ಕಾಯಕಮ್ಮದ್ವಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ

Kāyakammadvārakathāvaṇṇanā

ಕಮ್ಮದ್ವಾರಾನನ್ತಿಆದಿನಾ ಪಕಾಸೇತಬ್ಬಸ್ಸ ಸರೂಪಂ ಪಕಾಸನುಪಾಯಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ। ನಿಯತರೂಪರೂಪವಸೇನಾತಿ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಹೇ ನಿದ್ದಿಟ್ಠನಿಯತರೂಪರೂಪವಸೇನ। ಅಞ್ಞಥಾ ಕಮ್ಮಸಮುಟ್ಠಾನಿಕಕಾಯೇ ಹದಯವತ್ಥುಪಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ। ಏಕಸನ್ತತಿಪರಿಯಾಪನ್ನೋ ಉಪಾದಿನ್ನಕಕಾಯೋ ಇಧ ಗಹಿತೋತಿ ಚಕ್ಖಾಯತನಾದೀತಿ ವುತ್ತೇಸು ಏಕೋ ಭಾವೋ ಹದಯವತ್ಥು ಚ ಗಹಿತನ್ತಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ವತ್ತುಂ ‘‘ಚಕ್ಖಾಯತನಾದೀನಿ ಜೀವಿತಪರಿಯನ್ತಾನೀ’’ತಿ ಸನ್ನಿವೇಸಸ್ಸ ವಿಭಾವಿತತ್ತಾ।

Kammadvārānantiādinā pakāsetabbassa sarūpaṃ pakāsanupāyañca dasseti. Niyatarūparūpavasenāti dhammasaṅgahe niddiṭṭhaniyatarūparūpavasena. Aññathā kammasamuṭṭhānikakāye hadayavatthupi gahetabbaṃ siyā. Ekasantatipariyāpanno upādinnakakāyo idha gahitoti cakkhāyatanādīti vuttesu eko bhāvo hadayavatthu ca gahitanti na sakkā vattuṃ ‘‘cakkhāyatanādīni jīvitapariyantānī’’ti sannivesassa vibhāvitattā.

ವಿಪ್ಫನ್ದಮಾನವಣ್ಣಗ್ಗಹಣಾನನ್ತರಂ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ಇಚ್ಛಿತತ್ತಾ ಚಲನಾಕಾರಾವ ವಾಯೋಧಾತು ವಿಞ್ಞತ್ತಿವಿಕಾರಸಹಿತಾತಿ ಕದಾಚಿ ಆಸಙ್ಕೇಯ್ಯಾತಿ ತನ್ನಿವತ್ತನತ್ಥಂ ‘‘ಪಠಮಜವನಸಮುಟ್ಠಿತಾ’’ತಿ ಆಹ। ದೇಸನ್ತರುಪ್ಪತ್ತಿಹೇತುಭಾವೇನ ಚಾಲೇತುನ್ತಿ ಏತೇನ ದೇಸನ್ತರುಪ್ಪತ್ತಿ ಚಲನಂ, ತಂನಿಮಿತ್ತೇ ಚ ಕತ್ತುಭಾವೋ ಉಪಚರಿತೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ, ಅಞ್ಞಥಾ ಖಣಿಕತಾ ಅಬ್ಯಾಪಾರತಾ ಚ ಧಮ್ಮಾನಂ ನ ಸಮ್ಭವೇಯ್ಯಾತಿ। ತದಭಿಮುಖಭಾವವಿಕಾರವತೀತಿ ತಂದಿಸಮಭಿಮುಖೋ ತದಭಿಮುಖೋ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ತದಭಿಮುಖಭಾವೋ, ಸೋ ಏವ ವಿಕಾರೋ, ತಂಸಮಙ್ಗಿನೀ ವಾಯೋಧಾತು ತದಭಿಮುಖಭಾವವಿಕಾರವತೀ। ಇದಾನಿ ತದಭಿಮುಖಭಾವವಿಕಾ ರಸ್ಸ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಅಧಿಪ್ಪಾಯಸಹಭಾವೀ’’ತಿಆದಿ। ಏವಞ್ಚ ಕತ್ವಾತಿಆದಿನಾ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾಯ ಲದ್ಧಗುಣಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ಆವಜ್ಜನಸ್ಸಾತಿ ಮನೋದ್ವಾರಾವಜ್ಜನಸ್ಸ। ಯತೋ ಬಾತ್ತಿಂಸಾತಿಆದಿನಾ ತಸ್ಸ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಸಮುಟ್ಠಾಪಕತಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ಪಟಿಸೇಧೇತುನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।

Vipphandamānavaṇṇaggahaṇānantaraṃ viññattiggahaṇassa icchitattā calanākārāva vāyodhātu viññattivikārasahitāti kadāci āsaṅkeyyāti tannivattanatthaṃ ‘‘paṭhamajavanasamuṭṭhitā’’ti āha. Desantaruppattihetubhāvena cāletunti etena desantaruppatti calanaṃ, taṃnimitte ca kattubhāvo upacaritoti dasseti, aññathā khaṇikatā abyāpāratā ca dhammānaṃ na sambhaveyyāti. Tadabhimukhabhāvavikāravatīti taṃdisamabhimukho tadabhimukho, tassa bhāvo tadabhimukhabhāvo, so eva vikāro, taṃsamaṅginī vāyodhātu tadabhimukhabhāvavikāravatī. Idāni tadabhimukhabhāvavikā rassa viññattibhāvaṃ dassento āha ‘‘adhippāyasahabhāvī’’tiādi. Evañca katvātiādinā imissā atthavaṇṇanāya laddhaguṇaṃ dasseti. Tattha āvajjanassāti manodvārāvajjanassa. Yato bāttiṃsātiādinā tassa viññattisamuṭṭhāpakatā na sakkā paṭisedhetunti dasseti.

ಪಚ್ಚಯೋ ಭವಿತುಂ ಸಮತ್ಥೋತಿ ಏತೇನ ಯಥಾವುತ್ತವಾಯೋಧಾತುಯಾ ಥಮ್ಭನಚಲನಸಙ್ಖಾತಕಿಚ್ಚನಿಪ್ಫಾದನೇ ತಸ್ಸ ಆಕಾರವಿಸೇಸಸ್ಸ ಸಹಕಾರೀಕಾರಣಭಾವಮಾಹ। ಅನಿದಸ್ಸನಸಪ್ಪಟಿಘತಾದಯೋ ವಿಯ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಅವತ್ಥಾವಿಸೇಸಮತ್ತಂ ಸೋ ಆಕಾರವಿಸೇಸೋತಿ ಪರಮತ್ಥತೋ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಹೋತೀತಿ ‘‘ಪರಮತ್ಥತೋ ಅಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತೀ’’ತಿ ಆಹ। ಪರಮತ್ಥತೋ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಭಾವೋ ಪಟಿಸೇಧಿತೋ। ಕಮ್ಮಸಮುಟ್ಠಾನಾದಿಭಾವಸ್ಸ ಪನ ಸಮ್ಭವೋಯೇವ ನತ್ಥೀತಿ ಯಥಾವುತ್ತವಿಕಾರಸ್ಸ ಪರಮತ್ಥತೋ ಸಬ್ಭಾವೇ ನಕುತೋಚಿಸಮುಟ್ಠಿತತ್ತಾ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯತ್ತಂ ಆಪನ್ನಂ। ನ ಹಿ ರೂಪಂ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಂ ಅತ್ಥಿ, ಅಪ್ಪಚ್ಚಯತ್ತೇ ಚ ಸತಿ ನಿಚ್ಚಭಾವೋ ಆಪಜ್ಜತಿ, ನ ಚ ನಿಬ್ಬಾನವಜ್ಜೋ ಅತ್ಥೋ ಸಭಾವಧಮ್ಮೋ ನಿಚ್ಚೋ ಅತ್ಥಿ। ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಭಾವೋ ವಿಯಾತಿ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಉಪಾದಾರೂಪಭಾವೋ ಉಪಚಾರಸಿದ್ಧೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।

Paccayo bhavituṃ samatthoti etena yathāvuttavāyodhātuyā thambhanacalanasaṅkhātakiccanipphādane tassa ākāravisesassa sahakārīkāraṇabhāvamāha. Anidassanasappaṭighatādayo viya mahābhūtānaṃ avatthāvisesamattaṃ so ākāravisesoti paramatthato na kiñci hotīti ‘‘paramatthato abhāvaṃ dassetī’’ti āha. Paramatthato cittasamuṭṭhānabhāvo paṭisedhito. Kammasamuṭṭhānādibhāvassa pana sambhavoyeva natthīti yathāvuttavikārassa paramatthato sabbhāve nakutocisamuṭṭhitattā appaccayattaṃ āpannaṃ. Na hi rūpaṃ appaccayaṃ atthi, appaccayatte ca sati niccabhāvo āpajjati, na ca nibbānavajjo attho sabhāvadhammo nicco atthi. Cittasamuṭṭhānabhāvo viyāti viññattiyā cittasamuṭṭhānaupādārūpabhāvo upacārasiddhoti dasseti.

ವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಕರಣಭೂತಾಯ। ಯಂ ಕರಣನ್ತಿ ಯಂ ಚಿತ್ತಕಿರಿಯಂ ಚಿತ್ತಬ್ಯಾಪಾರಂ। ವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ವಿಞ್ಞಾತತ್ತನ್ತಿ ಇದಮೇಸ ಕಾರೇತೀತಿ ಯದೇತಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯವಿಭಾವನಂ, ಏತಂ ವಿಞ್ಞತ್ತಿವಿಕಾರರಹಿತೇಸು ರುಕ್ಖಚಲನಾದೀಸು ನ ದಿಟ್ಠಂ, ಹತ್ಥಚಲನಾದೀಸು ಪನ ದಿಟ್ಠಂ, ತಸ್ಮಾ ವಿಪ್ಫನ್ದಮಾನವಣ್ಣವಿನಿಮುತ್ತೋ ಕೋಚಿ ವಿಕಾರೋ ಅತ್ಥಿ ಕಾಯಿಕಕರಣಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ ಞಾಪಕೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ। ಞಾಪಕೋ ಚ ಹೇತು ಞಾಪೇತಬ್ಬಮತ್ಥಂ ಸಯಂ ಞಾತೋಯೇವ ಞಾಪೇತಿ, ನ ಸಬ್ಭಾವಮತ್ತೇನಾತಿ ವಣ್ಣಗ್ಗಹಣಾನನ್ತರಂ ವಿಕಾರಗ್ಗಹಣಮ್ಪಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ। ತಥಾ ಹಿ ವಿಸಯಭಾವಮಾಪನ್ನೋ ಏವ ಸದ್ದೋ ಅತ್ಥಂ ಪಕಾಸೇತಿ, ನೇತರೋ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ನ ಹಿ ವಿಞ್ಞತ್ತೀ’’ತಿಆದಿ। ಯದಿ ಪನ ಚಿತ್ತಜರೂಪಾನಂ ಚಲನಾಕಾರೋ ವಿಞ್ಞತ್ತಿ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ವಿಪ್ಫನ್ದಮಾನವಣ್ಣಾರಮ್ಮಣತ್ತಾ ತೇನಪಿ ಸಾ ಗಹಿತಾ ಸಿಯಾತಿ ಆಸಙ್ಕಾಯ ನಿವತ್ತನತ್ಥಂ ಆಹ ‘‘ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ।

Viññattiyā karaṇabhūtāya. Yaṃ karaṇanti yaṃ cittakiriyaṃ cittabyāpāraṃ. Viññattiyā viññātattanti idamesa kāretīti yadetaṃ adhippāyavibhāvanaṃ, etaṃ viññattivikārarahitesu rukkhacalanādīsu na diṭṭhaṃ, hatthacalanādīsu pana diṭṭhaṃ, tasmā vipphandamānavaṇṇavinimutto koci vikāro atthi kāyikakaraṇasaṅkhātassa adhippāyassa ñāpakoti viññāyati. Ñāpako ca hetu ñāpetabbamatthaṃ sayaṃ ñātoyeva ñāpeti, na sabbhāvamattenāti vaṇṇaggahaṇānantaraṃ vikāraggahaṇampi viññāyati. Tathā hi visayabhāvamāpanno eva saddo atthaṃ pakāseti, netaro. Tenevāha ‘‘na hi viññattī’’tiādi. Yadi pana cittajarūpānaṃ calanākāro viññatti, cakkhuviññāṇassa vipphandamānavaṇṇārammaṇattā tenapi sā gahitā siyāti āsaṅkāya nivattanatthaṃ āha ‘‘cakkhuviññāṇassā’’tiādi.

