Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
កាមាវចរកុសលំ
Kāmāvacarakusalaṃ
កាយកម្មទ្វារកថាវណ្ណនា
Kāyakammadvārakathāvaṇṇanā
កម្មទ្វារានន្តិអាទិនា បកាសេតព្ពស្ស សរូបំ បកាសនុបាយញ្ច ទស្សេតិ។ និយតរូបរូបវសេនាតិ ធម្មសង្គហេ និទ្ទិដ្ឋនិយតរូបរូបវសេន។ អញ្ញថា កម្មសមុដ្ឋានិកកាយេ ហទយវត្ថុបិ គហេតព្ពំ សិយា។ ឯកសន្តតិបរិយាបន្នោ ឧបាទិន្នកកាយោ ឥធ គហិតោតិ ចក្ខាយតនាទីតិ វុត្តេសុ ឯកោ ភាវោ ហទយវត្ថុ ច គហិតន្តិ ន សក្កា វត្តុំ ‘‘ចក្ខាយតនាទីនិ ជីវិតបរិយន្តានី’’តិ សន្និវេសស្ស វិភាវិតត្តា។
Kammadvārānantiādinā pakāsetabbassa sarūpaṃ pakāsanupāyañca dasseti. Niyatarūparūpavasenāti dhammasaṅgahe niddiṭṭhaniyatarūparūpavasena. Aññathā kammasamuṭṭhānikakāye hadayavatthupi gahetabbaṃ siyā. Ekasantatipariyāpanno upādinnakakāyo idha gahitoti cakkhāyatanādīti vuttesu eko bhāvo hadayavatthu ca gahitanti na sakkā vattuṃ ‘‘cakkhāyatanādīni jīvitapariyantānī’’ti sannivesassa vibhāvitattā.
វិប្ផន្ទមានវណ្ណគ្គហណានន្តរំ វិញ្ញត្តិគ្គហណស្ស ឥច្ឆិតត្តា ចលនាការាវ វាយោធាតុ វិញ្ញត្តិវិការសហិតាតិ កទាចិ អាសង្កេយ្យាតិ តន្និវត្តនត្ថំ ‘‘បឋមជវនសមុដ្ឋិតា’’តិ អាហ។ ទេសន្តរុប្បត្តិហេតុភាវេន ចាលេតុន្តិ ឯតេន ទេសន្តរុប្បត្តិ ចលនំ, តំនិមិត្តេ ច កត្តុភាវោ ឧបចរិតោតិ ទស្សេតិ, អញ្ញថា ខណិកតា អព្យាបារតា ច ធម្មានំ ន សម្ភវេយ្យាតិ។ តទភិមុខភាវវិការវតីតិ តំទិសមភិមុខោ តទភិមុខោ, តស្ស ភាវោ តទភិមុខភាវោ, សោ ឯវ វិការោ, តំសមង្គិនី វាយោធាតុ តទភិមុខភាវវិការវតី។ ឥទានិ តទភិមុខភាវវិកា រស្ស វិញ្ញត្តិភាវំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘អធិប្បាយសហភាវី’’តិអាទិ។ ឯវញ្ច កត្វាតិអាទិនា ឥមិស្សា អត្ថវណ្ណនាយ លទ្ធគុណំ ទស្សេតិ។ តត្ថ អាវជ្ជនស្សាតិ មនោទ្វារាវជ្ជនស្ស។ យតោ ពាត្តិំសាតិអាទិនា តស្ស វិញ្ញត្តិសមុដ្ឋាបកតា ន សក្កា បដិសេធេតុន្តិ ទស្សេតិ។
Vipphandamānavaṇṇaggahaṇānantaraṃ viññattiggahaṇassa icchitattā calanākārāva vāyodhātu viññattivikārasahitāti kadāci āsaṅkeyyāti tannivattanatthaṃ ‘‘paṭhamajavanasamuṭṭhitā’’ti āha. Desantaruppattihetubhāvena cāletunti etena desantaruppatti calanaṃ, taṃnimitte ca kattubhāvo upacaritoti dasseti, aññathā khaṇikatā abyāpāratā ca dhammānaṃ na sambhaveyyāti. Tadabhimukhabhāvavikāravatīti taṃdisamabhimukho tadabhimukho, tassa bhāvo tadabhimukhabhāvo, so eva vikāro, taṃsamaṅginī vāyodhātu tadabhimukhabhāvavikāravatī. Idāni tadabhimukhabhāvavikā rassa viññattibhāvaṃ dassento āha ‘‘adhippāyasahabhāvī’’tiādi. Evañca katvātiādinā imissā atthavaṇṇanāya laddhaguṇaṃ dasseti. Tattha āvajjanassāti manodvārāvajjanassa. Yato bāttiṃsātiādinā tassa viññattisamuṭṭhāpakatā na sakkā paṭisedhetunti dasseti.
