| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
੧੯. ਕਾਯਗਤਾਸਤਿવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ
19. Kāyagatāsativaggavaṇṇanā
੫੬੩. ਚੇਤਸਾ ਫੁਟੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੁવਿਧਂ ਫਰਣਂ ਆਪੋਫਰਣਞ੍ਚ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਫਰਣਞ੍ਚ। ਤਤ੍ਥ ਆਪੋਕਸਿਣਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਆਪੇਨ ਫਰਣਂ ਆਪੋਫਰਣਂ ਨਾਮ। ਏવਂ ਫੁਟੇਪਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਸਬ੍ਬਾ ਸਮੁਦ੍ਦਙ੍ਗਮਾ ਕੁਨ੍ਨਦਿਯੋ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਆਲੋਕਂ ਪਨ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਸਕਲਸਮੁਦ੍ਦਦਸ੍ਸਨਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਫਰਣਂ ਨਾਮ। ਏવਂ ਫੁਟੇਪਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਸਬ੍ਬਾ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਙ੍ਗਮਾ ਕੁਨ੍ਨਦਿਯੋ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਾવਨਾਯ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਗਤਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। વਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਯੋਗવਸੇਨ વਿਜ੍ਜਂ ਭਜਨ੍ਤੀਤਿ વਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਯਾ, વਿਜ੍ਜਾਭਾਗੇ વਿਜ੍ਜਾਕੋਟ੍ਠਾਸੇ વਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿਪਿ વਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਯਾ। ਤਤ੍ਥ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਮਨੋਮਯਿਦ੍ਧਿ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਿ ਅਟ੍ਠ વਿਜ੍ਜਾ, ਪੁਰਿਮੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਤਾਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ વਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਯਾ। ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਤਾਸੁ ਯਾ ਕਾਚਿ ਏਕਾ વਿਜ੍ਜਾ વਿਜ੍ਜਾ, ਸੇਸਾ વਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਯਾਤਿ ਏવਂ વਿਜ੍ਜਾਪਿ વਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ વਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਯਾਤੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
563.Cetasāphuṭoti ettha duvidhaṃ pharaṇaṃ āpopharaṇañca dibbacakkhupharaṇañca. Tattha āpokasiṇaṃ samāpajjitvā āpena pharaṇaṃ āpopharaṇaṃ nāma. Evaṃ phuṭepi mahāsamudde sabbā samuddaṅgamā kunnadiyo antogadhāva honti. Ālokaṃ pana vaḍḍhetvā dibbacakkhunā sakalasamuddadassanaṃ dibbacakkhupharaṇaṃ nāma. Evaṃ phuṭepi mahāsamudde sabbā mahāsamuddaṅgamā kunnadiyo antogadhāva honti. Antogadhā tassāti tassa bhikkhuno bhāvanāya abbhantaragatāva honti. Vijjābhāgiyāti ettha sampayogavasena vijjaṃ bhajantīti vijjābhāgiyā, vijjābhāge vijjākoṭṭhāse vattantītipi vijjābhāgiyā. Tattha vipassanāñāṇaṃ manomayiddhi cha abhiññāti aṭṭha vijjā, purimena atthena tāhi sampayuttadhammāpi vijjābhāgiyā. Pacchimena atthena tāsu yā kāci ekā vijjā vijjā, sesā vijjābhāgiyāti evaṃ vijjāpi vijjāsampayuttadhammāpi vijjābhāgiyāteva veditabbā.
੫੬੪. ਮਹਤੋ ਸਂવੇਗਾਯਾਤਿ ਮਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂવੇਗਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ। ਉਪਰਿਪਦਦ੍વਯੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਮਹਾਸਂવੇਗੋ ਨਾਮ વਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਮਹਾਅਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਗ੍ਗਾ, ਮਹਾਯੋਗਕ੍ਖੇਮੋ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ। ਅਥ વਾ ਮਹਾਸਂવੇਗੋ ਨਾਮ ਸਹ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਮਗ੍ਗੋ, ਮਹਾਅਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ, ਮਹਾਯੋਗਕ੍ਖੇਮੋ ਨਾਮ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਸਤਿਯਾ ਚ ਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ। ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਪਟਿਲਾਭਾਯਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਾਯ। ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਾਯਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਸੁਖવਿਹਾਰਤ੍ਥਾਯ। વਿਜ੍ਜਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ વਿਜ੍ਜਾવਿਮੁਤ੍ਤੀਨਂ ਫਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਕਰਣਤ੍ਥਾਯ। ਏਤ੍ਥ ਚ વਿਜ੍ਜਾਤਿ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾ, વਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾ। ਤੇਸਂ ਫਲਂ ਨਾਮ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
564.Mahato saṃvegāyāti mahantassa saṃvegassa atthāya. Uparipadadvayepi eseva nayo. Ettha ca mahāsaṃvego nāma vipassanā, mahāattho nāma cattāro maggā, mahāyogakkhemo nāma cattāri sāmaññaphalāni. Atha vā mahāsaṃvego nāma saha vipassanāya maggo, mahāattho nāma cattāri sāmaññaphalāni, mahāyogakkhemo nāma nibbānaṃ. Satisampajaññāyāti satiyā ca ñāṇassa ca atthāya. Ñāṇadassanapaṭilābhāyāti dibbacakkhuñāṇāya. Diṭṭhadhammasukhavihārāyāti imasmiṃyeva paccakkhe attabhāve sukhavihāratthāya. Vijjāvimuttiphalasacchikiriyāyāti vijjāvimuttīnaṃ phalassa paccavekkhakaraṇatthāya. Ettha ca vijjāti maggapaññā, vimuttīti taṃsampayuttā sesadhammā. Tesaṃ phalaṃ nāma arahattaphalaṃ, tassa sacchikiriyāyāti attho.
੫੭੧. ਕਾਯੋਪਿ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀਤਿ ਨਾਮਕਾਯੋਪਿ ਕਰਜਕਾਯੋਪਿ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, વੂਪਸਨ੍ਤਦਰਥੋ ਹੋਤਿ। વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਪੀਤਿ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਇਧ ਪਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕવੂਪਸਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੇવਲਾਤਿ ਸਕਲਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਨਿਰવਸੇਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਯਾਤਿ વਿਜ੍ਜਾਕੋਟ੍ਠਾਸਿਯਾ, ਤੇ ਹੇਟ੍ਠਾ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾવ।
571.Kāyopi passambhatīti nāmakāyopi karajakāyopi passambhati, vūpasantadaratho hoti. Vitakkavicārāpīti ete dhammā dutiyajjhānena vūpasammanti nāma, idha pana oḷārikavūpasamaṃ sandhāya vuttaṃ. Kevalāti sakalā, sabbe niravasesāti attho. Vijjābhāgiyāti vijjākoṭṭhāsiyā, te heṭṭhā vibhajitvā dassitāva.
੫੭੪. ਅવਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਸੁ ਠਾਨੇਸੁ વਟ੍ਟਮੂਲਕਂ ਬਹਲਨ੍ਧਕਾਰਂ ਮਹਾਤਮਂ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਪਹੀਯਤਿ। વਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗવਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਸ੍ਮਿਮਾਨੋ ਪਹੀਯਤੀਤਿ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਨવવਿਧੋ ਮਾਨੋ ਪਹੀਯਤਿ। ਅਨੁਸਯਾਤਿ ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਸਯਾ। ਸਂਯੋਜਨਾਨੀਤਿ ਦਸ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ।
574.Avijjāpahīyatīti aṭṭhasu ṭhānesu vaṭṭamūlakaṃ bahalandhakāraṃ mahātamaṃ aññāṇaṃ pahīyati. Vijjā uppajjatīti arahattamaggavijjā uppajjati. Asmimāno pahīyatīti asmīti navavidho māno pahīyati. Anusayāti satta anusayā. Saṃyojanānīti dasa saṃyojanāni.
੫੭੫. ਪਞ੍ਞਾਪਭੇਦਾਯਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਭੇਦਗਮਨਤ੍ਥਂ। ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯਾਤਿ ਅਪਚ੍ਚਯਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਤ੍ਥਾਯ।
575.Paññāpabhedāyāti paññāya pabhedagamanatthaṃ. Anupādāparinibbānāyāti apaccayaparinibbānassa sacchikiriyatthāya.
੫੭੬. ਅਨੇਕਧਾਤੁਪਟਿવੇਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਲਕ੍ਖਣਪਟਿવੇਧੋ ਹੋਤਿ। ਨਾਨਾਧਾਤੁਪਟਿવੇਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਾਸਂਯੇવ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਨਾਨਾਭਾવੇਨ ਲਕ੍ਖਣਪਟਿવੇਧੋ ਹੋਤਿ। ਅਨੇਕਧਾਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਧਾਤੁਭੇਦਞਾਣਂ ਕਥਿਤਂ। ਧਾਤੁਪਭੇਦਞਾਣਂ ਨਾਮ ‘‘ਇਮਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਾਯ ਇਦਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਨਪਞ੍ਞਾ। ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਧਾਤੁਭੇਦਞਾਣਂ ਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਹੋਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਮੇવ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਂ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਨ ਕਥਿਤਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਤੇ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ।
576.Anekadhātupaṭivedho hotīti aṭṭhārasannaṃ dhātūnaṃ lakkhaṇapaṭivedho hoti. Nānādhātupaṭivedho hotīti tāsaṃyeva aṭṭhārasannaṃ dhātūnaṃ nānābhāvena lakkhaṇapaṭivedho hoti. Anekadhātupaṭisambhidā hotīti iminā dhātubhedañāṇaṃ kathitaṃ. Dhātupabhedañāṇaṃ nāma ‘‘imāya dhātuyā ussannāya idaṃ nāma hotī’’ti jānanapaññā. Taṃ panetaṃ dhātubhedañāṇaṃ na sabbesaṃ hoti, buddhānameva nippadesaṃ hoti. Taṃ sammāsambuddhena sabbaso na kathitaṃ. Kasmā? Tasmiṃ kathite attho natthīti.
੫੮੪. ਪਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਾਯਾਤਿਆਦੀਨਿ ਸੋਲ਼ਸ ਪਦਾਨਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ ‘‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸਂਸੇવੋ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸવਨਂ, ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ …ਪੇ॰… ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾਨੇવ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੩.੪) –
584.Paññāpaṭilābhāyātiādīni soḷasa padāni paṭisambhidāmagge ‘‘sappurisasaṃsevo, saddhammasavanaṃ, yonisomanasikāro, dhammānudhammapaṭipatti. Ime kho, bhikkhave, cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā paññāpaṭilābhāya saṃvattanti …pe… nibbedhikapaññatāya saṃvattantī’’ti evaṃ mātikaṃ ṭhapetvā vitthāritāneva. Vuttañhetaṃ (paṭi. ma. 3.4) –
ਪਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮੋ ਪਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭੋ? ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਾਨਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਫਲਞਾਣਾਨਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਾਨਂ, ਛਨ੍ਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਾਨਂ, ਤੇਸਤ੍ਤਤੀਨਂ ਞਾਣਾਨਂ, ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਤੀਨਂ ਞਾਣਾਨਂ ਲਾਭੋ ਪਟਿਲਾਭੋ ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਫਸ੍ਸਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਪਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਪਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭੋ।
Paññāpaṭilābhāya saṃvattantīti. ‘‘Katamo paññāpaṭilābho? Catunnaṃ maggañāṇānaṃ, catunnaṃ phalañāṇānaṃ, catunnaṃ paṭisambhidāñāṇānaṃ, channaṃ abhiññāñāṇānaṃ, tesattatīnaṃ ñāṇānaṃ, sattasattatīnaṃ ñāṇānaṃ lābho paṭilābho pattisampatti phassanā sacchikiriyā upasampadā, paññāpaṭilābhāya saṃvattantīti ayaṃ paññāpaṭilābho.
ਪਞ੍ਞਾવੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਾ ਪਞ੍ਞਾવੁਦ੍ਧਿ? ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕਸ੍ਸ ਚ ਪਞ੍ਞਾ વਡ੍ਢਤਿ, ਅਰਹਤੋ ਪਞ੍ਞਾ વਡ੍ਢਿਤવਡ੍ਢਨਾ, ਪਞ੍ਞਾવੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਪਞ੍ਞਾવੁਦ੍ਧਿ।
Paññāvuddhiyāsaṃvattantīti. ‘‘Katamā paññāvuddhi? Sattannañca sekkhānaṃ puthujjanakalyāṇakassa ca paññā vaḍḍhati, arahato paññā vaḍḍhitavaḍḍhanā, paññāvuddhiyā saṃvattantīti ayaṃ paññāvuddhi.
ਪਞ੍ਞਾવੇਪੁਲ੍ਲਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਂ ਪਞ੍ਞਾવੇਪੁਲ੍ਲਂ? ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕਸ੍ਸ ਚ ਪਞ੍ਞਾ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਰਹਤੋ ਪਞ੍ਞਾ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਗਤਾ, ਪਞ੍ਞਾવੇਪੁਲ੍ਲਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦਂ ਪਞ੍ਞਾવੇਪੁਲ੍ਲਂ।
Paññāvepullāyasaṃvattantīti. ‘‘Katamaṃ paññāvepullaṃ? Sattannañca sekkhānaṃ puthujjanakalyāṇakassa ca paññā vepullaṃ gacchati, arahato paññā vepullaṃ gatā, paññāvepullāya saṃvattantīti idaṃ paññāvepullaṃ.
ਮਹਾਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਾ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ? ਮਹਨ੍ਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ, ਮਹਨ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ…ਪੇ॰… ਮਹਨ੍ਤਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯੋ, ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਪਟਿਭਾਨਾਨਿ, ਮਹਨ੍ਤੇ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇ, ਮਹਨ੍ਤੇ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿવਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇ, ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਮਹਨ੍ਤਾ વਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ, ਮਹਨ੍ਤੇ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ, ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇ, ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇ, ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਬਲਾਨਿ, ਮਹਨ੍ਤੇ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ, ਮਹਨ੍ਤੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ, ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ, ਮਹਾਭਿਞ੍ਞਾਯੋ , ਮਹਨ੍ਤਂ ਪਰਮਤ੍ਥਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ, ਮਹਾਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ।
Mahāpaññatāya saṃvattantīti. ‘‘Katamā mahāpaññā? Mahante atthe pariggaṇhātīti mahāpaññā, mahante dhamme…pe… mahantā niruttiyo, mahantāni paṭibhānāni, mahante sīlakkhandhe, mahante samādhipaññāvimuttivimuttiñāṇadassanakkhandhe, mahantāni ṭhānāṭṭhānāni, mahantā vihārasamāpattiyo, mahantāni ariyasaccāni, mahante satipaṭṭhāne, sammappadhāne, iddhipāde, mahantāni indriyāni, mahantāni balāni, mahante bojjhaṅge, mahante ariyamagge, mahantāni sāmaññaphalāni, mahābhiññāyo , mahantaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ pariggaṇhātīti mahāpaññā, mahāpaññatāya saṃvattantīti ayaṃ mahāpaññā.
ਪੁਥੁਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਾ ਪੁਥੁਪਞ੍ਞਾ? ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਞਾਣਂ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪੁਥੁਪਞ੍ਞਾ। ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਧਾਤੂਸੁ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਆਯਤਨੇਸੁ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਸੁਞ੍ਞਤਮਨੁਪਲਬ੍ਭੇਸੁ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਅਤ੍ਥੇਸੁ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਨਿਰੁਤ੍ਤੀਸੁ, ਪਟਿਭਾਨੇਸੁ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ, ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿવਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨੇਸੁ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾવਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇਸੁ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ, ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇਸੁ, ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇਸੁ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ, ਬਲੇਸੁ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਸੁ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਸੁ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਸਾਮਞ੍ਞਫਲੇਸੁ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਞਾਣਂ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪੁਥੁਪਞ੍ਞਾ। ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਜਨਸਾਧਾਰਣੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਪਰਮਤ੍ਥੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਞਾਣਂ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪੁਥੁਪਞ੍ਞਾ। ਪੁਥੁਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਪੁਥੁਪਞ੍ਞਾ।
Puthupaññatāya saṃvattantīti. ‘‘Katamā puthupaññā? Puthu nānākkhandhesu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā. Puthu nānādhātūsu, puthu nānāāyatanesu, puthu nānāpaṭiccasamuppādesu, puthu nānāsuññatamanupalabbhesu, puthu nānāatthesu, dhammesu, niruttīsu, paṭibhānesu, puthu nānāsīlakkhandhesu, samādhipaññāvimuttivimuttiñāṇadassanakkhandhesu, puthu nānāṭhānāṭṭhānesu, puthu nānāvihārasamāpattīsu, puthu nānāariyasaccesu, puthu nānāsatipaṭṭhānesu, sammappadhānesu, iddhipādesu, indriyesu, balesu, bojjhaṅgesu, puthu nānāariyamaggesu, puthu nānāsāmaññaphalesu, puthu nānāabhiññāsu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā. Puthu nānājanasādhāraṇe dhamme samatikkamma paramatthe nibbāne ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā. Puthupaññatāya saṃvattantīti ayaṃ puthupaññā.
વਿਪੁਲਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਾ વਿਪੁਲਪਞ੍ਞਾ? વਿਪੁਲੇ ਅਤ੍ਥੇ ਪਰਿਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ વਿਪੁਲਪਞ੍ਞਾ…ਪੇ॰… વਿਪੁਲਂ ਪਰਮਤ੍ਥਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਿਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ વਿਪੁਲਪਞ੍ਞਾ, વਿਪੁਲਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ વਿਪੁਲਪਞ੍ਞਾ।
Vipulapaññatāyasaṃvattantīti. ‘‘Katamā vipulapaññā? Vipule atthe parigaṇhātīti vipulapaññā…pe… vipulaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ parigaṇhātīti vipulapaññā, vipulapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ vipulapaññā.
ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਾ? ਗਮ੍ਭੀਰੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਞਾਣਂ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਾ। ਪੁਥੁਪਞ੍ਞਾਸਦਿਸੋ વਿਤ੍ਥਾਰੋ। ਗਮ੍ਭੀਰੇ ਪਰਮਤ੍ਥੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਞਾਣਂ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਾ, ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਾ।
Gambhīrapaññatāya saṃvattantīti. ‘‘Katamā gambhīrapaññā? Gambhīresu khandhesu ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā. Puthupaññāsadiso vitthāro. Gambhīre paramatthe nibbāne ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā, gambhīrapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ gambhīrapaññā.
ਅਸਾਮਨ੍ਤਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਾ ਅਸਾਮਨ੍ਤਪਞ੍ਞਾ? ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥવવਤ੍ਥਾਨਤੋ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਅਧਿਗਤਾ ਹੋਤਿ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ ਫਸ੍ਸਿਤਾ ਪਞ੍ਞਾਯ। ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਭਾਨવવਤ੍ਥਾਨਤੋ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਅਧਿਗਤਾ ਹੋਤਿ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ ਫਸ੍ਸਿਤਾ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਪਟਿਭਾਨੇ ਚ ਨ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਅਭਿਸਮ੍ਭવਿਤੁਂ, ਅਨਭਿਸਮ੍ਭવਨੀਯੋ ਚ ਸੋ ਅਞ੍ਞੇਹੀਤਿ ਅਸਾਮਨ੍ਤਪਞ੍ਞੋ।
Asāmantapaññatāyasaṃvattantīti. ‘‘Katamā asāmantapaññā? Yassa puggalassa atthavavatthānato atthapaṭisambhidā adhigatā hoti sacchikatā phassitā paññāya. Dhammaniruttipaṭibhānavavatthānato paṭibhānapaṭisambhidā adhigatā hoti sacchikatā phassitā paññāya, tassa atthe ca dhamme ca niruttiyā ca paṭibhāne ca na añño koci sakkoti abhisambhavituṃ, anabhisambhavanīyo ca so aññehīti asāmantapañño.
ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾ ਅਟ੍ਠਮਕਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੂਰੇ વਿਦੂਰੇ ਸੁવਿਦੂਰੇ ਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨ ਸਾਮਨ੍ਤਾ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕਂ ਉਪਾਦਾਯ ਅਟ੍ਠਮਕੋ ਅਸਾਮਨ੍ਤਪਞ੍ਞੋ। ਅਟ੍ਠਮਕਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੂਰੇ…ਪੇ॰… ਅਟ੍ਠਮਕਂ ਉਪਾਦਾਯ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅਸਾਮਨ੍ਤਪਞ੍ਞੋ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾ ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਯ। ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾ ਅਨਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਯ। ਅਨਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾ ਅਰਹਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯ। ਅਰਹਤੋ ਪਞ੍ਞਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੂਰੇ વਿਦੂਰੇ ਸੁવਿਦੂਰੇ ਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨ ਸਾਮਨ੍ਤਾ, ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਅਸਾਮਨ੍ਤਪਞ੍ਞੋ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸਦੇવਕਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਉਪਾਦਾਯ ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਗ੍ਗੋ ਅਸਾਮਨ੍ਤਪਞ੍ਞੋ।
Puthujjanakalyāṇakassa paññā aṭṭhamakassa paññāya dūre vidūre suvidūre na santike na sāmantā, puthujjanakalyāṇakaṃ upādāya aṭṭhamako asāmantapañño. Aṭṭhamakassa paññā sotāpannassa paññāya dūre…pe… aṭṭhamakaṃ upādāya sotāpanno asāmantapañño. Sotāpannassa paññā sakadāgāmissa paññāya. Sakadāgāmissa paññā anāgāmissa paññāya. Anāgāmissa paññā arahato paññāya. Arahato paññā paccekabuddhassa paññāya dūre vidūre suvidūre na santike na sāmantā, arahantaṃ upādāya paccekabuddho asāmantapañño. Paccekabuddhañca sadevakañca lokaṃ upādāya tathāgato arahaṃ sammāsambuddho aggo asāmantapañño.
ਪਞ੍ਞਾਪਭੇਦਕੁਸਲੋ ਪਭਿਨ੍ਨਞਾਣੋ…ਪੇ॰… ਤੇ ਪਞ੍ਹਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਗੂਲ਼੍ਹਾਨਿ ਚ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਨਿ ਚ, ਕਥਿਤਾ વਿਸਜ੍ਜਿਤਾ ਚ ਤੇ ਪਞ੍ਹਾ ਭਗવਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਣਾ, ਉਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਾ ਚ ਤੇ ਭਗવਤਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤਤ੍ਥ ਅਤਿਰੋਚਤਿ ਯਦਿਦਂ ਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਅਗ੍ਗੋ ਅਸਾਮਨ੍ਤਪਞ੍ਞੋ, ਅਸਾਮਨ੍ਤਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਅਸਾਮਨ੍ਤਪਞ੍ਞਾ।
Paññāpabhedakusalo pabhinnañāṇo…pe… te pañhaṃ abhisaṅkharitvā abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti gūḷhāni ca paṭicchannāni ca, kathitā visajjitā ca te pañhā bhagavatā honti niddiṭṭhakāraṇā, upakkhittakā ca te bhagavatā sampajjanti. Atha kho bhagavā tattha atirocati yadidaṃ paññāyāti aggo asāmantapañño, asāmantapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ asāmantapaññā.
ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਾ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਾ? ਰਾਗਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਤੀਤਿ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਾ, ਅਭਿਭવਿਤਾਤਿ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਾ। ਦੋਸਂ, ਮੋਹਂ, ਕੋਧਂ, ਉਪਨਾਹਂ, ਮਕ੍ਖਂ, ਪਲਾਸਂ, ਇਸ੍ਸਂ, ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਮਾਯਂ, ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ, ਥਮ੍ਭਂ, ਸਾਰਮ੍ਭਂ, ਮਾਨਂ, ਅਤਿਮਾਨਂ, ਮਦਂ, ਪਮਾਦਂ, ਸਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸੇ, ਸਬ੍ਬੇ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇ, ਸਬ੍ਬੇ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ, ਸਬ੍ਬੇ ਭવਗਾਮਿਕਮ੍ਮੇ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਤੀਤਿ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਾ, ਅਭਿਭવਿਤਾਤਿ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਾ । ਰਾਗੋ ਅਰਿ, ਤਂ ਅਰਿਂ ਮਦ੍ਦਨਿਪਞ੍ਞਾਤਿ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਾ, ਦੋਸੋ, ਮੋਹੋ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬੇ ਭવਗਾਮਿਕਮ੍ਮਾ ਅਰਿ, ਤਂ ਅਰਿਂ ਮਦ੍ਦਨਿਪਞ੍ਞਾਤਿ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਾ। ਭੂਰਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਥવੀ, ਤਾਯ ਪਥવਿਸਮਾਯ વਿਤ੍ਥਤਾਯ વਿਪੁਲਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞੋ। ਅਪਿਚ ਪਞ੍ਞਾਯ ਏਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ ਭੂਰਿ ਮੇਧਾ ਪਰਿਣਾਯਿਕਾਤਿ, ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਾ।
Bhūripaññatāyasaṃvattantīti. ‘‘Katamā bhūripaññā? Rāgaṃ abhibhuyyatīti bhūripaññā, abhibhavitāti bhūripaññā. Dosaṃ, mohaṃ, kodhaṃ, upanāhaṃ, makkhaṃ, palāsaṃ, issaṃ, macchariyaṃ, māyaṃ, sāṭheyyaṃ, thambhaṃ, sārambhaṃ, mānaṃ, atimānaṃ, madaṃ, pamādaṃ, sabbe kilese, sabbe duccarite, sabbe abhisaṅkhāre, sabbe bhavagāmikamme abhibhuyyatīti bhūripaññā, abhibhavitāti bhūripaññā . Rāgo ari, taṃ ariṃ maddanipaññāti bhūripaññā, doso, moho…pe… sabbe bhavagāmikammā ari, taṃ ariṃ maddanipaññāti bhūripaññā. Bhūri vuccati pathavī, tāya pathavisamāya vitthatāya vipulāya paññāya samannāgatoti bhūripañño. Apica paññāya etaṃ adhivacanaṃ bhūri medhā pariṇāyikāti, bhūripaññatāya saṃvattantīti ayaṃ bhūripaññā.
ਪਞ੍ਞਾਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਂ ਪਞ੍ਞਾਬਾਹੁਲ੍ਲਂ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਞ੍ਞਾਗਰੁਕੋ ਹੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਚਰਿਤੋ ਪਞ੍ਞਾਸਯੋ ਪਞ੍ਞਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਾਧਜੋ ਪਞ੍ਞਾਕੇਤੁ ਪਞ੍ਞਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯੋ વਿਚਯਬਹੁਲੋ ਪવਿਚਯਬਹੁਲੋ ਓਕ੍ਖਾਯਨਬਹੁਲੋ ਸਮੋਕ੍ਖਾਯਨਬਹੁਲੋ ਸਮ੍ਪੇਕ੍ਖਾਯਨਧਮ੍ਮੋ વਿਭੂਤવਿਹਾਰੀ ਤਚ੍ਚਰਿਤੋ ਤਗ੍ਗਰੁਕੋ ਤਬ੍ਬਹੁਲੋ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨੋ ਤਪ੍ਪੋਣੋ ਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰੋ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਤਦਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯੋ, ਯਥਾ ਗਣਗਰੁਕੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਗਣਬਾਹੁਲਿਕੋਤਿ, ਚੀવਰਗਰੁਕੋ ਪਤ੍ਤਗਰੁਕੋ ਸੇਨਾਸਨਗਰੁਕੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੇਨਾਸਨਬਾਹੁਲਿਕੋਤਿ, ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਞ੍ਞਾਗਰੁਕੋ ਹੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਚਰਿਤੋ…ਪੇ॰… ਤਦਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯੋ, ਪਞ੍ਞਾਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦਂ ਪਞ੍ਞਾਬਾਹੁਲ੍ਲਂ।
Paññābāhullāya saṃvattantīti. ‘‘Katamaṃ paññābāhullaṃ? Idhekacco paññāgaruko hoti paññācarito paññāsayo paññādhimutto paññādhajo paññāketu paññādhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo okkhāyanabahulo samokkhāyanabahulo sampekkhāyanadhammo vibhūtavihārī taccarito taggaruko tabbahulo tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadādhipateyyo, yathā gaṇagaruko vuccati gaṇabāhulikoti, cīvaragaruko pattagaruko senāsanagaruko vuccati senāsanabāhulikoti, evamevaṃ idhekacco paññāgaruko hoti paññācarito…pe… tadādhipateyyo, paññābāhullāya saṃvattantīti idaṃ paññābāhullaṃ.
ਸੀਘਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਾ ਸੀਘਪਞ੍ਞਾ? ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਸੀਲਾਨਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤੀਤਿ ਸੀਘਪਞ੍ਞਾ। ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰਂ, ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਂ, ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਂ, ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਂ, ਸਮਾਧਿ-ਪਞ੍ਞਾ-વਿਮੁਤ੍ਤਿ-વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤੀਤਿ ਸੀਘਪਞ੍ਞਾ। ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਤਿ। વਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ। ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਤਿ। ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਭਾવੇਤਿ। ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਬਲਾਨਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤੀਤਿ ਸੀਘਪਞ੍ਞਾ। ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀਤਿ ਸੀਘਪਞ੍ਞਾ। ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਸੀਘਪਞ੍ਞਾ। ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਪਰਮਤ੍ਥਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀਤਿ ਸੀਘਪਞ੍ਞਾ, ਸੀਘਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਸੀਘਪਞ੍ਞਾ।
Sīghapaññatāya saṃvattantīti. ‘‘Katamā sīghapaññā? Sīghaṃ sīghaṃ sīlāni paripūretīti sīghapaññā. Sīghaṃ sīghaṃ indriyasaṃvaraṃ, bhojane mattaññutaṃ, jāgariyānuyogaṃ, sīlakkhandhaṃ, samādhi-paññā-vimutti-vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ paripūretīti sīghapaññā. Sīghaṃ sīghaṃ ṭhānāṭṭhānāni paṭivijjhati. Vihārasamāpattiyo paripūreti. Ariyasaccāni paṭivijjhati. Satipaṭṭhāne bhāveti. Sammappadhāne iddhipāde indriyāni balāni bojjhaṅge ariyamaggaṃ bhāvetīti sīghapaññā. Sīghaṃ sīghaṃ sāmaññaphalāni sacchikarotīti sīghapaññā. Sīghaṃ sīghaṃ abhiññāyo paṭivijjhatīti sīghapaññā. Sīghaṃ sīghaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikarotīti sīghapaññā, sīghapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ sīghapaññā.
ਲਹੁਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਾ ਲਹੁਪਞ੍ਞਾ? ਲਹੁਂ ਲਹੁਂ ਸੀਲਾਨਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤੀਤਿ ਲਹੁਪਞ੍ਞਾ…ਪੇ॰… ਲਹੁਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਲਹੁਪਞ੍ਞਾ।
Lahupaññatāyasaṃvattantīti. ‘‘Katamā lahupaññā? Lahuṃ lahuṃ sīlāni paripūretīti lahupaññā…pe… lahupaññatāya saṃvattantīti ayaṃ lahupaññā.
ਹਾਸਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਾ ਹਾਸਪਞ੍ਞਾ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વੇਦਬਹੁਲੋ ਤੁਟ੍ਠਿਬਹੁਲੋ ਹਾਸਬਹੁਲੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਬਹੁਲੋ ਸੀਲਾਨਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤੀਤਿ ਹਾਸਪਞ੍ਞਾ…ਪੇ॰… ਪਰਮਤ੍ਥਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀਤਿ ਹਾਸਪਞ੍ਞਾ, ਹਾਸਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਹਾਸਪਞ੍ਞਾ।
Hāsapaññatāya saṃvattantīti. ‘‘Katamā hāsapaññā? Idhekacco vedabahulo tuṭṭhibahulo hāsabahulo pāmojjabahulo sīlāni paripūretīti hāsapaññā…pe… paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikarotīti hāsapaññā, hāsapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ hāsapaññā.
ਜવਨਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਾ ਜવਨਪਞ੍ਞਾ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ , ਯਾ ਕਾਚਿ વੇਦਨਾ, ਯਾ ਕਾਚਿ ਸਞ੍ਞਾ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ વਾ ਸੁਖੁਮਂ વਾ ਹੀਨਂ વਾ ਪਣੀਤਂ વਾ ਯਂ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਾ, ਸਬ੍ਬਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਖਿਪ੍ਪਂ ਜવਤੀਤਿ ਜવਨਪਞ੍ਞਾ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਖਿਪ੍ਪਂ ਜવਤੀਤਿ ਜવਨਪਞ੍ਞਾ। ਚਕ੍ਖੁਂ…ਪੇ॰… ਜਰਾਮਰਣਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਖਿਪ੍ਪਂ ਜવਤੀਤਿ ਜવਨਪਞ੍ਞਾ। ਰੂਪਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਭਯਟ੍ਠੇਨ, ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਸਾਰਕਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾ ਰੂਪਨਿਰੋਧੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਖਿਪ੍ਪਂ ਜવਤੀਤਿ ਜવਨਪਞ੍ਞਾ…ਪੇ॰… ਜਰਾਮਰਣਨਿਰੋਧੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਖਿਪ੍ਪਂ ਜવਤੀਤਿ ਜવਨਪਞ੍ਞਾ। ਰੂਪਂ…ਪੇ॰… ਜਰਾਮਰਣਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਖਯਧਮ੍ਮਂ વਯਧਮ੍ਮਂ વਿਰਾਗਧਮ੍ਮਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾ ਜਰਾਮਰਣਨਿਰੋਧੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਖਿਪ੍ਪਂ ਜવਤੀਤਿ ਜવਨਪਞ੍ਞਾ, ਜવਨਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਜવਨਪਞ੍ਞਾ।
Javanapaññatāya saṃvattantīti. ‘‘Katamā javanapaññā? Yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ , yā kāci vedanā, yā kāci saññā, ye keci saṅkhārā, yaṃkiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ aniccato khippaṃ javatīti javanapaññā, dukkhato, anattato khippaṃ javatīti javanapaññā. Cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccato, dukkhato, anattato khippaṃ javatīti javanapaññā. Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenāti tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā rūpanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā…pe… jarāmaraṇanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā. Rūpaṃ…pe… jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammanti tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā jarāmaraṇanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā, javanapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ javanapaññā.
ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਾ ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞਾ? ਖਿਪ੍ਪਂ ਕਿਲੇਸੇ ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞਾ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਂ, વ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕਂ, વਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ ਪਜਹਤਿ વਿਨੋਦੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤੀਤਿ ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞਾ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਰਾਗਂ, ਦੋਸਂ, ਮੋਹਂ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬੇ ਭવਗਾਮਿਕਮ੍ਮੇ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ ਪਜਹਤਿ વਿਨੋਦੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤੀਤਿ ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞਾ। ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਆਸਨੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯੋ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਅਧਿਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ ਫਸ੍ਸਿਤਾ ਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞਾ, ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞਾ।
Tikkhapaññatāya saṃvattantīti. ‘‘Katamā tikkhapaññā? Khippaṃ kilese chindatīti tikkhapaññā. Uppannaṃ kāmavitakkaṃ, vyāpādavitakkaṃ, vihiṃsāvitakkaṃ uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gametīti tikkhapaññā. Uppannaṃ rāgaṃ, dosaṃ, mohaṃ…pe… sabbe bhavagāmikamme nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gametīti tikkhapaññā. Ekasmiṃ āsane cattāro ariyamaggā cattāri sāmaññaphalāni catasso paṭisambhidāyo cha abhiññāyo adhigatā honti sacchikatā phassitā paññāyāti tikkhapaññā, tikkhapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ tikkhapaññā.
ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਕਤਮਾ ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਪਞ੍ਞਾ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਉਬ੍ਬੇਗਬਹੁਲੋ ਹੋਤਿ ਉਤ੍ਤਾਸਬਹੁਲੋ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਨਬਹੁਲੋ ਅਰਤਿਬਹੁਲੋ ਅਨਭਿਰਤਿਬਹੁਲੋ ਬਹਿਮੁਖੋ ਨ ਰਮਤਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ, ਅਨਿਬ੍ਬਿਦ੍ਧਪੁਬ੍ਬਂ ਅਪ੍ਪਦਾਲਿਤਪੁਬ੍ਬਂ ਲੋਭਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਝਤਿ ਪਦਾਲੇਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਪਞ੍ਞਾ, ਅਨਿਬ੍ਬਿਦ੍ਧਪੁਬ੍ਬਂ ਅਪ੍ਪਦਾਲਿਤਪੁਬ੍ਬਂ ਦੋਸਕ੍ਖਨ੍ਧਂ, ਮੋਹਕ੍ਖਨ੍ਧਂ, ਕੋਧਂ, ਉਪਨਾਹਂ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬੇ ਭવਗਾਮਿਕਮ੍ਮੇ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਝਤਿ ਪਦਾਲੇਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਪਞ੍ਞਾ, ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਪਞ੍ਞਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਪਞ੍ਞਾ’’।
Nibbedhikapaññatāyasaṃvattantīti. ‘‘Katamā nibbedhikapaññā? Idhekacco sabbasaṅkhāresu ubbegabahulo hoti uttāsabahulo ukkaṇṭhanabahulo aratibahulo anabhiratibahulo bahimukho na ramati sabbasaṅkhāresu, anibbiddhapubbaṃ appadālitapubbaṃ lobhakkhandhaṃ nibbijjhati padāletīti nibbedhikapaññā, anibbiddhapubbaṃ appadālitapubbaṃ dosakkhandhaṃ, mohakkhandhaṃ, kodhaṃ, upanāhaṃ…pe… sabbe bhavagāmikamme nibbijjhati padāletīti nibbedhikapaññā, nibbedhikapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ nibbedhikapaññā’’.
ਏવਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕੇવਲਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਬਹੁવਚਨਂ, ਇਧ ਏਕવਚਨਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇવ વਿਸੇਸੋ। ਸੇਸਂ ਤਾਦਿਸਮੇવਾਤਿ। ਇਮਾ ਚ ਪਨ ਸੋਲ਼ਸ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾવ ਕਥਿਤਾ।
Evaṃ paṭisambhidāmagge vuttanayenevettha attho veditabbo. Kevalañhi tattha bahuvacanaṃ, idha ekavacananti ayameva viseso. Sesaṃ tādisamevāti. Imā ca pana soḷasa mahāpaññā lokiyalokuttaramissakāva kathitā.
ਕਾਯਗਤਾਸਤਿવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ।
Kāyagatāsativaggavaṇṇanā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੧੯. ਕਾਯਗਤਾਸਤਿવਗ੍ਗੋ • 19. Kāyagatāsativaggo
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੧੯. ਕਾਯਗਤਾਸਤਿવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 19. Kāyagatāsativaggavaṇṇanā
