| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / කඞ්‌ඛාවිතරණී-අභිනව-ටීකා • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
2. කායසංසග්‌ගසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘ඔතිණ්‌ණො’’ති (සාරත්‌ථ. ටී. 2.270) ඉදං කම්‌මසාධනං, කත්‌තුසාධනං වා හොතීති තදුභයවසෙන අත්‌ථං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘යක්‌ඛාදීහි විය සත්‌තා’’තිආදිමාහ. අසමපෙක්‌ඛිත්‌වාති යථාසභාවං අනුපපරික්‌ඛිත්‌වා, යථා තෙ රතිජනකා රූපාදයො විසයා අනිච්‌චදුක්‌ඛාසුභානත්‌තාකාරෙන අවට්‌ඨිතා, තථා අපස්‌සිත්‌වාති වුත්‌තං හොති. පරිණතෙනාති පරිවත්‌තෙන. තෙනාහ ‘‘යථා පරිවත්‌තමාන’’න්‌තිආදි. වුත්‌තරාගවසෙනාති කායසංසග්‌ගරාගවසෙන. තදහුජාතායපීති තස්‌මිං අහනි ජාතං ජනනං එතිස්‌සාති තදහුජාතා, තස්‌මිං අහනි ජාතාති වා තදහුජාතා, තාය, තං දිවසං ජාතායපීති අත්‌ථො, ජාතමත්‌තාය අල්‌ලමංසපෙසිවණ්‌ණායපීති වුත්‌තං හොති.
‘‘Otiṇṇo’’ti (sārattha. ṭī. 2.270) idaṃ kammasādhanaṃ, kattusādhanaṃ vā hotīti tadubhayavasena atthaṃ dassento ‘‘yakkhādīhi viya sattā’’tiādimāha. Asamapekkhitvāti yathāsabhāvaṃ anupaparikkhitvā, yathā te ratijanakā rūpādayo visayā aniccadukkhāsubhānattākārena avaṭṭhitā, tathā apassitvāti vuttaṃ hoti. Pariṇatenāti parivattena. Tenāha ‘‘yathā parivattamāna’’ntiādi. Vuttarāgavasenāti kāyasaṃsaggarāgavasena. Tadahujātāyapīti tasmiṃ ahani jātaṃ jananaṃ etissāti tadahujātā, tasmiṃ ahani jātāti vā tadahujātā, tāya, taṃ divasaṃ jātāyapīti attho, jātamattāya allamaṃsapesivaṇṇāyapīti vuttaṃ hoti.
අස්‌සාති ‘‘කායසංසග්‌ගං සමාපජ්‌ජෙය්‍යා’’ති පදස්‌ස. ඉදානි හත්‌ථාදීනං විභාගදස්‌සනත්‌ථං ‘‘තත්‌ථ හත්‌ථො නාම කප්‌පරතො පට්‌ඨායා’’තිආදිමාහ. කප්‌පරතො පට්‌ඨායාති දුතියමහාසන්‌ධිං උපාදාය. අඤ්‌ඤත්‌ථ පන මණිබන්‌ධතො පට්‌ඨාය යාව අග්‌ගනඛා හත්‌ථො. විනන්‌ධිත්‌වා වා අවිනන්‌ධිත්‌වා වා කතකෙසකලාපස්‌සෙතං අධිවචනන්‌ති සම්‌බන්‌ධො. තත්‌ථ විනන්‌ධිත්‌වාති තීහි කෙසවට්‌ටීහි ගන්‌ථිත්‌වා. සුවණ්‌ණචීරකන්‌ති සුවණ්‌ණපාළිං. හත්‌ථඤ්‌ච වෙණිඤ්‌ච ඨපෙත්‌වා අවසෙසසරීරං අඞ්‌ගන්‌ති ආහ ‘‘අවසෙසස්‌ස සරීරස්‌සා’’තිආදි.
Assāti ‘‘kāyasaṃsaggaṃ samāpajjeyyā’’ti padassa. Idāni hatthādīnaṃ vibhāgadassanatthaṃ ‘‘tattha hattho nāma kapparato paṭṭhāyā’’tiādimāha. Kapparato paṭṭhāyāti dutiyamahāsandhiṃ upādāya. Aññattha pana maṇibandhato paṭṭhāya yāva agganakhā hattho. Vinandhitvā vā avinandhitvā vā katakesakalāpassetaṃ adhivacananti sambandho. Tattha vinandhitvāti tīhi kesavaṭṭīhi ganthitvā. Suvaṇṇacīrakanti suvaṇṇapāḷiṃ. Hatthañca veṇiñca ṭhapetvā avasesasarīraṃ aṅganti āha ‘‘avasesassa sarīrassā’’tiādi.
යො හි සෙවනාධිප්‌පායොපි නිච්‌චලෙන කායෙන කෙවලං ඵස්‌සං පටිවිජානාති සාදියති අනුභොති, තස්‌ස චිත්‌තුප්‌පාදමත්‌තෙ ආපත්‌තියා අභාවතො අනාපත්‌තීති ආහ ‘‘කායෙන අවායමිත්‌වා’’තිආදි. මොක්‌ඛාධිප්‌පායෙනාති ඉත්‌ථිතො මුච්‌චිතුකාමතාධිප්‌පායෙන. අසඤ්‌චිච්‌චාති ‘‘ඉමිනා උපායෙන ඉමං ඵුසිස්‌සාමී’’ති අචෙතෙත්‌වා. එවඤ්‌හි අචෙතෙත්‌වා පත්‌තප්‌පටිග්‌ගහණාදීසු මාතුගාමස්‌ස අඞ්‌ගෙ ඵුට්‌ඨෙපි අනාපත්‌ති. අසතියාති අඤ්‌ඤවිහිතො හොති, ‘‘මාතුගාමං ඵුසිස්‌සාමී’’ති සති නත්‌ථි, එවං අසතියා හත්‌ථපාදපසාරණාදිකාලෙ ඵුසන්‌තස්‌ස අනාපත්‌ති. අජානන්‌තස්‌සාති දාරකවෙසෙන ඨිතං දාරිකං ‘‘ඉත්‌ථී’’ති අජානන්‌තො කෙනචිදෙව කරණීයෙන ඵුසති, එවං ‘‘ඉත්‌ථී’’ති අජානන්‌තස්‌ස ඵුසතො අනාපත්‌ති. අසාදියන්‌තස්‌සාති කායසංසග්‌ගං අසාදියන්‌තස්‌ස බාහාපරම්‌පරාය නීතභික්‌ඛුස්‌ස විය අනාපත්‌ති. ඉධ පන උදායිත්‌ථෙරො ආදිකම්‌මිකො. තස්‌ස අනාපත්‌ති ආදිකම්‌මිකස්‌සාති.
Yo hi sevanādhippāyopi niccalena kāyena kevalaṃ phassaṃ paṭivijānāti sādiyati anubhoti, tassa cittuppādamatte āpattiyā abhāvato anāpattīti āha ‘‘kāyena avāyamitvā’’tiādi. Mokkhādhippāyenāti itthito muccitukāmatādhippāyena. Asañciccāti ‘‘iminā upāyena imaṃ phusissāmī’’ti acetetvā. Evañhi acetetvā pattappaṭiggahaṇādīsu mātugāmassa aṅge phuṭṭhepi anāpatti. Asatiyāti aññavihito hoti, ‘‘mātugāmaṃ phusissāmī’’ti sati natthi, evaṃ asatiyā hatthapādapasāraṇādikāle phusantassa anāpatti. Ajānantassāti dārakavesena ṭhitaṃ dārikaṃ ‘‘itthī’’ti ajānanto kenacideva karaṇīyena phusati, evaṃ ‘‘itthī’’ti ajānantassa phusato anāpatti. Asādiyantassāti kāyasaṃsaggaṃ asādiyantassa bāhāparamparāya nītabhikkhussa viya anāpatti. Idha pana udāyitthero ādikammiko. Tassa anāpatti ādikammikassāti.
කායසංසග්‌ගසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