បច្ចយោ ភវិតុំ សមត្ថោតិ ឯតេន យថាវុត្តវាយោធាតុយា ថម្ភនចលនសង្ខាតកិច្ចនិប្ផាទនេ តស្ស អាការវិសេសស្ស សហការីការណភាវមាហ។ អនិទស្សនសប្បដិឃតាទយោ វិយ មហាភូតានំ អវត្ថាវិសេសមត្តំ សោ អាការវិសេសោតិ បរមត្ថតោ ន កិញ្ចិ ហោតីតិ ‘‘បរមត្ថតោ អភាវំ ទស្សេតី’’តិ អាហ។ បរមត្ថតោ ចិត្តសមុដ្ឋានភាវោ បដិសេធិតោ។ កម្មសមុដ្ឋានាទិភាវស្ស បន សម្ភវោយេវ នត្ថីតិ យថាវុត្តវិការស្ស បរមត្ថតោ សព្ភាវេ នកុតោចិសមុដ្ឋិតត្តា អប្បច្ចយត្តំ អាបន្នំ។ ន ហិ រូបំ អប្បច្ចយំ អត្ថិ, អប្បច្ចយត្តេ ច សតិ និច្ចភាវោ អាបជ្ជតិ, ន ច និព្ពានវជ្ជោ អត្ថោ សភាវធម្មោ និច្ចោ អត្ថិ។ ចិត្តសមុដ្ឋានភាវោ វិយាតិ វិញ្ញត្តិយា ចិត្តសមុដ្ឋានឧបាទារូបភាវោ ឧបចារសិទ្ធោតិ ទស្សេតិ។
Paccayo bhavituṃ samatthoti etena yathāvuttavāyodhātuyā thambhanacalanasaṅkhātakiccanipphādane tassa ākāravisesassa sahakārīkāraṇabhāvamāha. Anidassanasappaṭighatādayo viya mahābhūtānaṃ avatthāvisesamattaṃ so ākāravisesoti paramatthato na kiñci hotīti ‘‘paramatthato abhāvaṃ dassetī’’ti āha. Paramatthato cittasamuṭṭhānabhāvo paṭisedhito. Kammasamuṭṭhānādibhāvassa pana sambhavoyeva natthīti yathāvuttavikārassa paramatthato sabbhāve nakutocisamuṭṭhitattā appaccayattaṃ āpannaṃ. Na hi rūpaṃ appaccayaṃ atthi, appaccayatte ca sati niccabhāvo āpajjati, na ca nibbānavajjo attho sabhāvadhammo nicco atthi. Cittasamuṭṭhānabhāvo viyāti viññattiyā cittasamuṭṭhānaupādārūpabhāvo upacārasiddhoti dasseti.
វិញ្ញត្តិយា ករណភូតាយ។ យំ ករណន្តិ យំ ចិត្តកិរិយំ ចិត្តព្យាបារំ។ វិញ្ញត្តិយា វិញ្ញាតត្តន្តិ ឥទមេស ការេតីតិ យទេតំ អធិប្បាយវិភាវនំ, ឯតំ វិញ្ញត្តិវិការរហិតេសុ រុក្ខចលនាទីសុ ន ទិដ្ឋំ, ហត្ថចលនាទីសុ បន ទិដ្ឋំ, តស្មា វិប្ផន្ទមានវណ្ណវិនិមុត្តោ កោចិ វិការោ អត្ថិ កាយិកករណសង្ខាតស្ស អធិប្បាយស្ស ញាបកោតិ វិញ្ញាយតិ។ ញាបកោ ច ហេតុ ញាបេតព្ពមត្ថំ សយំ ញាតោយេវ ញាបេតិ, ន សព្ភាវមត្តេនាតិ វណ្ណគ្គហណានន្តរំ វិការគ្គហណម្បិ វិញ្ញាយតិ។ តថា ហិ វិសយភាវមាបន្នោ ឯវ សទ្ទោ អត្ថំ បកាសេតិ, នេតរោ។ តេនេវាហ ‘‘ន ហិ វិញ្ញត្តី’’តិអាទិ។ យទិ បន ចិត្តជរូបានំ ចលនាការោ វិញ្ញត្តិ, ចក្ខុវិញ្ញាណស្ស វិប្ផន្ទមានវណ្ណារម្មណត្តា តេនបិ សា គហិតា សិយាតិ អាសង្កាយ និវត្តនត្ថំ អាហ ‘‘ចក្ខុវិញ្ញាណស្សា’’តិអាទិ។
Viññattiyā karaṇabhūtāya. Yaṃ karaṇanti yaṃ cittakiriyaṃ cittabyāpāraṃ. Viññattiyā viññātattanti idamesa kāretīti yadetaṃ adhippāyavibhāvanaṃ, etaṃ viññattivikārarahitesu rukkhacalanādīsu na diṭṭhaṃ, hatthacalanādīsu pana diṭṭhaṃ, tasmā vipphandamānavaṇṇavinimutto koci vikāro atthi kāyikakaraṇasaṅkhātassa adhippāyassa ñāpakoti viññāyati. Ñāpako ca hetu ñāpetabbamatthaṃ sayaṃ ñātoyeva ñāpeti, na sabbhāvamattenāti vaṇṇaggahaṇānantaraṃ vikāraggahaṇampi viññāyati. Tathā hi visayabhāvamāpanno eva saddo atthaṃ pakāseti, netaro. Tenevāha ‘‘na hi viññattī’’tiādi. Yadi pana cittajarūpānaṃ calanākāro viññatti, cakkhuviññāṇassa vipphandamānavaṇṇārammaṇattā tenapi sā gahitā siyāti āsaṅkāya nivattanatthaṃ āha ‘‘cakkhuviññāṇassā’’tiādi.
តាលបណ្ណាទិរូបានីតិអាទិនាបិ វិញ្ញត្តិយា វិញ្ញាតព្ពតំ មនោវិញ្ញាណេនេវ ច វិញ្ញាតព្ពតំ ទស្សេតិ។ សញ្ជានាតិ ឯតេនាតិ សញ្ញាណំ, តស្ស ឧទកាទិនោ សញ្ញាណំ តំសញ្ញាណំ, តស្ស អាការោ តំសញ្ញាណាការោ, ឧទកាទិសហចារិប្បការោ ច សោ តំសញ្ញាណាការោ ចាតិ ឧទកា…បេ.… ការោ, តំ គហេត្វា ជានិត្វា។ តទាការស្សាតិ ឧទកាទិញាបនាការស្ស។ យទិ យថាវុត្តវិការគ្គហណំយេវ ការណំ អធិប្បាយគ្គហណស្ស, អថ កស្មា អគ្គហិតសង្កេតស្ស អធិប្បាយគ្គហណំ ន ហោតីតិ? ន កេវលំ វិការគ្គហណមេវ អធិប្បាយគ្គហណស្ស ការណំ, កិញ្ចរហីតិ អាហ ‘‘ឯតស្ស បនា’’តិអាទិ។
Tālapaṇṇādirūpānītiādināpi viññattiyā viññātabbataṃ manoviññāṇeneva ca viññātabbataṃ dasseti. Sañjānāti etenāti saññāṇaṃ, tassa udakādino saññāṇaṃ taṃsaññāṇaṃ, tassa ākāro taṃsaññāṇākāro, udakādisahacārippakāro ca so taṃsaññāṇākāro cāti udakā…pe… kāro, taṃ gahetvā jānitvā. Tadākārassāti udakādiñāpanākārassa. Yadi yathāvuttavikāraggahaṇaṃyeva kāraṇaṃ adhippāyaggahaṇassa, atha kasmā aggahitasaṅketassa adhippāyaggahaṇaṃ na hotīti? Na kevalaṃ vikāraggahaṇameva adhippāyaggahaṇassa kāraṇaṃ, kiñcarahīti āha ‘‘etassa panā’’tiādi.
