| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
២. កាយសំសគ្គសិក្ខាបទវណ្ណនា
2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘ឱតិណ្ណោ’’តិ (សារត្ថ. ដី. ២.២៧០) ឥទំ កម្មសាធនំ, កត្តុសាធនំ វា ហោតីតិ តទុភយវសេន អត្ថំ ទស្សេន្តោ ‘‘យក្ខាទីហិ វិយ សត្តា’’តិអាទិមាហ។ អសមបេក្ខិត្វាតិ យថាសភាវំ អនុបបរិក្ខិត្វា, យថា តេ រតិជនកា រូបាទយោ វិសយា អនិច្ចទុក្ខាសុភានត្តាការេន អវដ្ឋិតា, តថា អបស្សិត្វាតិ វុត្តំ ហោតិ។ បរិណតេនាតិ បរិវត្តេន។ តេនាហ ‘‘យថា បរិវត្តមាន’’ន្តិអាទិ។ វុត្តរាគវសេនាតិ កាយសំសគ្គរាគវសេន។ តទហុជាតាយបីតិ តស្មិំ អហនិ ជាតំ ជននំ ឯតិស្សាតិ តទហុជាតា, តស្មិំ អហនិ ជាតាតិ វា តទហុជាតា, តាយ, តំ ទិវសំ ជាតាយបីតិ អត្ថោ, ជាតមត្តាយ អល្លមំសបេសិវណ្ណាយបីតិ វុត្តំ ហោតិ។
‘‘Otiṇṇo’’ti (sārattha. ṭī. 2.270) idaṃ kammasādhanaṃ, kattusādhanaṃ vā hotīti tadubhayavasena atthaṃ dassento ‘‘yakkhādīhi viya sattā’’tiādimāha. Asamapekkhitvāti yathāsabhāvaṃ anupaparikkhitvā, yathā te ratijanakā rūpādayo visayā aniccadukkhāsubhānattākārena avaṭṭhitā, tathā apassitvāti vuttaṃ hoti. Pariṇatenāti parivattena. Tenāha ‘‘yathā parivattamāna’’ntiādi. Vuttarāgavasenāti kāyasaṃsaggarāgavasena. Tadahujātāyapīti tasmiṃ ahani jātaṃ jananaṃ etissāti tadahujātā, tasmiṃ ahani jātāti vā tadahujātā, tāya, taṃ divasaṃ jātāyapīti attho, jātamattāya allamaṃsapesivaṇṇāyapīti vuttaṃ hoti.
អស្សាតិ ‘‘កាយសំសគ្គំ សមាបជ្ជេយ្យា’’តិ បទស្ស។ ឥទានិ ហត្ថាទីនំ វិភាគទស្សនត្ថំ ‘‘តត្ថ ហត្ថោ នាម កប្បរតោ បដ្ឋាយា’’តិអាទិមាហ។ កប្បរតោ បដ្ឋាយាតិ ទុតិយមហាសន្ធិំ ឧបាទាយ។ អញ្ញត្ថ បន មណិពន្ធតោ បដ្ឋាយ យាវ អគ្គនខា ហត្ថោ។ វិនន្ធិត្វា វា អវិនន្ធិត្វា វា កតកេសកលាបស្សេតំ អធិវចនន្តិ សម្ពន្ធោ។ តត្ថ វិនន្ធិត្វាតិ តីហិ កេសវដ្ដីហិ គន្ថិត្វា។ សុវណ្ណចីរកន្តិ សុវណ្ណបាឡិំ។ ហត្ថញ្ច វេណិញ្ច ឋបេត្វា អវសេសសរីរំ អង្គន្តិ អាហ ‘‘អវសេសស្ស សរីរស្សា’’តិអាទិ។
Assāti ‘‘kāyasaṃsaggaṃ samāpajjeyyā’’ti padassa. Idāni hatthādīnaṃ vibhāgadassanatthaṃ ‘‘tattha hattho nāma kapparato paṭṭhāyā’’tiādimāha. Kapparato paṭṭhāyāti dutiyamahāsandhiṃ upādāya. Aññattha pana maṇibandhato paṭṭhāya yāva agganakhā hattho. Vinandhitvā vā avinandhitvā vā katakesakalāpassetaṃ adhivacananti sambandho. Tattha vinandhitvāti tīhi kesavaṭṭīhi ganthitvā. Suvaṇṇacīrakanti suvaṇṇapāḷiṃ. Hatthañca veṇiñca ṭhapetvā avasesasarīraṃ aṅganti āha ‘‘avasesassa sarīrassā’’tiādi.
យោ ហិ សេវនាធិប្បាយោបិ និច្ចលេន កាយេន កេវលំ ផស្សំ បដិវិជានាតិ សាទិយតិ អនុភោតិ, តស្ស ចិត្តុប្បាទមត្តេ អាបត្តិយា អភាវតោ អនាបត្តីតិ អាហ ‘‘កាយេន អវាយមិត្វា’’តិអាទិ។ មោក្ខាធិប្បាយេនាតិ ឥត្ថិតោ មុច្ចិតុកាមតាធិប្បាយេន។ អសញ្ចិច្ចាតិ ‘‘ឥមិនា ឧបាយេន ឥមំ ផុសិស្សាមី’’តិ អចេតេត្វា។ ឯវញ្ហិ អចេតេត្វា បត្តប្បដិគ្គហណាទីសុ មាតុគាមស្ស អង្គេ ផុដ្ឋេបិ អនាបត្តិ។ អសតិយាតិ អញ្ញវិហិតោ ហោតិ, ‘‘មាតុគាមំ ផុសិស្សាមី’’តិ សតិ នត្ថិ, ឯវំ អសតិយា ហត្ថបាទបសារណាទិកាលេ ផុសន្តស្ស អនាបត្តិ។ អជានន្តស្សាតិ ទារកវេសេន ឋិតំ ទារិកំ ‘‘ឥត្ថី’’តិ អជានន្តោ កេនចិទេវ ករណីយេន ផុសតិ, ឯវំ ‘‘ឥត្ថី’’តិ អជានន្តស្ស ផុសតោ អនាបត្តិ។ អសាទិយន្តស្សាតិ កាយសំសគ្គំ អសាទិយន្តស្ស ពាហាបរម្បរាយ នីតភិក្ខុស្ស វិយ អនាបត្តិ។ ឥធ បន ឧទាយិត្ថេរោ អាទិកម្មិកោ។ តស្ស អនាបត្តិ អាទិកម្មិកស្សាតិ។
Yo hi sevanādhippāyopi niccalena kāyena kevalaṃ phassaṃ paṭivijānāti sādiyati anubhoti, tassa cittuppādamatte āpattiyā abhāvato anāpattīti āha ‘‘kāyena avāyamitvā’’tiādi. Mokkhādhippāyenāti itthito muccitukāmatādhippāyena. Asañciccāti ‘‘iminā upāyena imaṃ phusissāmī’’ti acetetvā. Evañhi acetetvā pattappaṭiggahaṇādīsu mātugāmassa aṅge phuṭṭhepi anāpatti. Asatiyāti aññavihito hoti, ‘‘mātugāmaṃ phusissāmī’’ti sati natthi, evaṃ asatiyā hatthapādapasāraṇādikāle phusantassa anāpatti. Ajānantassāti dārakavesena ṭhitaṃ dārikaṃ ‘‘itthī’’ti ajānanto kenacideva karaṇīyena phusati, evaṃ ‘‘itthī’’ti ajānantassa phusato anāpatti. Asādiyantassāti kāyasaṃsaggaṃ asādiyantassa bāhāparamparāya nītabhikkhussa viya anāpatti. Idha pana udāyitthero ādikammiko. Tassa anāpatti ādikammikassāti.
កាយសំសគ្គសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
