| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya |
३. कायसुत्तं
3. Kāyasuttaṃ
२३. ‘‘अत्थि , भिक्खवे, धम्मा कायेन पहातब्बा, नो वाचाय। अत्थि, भिक्खवे, धम्मा वाचाय पहातब्बा, नो कायेन। अत्थि, भिक्खवे, धम्मा नेव कायेन पहातब्बा नो वाचाय, पञ्ञाय दिस्वा 1 पहातब्बा।
23. ‘‘Atthi , bhikkhave, dhammā kāyena pahātabbā, no vācāya. Atthi, bhikkhave, dhammā vācāya pahātabbā, no kāyena. Atthi, bhikkhave, dhammā neva kāyena pahātabbā no vācāya, paññāya disvā 2 pahātabbā.
‘‘कतमे च, भिक्खवे, धम्मा कायेन पहातब्बा, नो वाचाय? इध, भिक्खवे, भिक्खु अकुसलं आपन्नो होति किञ्चि देसं 3 कायेन। तमेनं अनुविच्च विञ्ञू सब्रह्मचारी एवमाहंसु – ‘आयस्मा खो अकुसलं आपन्नो किञ्चि देसं कायेन। साधु वतायस्मा कायदुच्चरितं पहाय कायसुचरितं भावेतू’ति। सो अनुविच्च विञ्ञूहि सब्रह्मचारीहि वुच्चमानो कायदुच्चरितं पहाय कायसुचरितं भावेति। इमे वुच्चन्ति, भिक्खवे, धम्मा कायेन पहातब्बा, नो वाचाय।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā kāyena pahātabbā, no vācāya? Idha, bhikkhave, bhikkhu akusalaṃ āpanno hoti kiñci desaṃ 4 kāyena. Tamenaṃ anuvicca viññū sabrahmacārī evamāhaṃsu – ‘āyasmā kho akusalaṃ āpanno kiñci desaṃ kāyena. Sādhu vatāyasmā kāyaduccaritaṃ pahāya kāyasucaritaṃ bhāvetū’ti. So anuvicca viññūhi sabrahmacārīhi vuccamāno kāyaduccaritaṃ pahāya kāyasucaritaṃ bhāveti. Ime vuccanti, bhikkhave, dhammā kāyena pahātabbā, no vācāya.
‘‘कतमे च, भिक्खवे, धम्मा वाचाय पहातब्बा, नो कायेन? इध, भिक्खवे, भिक्खु अकुसलं आपन्नो होति किञ्चि देसं वाचाय। तमेनं अनुविच्च विञ्ञू सब्रह्मचारी एवमाहंसु – ‘आयस्मा खो अकुसलं आपन्नो किञ्चि देसं वाचाय। साधु वतायस्मा वचीदुच्चरितं पहाय वचीसुचरितं भावेतू’ति। सो अनुविच्च विञ्ञूहि सब्रह्मचारीहि वुच्चमानो वचीदुच्चरितं पहाय वचीसुचरितं भावेति। इमे वुच्चन्ति, भिक्खवे, धम्मा वाचाय पहातब्बा, नो कायेन।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā vācāya pahātabbā, no kāyena? Idha, bhikkhave, bhikkhu akusalaṃ āpanno hoti kiñci desaṃ vācāya. Tamenaṃ anuvicca viññū sabrahmacārī evamāhaṃsu – ‘āyasmā kho akusalaṃ āpanno kiñci desaṃ vācāya. Sādhu vatāyasmā vacīduccaritaṃ pahāya vacīsucaritaṃ bhāvetū’ti. So anuvicca viññūhi sabrahmacārīhi vuccamāno vacīduccaritaṃ pahāya vacīsucaritaṃ bhāveti. Ime vuccanti, bhikkhave, dhammā vācāya pahātabbā, no kāyena.
‘‘कतमे च, भिक्खवे, धम्मा नेव कायेन पहातब्बा नो वाचाय, पञ्ञाय दिस्वा पहातब्बा? लोभो, भिक्खवे, नेव कायेन पहातब्बो नो वाचाय, पञ्ञाय दिस्वा पहातब्बो। दोसो , भिक्खवे…पे॰… मोहो… कोधो… उपनाहो… मक्खो… पळासो … मच्छरियं, भिक्खवे, नेव कायेन पहातब्बं नो वाचाय, पञ्ञाय दिस्वा पहातब्बं।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā neva kāyena pahātabbā no vācāya, paññāya disvā pahātabbā? Lobho, bhikkhave, neva kāyena pahātabbo no vācāya, paññāya disvā pahātabbo. Doso , bhikkhave…pe… moho… kodho… upanāho… makkho… paḷāso … macchariyaṃ, bhikkhave, neva kāyena pahātabbaṃ no vācāya, paññāya disvā pahātabbaṃ.
‘‘पापिका , भिक्खवे, इस्सा नेव कायेन पहातब्बा नो वाचाय, पञ्ञाय दिस्वा पहातब्बा। कतमा च, भिक्खवे, पापिका इस्सा? इध, भिक्खवे, इज्झति गहपतिस्स वा गहपतिपुत्तस्स वा धनेन वा धञ्ञेन वा रजतेन वा जातरूपेन वा। तत्राञ्ञतरस्स दासस्स वा उपवासस्स वा एवं होति – ‘अहो वतिमस्स गहपतिस्स वा गहपतिपुत्तस्स वा न इज्झेय्य धनेन वा धञ्ञेन वा रजतेन वा जातरूपेन वा’ति। समणो वा पन ब्राह्मणो वा लाभी होति चीवरपिण्डपातसेनासनगिलानपच्चयभेसज्जपरिक्खारानं। तत्राञ्ञतरस्स समणस्स वा ब्राह्मणस्स वा एवं होति – ‘अहो वत अयमायस्मा न लाभी अस्स चीवरपिण्डपातसेनासनगिलानपच्चयभेसज्जपरिक्खारान’न्ति। अयं वुच्चति, भिक्खवे, पापिका इस्सा।
‘‘Pāpikā , bhikkhave, issā neva kāyena pahātabbā no vācāya, paññāya disvā pahātabbā. Katamā ca, bhikkhave, pāpikā issā? Idha, bhikkhave, ijjhati gahapatissa vā gahapatiputtassa vā dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā. Tatrāññatarassa dāsassa vā upavāsassa vā evaṃ hoti – ‘aho vatimassa gahapatissa vā gahapatiputtassa vā na ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā’ti. Samaṇo vā pana brāhmaṇo vā lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Tatrāññatarassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā evaṃ hoti – ‘aho vata ayamāyasmā na lābhī assa cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’nti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, pāpikā issā.
‘‘पापिका, भिक्खवे, इच्छा नेव कायेन पहातब्बा नो वाचाय, पञ्ञाय दिस्वा पहातब्बा। कतमा च, भिक्खवे, पापिका इच्छा? 5 इध, भिक्खवे, एकच्चो अस्सद्धो समानो ‘सद्धोति मं जानेय्यु’न्ति इच्छति; दुस्सीलो समानो ‘सीलवाति मं जानेय्यु’न्ति इच्छति; अप्पस्सुतो समानो ‘बहुस्सुतोति मं जानेय्यु’न्ति इच्छति; सङ्गणिकारामो समानो ‘पविवित्तोति मं जानेय्यु’न्ति इच्छति; कुसीतो समानो ‘आरद्धवीरियोति मं जानेय्यु’न्ति इच्छति; मुट्ठस्सति समानो ‘उपट्ठितस्सतीति मं जानेय्यु’न्ति इच्छति; असमाहितो समानो ‘समाहितोति मं जानेय्यु’न्ति इच्छति; दुप्पञ्ञो समानो ‘पञ्ञवाति मं जानेय्यु’न्ति इच्छति; अखीणासवो समानो ‘खीणासवोति मं जानेय्यु’न्ति इच्छति। अयं वुच्चति, भिक्खवे, पापिका इच्छा। इमे वुच्चन्ति, भिक्खवे, धम्मा नेव कायेन पहातब्बा नो वाचाय, पञ्ञाय दिस्वा पहातब्बा।
‘‘Pāpikā, bhikkhave, icchā neva kāyena pahātabbā no vācāya, paññāya disvā pahātabbā. Katamā ca, bhikkhave, pāpikā icchā? 6 Idha, bhikkhave, ekacco assaddho samāno ‘saddhoti maṃ jāneyyu’nti icchati; dussīlo samāno ‘sīlavāti maṃ jāneyyu’nti icchati; appassuto samāno ‘bahussutoti maṃ jāneyyu’nti icchati; saṅgaṇikārāmo samāno ‘pavivittoti maṃ jāneyyu’nti icchati; kusīto samāno ‘āraddhavīriyoti maṃ jāneyyu’nti icchati; muṭṭhassati samāno ‘upaṭṭhitassatīti maṃ jāneyyu’nti icchati; asamāhito samāno ‘samāhitoti maṃ jāneyyu’nti icchati; duppañño samāno ‘paññavāti maṃ jāneyyu’nti icchati; akhīṇāsavo samāno ‘khīṇāsavoti maṃ jāneyyu’nti icchati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, pāpikā icchā. Ime vuccanti, bhikkhave, dhammā neva kāyena pahātabbā no vācāya, paññāya disvā pahātabbā.
‘‘तञ्चे, भिक्खवे, भिक्खुं लोभो अभिभुय्य इरियति, दोसो… मोहो… कोधो… उपनाहो… मक्खो… पळासो… मच्छरियं… पापिका इस्सा… पापिका इच्छा अभिभुय्य इरियति। सो एवमस्स वेदितब्बो – ‘नायमायस्मा तथा पजानाति यथा पजानतो लोभो न होति, तथाहिमं आयस्मन्तं लोभो अभिभुय्य इरियति; नायमायस्मा तथा पजानाति यथा पजानतो दोसो न होति… मोहो… कोधो… उपनाहो… मक्खो… पळासो… मच्छरियं… पापिका इस्सा… पापिका इच्छा न होति, तथाहिमं आयस्मन्तं पापिका इच्छा अभिभुय्य इरियती’ति।
‘‘Tañce, bhikkhave, bhikkhuṃ lobho abhibhuyya iriyati, doso… moho… kodho… upanāho… makkho… paḷāso… macchariyaṃ… pāpikā issā… pāpikā icchā abhibhuyya iriyati. So evamassa veditabbo – ‘nāyamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti, tathāhimaṃ āyasmantaṃ lobho abhibhuyya iriyati; nāyamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato doso na hoti… moho… kodho… upanāho… makkho… paḷāso… macchariyaṃ… pāpikā issā… pāpikā icchā na hoti, tathāhimaṃ āyasmantaṃ pāpikā icchā abhibhuyya iriyatī’ti.
‘‘तञ्चे , भिक्खवे, भिक्खुं लोभो नाभिभुय्य इरियति, दोसो… मोहो… कोधो… उपनाहो… मक्खो… पळासो… मच्छरियं… पापिका इस्सा… पापिका इच्छा नाभिभुय्य इरियति, सो एवमस्स वेदितब्बो – ‘तथा अयमायस्मा पजानाति यथा पजानतो लोभो न होति, तथाहिमं आयस्मन्तं लोभो नाभिभुय्य इरियति; तथा अयमायस्मा पजानाति यथा पजानतो दोसो न होति… मोहो… कोधो … उपनाहो… मक्खो… पळासो… मच्छरियं… पापिका इस्सा… पापिका इच्छा न होति, तथाहिमं आयस्मन्तं पापिका इच्छा नाभिभुय्य इरियती’’’ति। ततियं।
‘‘Tañce , bhikkhave, bhikkhuṃ lobho nābhibhuyya iriyati, doso… moho… kodho… upanāho… makkho… paḷāso… macchariyaṃ… pāpikā issā… pāpikā icchā nābhibhuyya iriyati, so evamassa veditabbo – ‘tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti, tathāhimaṃ āyasmantaṃ lobho nābhibhuyya iriyati; tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato doso na hoti… moho… kodho … upanāho… makkho… paḷāso… macchariyaṃ… pāpikā issā… pāpikā icchā na hoti, tathāhimaṃ āyasmantaṃ pāpikā icchā nābhibhuyya iriyatī’’’ti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ३. कायसुत्तवण्णना • 3. Kāyasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / २-४. अधिवुत्तिपदसुत्तादिवण्णना • 2-4. Adhivuttipadasuttādivaṇṇanā