អថ បនាតិអាទិនា វិញ្ញត្តិយា អនុមានេន គហេតព្ពតំ ទស្សេតិ។ សាធិប្បាយ…បេ.… នន្តរន្តិ អធិប្បាយសហិតវិការេន សហជាតវណ្ណាយតនគ្គហណសង្ខាតស្ស ចក្ខុទ្វារិកវិញ្ញាណសន្តានស្ស អនន្តរំ។ អធិប្បាយគ្គហណស្សាតិ អធិប្បាយវវត្ថាបកស្ស តតិយវារេ ជវនស្ស។ អធិប្បាយសហភូ វិការាភាវេ អភាវតោតិ ឯតេន យថាវុត្តវិការំ អធិប្បាយគ្គហណេន អនុមិនោតិ។ ឯវំ សតីតិអាទិនា យថានុមិតមត្ថំ និគមនវសេន ទស្សេតិ។ តត្ថ ឧទកាទិគ្គហណេនេវាតិ តាលបណ្ណាទីនំ វណ្ណគ្គហណានន្តរេន បុរិមសិទ្ធសម្ពន្ធានុគ្គហិតេន ឧទកាទីនំ តត្ថ អត្ថិភាវវិជាននេនេវ។ យថា តាលបណ្ណាទីនំ ឧទកាទិសហចារិប្បការតំ សញ្ញាណាការោ វិញ្ញាតោយេវ ហោតិ នានន្តរិយកត្តា, ឯវំ វិប្ផន្ទមានវណ្ណគ្គហណានន្តរេន បុរិមសិទ្ធសម្ពន្ធានុគ្គហិតេន គន្តុកាមតាទិអធិប្បាយវិជាននេនេវ វិញ្ញត្តិ វិញ្ញាតា ហោតិ តទភាវេ អភាវតោតិ ឧបមាយោជនា។
Atha panātiādinā viññattiyā anumānena gahetabbataṃ dasseti. Sādhippāya…pe… nantaranti adhippāyasahitavikārena sahajātavaṇṇāyatanaggahaṇasaṅkhātassa cakkhudvārikaviññāṇasantānassa anantaraṃ. Adhippāyaggahaṇassāti adhippāyavavatthāpakassa tatiyavāre javanassa. Adhippāyasahabhū vikārābhāve abhāvatoti etena yathāvuttavikāraṃ adhippāyaggahaṇena anuminoti. Evaṃ satītiādinā yathānumitamatthaṃ nigamanavasena dasseti. Tattha udakādiggahaṇenevāti tālapaṇṇādīnaṃ vaṇṇaggahaṇānantarena purimasiddhasambandhānuggahitena udakādīnaṃ tattha atthibhāvavijānaneneva. Yathā tālapaṇṇādīnaṃ udakādisahacārippakārataṃ saññāṇākāro viññātoyeva hoti nānantariyakattā, evaṃ vipphandamānavaṇṇaggahaṇānantarena purimasiddhasambandhānuggahitena gantukāmatādiadhippāyavijānaneneva viññatti viññātā hoti tadabhāve abhāvatoti upamāyojanā.
