| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
੨. ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā
੨੬੯. ਦੁਤਿਯੇ ਯੇਸੁ વਿવਟੇਸੁ ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਤਾਨਿ વਿવਰਨ੍ਤੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮੋ ਏવਮਕਾਸਿ। ਤੇਨ ਕਤਸ੍ਸਪਿ વਿਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਿ ਕਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਪ੍ਪਕਾਰ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਲ਼ਾਰਤ੍ਤਤਾਤਿ ਉਲ਼ਾਰਚਿਤ੍ਤਤਾ, ਪਣੀਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
269. Dutiye yesu vivaṭesu andhakāro hoti, tāni vivarantoti brāhmaṇiyā saddhiṃ kāyasaṃsaggaṃ samāpajjitukāmo evamakāsi. Tena katassapi vippakārassa attani katattā ‘‘attano vippakāra’’nti vuttaṃ. Uḷārattatāti uḷāracittatā, paṇītādhimuttatāti vuttaṃ hoti.
੨੭੦. ਓਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨਂ ਕਤ੍ਤੁਸਾਧਨਂ વਾ ਹੋਤੀਤਿ ਤਦੁਭਯવਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਕ੍ਖਾਦੀਹਿ વਿਯ ਸਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਸਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾਤਿ ਯਥਾਸਭਾવਂ ਅਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ, ਯਥਾ ਤੇ ਰਤਿਜਨਕਾ ਰੂਪਾਦਯੋ વਿਸਯਾ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਸੁਭਾਨਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਅવਤ੍ਥਿਤਾ, ਤਥਾ ਅਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
270.Otiṇṇoti idaṃ kammasādhanaṃ kattusādhanaṃ vā hotīti tadubhayavasena atthaṃ dassento ‘‘yakkhādīhi viya sattā’’tiādimāha. Asamapekkhitvāti yathāsabhāvaṃ anupaparikkhitvā, yathā te ratijanakā rūpādayo visayā aniccadukkhāsubhānattākārena avatthitā, tathā apassitvāti vuttaṃ hoti.
੨੭੧. ਸਞ੍ਞਮવੇਲਨ੍ਤਿ ਸੀਲਮਰਿਯਾਦਂ। ਆਚਾਰੋਤਿ ਆਚਰਣਂ ਹਤ੍ਥਗਹਣਾਦਿਕਿਰਿਯਾ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ।
271.Saññamavelanti sīlamariyādaṃ. Ācāroti ācaraṇaṃ hatthagahaṇādikiriyā. Assāti ‘‘kāyasaṃsaggaṃ samāpajjeyyā’’ti padassa.
੨੭੩. ਏਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ વਸੇਨਾਤਿ ਆਮਸਨਾਦਿਪਦਾਨਂ વਸੇਨ। ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ…ਪੇ॰… ਸਞ੍ਚੋਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥਂ વਾ ਕਾਯਂ વਾ ਤਿਰਿਯਂ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਞ੍ਚਾਰੇਤਿ। ‘‘ਕਾਯਤੋ ਅਮੋਚੇਤ੍વਾવਾਤਿ વਚਨਤੋ ਮਤ੍ਥਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਤ੍ਥਂ ਓਤਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਤੋ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਥਸਾਟਕੂਪਰਿ ਓਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਸਾਟਕਤੋ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਜਙ੍ਘਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਾਯਂ ਓਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਨ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
273.Etesaṃ padānaṃ vasenāti āmasanādipadānaṃ vasena. Ito cito ca…pe… sañcopetīti attano hatthaṃ vā kāyaṃ vā tiriyaṃ ito cito ca sañcāreti. ‘‘Kāyato amocetvāvāti vacanato matthakato paṭṭhāya hatthaṃ otārentassa kāyato mocetvā nivatthasāṭakūpari omasantassa thullaccayaṃ, sāṭakato otāretvā jaṅghato paṭṭhāya kāyaṃ omasantassa puna saṅghādiseso’’ti vadanti.
ਦ੍વਾਦਸਸੁਪਿ ਆਮਸਨਾਦਿਪ੍ਪਯੋਗੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਪਯੋਗੇ ਕਾਯਤੋ ਅਮੋਚਿਤੇ ਏਕੇਕਾવ ਆਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮੂਲਗ੍ਗਹਣਮੇવ ਪਮਾਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਇਦਞ੍ਚ ਏਕੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਕਾਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਤਰੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਕਾਯਪਰਾਮਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਕੇਨ ਪਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਤਰੇਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਕਾਯਂ ਪਰਾਮਸਤੋ ਪਯੋਗਗਣਨਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ ਨ ਕੇવਲਂ વਤ੍ਥੁવਸੇਨੇવ, ਅਪਿਚ ਸਞ੍ਞਾવਸੇਨਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ’’ਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਚ ਗਹਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Dvādasasupi āmasanādippayogesu ekekasmiṃ payoge kāyato amocite ekekāva āpatti hotīti āha ‘‘mūlaggahaṇameva pamāṇa’’nti. Idañca ekena hatthena kāyaṃ gahetvā itarena hatthena kāyaparāmasanaṃ sandhāya vuttaṃ. Ekena pana hatthena kāyapaṭibaddhaṃ gahetvā itarena tattha tattha kāyaṃ parāmasato payogagaṇanāya āpatti. Ayaṃ pana saṅghādiseso na kevalaṃ vatthuvaseneva, apica saññāvasenapīti āha ‘‘itthiyā itthisaññissa saṅghādiseso’’ti. Pāḷiyaṃ tiracchānagato ca hotīti ettha tiracchānagatitthiyā tiracchānagatapurisassa ca gahaṇaṃ veditabbaṃ.
ਸਮਸਾਰਾਗੋਤਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੇਨ ਏਕਸਦਿਸਰਾਗੋ। ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવਾਤਿ ਰਜ੍ਜੁવਤ੍ਥਾਦੀਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਹਣੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ। ਪੁਨ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવਾਤਿ ਸਮਸਾਰਾਗੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਅਨਨ੍ਤਰਨਯੇਨੇવਾਤਿ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਆਮਸਨਨਯੇਨ । વੇਣਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਲੋਮਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਲੋਮਾਨਂ ਫੁਸਨੇਪਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਇਦਾਨਿ વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
Samasārāgoti kāyasaṃsaggarāgena ekasadisarāgo. Purimanayenevāti rajjuvatthādīhi parikkhipitvā gahaṇe vuttanayena. Puna purimanayenevāti samasārāgo vutto. Anantaranayenevāti kāyapaṭibaddhaāmasananayena . Veṇiggahaṇena lomānampi saṅgahitattā lomānaṃ phusanepi saṅghādiseso vutto. Idāni vuttamevatthaṃ pakāsetukāmo ‘‘upādinnakena hī’’tiādimāha.
ਯਥਾਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੇਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਨਿਦ੍ਦੇਸੇ। ਤੇਨਾਤਿ ਤੇਨ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਕਾਰਣੇਨ। ਸਞ੍ਞਾਯ વਿਰਾਗਿਤਮ੍ਹੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ વਿਰਦ੍ਧਾਯ। ਲਿਙ੍ਗਬ੍ਯਤ੍ਤਯੇਨ ‘‘વਿਰਾਗਿਤਮ੍ਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਮਂ ਨਾਮ વਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਆਗਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ વਤ੍ਥੁਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤੀਤਿਪਿ ਕੇਚਿ। ਸਾਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੇਨ ਸਾਰਤ੍ਤਂ। વਿਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗਰਹਿਤਂ ਮਾਤੁਭਗਿਨੀਆਦਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ‘‘વਿਰਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਿਰਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਮਾਤੁਪੇਮਾਦਿવਸੇਨ ਗਹਣੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Yathāniddiṭṭhaniddeseti yathāvuttakāyasaṃsagganiddese. Tenāti tena yathāvuttakāraṇena. Saññāya virāgitamhīti saññāya viraddhāya. Liṅgabyattayena ‘‘virāgitamhī’’ti vuttaṃ. Imaṃ nāma vatthunti imasmiṃ sikkhāpade āgataṃ sandhāya vadati. Aññampi yaṃ kiñci vatthuṃ sandhāya vadatītipi keci. Sārattanti kāyasaṃsaggarāgena sārattaṃ. Virattanti kāyasaṃsaggarāgarahitaṃ mātubhaginīādiṃ sandhāya vadati. ‘‘Virattaṃ gaṇhissāmī’’ti virattaṃ gaṇhi, dukkaṭanti mātupemādivasena gahaṇe dukkaṭaṃ vuttaṃ.
ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਕਥਂ ਸਮੇਤੀਤਿ ਚੇ? ਯਦਿ ਹਿ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞਾ વਿਰਾਗਿਤਾ ਭવੇਯ੍ਯ, ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਗ੍ਗਹਣੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ વਦਨ੍ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਚ ਹੋਤਿ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞੀ ਚਾ’’ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, વੁਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕਾਯਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞਾ વਿਰਾਗਿਤਾ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਕਾਯਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਯਥਾવਤ੍ਥੁਕਮੇવ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਮਹਾਸੁਮਤ੍ਥੇਰੇਨ વੁਤ੍ਤવਾਦੋ ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮੇਤਿ। ਯੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਸਤਿਪਿ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞਾਯ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਸਮਯੇ ‘ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘ਇਤ੍ਥਿਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾવਤੋ વਤ੍ਥੁਸਞ੍ਞਾਨਂ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਕਿਂ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਂ વਤ੍ਥਾਦਿਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਰਾਗੇਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਉਦਾਹੁ વਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਰਾਗੇਨਾ’’ਤਿ। ਯਦਿ ‘‘વਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਰਾਗੇਨ ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਅਹੁਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਠਿਤਂ વਤ੍ਥਾਦਿਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਤ੍ਥੀ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞਾ ਸਾਰਤ੍ਤਭਾવੋ ਗਹਣਞ੍ਚਾਤਿ ਅਙ੍ਗਪਾਰਿਪੂਰਿਸਬ੍ਭਾવਤੋ ਮਹਾਸੁਮਤ੍ਥੇਰવਾਦੋવ ਯੁਤ੍ਤવਾਦੋ। ਅਟ੍ਠਕਥਾવਿਨਿਚ੍ਛਯੇਹਿ ਚ ਸਮੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਅਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਦਿ ਸਞ੍ਞਾવਿਰਾਗੇਨ વਿਰਾਗਿਤਂ ਨਾਮ ਸਿਯਾ, ‘‘ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਬਾਹਾਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ ‘‘ਮਜ੍ਝਗਤਿਤ੍ਥਿਯੋ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਰੂਪਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾવਤੋ ਮਜ੍ਝਗਤਾਨਂ વਸੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਨ ਸਿਯਾ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾવਿਰਾਗੇਨ વਿਰਾਗਿਤਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋਯੇવਾਤਿ। ਨੀਲੇਨ ਦੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਸਭਾવਤੋ ਕਾਲ਼ਿਤ੍ਥੀ વੁਤ੍ਤਾ।
Imāya pāḷiyā sametīti sambandho. Kathaṃ sametīti ce? Yadi hi ‘‘itthiyā kāyapaṭibaddhaṃ gaṇhissāmī’’ti citte uppanne itthisaññā virāgitā bhaveyya, kāyapaṭibaddhaggahaṇe thullaccayaṃ vadantena bhagavatā ‘‘itthī ca hoti itthisaññī cā’’ti na vattabbaṃ siyā, vuttañca, tasmā ‘‘itthiyā kāyapaṭibaddhaṃ gaṇhissāmī’’ti kāyaṃ gaṇhantassa itthisaññā virāgitā nāma na hotīti ‘‘kāyapaṭibaddhaṃ gaṇhissāmīti kāyaṃ gaṇhanto yathāvatthukameva āpajjatī’’ti mahāsumattherena vuttavādo imāya pāḷiyā sameti. Yo panettha ‘‘satipi itthisaññāya kāyapaṭibaddhaṃ gaṇhantassa gahaṇasamaye ‘kāyapaṭibaddhaṃ gaṇhissāmī’ti saññaṃ ṭhapetvā ‘itthiṃ gaṇhāmī’ti saññāya abhāvato vatthusaññānaṃ bhinnattā ayutta’’nti vadeyya, so pucchitabbo ‘‘kiṃ kāyapaṭibaddhaṃ vatthādiṃ gaṇhanto itthiyā rāgena gaṇhāti, udāhu vatthādīsu rāgenā’’ti. Yadi ‘‘vatthādīsu rāgena gaṇhātī’’ti vadeyya, itthiyā kāyapaṭibaddhaṃ ahutvā aññattha ṭhitaṃ vatthādiṃ gaṇhantassapi thullaccayaṃ siyā, tasmā itthī itthisaññā sārattabhāvo gahaṇañcāti aṅgapāripūrisabbhāvato mahāsumattheravādova yuttavādo. Aṭṭhakathāvinicchayehi ca sametīti etthāpi ayamadhippāyo – yadi saññāvirāgena virāgitaṃ nāma siyā, ‘‘sambahulā itthiyo bāhāhi parikkhipitvā gaṇhāmī’’ti evaṃsaññissa ‘‘majjhagatitthiyo kāyapaṭibaddhena gaṇhāmī’’ti evarūpāya saññāya abhāvato majjhagatānaṃ vasena thullaccayaṃ na siyā, evaṃ santepi aṭṭhakathāya thullaccayassa vuttattā saññāvirāgena virāgitaṃ nāma na hotīti ayamattho siddhoyevāti. Nīlena duviññeyyasabhāvato kāḷitthī vuttā.
੨੭੯. ਸੇવਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਫਸ੍ਸਸੁਖਸੇવਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਕਾਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਾਮਸਨવਾਰੇਪਿ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿવਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਇਦਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਾਮਸਨੇਪਿ ਕਾਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸਭਾવਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯવਾਰੇ। ਮੋਕ੍ਖਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਠਮਂ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੇ ਸਤਿਪਿ ਪਚ੍ਛਾ ਮੋਕ੍ਖਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
279.Sevanādhippāyoti phassasukhasevanādhippāyo. Itthiyā kāyena bhikkhussa kāyapaṭibaddhāmasanavārepi phassaṃ paṭivijānātīti idaṃ attano kāyapaṭibaddhāmasanepi kāyasambandhasabhāvato vuttaṃ. Etthāti nissaggiyena nissaggiyavāre. Mokkhādhippāyoti ettha paṭhamaṃ kāyasaṃsaggarāge satipi pacchā mokkhādhippāyassa anāpatti.
੨੮੧. ਪਾਰਿਪਨ੍ਥਿਕਾਤਿ વਿਲੁਮ੍ਪਨਿਕਾ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਨਦੀਸੋਤੇਨ વੁਯ੍ਹਮਾਨਂ ਮਾਤਰਨ੍ਤਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਾਸੁਪਿ ਪਨ ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਕਾਰੁਞ੍ਞਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਮਾਤਰਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨੇવਤ੍ਥਿ ਦੋਸੋਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ‘‘ਮਾਤਰ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਾਸਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ। ਤਿਣਣ੍ਡੁਪਕਨ੍ਤਿ ਹਿਰੀવੇਰਾਦਿਮੂਲੇਹਿ ਕਤਚੁਮ੍ਬਟਕਂ। ਤਾਲਪਣ੍ਣਮੁਦ੍ਦਿਕਨ੍ਤਿ ਤਾਲਪਣ੍ਣੇਹਿ ਕਤਅਙ੍ਗੁਲਿਮੁਦ੍ਦਿਕਂ। ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨਭਾવਤੋ ਅਪਨੇਤ੍વਾ, ਚੀવਰਤ੍ਥਾਯ ਅਪਨਾਮੇਤ੍વਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਚੀવਰਤ੍ਥਾਯ ਪਾਦਮੂਲੇ ਠਪੇਤਿ, વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਇਦਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣવਿਤਾਨਾਦਿਅਤ੍ਥਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ, ਪੂਜਾਦਿਅਤ੍ਥਂ ਤਾવਕਾਲਿਕਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
281.Pāripanthikāti vilumpanikā, antarāyikāti vuttaṃ hoti. Nadīsotena vuyhamānaṃ mātaranti ukkaṭṭhaparicchedadassanatthaṃ vuttaṃ, aññāsupi pana itthīsu kāruññādhippāyena mātari vuttanayena paṭipajjantassa nevatthi dosoti vadanti. ‘‘Mātara’’nti vuttattā aññāsaṃ na vaṭṭatīti vadantāpi atthi. Tiṇaṇḍupakanti hirīverādimūlehi katacumbaṭakaṃ. Tālapaṇṇamuddikanti tālapaṇṇehi kataaṅgulimuddikaṃ. Parivattetvāti attano nivāsanapārupanabhāvato apanetvā, cīvaratthāya apanāmetvāti vuttaṃ hoti. Cīvaratthāya pādamūle ṭhapeti, vaṭṭatīti idaṃ nidassanamattaṃ, paccattharaṇavitānādiatthampi vaṭṭatiyeva, pūjādiatthaṃ tāvakālikampi gahetuṃ vaṭṭati.
ਇਤ੍ਥਿਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੁਭੂਤਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥੀਨਮ੍ਪਿ ਅਨਾਮਾਸਭਾવਤੋ ਤਾਦਿਸਂ ਇਤ੍ਥਿਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਕਤਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਰੂਪਮ੍ਪਿ ਅਨਾਮਾਸਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਪਟਿਮਾਰੂਪਂ ਆਮਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ। ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਕਤਂ વਤ੍ਥਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਞ੍ਚ ਭਿਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥੇਨ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾવ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਦਣ੍ਡਾਦਿਨਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਅਨਾਮਾਸਮ੍ਪਿ ਹਤ੍ਥੇਨ ਅਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ ਦਣ੍ਡਾਦਿਨਾ ਕੇਨਚਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਇਧ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨ ਮਾਤੁਗਾਮਸਰੀਰੇਪਿ ਸਤ੍ਥਾਦੀਹਿ વਣਂ ਕਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਗਹਿਤਮਣ੍ਡੂਕਸਪ੍ਪਿਨਿਂ ਦਣ੍ਡਾਦੀਹਿ ਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਮਣ੍ਡੂਕਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
Itthisaṇṭhānena katanti ettha heṭṭhimaparicchedato pārājikavatthubhūtatiracchānagatitthīnampi anāmāsabhāvato tādisaṃ itthisaṇṭhānena kataṃ tiracchānagatarūpampi anāmāsanti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Bhikkhunīhi paṭimārūpaṃ āmasituṃ vaṭṭatī’’ti vadanti ācariyā. Itthirūpāni dassetvā kataṃ vatthañca paccattharaṇañca bhittiñca itthirūpaṃ anāmasitvā gaṇhituṃ vaṭṭati. Bhinditvāti ettha hatthena aggahetvāva kenacideva daṇḍādinā bhinditabbaṃ. Ettha ca ‘‘anāmāsampi hatthena aparāmasitvā daṇḍādinā kenaci bhindituṃ vaṭṭatī’’ti idha vuttattā ‘‘paṃsukūlaṃ gaṇhantena mātugāmasarīrepi satthādīhi vaṇaṃ katvā gahetabba’’nti vuttattā ca gahitamaṇḍūkasappiniṃ daṇḍādīhi nippīḷetvā maṇḍūkaṃ vissajjāpetuṃ vaṭṭati.
ਮਗ੍ਗਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਮਗ੍ਗੇ ਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਏવਂ ਮਗ੍ਗਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਇਦਂ ਗਿਹਿਸਨ੍ਤਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਨ੍ਤਕਂ ਪਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਅਨਾਮਸਿਤਬ੍ਬਮੇવ ਦੁਰੁਪਚਿਣ੍ਣਭਾવਤੋ। ਤਾਲਪਨਸਾਦੀਨੀਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਲਬੁਜਤਿਪੁਸਅਲਾਬੁਕੁਮ੍ਭਣ੍ਡਪੁਸ੍ਸਫਲਏਲ਼ਾਲੁਕਫਲਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ‘‘ਯਥਾવੁਤ੍ਤਫਲਾਨਂਯੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਕੀਲ਼ਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਆਮਸਨਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਾਸਾਣਸਕ੍ਖਰਾਦੀਨਿ ਕੀਲ਼ਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਪਿ ਆਮਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
Maggaṃ adhiṭṭhāyāti magge gacchāmīti evaṃ maggasaññī hutvāti attho. Kīḷantenāti idaṃ gihisantakaṃ sandhāya vuttaṃ, bhikkhusantakaṃ pana yena kenaci adhippāyena anāmasitabbameva durupaciṇṇabhāvato. Tālapanasādīnīti cettha ādi-saddena nāḷikeralabujatipusaalābukumbhaṇḍapussaphalaeḷālukaphalānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. ‘‘Yathāvuttaphalānaṃyeva cettha kīḷādhippāyena āmasanaṃ na vaṭṭatī’’ti vuttattā pāsāṇasakkharādīni kīḷādhippāyenapi āmasituṃ vaṭṭati.
ਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਹਤ੍ਥਿਕੁਮ੍ਭਜਾਦਿਕਾ ਅਟ੍ਠવਿਧਾ ਮੁਤ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਹਤ੍ਥਿਕੁਮ੍ਭਂ, વਰਾਹਦਾਠਂ, ਭੁਜਙ੍ਗਸੀਸਂ, વਲਾਹਕਂ, વੇਲ਼ੁ, ਮਚ੍ਛਸਿਰੋ, ਸਙ੍ਖੋ, ਸਿਪ੍ਪੀਤਿ ਅਟ੍ਠ ਮੁਤ੍ਤਾਯੋਨਿਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥਿਕੁਮ੍ਭਜਾ ਪੀਤવਣ੍ਣਾ ਪਭਾવਿਹੀਨਾ। વਰਾਹਦਾਠਜਾ વਰਾਹਦਾਠવਣ੍ਣਾવ। ਭੁਜਙ੍ਗਸੀਸਜਾ ਨੀਲਾਦਿવਣ੍ਣਾ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਾ વਟ੍ਟਲਾ। વਲਾਹਕਜਾ ਆਭਾਸੂਰਾ ਦੁਬ੍ਬਿਭਾਗਰੂਪਾ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ વਿਦ੍ਧਮਨ੍ਤਿਯੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਦੇવੂਪਭੋਗਾ ਏવ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ। વੇਲ਼ੁਜਾ ਕਰਕਫਲਸਮਾਨવਣ੍ਣਾ ਨ ਆਭਾਸੂਰਾ, ਤੇ ਚ વੇਲ਼ੂ ਅਮਨੁਸ੍ਸਗੋਚਰੇ ਏવ ਪਦੇਸੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ। ਮਚ੍ਛਸਿਰਜਾ ਪਾਠੀਨਪਿਟ੍ਠਿਸਮਆਨવਣ੍ਣਾ વਟ੍ਟਲਾ ਲਘવੋ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਭਾવਿਹੀਨਾ ਚ, ਤੇ ਚ ਮਚ੍ਛਾ ਸਮੁਦ੍ਦਮਜ੍ਝੇਯੇવ ਜਾਯਨ੍ਤਿ। ਸਙ੍ਖਜਾ ਸਙ੍ਖਉਦਰਚ੍ਛવਿવਣ੍ਣਾ ਕੋਲਫਲਪ੍ਪਮਾਣਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਭਾવਿਹੀਨਾવ। ਸਿਪ੍ਪਿਜਾ ਪਭਾવਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਸਣ੍ਠਾਨਾ। ਏવਂ ਜਾਤਿਤੋ ਅਟ੍ਠવਿਧਾਸੁ ਮੁਤ੍ਤਾਸੁ ਯਾ ਮਚ੍ਛਸਙ੍ਖਸਿਪ੍ਪਿਜਾ, ਤਾ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾ। ਭੁਜਙ੍ਗਜਾਪਿ ਕਾਚਿ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਇਤਰਾ ਅਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਬਹੁਲਂ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾવ ਮੁਤ੍ਤਾ ਲੋਕੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਸਪ੍ਪਿਜਾવ, ਇਤਰਾ ਕਦਾਚਿ ਕਾਚਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮੋਹવਿਨੋਦਨਿਯਂ ‘‘ਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾ ਮੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Muttāti hatthikumbhajādikā aṭṭhavidhā muttā. Tathā hi hatthikumbhaṃ, varāhadāṭhaṃ, bhujaṅgasīsaṃ, valāhakaṃ, veḷu, macchasiro, saṅkho, sippīti aṭṭha muttāyoniyo. Tattha hatthikumbhajā pītavaṇṇā pabhāvihīnā. Varāhadāṭhajā varāhadāṭhavaṇṇāva. Bhujaṅgasīsajā nīlādivaṇṇā suvisuddhā vaṭṭalā. Valāhakajā ābhāsūrā dubbibhāgarūpā rattibhāge andhakāraṃ viddhamantiyo tiṭṭhanti, devūpabhogā eva ca honti. Veḷujā karakaphalasamānavaṇṇā na ābhāsūrā, te ca veḷū amanussagocare eva padese jāyanti. Macchasirajā pāṭhīnapiṭṭhisamaānavaṇṇā vaṭṭalā laghavo ca honti pabhāvihīnā ca, te ca macchā samuddamajjheyeva jāyanti. Saṅkhajā saṅkhaudaracchavivaṇṇā kolaphalappamāṇāpi honti pabhāvihīnāva. Sippijā pabhāvisesayuttā honti nānāsaṇṭhānā. Evaṃ jātito aṭṭhavidhāsu muttāsu yā macchasaṅkhasippijā, tā sāmuddikā. Bhujaṅgajāpi kāci sāmuddikā honti, itarā asāmuddikā. Yasmā bahulaṃ sāmuddikāva muttā loke dissanti, tatthāpi sappijāva, itarā kadāci kāci, tasmā sammohavinodaniyaṃ ‘‘muttāti sāmuddikā muttā’’ti vuttaṃ.
ਮਣੀਤਿ ਠਪੇਤ੍વਾ વੇਲ਼ੁਰਿਯਾਦਿਕੇ ਸੇਸੋ ਜੋਤਿਰਸਾਦਿਭੇਦੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਮਣਿ। વੇਲ਼ੁਰਿਯੋਤਿ વਂਸવਣ੍ਣਮਣਿ। ਸਙ੍ਖੋਤਿ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਸਙ੍ਖੋ। ਸਿਲਾਤਿ ਕਾਲ਼ਸਿਲਾਪਣ੍ਡੁਸਿਲਾਸੇਤਸਿਲਾਦਿਭੇਦਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸਿਲਾ। ਰਜਤਨ੍ਤਿ ਕਹਾਪਣਾਦਿਕਂ વੁਤ੍ਤਾવਸੇਸਂ ਰਤਨਸਮ੍ਮਤਂ। ਜਾਤਰੂਪਨ੍ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਂ। ਲੋਹਿਤਙ੍ਕੋਤਿ ਰਤ੍ਤਮਣਿ। ਮਸਾਰਗਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਕਬਰਮਣਿ। ਭਣ੍ਡਮੂਲਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਾਦਿਭਣ੍ਡਮੂਲਤ੍ਥਾਯ। ਕੁਟ੍ਠਰੋਗਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ, ਤਾਯ વੂਪਸਮੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਰੋਗਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯਪਿ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ। ‘‘ਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯੇવ ਮੁਤ੍ਤਾ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਕਰਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਕਰਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੋ। ‘‘ਭਣ੍ਡਮੂਲਤ੍ਥਾਯ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਆਮਸਿਤੁਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਚਿਤ੍વਾ ਕਤੋਤਿ ਕਾਚਕਾਰੇਹਿ ਪਚਿਤ੍વਾ ਕਤੋ।
Maṇīti ṭhapetvā veḷuriyādike seso jotirasādibhedo sabbopi maṇi. Veḷuriyoti vaṃsavaṇṇamaṇi. Saṅkhoti sāmuddikasaṅkho. Silāti kāḷasilāpaṇḍusilāsetasilādibhedā sabbāpi silā. Rajatanti kahāpaṇādikaṃ vuttāvasesaṃ ratanasammataṃ. Jātarūpanti suvaṇṇaṃ. Lohitaṅkoti rattamaṇi. Masāragallanti kabaramaṇi. Bhaṇḍamūlatthāyāti pattacīvarādibhaṇḍamūlatthāya. Kuṭṭharogassāti nidassanamattaṃ, tāya vūpasametabbassa yassa kassaci rogassatthāyapi vaṭṭatiyeva. ‘‘Bhesajjatthañca adhiṭṭhāyeva muttā vaṭṭatī’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Ākaramuttoti ākarato muttamatto. ‘‘Bhaṇḍamūlatthāya sampaṭicchituṃ vaṭṭatī’’ti iminā ca āmasitumpi vaṭṭatīti dasseti. Pacitvā katoti kācakārehi pacitvā kato.
ਧੋਤવਿਦ੍ਧੋ ਚ ਰਤਨਮਿਸ੍ਸੋਤਿ ਅਲਙ੍ਕਾਰਤ੍ਥਂ ਕਞ੍ਚਨਲਤਾਦਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਕਤੋ ਰਤਨਖਚਿਤੋ ਧੋਤવਿਦ੍ਧੋ ਅਨਾਮਾਸੋ। ਧੋਤવਿਦ੍ਧੋ ਚ ਰਤਨਮਿਸ੍ਸੋ ਚਾਤਿ વਿਸੁਂ વਾ ਪਦਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਾਨੀਯਸਙ੍ਖੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਸਙ੍ਖੇਨ ਕਤਪਾਨੀਯਭਾਜਨਪਿਧਾਨਾਦਿਸਮਣਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋਪਿ ਆਮਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ। ਸੇਸਨ੍ਤਿ ਰਤਨਮਿਸ੍ਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਂ। ਮੁਗ੍ਗવਣ੍ਣਂਯੇવ ਰਤਨਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਮੁਗ੍ਗવਣ੍ਣਾવਾ’’ਤਿ, ਮੁਗ੍ਗવਣ੍ਣਾ ਰਤਨਮਿਸ੍ਸਾવ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸੇਸਾਤਿ ਰਤਨਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਾ ਮੁਗ੍ਗવਣ੍ਣਾ ਨੀਲਸਿਲਾ।
Dhotaviddho ca ratanamissoti alaṅkāratthaṃ kañcanalatādiṃ dassetvā kato ratanakhacito dhotaviddho anāmāso. Dhotaviddho ca ratanamisso cāti visuṃ vā padaṃ sambandhitabbaṃ. Pānīyasaṅkhoti iminā ca saṅkhena katapānīyabhājanapidhānādisamaṇaparikkhāropi āmasituṃ vaṭṭatīti siddhaṃ. Sesanti ratanamissaṃ ṭhapetvā avasesaṃ. Muggavaṇṇaṃyeva ratanasammissaṃ karonti, na aññanti āha ‘‘muggavaṇṇāvā’’ti, muggavaṇṇā ratanamissāva na vaṭṭatīti vuttaṃ hoti. Sesāti ratanasammissaṃ ṭhapetvā avasesā muggavaṇṇā nīlasilā.
ਬੀਜਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਧਾਤੁਪਾਸਾਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ। ਸੁવਣ੍ਣਚੇਤਿਯਨ੍ਤਿ ਧਾਤੁਕਰਣ੍ਡਕਂ। ਪਟਿਕ੍ਖਿਪੀਤਿ ‘‘ਧਾਤੁਟ੍ਠਪਨਤ੍ਥਾਯ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਪੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ। ਸੁવਣ੍ਣਬੁਬ੍ਬੁਲ਼ਕਨ੍ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਤਾਰਕਂ। ‘‘ਕੇਲ਼ਾਪਯਿਤੁਨ੍ਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਞ੍ਚਾਰਨ੍ਤੇਹਿ ਆਮਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਚવਰਮੇવ ਹਰਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਚੇਤਿਯਗੋਪਕਾ વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਹੋਨ੍ਤੁ ਅਞ੍ਞੇ વਾ, ਹਤ੍ਥੇਨਪਿ ਪੁਞ੍ਛਿਤ੍વਾ ਕਚવਰਂ ਅਪਨੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਮਲਮ੍ਪਿ ਪਮਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ।
Bījato paṭṭhāyāti dhātupāsāṇato paṭṭhāya. Suvaṇṇacetiyanti dhātukaraṇḍakaṃ. Paṭikkhipīti ‘‘dhātuṭṭhapanatthāya gaṇhathā’’ti avatvā ‘‘tumhākaṃ gaṇhathā’’ti pesitattā paṭikkhipi. Suvaṇṇabubbuḷakanti suvaṇṇatārakaṃ. ‘‘Keḷāpayitunti ito cito ca sañcārantehi āmasituṃ vaṭṭatī’’ti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Kacavarameva harituṃ vaṭṭatīti cetiyagopakā vā bhikkhū hontu aññe vā, hatthenapi puñchitvā kacavaraṃ apanetuṃ vaṭṭati, malampi pamajjituṃ vaṭṭatiyeva.
ਆਰਕੂਟਲੋਹਨ੍ਤਿ ਕਿਤ੍ਤਿਮਲੋਹਂ। ਤੀਣਿ ਹਿ ਕਿਤ੍ਤਿਮਲੋਹਾਨਿ ਕਂਸਲੋਹਂ, વਟ੍ਟਲੋਹਂ, ਆਰਕੂਟਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਿਪੁਤਮ੍ਬੇ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਕਤਂ ਕਂਸਲੋਹਂ, ਸੀਸਤਮ੍ਬੇ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਕਤਂ વਟ੍ਟਲੋਹਂ, ਪਕਤਿਰਸਤਮ੍ਬੇ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਕਤਂ ਆਰਕੂਟਂ। ਤੇਨੇવ ਤਂਕਰਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਿਤ੍ਤਿਮਲੋਹ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ‘‘ਜਾਤਰੂਪਗਤਿਕਮੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਰਕੂਟਂ ਸੁવਣ੍ਣਸਦਿਸਮੇવ ਆਮਸਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਪਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਆਰਕੂਟਂ ਅਨਾਮਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਜਾਤਰੂਪਗਤਿਕਮੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਜਾਤਰੂਪਂ વਿਯ ਆਮਸਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਪਠਮਂ વੁਤ੍ਤੋਯੇવ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਗਣ੍ਠਿਪਦਕਾਰੇਹਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸੇਨਾਸਨਪਟਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ।
Ārakūṭalohanti kittimalohaṃ. Tīṇi hi kittimalohāni kaṃsalohaṃ, vaṭṭalohaṃ, ārakūṭanti. Tattha tiputambe missetvā kataṃ kaṃsalohaṃ, sīsatambe missetvā kataṃ vaṭṭalohaṃ, pakatirasatambe missetvā kataṃ ārakūṭaṃ. Teneva taṃkaraṇena nibbattattā ‘‘kittimaloha’’nti vuccati. ‘‘Jātarūpagatikamevāti vuttattā ārakūṭaṃ suvaṇṇasadisameva āmasituṃ na vaṭṭati, aññaṃ pana vaṭṭatī’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Keci pana ‘‘ārakūṭaṃ anāmasitabbato jātarūpagatikamevāti vuttaṃ, tasmā ubhayampi jātarūpaṃ viya āmasituṃ na vaṭṭatī’’ti vadanti. Paṭhamaṃ vuttoyeva ca attho gaṇṭhipadakārehi adhippeto. Paṭijaggituṃ vaṭṭatīti senāsanapaṭibaddhattā vuttaṃ.
ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬਂ। ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ਹਤ੍ਥੇਨ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਭੇਰਿਸਙ੍ਘਾਟੋਤਿ ਸਙ੍ਘਟਿਤਚਮ੍ਮਭੇਰੀ। વੀਣਾਸਙ੍ਘਾਟੋਤਿ ਸਙ੍ਘਟਿਤਚਮ੍ਮવੀਣਾ। ਚਮ੍ਮવਿਨਦ੍ਧਾਨਂ ਭੇਰਿવੀਣਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਤੁਚ੍ਛਪੋਕ੍ਖਰਨ੍ਤਿ ਅવਿਨਦ੍ਧਚਮ੍ਮਂ ਭੇਰਿਪੋਕ੍ਖਰਂ વੀਣਾਪੋਕ੍ਖਰਞ੍ਚ। ਆਰੋਪਿਤਚਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਭੇਰਿਆਦੀਨਂ વਿਨਦ੍ਧਨਤ੍ਥਾਯ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਂ ਆਰੋਪਿਤਚਮ੍ਮਂ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ વਿਸੁਂ ਠਪਿਤਚਮ੍ਮਞ੍ਚ। ਓਨਹਿਤੁਂ વਾਤਿ ਭੇਰਿਪੋਕ੍ਖਰਾਦੀਨਿ ਚਮ੍ਮਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ વਿਨਨ੍ਧਿਤੁਂ। ਓਨਹਾਪੇਤੁਂ વਾਤਿ ਤਥੇવ ਅਞ੍ਞੇਹਿ વਿਨਨ੍ਧਾਪੇਤੁਂ। ਪਾਰਾਜਿਕਪ੍ਪਹੋਨਕਕਾਲੇਤਿ ਅਕੁਥਿਤਕਾਲੇ।
Sāmikānaṃ pesetabbanti sāmikānaṃ sāsanaṃ pesetabbaṃ. Bhinditvāti hatthena aggahetvā aññena yena kenaci bhinditvā. Bherisaṅghāṭoti saṅghaṭitacammabherī. Vīṇāsaṅghāṭoti saṅghaṭitacammavīṇā. Cammavinaddhānaṃ bherivīṇānametaṃ adhivacanaṃ. Tucchapokkharanti avinaddhacammaṃ bheripokkharaṃ vīṇāpokkharañca. Āropitacammanti bheriādīnaṃ vinaddhanatthāya mukhavaṭṭiyaṃ āropitacammaṃ tato uddharitvā visuṃ ṭhapitacammañca. Onahituṃ vāti bheripokkharādīni cammaṃ āropetvā vinandhituṃ. Onahāpetuṃ vāti tatheva aññehi vinandhāpetuṃ. Pārājikappahonakakāleti akuthitakāle.
੨੮੨. ਸਙ੍ਕਮਾਦਿ ਭੂਮਿਗਤਿਕਤ੍ਤਾ ਨ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਟ੍ਠਾਨਿਯਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਕਪਦਿਕਸਙ੍ਕਮੋਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਸੇਤੁ। ਸਕਟਮਗ੍ਗਸਙ੍ਕਮੋਤਿ ਸਕਟਮਗ੍ਗਭੂਤੋ ਮਹਾਸੇਤੁ। ਠਾਨਾ ਚਾਲੇਤੁਨ੍ਤਿ ਰਜ੍ਜੁਂ ਠਾਨਾ ਚਾਲੇਤੁਂ। ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਾ। ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ, ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੋ, ਤੇਨ ਰਾਗੇਨ વਾਯਾਮੋ, ਹਤ੍ਥਗ੍ਗਾਹਾਦਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚ ਅਙ੍ਗਾਨਿ।
282. Saṅkamādi bhūmigatikattā na kāyapaṭibaddhaṭṭhāniyanti dukkaṭaṃ vuttaṃ. Ekapadikasaṅkamoti khuddakasetu. Sakaṭamaggasaṅkamoti sakaṭamaggabhūto mahāsetu. Ṭhānā cāletunti rajjuṃ ṭhānā cāletuṃ. Paṭicchādetabbāti apanetabbā. Manussitthī, itthisaññitā, kāyasaṃsaggarāgo, tena rāgena vāyāmo, hatthaggāhādisamāpajjananti imānettha pañca aṅgāni.
ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੨. ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੨. ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā
੨. ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā
ਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ • Padabhājanīyavaṇṇanā
વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੨. ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā
