| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
9. කායගතාසතිසුත්‌තවණ්‌ණනා
9. Kāyagatāsatisuttavaṇṇanā
153-4. තප්‌පටිසරණානං කාමාවචරසත්‌තානං පටිසරණට්‌ඨෙන ගෙහා කාමගුණා, ගෙහෙ සිතා ආරබ්‌භ පවත්‌තියා අල්‌ලීනාති ගෙහස්‌සිතා. සරන්‌තීති වෙගසා පවත්‌තන්‌ති. වෙගෙන හි පවත්‌ති ධාවතීති වුච්‌චති. සඞ්‌කප්‌පාති යෙ කෙචි මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පා, බ්‍යාපාදවිහිංසාසඞ්‌කප්‌පාදයොපි කාමගුණසිතා එවාති. ගොචරජ්‌ඣත්‌තස්‌මිංයෙවාති පරිග්‌ගහිතෙ කම්‌මට්‌ඨානෙ එව වත්‌තන්‌ති. තඤ්‌හි ධම්‌මවසෙන උපට්‌ඨිතාය භාවනාය ගොචරභාවතො ‘‘ගොචරජ්‌ඣත්‌ත’’න්‌ති වුත්‌තං. අස්‌සාසපස්‌සාසකායෙ ගතා පවත්‌තාති කායගතා, තං කායගතාසතිං. සතිසීසෙන තංසහගතෙ භාවනාධම්‌මෙ වදති අස්‌සාසපස්‌සාසකායාදිකෙ තංතංකොට්‌ඨාසෙ සමථවත්‌ථුභාවෙන පරිග්‌ගහෙත්‌වා සතියා පරිග්‌ගහිතත්‌තා; තථාපරිග්‌ගහිතෙ වා තෙ ආරබ්‌භ අනිච්‌චාදිමනසිකාරවසෙන පවත්‌තා කායාරම්‌මණා සතී සතිභාවෙන වත්‌වා එකජ්‌ඣං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘කායපරිග්‌ගාහික’’න්‌තිආදිමාහ.
153-4. Tappaṭisaraṇānaṃ kāmāvacarasattānaṃ paṭisaraṇaṭṭhena gehā kāmaguṇā, gehe sitā ārabbha pavattiyā allīnāti gehassitā. Sarantīti vegasā pavattanti. Vegena hi pavatti dhāvatīti vuccati. Saṅkappāti ye keci micchāsaṅkappā, byāpādavihiṃsāsaṅkappādayopi kāmaguṇasitā evāti. Gocarajjhattasmiṃyevāti pariggahite kammaṭṭhāne eva vattanti. Tañhi dhammavasena upaṭṭhitāya bhāvanāya gocarabhāvato ‘‘gocarajjhatta’’nti vuttaṃ. Assāsapassāsakāye gatā pavattāti kāyagatā, taṃ kāyagatāsatiṃ. Satisīsena taṃsahagate bhāvanādhamme vadati assāsapassāsakāyādike taṃtaṃkoṭṭhāse samathavatthubhāvena pariggahetvā satiyā pariggahitattā; tathāpariggahite vā te ārabbha aniccādimanasikāravasena pavattā kāyārammaṇā satī satibhāvena vatvā ekajjhaṃ dassento ‘‘kāyapariggāhika’’ntiādimāha.
සතිපට්‌ඨානෙති මහාසතිපට්‌ඨානසුත්‌තෙ (දී. නි. 2.378; ම. නි. 1.111), චුද්‌දසවිධෙන කායානුපස්‌සනා කථිතා, චුණ්‌ණකජාතානි අට්‌ඨිකානි පරියොසානං කත්‌වා කායානුපස්‌සනා නිද්‌දිට්‌ඨා, ඉධ පන කෙසාදීසු වණ්‌ණකසිණවසෙන නිබ්‌බත්‌තිතානං චතුන්‌නං ඣානානං වසෙන උපරිදෙසනාය වඩ්‌ඪිතත්‌තා අට්‌ඨාරසවිධෙන කායගතාසතිභාවනා.
Satipaṭṭhāneti mahāsatipaṭṭhānasutte (dī. ni. 2.378; ma. ni. 1.111), cuddasavidhena kāyānupassanā kathitā, cuṇṇakajātāni aṭṭhikāni pariyosānaṃ katvā kāyānupassanā niddiṭṭhā, idha pana kesādīsu vaṇṇakasiṇavasena nibbattitānaṃ catunnaṃ jhānānaṃ vasena uparidesanāya vaḍḍhitattā aṭṭhārasavidhena kāyagatāsatibhāvanā.
156. තස්‌ස භික්‌ඛුනොති යො කායගතාසතිභාවනාය වසීභූතො, තස්‌ස භික්‌ඛුනො. සම්‌පයොගවසෙන විජ්‌ජං භජන්‌තීති සහජාත-අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤ-නිස්‌සය-සම්‌පයුත්‌ත-අත්‌ථි-අවිගතපච්‌චයවසෙන විජ්‌ජං භජන්‌ති, තාය සහ එකීභාවමිව ගච්‌ඡන්‌තීති අත්‌ථො. විජ්‌ජාභාගෙ විජ්‌ජාකොට්‌ඨාසෙ වත්‌තන්‌තීති විජ්‌ජාසභාගතාය තදෙකදෙසෙ විජ්‌ජාකොට්‌ඨාසෙ වත්‌තන්‌ති. තාහි සම්‌පයුත්‌තධම්‌මා ඵස්‌සාදයො. නනු චෙත්‌ථ විජ්‌ජානං විජ්‌ජාභාගියතා න සම්‌භවතීති? නො න සම්‌භවති. යාය හි විජ්‌ජාය විජ්‌ජාසම්‌පයුත්‌තානං විජ්‌ජාභාගියතා, සා තංනිමිත්‌තාය විජ්‌ජාය උපචරීයතීති. එකා විජ්‌ජා විජ්‌ජා, සෙසා විජ්‌ජාභාගියාති අට්‌ඨසු විජ්‌ජාසු එකං ‘‘විජ්‌ජා’’ති ගහෙත්‌වා ඉතරා තස්‌සා භාගතාය ‘‘විජ්‌ජාභාගියා’’ති වෙදිතබ්‌බා. සද්‌ධිං පවත්‌තනසභාවාසු අයමෙව විජ්‌ජාති වත්‌තබ්‌බාති නියමස්‌ස අභාවතො විජ්‌ජාභාගො විය විජ්‌ජාභාගියාපි පවත්‌තති එවාති වත්‌තබ්‌බං. ආපොඵරණන්‌ති පටිභාගනිමිත්‌තභූතෙන ආපොකසිණෙන සබ්‌බසො මහාසමුද්‌දඵරණං ආපොඵරණං නාම. දිබ්‌බචක්‌ඛුඤාණස්‌ස කිච්‌චං ඵරණන්‌ති කත්‌වා, දිබ්‌බචක්‌ඛුඅත්‌ථං වා ආලොකඵරණං දිබ්‌බචක්‌ඛුඵරණන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං. උභයස්‌මිම්‌පි පක්‌ඛෙ සමුද්‌දඞ්‌ගමානං කුන්‌නදීනං සමුද්‌දන්‌තොගධත්‌තා තෙසං චෙතසා ඵුටතා වෙදිතබ්‌බා. කුන්‌නදිග්‌ගහණඤ්‌චෙත්‌ථ කඤ්‌චිමෙව කාලං සන්‌දිත්‌වා තාසං උදකස්‌ස සමුද්‌දපරියාපන්‌නභාවූපගමනත්‌තා, න බහි මහානදියො විය පරිත්‌තකාලට්‌ඨිතිකාති.
156.Tassa bhikkhunoti yo kāyagatāsatibhāvanāya vasībhūto, tassa bhikkhuno. Sampayogavasena vijjaṃ bhajantīti sahajāta-aññamañña-nissaya-sampayutta-atthi-avigatapaccayavasena vijjaṃ bhajanti, tāya saha ekībhāvamiva gacchantīti attho. Vijjābhāge vijjākoṭṭhāsevattantīti vijjāsabhāgatāya tadekadese vijjākoṭṭhāse vattanti. Tāhi sampayuttadhammā phassādayo. Nanu cettha vijjānaṃ vijjābhāgiyatā na sambhavatīti? No na sambhavati. Yāya hi vijjāya vijjāsampayuttānaṃ vijjābhāgiyatā, sā taṃnimittāya vijjāya upacarīyatīti. Ekā vijjā vijjā, sesā vijjābhāgiyāti aṭṭhasu vijjāsu ekaṃ ‘‘vijjā’’ti gahetvā itarā tassā bhāgatāya ‘‘vijjābhāgiyā’’ti veditabbā. Saddhiṃ pavattanasabhāvāsu ayameva vijjāti vattabbāti niyamassa abhāvato vijjābhāgo viya vijjābhāgiyāpi pavattati evāti vattabbaṃ. Āpopharaṇanti paṭibhāganimittabhūtena āpokasiṇena sabbaso mahāsamuddapharaṇaṃ āpopharaṇaṃ nāma. Dibbacakkhuñāṇassa kiccaṃ pharaṇanti katvā, dibbacakkhuatthaṃ vā ālokapharaṇaṃ dibbacakkhupharaṇanti daṭṭhabbaṃ. Ubhayasmimpi pakkhe samuddaṅgamānaṃ kunnadīnaṃ samuddantogadhattā tesaṃ cetasā phuṭatā veditabbā. Kunnadiggahaṇañcettha kañcimeva kālaṃ sanditvā tāsaṃ udakassa samuddapariyāpannabhāvūpagamanattā, na bahi mahānadiyo viya parittakālaṭṭhitikāti.
ඔතාරන්‌ති කිලෙසුප්‌පත්‌තියා අවසරං, තං පන විවරං ඡිද්‌දන්‌ති ච වුත්‌තං. ආරම්‌මණන්‌ති කිලෙසුප්‌පත්‌තියා ඔලම්‌බනං. යාව පරියොසානාති මත්‌තිකාපුඤ්‌ජස්‌ස යාව පරියොසානා.
Otāranti kilesuppattiyā avasaraṃ, taṃ pana vivaraṃ chiddanti ca vuttaṃ. Ārammaṇanti kilesuppattiyā olambanaṃ. Yāva pariyosānāti mattikāpuñjassa yāva pariyosānā.
158. අභිඤ්‌ඤායාති ඉද්‌ධිවිධාදිඅභිඤ්‌ඤාය. සච්‌ඡිකාතබ්‌බස්‌සාති පච්‌චක්‌ඛතො කාතබ්‌බස්‌ස අධිට්‌ඨානවිකුබ්‌බනාදිධම්‌මස්‌ස. අභිඤ්‌ඤාව කාරණන්‌ති ආහ – ‘‘සච්‌ඡිකිරියාපෙක්‌ඛාය, අභිඤ්‌ඤාකාරණස්‌ස පන සිද්‌ධියා පාකටා’’ති. මරියාදබද්‌ධාති උදකමාතිකාමුඛෙ කතා.
158.Abhiññāyāti iddhividhādiabhiññāya. Sacchikātabbassāti paccakkhato kātabbassa adhiṭṭhānavikubbanādidhammassa. Abhiññāva kāraṇanti āha – ‘‘sacchikiriyāpekkhāya, abhiññākāraṇassa pana siddhiyā pākaṭā’’ti. Mariyādabaddhāti udakamātikāmukhe katā.
යුත්‌තයානං විය කතාය ඉච්‌ඡිතිච්‌ඡිතෙ කාලෙ සුඛෙන පච්‌චවෙක්‌ඛිතබ්‌බත්‌තා. පතිට්‌ඨාකතායාති සම්‌පත්‌තීනං පතිට්‌ඨාභාවං පාපිතාය. අනුප්‌පවත්‌තිතායාති භාවනාබහුලීකාරෙහි අනුප්‌පවත්‌තිතාය. පරිචයකතායාති ආසෙවනදළ්‌හතාය සුචිරං පරිචයාය. සුසම්‌පග්‌ගහිතායාති සබ්‌බසො උක්‌කංසං පාපිතාය. සුසමාරද්‌ධායාති අතිවිය සම්‌මදෙව නිබ්‌බත්‌තිකතාය. සෙසං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
Yuttayānaṃ viya katāya icchiticchite kāle sukhena paccavekkhitabbattā. Patiṭṭhākatāyāti sampattīnaṃ patiṭṭhābhāvaṃ pāpitāya. Anuppavattitāyāti bhāvanābahulīkārehi anuppavattitāya. Paricayakatāyāti āsevanadaḷhatāya suciraṃ paricayāya. Susampaggahitāyāti sabbaso ukkaṃsaṃ pāpitāya. Susamāraddhāyāti ativiya sammadeva nibbattikatāya. Sesaṃ suviññeyyameva.
කායගතාසතිසුත්‌තවණ්‌ණනාය ලීනත්‌ථප්‌පකාසනා සමත්‌තා.
Kāyagatāsatisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 9. කායගතාසතිසුත්‌තං • 9. Kāyagatāsatisuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 9. කායගතාසතිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Kāyagatāsatisuttavaṇṇanā
