| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣੀ-ਅਭਿਨવ-ਟੀਕਾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
੨. ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘ਓਤਿਣ੍ਣੋ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ੨.੨੭੦) ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨਂ, ਕਤ੍ਤੁਸਾਧਨਂ વਾ ਹੋਤੀਤਿ ਤਦੁਭਯવਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਕ੍ਖਾਦੀਹਿ વਿਯ ਸਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਸਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾਤਿ ਯਥਾਸਭਾવਂ ਅਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ, ਯਥਾ ਤੇ ਰਤਿਜਨਕਾ ਰੂਪਾਦਯੋ વਿਸਯਾ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਸੁਭਾਨਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਅવਟ੍ਠਿਤਾ, ਤਥਾ ਅਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਪਰਿਣਤੇਨਾਤਿ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਥਾ ਪਰਿવਤ੍ਤਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। વੁਤ੍ਤਰਾਗવਸੇਨਾਤਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗવਸੇਨ। ਤਦਹੁਜਾਤਾਯਪੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਹਨਿ ਜਾਤਂ ਜਨਨਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਤਦਹੁਜਾਤਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਹਨਿ ਜਾਤਾਤਿ વਾ ਤਦਹੁਜਾਤਾ, ਤਾਯ, ਤਂ ਦਿવਸਂ ਜਾਤਾਯਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਜਾਤਮਤ੍ਤਾਯ ਅਲ੍ਲਮਂਸਪੇਸਿવਣ੍ਣਾਯਪੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
‘‘Otiṇṇo’’ti (sārattha. ṭī. 2.270) idaṃ kammasādhanaṃ, kattusādhanaṃ vā hotīti tadubhayavasena atthaṃ dassento ‘‘yakkhādīhi viya sattā’’tiādimāha. Asamapekkhitvāti yathāsabhāvaṃ anupaparikkhitvā, yathā te ratijanakā rūpādayo visayā aniccadukkhāsubhānattākārena avaṭṭhitā, tathā apassitvāti vuttaṃ hoti. Pariṇatenāti parivattena. Tenāha ‘‘yathā parivattamāna’’ntiādi. Vuttarāgavasenāti kāyasaṃsaggarāgavasena. Tadahujātāyapīti tasmiṃ ahani jātaṃ jananaṃ etissāti tadahujātā, tasmiṃ ahani jātāti vā tadahujātā, tāya, taṃ divasaṃ jātāyapīti attho, jātamattāya allamaṃsapesivaṇṇāyapīti vuttaṃ hoti.
ਅਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ। ਇਦਾਨਿ ਹਤ੍ਥਾਦੀਨਂ વਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਕਪ੍ਪਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਕਪ੍ਪਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਦੁਤਿਯਮਹਾਸਨ੍ਧਿਂ ਉਪਾਦਾਯ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਨ ਮਣਿਬਨ੍ਧਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਅਗ੍ਗਨਖਾ ਹਤ੍ਥੋ। વਿਨਨ੍ਧਿਤ੍વਾ વਾ ਅવਿਨਨ੍ਧਿਤ੍વਾ વਾ ਕਤਕੇਸਕਲਾਪਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥ વਿਨਨ੍ਧਿਤ੍વਾਤਿ ਤੀਹਿ ਕੇਸવਟ੍ਟੀਹਿ ਗਨ੍ਥਿਤ੍વਾ। ਸੁવਣ੍ਣਚੀਰਕਨ੍ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਲ਼ਿਂ। ਹਤ੍ਥਞ੍ਚ વੇਣਿਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਸਰੀਰਂ ਅਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅવਸੇਸਸ੍ਸ ਸਰੀਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ।
Assāti ‘‘kāyasaṃsaggaṃ samāpajjeyyā’’ti padassa. Idāni hatthādīnaṃ vibhāgadassanatthaṃ ‘‘tattha hattho nāma kapparato paṭṭhāyā’’tiādimāha. Kapparato paṭṭhāyāti dutiyamahāsandhiṃ upādāya. Aññattha pana maṇibandhato paṭṭhāya yāva agganakhā hattho. Vinandhitvā vā avinandhitvā vā katakesakalāpassetaṃ adhivacananti sambandho. Tattha vinandhitvāti tīhi kesavaṭṭīhi ganthitvā. Suvaṇṇacīrakanti suvaṇṇapāḷiṃ. Hatthañca veṇiñca ṭhapetvā avasesasarīraṃ aṅganti āha ‘‘avasesassa sarīrassā’’tiādi.
ਯੋ ਹਿ ਸੇવਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋਪਿ ਨਿਚ੍ਚਲੇਨ ਕਾਯੇਨ ਕੇવਲਂ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿવਿਜਾਨਾਤਿ ਸਾਦਿਯਤਿ ਅਨੁਭੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾવਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਯੇਨ ਅવਾਯਮਿਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਮੋਕ੍ਖਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਤਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ। ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਾਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨ ਇਮਂ ਫੁਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਚੇਤੇਤ੍વਾ। ਏવਞ੍ਹਿ ਅਚੇਤੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਦੀਸੁ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗੇ ਫੁਟ੍ਠੇਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਅਸਤਿਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞવਿਹਿਤੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਫੁਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਏવਂ ਅਸਤਿਯਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦਪਸਾਰਣਾਦਿਕਾਲੇ ਫੁਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦਾਰਕવੇਸੇਨ ਠਿਤਂ ਦਾਰਿਕਂ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ ਫੁਸਤਿ, ਏવਂ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਫੁਸਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਬਾਹਾਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਨੀਤਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ વਿਯ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਉਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰੋ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ। ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸਾਤਿ।
Yo hi sevanādhippāyopi niccalena kāyena kevalaṃ phassaṃ paṭivijānāti sādiyati anubhoti, tassa cittuppādamatte āpattiyā abhāvato anāpattīti āha ‘‘kāyena avāyamitvā’’tiādi. Mokkhādhippāyenāti itthito muccitukāmatādhippāyena. Asañciccāti ‘‘iminā upāyena imaṃ phusissāmī’’ti acetetvā. Evañhi acetetvā pattappaṭiggahaṇādīsu mātugāmassa aṅge phuṭṭhepi anāpatti. Asatiyāti aññavihito hoti, ‘‘mātugāmaṃ phusissāmī’’ti sati natthi, evaṃ asatiyā hatthapādapasāraṇādikāle phusantassa anāpatti. Ajānantassāti dārakavesena ṭhitaṃ dārikaṃ ‘‘itthī’’ti ajānanto kenacideva karaṇīyena phusati, evaṃ ‘‘itthī’’ti ajānantassa phusato anāpatti. Asādiyantassāti kāyasaṃsaggaṃ asādiyantassa bāhāparamparāya nītabhikkhussa viya anāpatti. Idha pana udāyitthero ādikammiko. Tassa anāpatti ādikammikassāti.
ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