ತಾಲಪಣ್ಣಾದಿರೂಪಾನೀತಿಆದಿನಾಪಿ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬತಂ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣೇನೇವ ಚ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಞ್ಜಾನಾತಿ ಏತೇನಾತಿ ಸಞ್ಞಾಣಂ, ತಸ್ಸ ಉದಕಾದಿನೋ ಸಞ್ಞಾಣಂ ತಂಸಞ್ಞಾಣಂ, ತಸ್ಸ ಆಕಾರೋ ತಂಸಞ್ಞಾಣಾಕಾರೋ, ಉದಕಾದಿಸಹಚಾರಿಪ್ಪಕಾರೋ ಚ ಸೋ ತಂಸಞ್ಞಾಣಾಕಾರೋ ಚಾತಿ ಉದಕಾ…ಪೇ॰… ಕಾರೋ, ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಜಾನಿತ್ವಾ। ತದಾಕಾರಸ್ಸಾತಿ ಉದಕಾದಿಞಾಪನಾಕಾರಸ್ಸ। ಯದಿ ಯಥಾವುತ್ತವಿಕಾರಗ್ಗಹಣಂಯೇವ ಕಾರಣಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಗ್ಗಹಣಸ್ಸ, ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಅಗ್ಗಹಿತಸಙ್ಕೇತಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಗ್ಗಹಣಂ ನ ಹೋತೀತಿ? ನ ಕೇವಲಂ ವಿಕಾರಗ್ಗಹಣಮೇವ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ಕಾರಣಂ, ಕಿಞ್ಚರಹೀತಿ ಆಹ ‘‘ಏತಸ್ಸ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ।

Tālapaṇṇādirūpānītiādināpi viññattiyā viññātabbataṃ manoviññāṇeneva ca viññātabbataṃ dasseti. Sañjānāti etenāti saññāṇaṃ, tassa udakādino saññāṇaṃ taṃsaññāṇaṃ, tassa ākāro taṃsaññāṇākāro, udakādisahacārippakāro ca so taṃsaññāṇākāro cāti udakā…pe… kāro, taṃ gahetvā jānitvā. Tadākārassāti udakādiñāpanākārassa. Yadi yathāvuttavikāraggahaṇaṃyeva kāraṇaṃ adhippāyaggahaṇassa, atha kasmā aggahitasaṅketassa adhippāyaggahaṇaṃ na hotīti? Na kevalaṃ vikāraggahaṇameva adhippāyaggahaṇassa kāraṇaṃ, kiñcarahīti āha ‘‘etassa panā’’tiādi.

ಅಥ ಪನಾತಿಆದಿನಾ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅನುಮಾನೇನ ಗಹೇತಬ್ಬತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಾಧಿಪ್ಪಾಯ…ಪೇ॰… ನನ್ತರನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಸಹಿತವಿಕಾರೇನ ಸಹಜಾತವಣ್ಣಾಯತನಗ್ಗಹಣಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರಿಕವಿಞ್ಞಾಣಸನ್ತಾನಸ್ಸ ಅನನ್ತರಂ। ಅಧಿಪ್ಪಾಯಗ್ಗಹಣಸ್ಸಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯವವತ್ಥಾಪಕಸ್ಸ ತತಿಯವಾರೇ ಜವನಸ್ಸ। ಅಧಿಪ್ಪಾಯಸಹಭೂ ವಿಕಾರಾಭಾವೇ ಅಭಾವತೋತಿ ಏತೇನ ಯಥಾವುತ್ತವಿಕಾರಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಗ್ಗಹಣೇನ ಅನುಮಿನೋತಿ। ಏವಂ ಸತೀತಿಆದಿನಾ ಯಥಾನುಮಿತಮತ್ಥಂ ನಿಗಮನವಸೇನ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ಉದಕಾದಿಗ್ಗಹಣೇನೇವಾತಿ ತಾಲಪಣ್ಣಾದೀನಂ ವಣ್ಣಗ್ಗಹಣಾನನ್ತರೇನ ಪುರಿಮಸಿದ್ಧಸಮ್ಬನ್ಧಾನುಗ್ಗಹಿತೇನ ಉದಕಾದೀನಂ ತತ್ಥ ಅತ್ಥಿಭಾವವಿಜಾನನೇನೇವ। ಯಥಾ ತಾಲಪಣ್ಣಾದೀನಂ ಉದಕಾದಿಸಹಚಾರಿಪ್ಪಕಾರತಂ ಸಞ್ಞಾಣಾಕಾರೋ ವಿಞ್ಞಾತೋಯೇವ ಹೋತಿ ನಾನನ್ತರಿಯಕತ್ತಾ, ಏವಂ ವಿಪ್ಫನ್ದಮಾನವಣ್ಣಗ್ಗಹಣಾನನ್ತರೇನ ಪುರಿಮಸಿದ್ಧಸಮ್ಬನ್ಧಾನುಗ್ಗಹಿತೇನ ಗನ್ತುಕಾಮತಾದಿಅಧಿಪ್ಪಾಯವಿಜಾನನೇನೇವ ವಿಞ್ಞತ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾತಾ ಹೋತಿ ತದಭಾವೇ ಅಭಾವತೋತಿ ಉಪಮಾಯೋಜನಾ।

Atha panātiādinā viññattiyā anumānena gahetabbataṃ dasseti. Sādhippāya…pe… nantaranti adhippāyasahitavikārena sahajātavaṇṇāyatanaggahaṇasaṅkhātassa cakkhudvārikaviññāṇasantānassa anantaraṃ. Adhippāyaggahaṇassāti adhippāyavavatthāpakassa tatiyavāre javanassa. Adhippāyasahabhū vikārābhāve abhāvatoti etena yathāvuttavikāraṃ adhippāyaggahaṇena anuminoti. Evaṃ satītiādinā yathānumitamatthaṃ nigamanavasena dasseti. Tattha udakādiggahaṇenevāti tālapaṇṇādīnaṃ vaṇṇaggahaṇānantarena purimasiddhasambandhānuggahitena udakādīnaṃ tattha atthibhāvavijānaneneva. Yathā tālapaṇṇādīnaṃ udakādisahacārippakārataṃ saññāṇākāro viññātoyeva hoti nānantariyakattā, evaṃ vipphandamānavaṇṇaggahaṇānantarena purimasiddhasambandhānuggahitena gantukāmatādiadhippāyavijānaneneva viññatti viññātā hoti tadabhāve abhāvatoti upamāyojanā.

ಸಭಾವಭೂತನ್ತಿ ಅನ್ವತ್ಥಭೂತಂ। ದ್ವಿಧಾತಿ ವಿಞ್ಞಾಪನತೋ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತೋ ಚ। ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ತಥಾಪವತ್ತಮಾನಾಯ ಚೇತನಾಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕಾಯಕಮ್ಮಭಾವೋ ನಿಪ್ಫಜ್ಜತಿ ತಾಯ ಉಪಲಕ್ಖಿತಬ್ಬತ್ತಾ, ನ ಪನ ಚತುವೀಸತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೇಸು ಕೇನಚಿ ಪಚ್ಚಯಭಾವತೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ದ್ವಾರೇ ಸಿದ್ಧಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತೇನ ವಚೀದ್ವಾರುಪ್ಪನ್ನಾಪಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಯೋ ಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ ತೇಸಂ ಸಙ್ಗಹಿತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಥ ವಾ ಕಾಯದ್ವಾರುಪ್ಪನ್ನಾಯ ಕಾಯಕಮ್ಮಭೂತಾಯ ಚೇತನಾಯ ವಸೇನ ‘‘ತೇನ ದ್ವಾರೇನ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಭಾವತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಸಾಯೇವ ದ್ವಾರನ್ತರುಪ್ಪನ್ನಾಯ ವಸೇನ ‘‘ತೇನ ದ್ವಾರೇನ ನಾಮಲಾಭತೋ’’ತಿ। ಮನೋದ್ವಾರಾವಜ್ಜನಸ್ಸಪಿ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಸಮುಟ್ಠಾಪಕಭಾವೋ ನಿಚ್ಛಿತೋತಿ ‘‘ಏಕಾದಸನ್ನಂ ಕಿರಿಯಚಿತ್ತಾನ’’ನ್ತಿ ಆಹ।

Sabhāvabhūtanti anvatthabhūtaṃ. Dvidhāti viññāpanato viññeyyato ca. Kāyaviññattiyā tathāpavattamānāya cetanāsaṅkhātassa kammassa kāyakammabhāvo nipphajjati tāya upalakkhitabbattā, na pana catuvīsatiyā paccayesu kenaci paccayabhāvatoti dassento ‘‘tasmiṃ dvāre siddhā’’tiādimāha. Tena vacīdvāruppannāpi pāṇātipātādayo saṅgahitāti tesaṃ saṅgahitabhāvaṃ dasseti. Atha vā kāyadvāruppannāya kāyakammabhūtāya cetanāya vasena ‘‘tena dvārena viññātabbabhāvato’’ti vuttaṃ, tassāyeva dvārantaruppannāya vasena ‘‘tena dvārena nāmalābhato’’ti. Manodvārāvajjanassapi viññattisamuṭṭhāpakabhāvo nicchitoti ‘‘ekādasannaṃ kiriyacittāna’’nti āha.

