiyāteva veditabbā. Cetasā phuṭoti ettha duvidhaṃ pharaṇaṃ āpopharaṇañca, dibbacakkhupharaṇañca, tattha āpokasiṇaṃ samāpajjitvā āpena pharaṇaṃ āpopharaṇaṃ nāma. Evaṃ phuṭepi mahāsamudde sabbā samuddaṅgamā kunnadiyo antogadhāva honti, ālokaṃ pana vaḍḍhetvā dibbacakkhunā sakalasamuddassa dassanaṃ dibbacakkhupharaṇaṃ nāma. Evaṃ pharaṇepi mahāsamudde sabbā samuddaṅgamā kunnadiyo antogadhāva honti.
โอตารนฺติ วิวรํ ฉิทฺทํฯ อารมฺมณนฺติ กิเลสุปฺปตฺติปจฺจยํฯ ลเภถ โอตารนฺติ ลเภยฺย ปเวสนํ, วินิวิชฺฌิตฺวา ยาว ปริโยสานา คเจฺฉยฺยาติ อโตฺถฯ นิเกฺขปนนฺติ นิกฺขิปนฎฺฐานํฯ
Otāranti vivaraṃ chiddaṃ. Ārammaṇanti kilesuppattipaccayaṃ. Labhetha otāranti labheyya pavesanaṃ, vinivijjhitvā yāva pariyosānā gaccheyyāti attho. Nikkhepananti nikkhipanaṭṭhānaṃ.
๑๕๗. เอวํ อภาวิตกายคตาสติํ ปุคฺคลํ อลฺลมตฺติกปุญฺชาทีหิ อุปเมตฺวา อิทานิ ภาวิตกายคตาสติํ สารผลกาทีหิ อุปเมตุํ เสยฺยถาปีติอาทิมาหฯ ตตฺถ อคฺคฬผลกนฺติ กวาฎํฯ
157. Evaṃ abhāvitakāyagatāsatiṃ puggalaṃ allamattikapuñjādīhi upametvā idāni bhāvitakāyagatāsatiṃ sāraphalakādīhi upametuṃ seyyathāpītiādimāha. Tattha aggaḷaphalakanti kavāṭaṃ.
๑๕๘. กากเปโยฺยติ มุขวฎฺฎิยํ นิสีทิตฺวา กาเกน คีวํ อนาเมตฺวาว ปาตโพฺพฯ อภิญฺญาสจฺฉิกรณียสฺสาติ อภิญฺญาย สจฺฉิกาตพฺพสฺสฯ สกฺขิภพฺพตํ ปาปุณาตีติ ปจฺจกฺขภาวํ ปาปุณาติฯ สติ สติ อายตเนติ สติสติ การเณฯ กิํ ปเนตฺถ การณนฺติ? อภิญฺญาว การณํฯ อาฬิพนฺธาติ มริยาทพทฺธาฯ
158.Kākapeyyoti mukhavaṭṭiyaṃ nisīditvā kākena gīvaṃ anāmetvāva pātabbo. Abhiññāsacchikaraṇīyassāti abhiññāya sacchikātabbassa. Sakkhibhabbataṃpāpuṇātīti paccakkhabhāvaṃ pāpuṇāti. Sati sati āyataneti satisati kāraṇe. Kiṃ panettha kāraṇanti? Abhiññāva kāraṇaṃ. Āḷibandhāti mariyādabaddhā.
ยานีกตายาติ ยุตฺตยานํ วิย กตายฯ วตฺถุกตายาติ ปติฎฺฐากตายฯ อนุฎฺฐิตายาติ อนุปฺปวตฺติตายฯ ปริจิตายาติ ปริจยกตายฯ สุสมารทฺธายาติ สุฎฺฐุ สมารทฺธาย สุสมฺปคฺคหิตายฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ
Yānīkatāyāti yuttayānaṃ viya katāya. Vatthukatāyāti patiṭṭhākatāya. Anuṭṭhitāyāti anuppavattitāya. Paricitāyāti paricayakatāya. Susamāraddhāyāti suṭṭhu samāraddhāya susampaggahitāya. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฎฺฐกถาย
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
กายคตาสติสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Kāyagatāsatisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / มชฺฌิมนิกาย • Majjhimanikāya / ๙. กายคตาสติสุตฺตํ • 9. Kāyagatāsatisuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / มชฺฌิมนิกาย (ฎีกา) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ๙. กายคตาสติสุตฺตวณฺณนา • 9. Kāyagatāsatisuttavaṇṇanā