សភាវភូតន្តិ អន្វត្ថភូតំ។ ទ្វិធាតិ វិញ្ញាបនតោ វិញ្ញេយ្យតោ ច។ កាយវិញ្ញត្តិយា តថាបវត្តមានាយ ចេតនាសង្ខាតស្ស កម្មស្ស កាយកម្មភាវោ និប្ផជ្ជតិ តាយ ឧបលក្ខិតព្ពត្តា, ន បន ចតុវីសតិយា បច្ចយេសុ កេនចិ បច្ចយភាវតោតិ ទស្សេន្តោ ‘‘តស្មិំ ទ្វារេ សិទ្ធា’’តិអាទិមាហ។ តេន វចីទ្វារុប្បន្នាបិ បាណាតិបាតាទយោ សង្គហិតាតិ តេសំ សង្គហិតភាវំ ទស្សេតិ។ អថ វា កាយទ្វារុប្បន្នាយ កាយកម្មភូតាយ ចេតនាយ វសេន ‘‘តេន ទ្វារេន វិញ្ញាតព្ពភាវតោ’’តិ វុត្តំ, តស្សាយេវ ទ្វារន្តរុប្បន្នាយ វសេន ‘‘តេន ទ្វារេន នាមលាភតោ’’តិ។ មនោទ្វារាវជ្ជនស្សបិ វិញ្ញត្តិសមុដ្ឋាបកភាវោ និច្ឆិតោតិ ‘‘ឯកាទសន្នំ កិរិយចិត្តាន’’ន្តិ អាហ។
Sabhāvabhūtanti anvatthabhūtaṃ. Dvidhāti viññāpanato viññeyyato ca. Kāyaviññattiyā tathāpavattamānāya cetanāsaṅkhātassa kammassa kāyakammabhāvo nipphajjati tāya upalakkhitabbattā, na pana catuvīsatiyā paccayesu kenaci paccayabhāvatoti dassento ‘‘tasmiṃ dvāre siddhā’’tiādimāha. Tena vacīdvāruppannāpi pāṇātipātādayo saṅgahitāti tesaṃ saṅgahitabhāvaṃ dasseti. Atha vā kāyadvāruppannāya kāyakammabhūtāya cetanāya vasena ‘‘tena dvārena viññātabbabhāvato’’ti vuttaṃ, tassāyeva dvārantaruppannāya vasena ‘‘tena dvārena nāmalābhato’’ti. Manodvārāvajjanassapi viññattisamuṭṭhāpakabhāvo nicchitoti ‘‘ekādasannaṃ kiriyacittāna’’nti āha.
ទ្វារន្តរចារិនោតិ ទ្វារន្តរភាវេន បវត្តនកា។ ទ្វារសម្ភេទាតិ ទ្វារានំ សង្ករណតោ។ ទ្វារានញ្ហិ ទ្វារន្តរភាវប្បត្តិយា សតិ កាយទ្វារស្ស វចីទ្វារាទិភាវោ, វចីទ្វារស្ស ច កាយទ្វារាទិភាវោ អាបជ្ជតីតិ តំតំទ្វារុប្បន្នកម្មានម្បិ សង្ករោ សិយា។ តេនាហ ‘‘កម្មសម្ភេទោបី’’តិ។ ឯវំ សតិ កាយកម្មំ…បេ.… វវត្ថានំ ន សិយា។ យទិ កម្មានិ កម្មន្តរចារីនិ ហោន្តិ, កាយកម្មាទិកស្ស វចីកម្មាទិកភាវាបត្តិតោ ‘‘កម្មសម្ភេទា ទ្វារសម្ភេទោបី’’តិ កាយកម្មំ កាយកម្មទ្វារន្តិ អញ្ញមញ្ញវវត្ថានំ ន សិយាតិ ឥមមត្ថមាហ ‘‘កម្មានម្បិ កម្មន្តរចរណេ ឯសេវ នយោ’’តិ។ កម្មន្តរចរណំ កម្មន្តរូបលក្ខណតា។ តេនេវាហ ‘‘ទ្វារភាវេនា’’តិ។ ទ្វារន្តរចរណំ ទ្វារន្តរុប្បត្តិ។ ទ្វារេតិ អត្តនោ ទ្វារេ។ អញ្ញស្មិន្តិ ទ្វារន្តរេ។ កម្មានីតិ តំតំទ្វារិកកម្មានិ។ អញ្ញានីតិ អញ្ញទ្វារិកកម្មានិ។ ទ្វារេ ទ្វារានិ ន ចរន្តីតិ ទ្វារន្តរភាវេន នប្បវត្តន្តិ, ទ្វារន្តរំ វា ន សង្កមន្តិ។ កិញ្ចាបិ វិញ្ញត្តិយា ចតុវីសតិយា បច្ចយេសុ យេន កេនចិ បច្ចយេន ចេតនាយ បច្ចយភាវោ នត្ថិ, តថា បន វិញ្ញត្តិយា បវត្តមានាយ ឯវ បាណាតិបាតាទិ ហោតិ, នាញ្ញថាតិ សិយា វិញ្ញត្តិយា ហេតុភាវោ ចេតនាយាតិ វុត្តំ ‘‘ទ្វារេហិ ការណភូតេហី’’តិ។ កាយកម្មំ វចីកម្មន្តិ កម្មវវត្ថានស្សេវ វា ការណភាវំ សន្ធាយ ‘‘ទ្វារេហិ ការណភូតេហី’’តិ វុត្តំ។ យទិបិ ‘‘ទ្វារេហិ កម្មានី’’តិ វុត្តំ, ‘‘អញ្ញមញ្ញំ វវត្ថិតា’’តិ បន វុត្តត្តា កម្មេហិបិ ទ្វារានិ វវត្ថិតានីតិ អយមត្ថោបិ សិទ្ធោយេវាតិ ទស្សេតុំ ‘‘ន កេវល’’ន្តិអាទិ វុត្តំ។ អទ្វារចារីហីតិ ទ្វារានំ សយំ វវត្ថិតភាវមាហ, ន បន អវវត្ថានំ, វវត្ថានមេវាតិ អធិប្បាយោ។ ឥទានិ តំ វវត្ថានំ វិភាវេតិ កម្មានបេក្ខាតិអាទិនា។ តត្ថ សមយនិយមិតេន ចិត្តេន សមយោ វិយ ទ្វារនិយមិតេហិ កម្មេហិ ទ្វារានិ និយមិតានីតិ អយំ សង្ខេបត្ថោ។
Dvārantaracārinoti dvārantarabhāvena pavattanakā. Dvārasambhedāti dvārānaṃ saṅkaraṇato. Dvārānañhi dvārantarabhāvappattiyā sati kāyadvārassa vacīdvārādibhāvo, vacīdvārassa ca kāyadvārādibhāvo āpajjatīti taṃtaṃdvāruppannakammānampi saṅkaro siyā. Tenāha ‘‘kammasambhedopī’’ti. Evaṃ sati kāyakammaṃ…pe… vavatthānaṃ na siyā. Yadi kammāni kammantaracārīni honti, kāyakammādikassa vacīkammādikabhāvāpattito ‘‘kammasambhedā dvārasambhedopī’’ti kāyakammaṃ kāyakammadvāranti aññamaññavavatthānaṃ na siyāti imamatthamāha ‘‘kammānampi kammantaracaraṇe eseva nayo’’ti. Kammantaracaraṇaṃ kammantarūpalakkhaṇatā. Tenevāha ‘‘dvārabhāvenā’’ti. Dvārantaracaraṇaṃ dvārantaruppatti. Dvāreti attano dvāre. Aññasminti dvārantare. Kammānīti taṃtaṃdvārikakammāni. Aññānīti aññadvārikakammāni. Dvāre dvārāni na carantīti dvārantarabhāvena nappavattanti, dvārantaraṃ vā na saṅkamanti. Kiñcāpi viññattiyā catuvīsatiyā paccayesu yena kenaci paccayena cetanāya paccayabhāvo natthi, tathā pana viññattiyā pavattamānāya eva pāṇātipātādi hoti, nāññathāti siyā viññattiyā hetubhāvo cetanāyāti vuttaṃ ‘‘dvārehi kāraṇabhūtehī’’ti. Kāyakammaṃ vacīkammanti kammavavatthānasseva vā kāraṇabhāvaṃ sandhāya ‘‘dvārehi kāraṇabhūtehī’’ti vuttaṃ. Yadipi ‘‘dvārehi kammānī’’ti vuttaṃ, ‘‘aññamaññaṃ vavatthitā’’ti pana vuttattā kammehipi dvārāni vavatthitānīti ayamatthopi siddhoyevāti dassetuṃ ‘‘na kevala’’ntiādi vuttaṃ. Advāracārīhīti dvārānaṃ sayaṃ vavatthitabhāvamāha, na pana avavatthānaṃ, vavatthānamevāti adhippāyo. Idāni taṃ vavatthānaṃ vibhāveti kammānapekkhātiādinā. Tattha samayaniyamitena cittena samayo viya dvāraniyamitehi kammehi dvārāni niyamitānīti ayaṃ saṅkhepattho.
ឯវំសភាវត្តាតិ ទ្វារភូតេហិ កាយាទីហិ ឧបលក្ខណីយសភាវត្តា។ អាណត្តិ…បេ.… មានស្សាតិ កាយវចីកម្មានំ វចីកាយវិញ្ញត្តីហិ បកាសេតព្ពតំ អាហ។ កាយាទីហីតិ កាយវចីវិញ្ញត្តីហិ។ តស្មាតិ យស្មា ទ្វារន្តរេ ចរន្តានិបិ កម្មានិ សកេន ទ្វារេន ឧបលក្ខិតានេវ ចរន្តិ, តស្មា។ នាបិ កម្មំ ទ្វារស្សាតិ យស្មិំ ទ្វារន្តរេ កម្មំ ចរតិ, តស្ស ទ្វារស្ស អនត្តនិយស្ស។ តំតំទ្វារមេវាតិ សកទ្វារមេវ។ កម្មស្សាតិ សកសកកម្មស្ស។ យទិ កម្មេហិ ទ្វារានិ វវត្ថិតានិ, ‘‘កម្មស្ស អនិពទ្ធត្តា’’តិ ឥទំ កថំ នីយតីតិ អាហ ‘‘បុព្ពេ បនា’’តិអាទិ។
Evaṃsabhāvattāti dvārabhūtehi kāyādīhi upalakkhaṇīyasabhāvattā. Āṇatti…pe… mānassāti kāyavacīkammānaṃ vacīkāyaviññattīhi pakāsetabbataṃ āha. Kāyādīhīti kāyavacīviññattīhi. Tasmāti yasmā dvārantare carantānipi kammāni sakena dvārena upalakkhitāneva caranti, tasmā. Nāpi kammaṃ dvārassāti yasmiṃ dvārantare kammaṃ carati, tassa dvārassa anattaniyassa. Taṃtaṃdvāramevāti sakadvārameva. Kammassāti sakasakakammassa. Yadi kammehi dvārāni vavatthitāni, ‘‘kammassa anibaddhattā’’ti idaṃ kathaṃ nīyatīti āha ‘‘pubbe panā’’tiādi.
សាតិ វិញ្ញត្តិ។ តស្សាតិ កម្មស្ស។ កេនចិ បការេនាតិ ចតុវីសតិយា បច្ចយប្បការេសុ កេនចិ បការេន។ តំសហជាតាតិ ឯតេន កាយវិញ្ញត្តិយា សព្ភាវេយេវ កាយកម្មស្ស សព្ភាវោ, នាញ្ញថាតិ បរិយាយេន វិញ្ញត្តិយា កម្មស្ស ការណភាវំ វិភាវេតិ។ តេនេវាហ ‘‘ឧប្បត្តិដ្ឋានភាវេន វុត្តា’’តិ។ យថាវុត្តនិយមេនាតិអាទិនា កម្មស្ស ឧប្បត្តិដ្ឋានភាវេ ព្យភិចារាភាវមាហ។ តត្ថ យថាវុត្តនិយមេនាតិ អដ្ឋកថាយំ វុត្តប្បការេន វវត្ថានយុត្តិសង្ខាតេន និយមេន។ ទ្វារចរណេតិ អញ្ញទ្វារចរណេ។
Sāti viññatti. Tassāti kammassa. Kenaci pakārenāti catuvīsatiyā paccayappakāresu kenaci pakārena. Taṃsahajātāti etena kāyaviññattiyā sabbhāveyeva kāyakammassa sabbhāvo, nāññathāti pariyāyena viññattiyā kammassa kāraṇabhāvaṃ vibhāveti. Tenevāha ‘‘uppattiṭṭhānabhāvena vuttā’’ti. Yathāvuttaniyamenātiādinā kammassa uppattiṭṭhānabhāve byabhicārābhāvamāha. Tattha yathāvuttaniyamenāti aṭṭhakathāyaṃ vuttappakārena vavatthānayuttisaṅkhātena niyamena. Dvāracaraṇeti aññadvāracaraṇe.
កាយកម្មទ្វារកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Kāyakammadvārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / កាយកម្មទ្វារកថាវណ្ណនា • Kāyakammadvārakathāvaṇṇanā