ದ್ವಾರನ್ತರಚಾರಿನೋತಿ ದ್ವಾರನ್ತರಭಾವೇನ ಪವತ್ತನಕಾ। ದ್ವಾರಸಮ್ಭೇದಾತಿ ದ್ವಾರಾನಂ ಸಙ್ಕರಣತೋ। ದ್ವಾರಾನಞ್ಹಿ ದ್ವಾರನ್ತರಭಾವಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಕಾಯದ್ವಾರಸ್ಸ ವಚೀದ್ವಾರಾದಿಭಾವೋ, ವಚೀದ್ವಾರಸ್ಸ ಚ ಕಾಯದ್ವಾರಾದಿಭಾವೋ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ತಂತಂದ್ವಾರುಪ್ಪನ್ನಕಮ್ಮಾನಮ್ಪಿ ಸಙ್ಕರೋ ಸಿಯಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕಮ್ಮಸಮ್ಭೇದೋಪೀ’’ತಿ। ಏವಂ ಸತಿ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ…ಪೇ॰… ವವತ್ಥಾನಂ ನ ಸಿಯಾ। ಯದಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕಮ್ಮನ್ತರಚಾರೀನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಕಾಯಕಮ್ಮಾದಿಕಸ್ಸ ವಚೀಕಮ್ಮಾದಿಕಭಾವಾಪತ್ತಿತೋ ‘‘ಕಮ್ಮಸಮ್ಭೇದಾ ದ್ವಾರಸಮ್ಭೇದೋಪೀ’’ತಿ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಕಾಯಕಮ್ಮದ್ವಾರನ್ತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವವತ್ಥಾನಂ ನ ಸಿಯಾತಿ ಇಮಮತ್ಥಮಾಹ ‘‘ಕಮ್ಮಾನಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮನ್ತರಚರಣೇ ಏಸೇವ ನಯೋ’’ತಿ। ಕಮ್ಮನ್ತರಚರಣಂ ಕಮ್ಮನ್ತರೂಪಲಕ್ಖಣತಾ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ದ್ವಾರಭಾವೇನಾ’’ತಿ। ದ್ವಾರನ್ತರಚರಣಂ ದ್ವಾರನ್ತರುಪ್ಪತ್ತಿ। ದ್ವಾರೇತಿ ಅತ್ತನೋ ದ್ವಾರೇ। ಅಞ್ಞಸ್ಮಿನ್ತಿ ದ್ವಾರನ್ತರೇ। ಕಮ್ಮಾನೀತಿ ತಂತಂದ್ವಾರಿಕಕಮ್ಮಾನಿ। ಅಞ್ಞಾನೀತಿ ಅಞ್ಞದ್ವಾರಿಕಕಮ್ಮಾನಿ। ದ್ವಾರೇ ದ್ವಾರಾನಿ ನ ಚರನ್ತೀತಿ ದ್ವಾರನ್ತರಭಾವೇನ ನಪ್ಪವತ್ತನ್ತಿ, ದ್ವಾರನ್ತರಂ ವಾ ನ ಸಙ್ಕಮನ್ತಿ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಚತುವೀಸತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೇಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಪಚ್ಚಯೇನ ಚೇತನಾಯ ಪಚ್ಚಯಭಾವೋ ನತ್ಥಿ, ತಥಾ ಪನ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಪವತ್ತಮಾನಾಯ ಏವ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿ ಹೋತಿ, ನಾಞ್ಞಥಾತಿ ಸಿಯಾ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಹೇತುಭಾವೋ ಚೇತನಾಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ದ್ವಾರೇಹಿ ಕಾರಣಭೂತೇಹೀ’’ತಿ। ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಿ ಕಮ್ಮವವತ್ಥಾನಸ್ಸೇವ ವಾ ಕಾರಣಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ದ್ವಾರೇಹಿ ಕಾರಣಭೂತೇಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯದಿಪಿ ‘‘ದ್ವಾರೇಹಿ ಕಮ್ಮಾನೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ‘‘ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವವತ್ಥಿತಾ’’ತಿ ಪನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಕಮ್ಮೇಹಿಪಿ ದ್ವಾರಾನಿ ವವತ್ಥಿತಾನೀತಿ ಅಯಮತ್ಥೋಪಿ ಸಿದ್ಧೋಯೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನ ಕೇವಲ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅದ್ವಾರಚಾರೀಹೀತಿ ದ್ವಾರಾನಂ ಸಯಂ ವವತ್ಥಿತಭಾವಮಾಹ, ನ ಪನ ಅವವತ್ಥಾನಂ, ವವತ್ಥಾನಮೇವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಇದಾನಿ ತಂ ವವತ್ಥಾನಂ ವಿಭಾವೇತಿ ಕಮ್ಮಾನಪೇಕ್ಖಾತಿಆದಿನಾ। ತತ್ಥ ಸಮಯನಿಯಮಿತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಸಮಯೋ ವಿಯ ದ್ವಾರನಿಯಮಿತೇಹಿ ಕಮ್ಮೇಹಿ ದ್ವಾರಾನಿ ನಿಯಮಿತಾನೀತಿ ಅಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ।

Dvārantaracārinoti dvārantarabhāvena pavattanakā. Dvārasambhedāti dvārānaṃ saṅkaraṇato. Dvārānañhi dvārantarabhāvappattiyā sati kāyadvārassa vacīdvārādibhāvo, vacīdvārassa ca kāyadvārādibhāvo āpajjatīti taṃtaṃdvāruppannakammānampi saṅkaro siyā. Tenāha ‘‘kammasambhedopī’’ti. Evaṃ sati kāyakammaṃ…pe… vavatthānaṃ na siyā. Yadi kammāni kammantaracārīni honti, kāyakammādikassa vacīkammādikabhāvāpattito ‘‘kammasambhedā dvārasambhedopī’’ti kāyakammaṃ kāyakammadvāranti aññamaññavavatthānaṃ na siyāti imamatthamāha ‘‘kammānampi kammantaracaraṇe eseva nayo’’ti. Kammantaracaraṇaṃ kammantarūpalakkhaṇatā. Tenevāha ‘‘dvārabhāvenā’’ti. Dvārantaracaraṇaṃ dvārantaruppatti. Dvāreti attano dvāre. Aññasminti dvārantare. Kammānīti taṃtaṃdvārikakammāni. Aññānīti aññadvārikakammāni. Dvāre dvārāni na carantīti dvārantarabhāvena nappavattanti, dvārantaraṃ vā na saṅkamanti. Kiñcāpi viññattiyā catuvīsatiyā paccayesu yena kenaci paccayena cetanāya paccayabhāvo natthi, tathā pana viññattiyā pavattamānāya eva pāṇātipātādi hoti, nāññathāti siyā viññattiyā hetubhāvo cetanāyāti vuttaṃ ‘‘dvārehi kāraṇabhūtehī’’ti. Kāyakammaṃ vacīkammanti kammavavatthānasseva vā kāraṇabhāvaṃ sandhāya ‘‘dvārehi kāraṇabhūtehī’’ti vuttaṃ. Yadipi ‘‘dvārehi kammānī’’ti vuttaṃ, ‘‘aññamaññaṃ vavatthitā’’ti pana vuttattā kammehipi dvārāni vavatthitānīti ayamatthopi siddhoyevāti dassetuṃ ‘‘na kevala’’ntiādi vuttaṃ. Advāracārīhīti dvārānaṃ sayaṃ vavatthitabhāvamāha, na pana avavatthānaṃ, vavatthānamevāti adhippāyo. Idāni taṃ vavatthānaṃ vibhāveti kammānapekkhātiādinā. Tattha samayaniyamitena cittena samayo viya dvāraniyamitehi kammehi dvārāni niyamitānīti ayaṃ saṅkhepattho.

ಏವಂಸಭಾವತ್ತಾತಿ ದ್ವಾರಭೂತೇಹಿ ಕಾಯಾದೀಹಿ ಉಪಲಕ್ಖಣೀಯಸಭಾವತ್ತಾ। ಆಣತ್ತಿ…ಪೇ॰… ಮಾನಸ್ಸಾತಿ ಕಾಯವಚೀಕಮ್ಮಾನಂ ವಚೀಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತೀಹಿ ಪಕಾಸೇತಬ್ಬತಂ ಆಹ। ಕಾಯಾದೀಹೀತಿ ಕಾಯವಚೀವಿಞ್ಞತ್ತೀಹಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ದ್ವಾರನ್ತರೇ ಚರನ್ತಾನಿಪಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಸಕೇನ ದ್ವಾರೇನ ಉಪಲಕ್ಖಿತಾನೇವ ಚರನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ। ನಾಪಿ ಕಮ್ಮಂ ದ್ವಾರಸ್ಸಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ದ್ವಾರನ್ತರೇ ಕಮ್ಮಂ ಚರತಿ, ತಸ್ಸ ದ್ವಾರಸ್ಸ ಅನತ್ತನಿಯಸ್ಸ। ತಂತಂದ್ವಾರಮೇವಾತಿ ಸಕದ್ವಾರಮೇವ। ಕಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ಸಕಸಕಕಮ್ಮಸ್ಸ। ಯದಿ ಕಮ್ಮೇಹಿ ದ್ವಾರಾನಿ ವವತ್ಥಿತಾನಿ, ‘‘ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಅನಿಬದ್ಧತ್ತಾ’’ತಿ ಇದಂ ಕಥಂ ನೀಯತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ।

Evaṃsabhāvattāti dvārabhūtehi kāyādīhi upalakkhaṇīyasabhāvattā. Āṇatti…pe… mānassāti kāyavacīkammānaṃ vacīkāyaviññattīhi pakāsetabbataṃ āha. Kāyādīhīti kāyavacīviññattīhi. Tasmāti yasmā dvārantare carantānipi kammāni sakena dvārena upalakkhitāneva caranti, tasmā. Nāpi kammaṃ dvārassāti yasmiṃ dvārantare kammaṃ carati, tassa dvārassa anattaniyassa. Taṃtaṃdvāramevāti sakadvārameva. Kammassāti sakasakakammassa. Yadi kammehi dvārāni vavatthitāni, ‘‘kammassa anibaddhattā’’ti idaṃ kathaṃ nīyatīti āha ‘‘pubbe panā’’tiādi.

ಸಾತಿ ವಿಞ್ಞತ್ತಿ। ತಸ್ಸಾತಿ ಕಮ್ಮಸ್ಸ। ಕೇನಚಿ ಪಕಾರೇನಾತಿ ಚತುವೀಸತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯಪ್ಪಕಾರೇಸು ಕೇನಚಿ ಪಕಾರೇನ। ತಂಸಹಜಾತಾತಿ ಏತೇನ ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಸಬ್ಭಾವೇಯೇವ ಕಾಯಕಮ್ಮಸ್ಸ ಸಬ್ಭಾವೋ, ನಾಞ್ಞಥಾತಿ ಪರಿಯಾಯೇನ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕಾರಣಭಾವಂ ವಿಭಾವೇತಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಉಪ್ಪತ್ತಿಟ್ಠಾನಭಾವೇನ ವುತ್ತಾ’’ತಿ। ಯಥಾವುತ್ತನಿಯಮೇನಾತಿಆದಿನಾ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿಟ್ಠಾನಭಾವೇ ಬ್ಯಭಿಚಾರಾಭಾವಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯಥಾವುತ್ತನಿಯಮೇನಾತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ ವವತ್ಥಾನಯುತ್ತಿಸಙ್ಖಾತೇನ ನಿಯಮೇನ। ದ್ವಾರಚರಣೇತಿ ಅಞ್ಞದ್ವಾರಚರಣೇ।

Sāti viññatti. Tassāti kammassa. Kenaci pakārenāti catuvīsatiyā paccayappakāresu kenaci pakārena. Taṃsahajātāti etena kāyaviññattiyā sabbhāveyeva kāyakammassa sabbhāvo, nāññathāti pariyāyena viññattiyā kammassa kāraṇabhāvaṃ vibhāveti. Tenevāha ‘‘uppattiṭṭhānabhāvena vuttā’’ti. Yathāvuttaniyamenātiādinā kammassa uppattiṭṭhānabhāve byabhicārābhāvamāha. Tattha yathāvuttaniyamenāti aṭṭhakathāyaṃ vuttappakārena vavatthānayuttisaṅkhātena niyamena. Dvāracaraṇeti aññadvāracaraṇe.

ಕಾಯಕಮ್ಮದ್ವಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

Kāyakammadvārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: ವಚೀಕಮ್ಮದ್ವಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Vacīkammadvārakathāvaṇṇanā

Related texts:

ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ಕಾಯಕಮ್ಮದ್ವಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Kāyakammadvārakathāvaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact