Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā

    ၂. ကာယသံသဂ္ဂသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

    2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā

    ၂၇၀. ‘‘ဩတိဏ္ဏော’’တိ ဣမိနာသ္သ သေဝနာဓိပ္ပာယတာ ဒသ္သိတာ။ ‘‘ဝိပရိဏတေန စိတ္တေန မာတုဂာမေန သဒ္ဓိ’’န္တိ ဣမိနာသ္သ ဝာယာမော ဒသ္သိတော။ ‘‘သဒ္ဓိ’’န္တိ ဟိ ပဒံ သံယောဂံ ဒီပေတိ, သော စ ပယောဂော သမာဂမော အလ္လီယနံ။ ကေန စိတ္တေန? ဝိပရိဏတေန စိတ္တေန, န ပတ္တပဋိဂ္ဂဟဏာဓိပ္ပာယာဒိနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ ဣမိနာသ္သ ဝာယမတော ဖသ္သပဋိဝိဇာနနာ ဒသ္သိတာ ဟောတိ။ ဝာယမိတ္ဝာ ဖသ္သံ ပဋိဝိဇာနန္တော ဟိ သမာပဇ္ဇတိ နာမ။ ဧဝမသ္သ တိဝင္ဂသမ္ပတ္တိ ဒသ္သိတာ ဟောတိ။ အထ ဝာ ဩတိဏ္ဏော။ ကေန? ဝိပရိဏတေန စိတ္တေန ယက္ခာဒိနာ သတ္တော ဝိယ။ ဥပယောဂတ္ထေ ဝာ ဧတံ ကရဏဝစနံ။ ဩတိဏ္ဏော ဝိပရိဏတံ စိတ္တံ ကူပာဒိံ ဝိယ သတ္တော။ အထ ဝာ ‘‘ရာဂတော ဥတ္တိဏ္ဏော ဘဝိသ္သာမီ’’တိ ဘိက္ခုဘာဝံ ဥပဂတော, တတော ဥတ္တိဏ္ဏာဓိပ္ပာယတော ဝိပရိဏတေန စိတ္တေန ဟေတုဘူတေန တမေဝ ရာဂံ ဩတိဏ္ဏော။ မာတုဂာမေန အတ္တနော သမီပံ အာဂတေန, အတ္တနာ ဥပဂတေန ဝာ။ ဧတေန မာတုဂာမသ္သ သာရတ္တတာ ဝာ ဟောတု ဝိရတ္တတာ ဝာ, သာ ဣဓ အပ္ပမာဏာ, န ဘိက္ခုနီနံ ကာယသံသဂ္ဂေ ဝိယ ဥဘိန္နံ သာရတ္တတာယ ပယောဇနံ အတ္ထိ။

    270. ‘‘Otiṇṇo’’ti imināssa sevanādhippāyatā dassitā. ‘‘Vipariṇatena cittena mātugāmena saddhi’’nti imināssa vāyāmo dassito. ‘‘Saddhi’’nti hi padaṃ saṃyogaṃ dīpeti, so ca payogo samāgamo allīyanaṃ. Kena cittena? Vipariṇatena cittena, na pattapaṭiggahaṇādhippāyādināti adhippāyo. ‘‘Kāyasaṃsaggaṃ samāpajjeyyā’’ti imināssa vāyamato phassapaṭivijānanā dassitā hoti. Vāyamitvā phassaṃ paṭivijānanto hi samāpajjati nāma. Evamassa tivaṅgasampatti dassitā hoti. Atha vā otiṇṇo. Kena? Vipariṇatena cittena yakkhādinā satto viya. Upayogatthe vā etaṃ karaṇavacanaṃ. Otiṇṇo vipariṇataṃ cittaṃ kūpādiṃ viya satto. Atha vā ‘‘rāgato uttiṇṇo bhavissāmī’’ti bhikkhubhāvaṃ upagato, tato uttiṇṇādhippāyato vipariṇatena cittena hetubhūtena tameva rāgaṃ otiṇṇo. Mātugāmena attano samīpaṃ āgatena, attanā upagatena vā. Etena mātugāmassa sārattatā vā hotu virattatā vā, sā idha appamāṇā, na bhikkhunīnaṃ kāyasaṃsagge viya ubhinnaṃ sārattatāya payojanaṃ atthi.

    ကာယသံသဂ္ဂန္တိ ဥဘိန္နံ ကာယာနံ သမ္ပယောဂံ။ ပဒဘာဇနေ ပန ‘‘သမာပဇ္ဇေယ္ယာတိ အဇ္ဈာစာရော ဝုစ္စတီ’’တိ ဝုတ္တံ, တံ သမာပဇ္ဇနံ သန္ဓာယ, န ကာယသံသဂ္ဂံ။ ကာယသံသဂ္ဂသ္သ သမာပဇ္ဇနာ ဟိ ‘‘အဇ္ဈာစာရော’’တိ ဝုစ္စတိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ယော သော ကာယသံသဂ္ဂော နာမ, သော အတ္ထတော အဇ္ဈာစာရော ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ, တံ ပရတော ပာဠိယံ ‘‘သေဝနာဓိပ္ပာယော, န စ ကာယေန ဝာယမတိ, ဖသ္သံ ပဋိဝိဇာနာတိ, အနာပတ္တီ’’တိ (ပာရာ. ၂၇၉) ဝုတ္တလက္ခဏေန ဝိရုဇ္ဈတီတိ။ ဖသ္သပဋိဝိဇာနနာယ ဟိ သံသဂ္ဂော ဒီပိတော။ သော စေ အဇ္ဈာစာရော ဟောတိ, ကထံ အနာပတ္တိ ဟောတီတိ။ သုဝုတ္တမေတံ, ကိန္တု ‘‘ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ ပဒံ ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ ‘‘အဇ္ဈာစာရော ဝုစ္စတီ’’တိ ဥဘိန္နမ္ပိ ပဒာနံ သာမညဘာဇနီယတ္တာ, သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗာဘာဝေ သမာပဇ္ဇနာဘာဝေန ‘‘သော အတ္ထတော အဇ္ဈာစာရော ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ သိယာ။

    Kāyasaṃsagganti ubhinnaṃ kāyānaṃ sampayogaṃ. Padabhājane pana ‘‘samāpajjeyyāti ajjhācāro vuccatī’’ti vuttaṃ, taṃ samāpajjanaṃ sandhāya, na kāyasaṃsaggaṃ. Kāyasaṃsaggassa samāpajjanā hi ‘‘ajjhācāro’’ti vuccati. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘yo so kāyasaṃsaggo nāma, so atthato ajjhācāro hotī’’ti vuttaṃ, taṃ parato pāḷiyaṃ ‘‘sevanādhippāyo, na ca kāyena vāyamati, phassaṃ paṭivijānāti, anāpattī’’ti (pārā. 279) vuttalakkhaṇena virujjhatīti. Phassapaṭivijānanāya hi saṃsaggo dīpito. So ce ajjhācāro hoti, kathaṃ anāpatti hotīti. Suvuttametaṃ, kintu ‘‘kāyasaṃsaggaṃ samāpajjeyyā’’ti padaṃ uddharitvā ‘‘ajjhācāro vuccatī’’ti ubhinnampi padānaṃ sāmaññabhājanīyattā, samāpajjitabbābhāve samāpajjanābhāvena ‘‘so atthato ajjhācāro hotī’’ti vuttaṃ siyā.

    ‘‘ဟတ္ထဂ္ဂာဟံ ဝာ’’တိ ဧတ္ထ ဟတ္ထေန သဗ္ဗောပိ ဥပာဒိန္နကော ကာယော သင္ဂဟိတော, န ဘိန္နသန္တာနော တပ္ပဋိဗဒ္ဓော ဟတ္ထာလင္ကာရာဒိ။ ဝေဏိဂ္ဂဟဏေန အနုပာဒိန္နကော အဘိန္နသန္တာနော ကေသလောမနခဒန္တာဒိကော ကမ္မပစ္စယဥတုသမုဋ္ဌာနော ဂဟိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေနေဝာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အနုပာဒိန္နကေနပိ ကေနစိ ကေသာဒိနာ ဥပာဒိန္နကံ ဝာ အနုပာဒိန္နကံ ဝာ ဖုသန္တောပိ သင္ဃာဒိသေသံ အာပဇ္ဇတိယေဝာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၂၇၄)။ တေန အနုပာဒိန္နကာနမ္ပိ ကေသလောမာဒီနံ အင္ဂဘာဝော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝံ သန္တေပိ ‘‘ဖသ္သံ ပဋိဇာနာတီတိ တိဝင္ဂသမ္ပတ္တိယာ သင္ဃာဒိသေသော။ ဖသ္သသ္သ အပ္ပဋိဝိဇာနနတော ဒုဝင္ဂသမ္ပတ္တိယာ ဒုက္ကဋ’’န္တိ ဣမိနာ ပာဠိအဋ္ဌကထာနယေန ဝိရုဇ္ဈတီတိ စေ? န, တဒတ္ထဇာနနတော။ ဖုဋ္ဌဘာဝဉ္ဟိ ပဋိဝိဇာနန္တောပိ ဖသ္သံ ပဋိဝိဇာနာတိ နာမ, အယမေကော အတ္ထော, တသ္မာ မာတုဂာမသ္သ, အတ္တနော စ ကာယပရိယာပန္နာနံ ကေသာဒီနံ အညမညံ ဖုဋ္ဌဘာဝံ ဖုသိတ္ဝာ တံ သာဒိယနံ ဖသ္သံ ပဋိဝိဇာနာတိ နာမ, န ကာယဝိညာဏုပ္ပတ္တိယာ ဧဝ။ အနေကန္တိကဉ္ဟေတ္ထ ကာယဝိညာဏံ။ မာတုဂာမသ္သ ဥပာဒိန္နကေန ကာယေန, အနုပာဒိန္နကေန ဝာ ကာယေန ဘိက္ခုနော ဥပာဒိန္နကကာယေ ဖုဋ္ဌေ ပသန္နကာယိန္ဒ္ရိယော စေ ဟောတိ, တသ္သ ကာယဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တေနေဝ ဖသ္သံ ပဋိဝိဇာနာတိ နာမ သော ဟောတိ။ အနုပာဒိန္နကကာယော, လောလုပ္ပော အပ္ပသန္နကာယိန္ဒ္ရိယော ဝာ ဟောတိ, တိမိရဝာတေန ဥပဟတကာယော ဝာ တသ္သ ကာယဝိညာဏံ နုပ္ပဇ္ဇတိ။ န စ တေန ဖသ္သံ ပဋိဝိဇာနာတိ နာမ, ကေဝလံ သေဝနာဓိပ္ပာယေန ဝာယမိတ္ဝာ ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇန္တော ဖသ္သံ ပဋိဝိဇာနာတိ နာမ မနောဝိညာဏေန, တေန ဝုတ္တံ ‘‘ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇေယ္ယာတိ ဣမိနာသ္သ ဝာယမတော ဖသ္သပဋိဝိဇာနနာ ဒသ္သိတာ’’တိ။ အပရောပိ ဘိက္ခု မာတုဂာမသ္သ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ဝာ နိသ္သဂ္ဂိယေန ဝာ ဖုဋ္ဌော ကာယဝိညာဏံ ဥပ္ပာဒေန္တေန ဖသ္သံ ပဋိဝိဇာနာတိ နာမ, တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘အနေကန္တိကဉ္ဟေတ္ထ ကာယဝိညာဏ’’န္တိ။ အပရော ဝတ္ထံ ပာရုပိတ္ဝာ နိဒ္ဒာယန္တံ မာတုဂာမံ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန ဝတ္ထသ္သ ဥပရိဘာဂေ သဏိကံ ဖုသန္တော ဝတ္ထန္တရေန နိက္ခန္တလောမသမ္ဖသ္သံ အပ္ပဋိဝိဇာနန္တောပိ သေဝနာဓိပ္ပာယော ကာယေန ဝာယမိတ္ဝာ ဖသ္သံ ပဋိဝိဇာနာတိ နာမ, သင္ဃာဒိသေသံ အာပဇ္ဇတိ။ ‘‘နီလံ ဃဋ္ဋေသ္သာမီတိ ကာယံ ဃဋ္ဋေတိ, သင္ဃာဒိသေသော’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ အယံ ဒုတိယော အတ္ထော။ ဧဝံ အနေကတ္ထတ္တာ, ဧဝံ ဒုဝိညေယ္ယာဓိပ္ပာယတော စ မာတိကာဋ္ဌကထာယံ ဖသ္သပဋိဝိဇာနနံ အင္ဂန္တ္ဝေဝ န ဝုတ္တံ။ တသ္မိဉ္ဟိ ဝုတ္တေ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ ဘိက္ခု သင္ဃာဒိသေသံ အာပဇ္ဇိတ္ဝာပိ နခေန လောမေန သံသဂ္ဂော ဒိဋ္ဌော, န စ မေ လောမဃဋ္ဋနေန ကာယဝိညာဏံ ဥပ္ပန္နံ, တိမိရဝာတထဒ္ဓဂတ္တော စာဟံ န ဖသ္သံ ပဋိဝိဇာနာမီတိ အနာပန္နသညီ သိယာတိ န ဝုတ္တံ, အပိစ ‘‘ဖသ္သံ ပဋိဝိဇာနာတိ, န စ ဖသ္သံ ပဋိဝိဇာနာတီ’’တိ စ ဧတေသံ ပဒာနံ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တနယံ ဒသ္သေတ္ဝာ သော ပညာပေတဗ္ဗော။ ဧတ္တာဝတာ န တဒတ္ထဇာနနတောတိ ကာရဏံ ဝိတ္ထာရိတံ ဟောတိ။

    ‘‘Hatthaggāhaṃ vā’’ti ettha hatthena sabbopi upādinnako kāyo saṅgahito, na bhinnasantāno tappaṭibaddho hatthālaṅkārādi. Veṇiggahaṇena anupādinnako abhinnasantāno kesalomanakhadantādiko kammapaccayautusamuṭṭhāno gahitoti veditabbaṃ. Tenevāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘anupādinnakenapi kenaci kesādinā upādinnakaṃ vā anupādinnakaṃ vā phusantopi saṅghādisesaṃ āpajjatiyevā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.274). Tena anupādinnakānampi kesalomādīnaṃ aṅgabhāvo veditabbo. Evaṃ santepi ‘‘phassaṃ paṭijānātīti tivaṅgasampattiyā saṅghādiseso. Phassassa appaṭivijānanato duvaṅgasampattiyā dukkaṭa’’nti iminā pāḷiaṭṭhakathānayena virujjhatīti ce? Na, tadatthajānanato. Phuṭṭhabhāvañhi paṭivijānantopi phassaṃ paṭivijānāti nāma, ayameko attho, tasmā mātugāmassa, attano ca kāyapariyāpannānaṃ kesādīnaṃ aññamaññaṃ phuṭṭhabhāvaṃ phusitvā taṃ sādiyanaṃ phassaṃ paṭivijānāti nāma, na kāyaviññāṇuppattiyā eva. Anekantikañhettha kāyaviññāṇaṃ. Mātugāmassa upādinnakena kāyena, anupādinnakena vā kāyena bhikkhuno upādinnakakāye phuṭṭhe pasannakāyindriyo ce hoti, tassa kāyaviññāṇaṃ uppajjati, teneva phassaṃ paṭivijānāti nāma so hoti. Anupādinnakakāyo, loluppo appasannakāyindriyo vā hoti, timiravātena upahatakāyo vā tassa kāyaviññāṇaṃ nuppajjati. Na ca tena phassaṃ paṭivijānāti nāma, kevalaṃ sevanādhippāyena vāyamitvā kāyasaṃsaggaṃ samāpajjanto phassaṃ paṭivijānāti nāma manoviññāṇena, tena vuttaṃ ‘‘kāyasaṃsaggaṃ samāpajjeyyāti imināssa vāyamato phassapaṭivijānanā dassitā’’ti. Aparopi bhikkhu mātugāmassa kāyapaṭibaddhena vā nissaggiyena vā phuṭṭho kāyaviññāṇaṃ uppādentena phassaṃ paṭivijānāti nāma, tasmā vuttaṃ ‘‘anekantikañhettha kāyaviññāṇa’’nti. Aparo vatthaṃ pārupitvā niddāyantaṃ mātugāmaṃ kāyasaṃsaggarāgena vatthassa uparibhāge saṇikaṃ phusanto vatthantarena nikkhantalomasamphassaṃ appaṭivijānantopi sevanādhippāyo kāyena vāyamitvā phassaṃ paṭivijānāti nāma, saṅghādisesaṃ āpajjati. ‘‘Nīlaṃ ghaṭṭessāmīti kāyaṃ ghaṭṭeti, saṅghādiseso’’ti hi vuttaṃ. Ayaṃ dutiyo attho. Evaṃ anekatthattā, evaṃ duviññeyyādhippāyato ca mātikāṭṭhakathāyaṃ phassapaṭivijānanaṃ aṅgantveva na vuttaṃ. Tasmiñhi vutte ṭhānametaṃ vijjati, yaṃ bhikkhu saṅghādisesaṃ āpajjitvāpi nakhena lomena saṃsaggo diṭṭho, na ca me lomaghaṭṭanena kāyaviññāṇaṃ uppannaṃ, timiravātathaddhagatto cāhaṃ na phassaṃ paṭivijānāmīti anāpannasaññī siyāti na vuttaṃ, apica ‘‘phassaṃ paṭivijānāti, na ca phassaṃ paṭivijānātī’’ti ca etesaṃ padānaṃ aṭṭhakathāyaṃ vuttanayaṃ dassetvā so paññāpetabbo. Ettāvatā na tadatthajānanatoti kāraṇaṃ vitthāritaṃ hoti.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၂. ကာယသံသဂ္ဂသိက္ခာပဒံ • 2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadaṃ

    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၂. ကာယသံသဂ္ဂသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ၂. ကာယသံသဂ္ဂသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ၂. ကာယသံသဂ္ဂသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact