| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
២. កាយសុត្តវណ្ណនា
2. Kāyasuttavaṇṇanā
១៨៣. ទុតិយេ អាហារដ្ឋិតិកោតិ បច្ចយដ្ឋិតិកោ។ អាហារំ បដិច្ចាតិ បច្ចយំ បដិច្ច។ សុភនិមិត្តន្តិ សុភម្បិ សុភនិមិត្តំ, សុភស្ស អារម្មណម្បិ សុភនិមិត្តំ។ អយោនិសោមនសិការោតិ អនុបាយមនសិការោ ឧប្បថមនសិការោ អនិច្ចេ ‘‘និច្ច’’ន្តិ វា, ទុក្ខេ ‘‘សុខ’’ន្តិ, អនត្តនិ ‘‘អត្តា’’តិ វា, អសុភេ ‘‘សុភ’’ន្តិ វា, មនសិការោ។ តំ តស្មិំ សុភារម្មណេ ពហុលំ បវត្តយតោ កាមច្ឆន្ទោ ឧប្បជ្ជតិ។ តេន វុត្តំ ‘‘អត្ថិ, ភិក្ខវេ, សុភនិមិត្ត’’ន្តិអាទិ។ ឯវំ សព្ពនីវរណេសុ យោជនា វេទិតព្ពា។
183. Dutiye āhāraṭṭhitikoti paccayaṭṭhitiko. Āhāraṃ paṭiccāti paccayaṃ paṭicca. Subhanimittanti subhampi subhanimittaṃ, subhassa ārammaṇampi subhanimittaṃ. Ayonisomanasikāroti anupāyamanasikāro uppathamanasikāro anicce ‘‘nicca’’nti vā, dukkhe ‘‘sukha’’nti, anattani ‘‘attā’’ti vā, asubhe ‘‘subha’’nti vā, manasikāro. Taṃ tasmiṃ subhārammaṇe bahulaṃ pavattayato kāmacchando uppajjati. Tena vuttaṃ ‘‘atthi, bhikkhave, subhanimitta’’ntiādi. Evaṃ sabbanīvaraṇesu yojanā veditabbā.
បដិឃនិមិត្តន្តិអាទីសុ បន បដិឃោបិ បដិឃនិមិត្តំ បដិឃារម្មណម្បិ។ អរតីតិ ឧក្កណ្ឋិតា។ យំ សន្ធាយ វុត្តំ – ‘‘តត្ថ កតមា អរតិ? បន្តេសុ វា សេនាសនេសុ អញ្ញតរញ្ញតរេសុ វា អធិកុសលេសុ ធម្មេសុ អរតិ អរតិតា អនភិរតិ អនភិរមនា ឧក្កណ្ឋិតា បរិតស្សិតា, អយំ វុច្ចតិ អរតី’’តិ (វិភ. ៨៥៦)។
Paṭighanimittantiādīsu pana paṭighopi paṭighanimittaṃ paṭighārammaṇampi. Aratīti ukkaṇṭhitā. Yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘tattha katamā arati? Pantesu vā senāsanesu aññataraññataresu vā adhikusalesu dhammesu arati aratitā anabhirati anabhiramanā ukkaṇṭhitā paritassitā, ayaṃ vuccati aratī’’ti (vibha. 856).
តន្ទីតិ អតិសីតាទិបច្ចយា ឧប្បន្នំ អាគន្តុកកាយាលសិយំ។ យស្មិំ ឧប្បន្នេ ‘‘អតិសីតំ អតិឧណ្ហំ អតិច្ឆាតោស្មិ អតិធាតោស្មិ អតិទូរមគ្គំ គតោស្មី’’តិ វទតិ, យំ សន្ធាយ វុត្តំ ‘‘តត្ថ កតមា តន្ទិ , យា តន្ទី តន្ទិយនា តន្ទិមនកតា អាលស្យំ អាលស្យាយនា អាលស្យាយិតត្តំ, អយំ វុច្ចតិ តន្ទី’’តិ (វិភ. ៨៥៧)។
Tandīti atisītādipaccayā uppannaṃ āgantukakāyālasiyaṃ. Yasmiṃ uppanne ‘‘atisītaṃ atiuṇhaṃ aticchātosmi atidhātosmi atidūramaggaṃ gatosmī’’ti vadati, yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘tattha katamā tandi , yā tandī tandiyanā tandimanakatā ālasyaṃ ālasyāyanā ālasyāyitattaṃ, ayaṃ vuccati tandī’’ti (vibha. 857).
វិជម្ភិតាតិ កិលេសវសេន កាយវិនមនា។ យំ សន្ធាយ វុត្តំ – ‘‘តត្ថ កតមា វិជម្ភិតា? យា កាយស្ស ជម្ភនា វិជម្ភនា អានមនា វិនមនា សន្នមនា បណមនា ព្យាធិយកំ, អយំ វុច្ចតិ វិជម្ភិតា’’តិ (វិភ. ៨៥៨)។
Vijambhitāti kilesavasena kāyavinamanā. Yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘tattha katamā vijambhitā? Yā kāyassa jambhanā vijambhanā ānamanā vinamanā sannamanā paṇamanā byādhiyakaṃ, ayaṃ vuccati vijambhitā’’ti (vibha. 858).
ភត្តសម្មទោតិ ភត្តបរិឡាហោ។ យំ សន្ធាយ វុត្តំ – ‘‘តត្ថ កតមោ ភត្តសម្មទោ? យា ភុត្តាវិស្ស ភត្តមុច្ឆា ភត្តកិលមថោ ភត្តបរិឡាហោ កាយទុដ្ឋុល្លំ, អយំ វុច្ចតិ ភត្តសម្មទោ’’តិ (វិភ. ៨៥៩)។
Bhattasammadoti bhattapariḷāho. Yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘tattha katamo bhattasammado? Yā bhuttāvissa bhattamucchā bhattakilamatho bhattapariḷāho kāyaduṭṭhullaṃ, ayaṃ vuccati bhattasammado’’ti (vibha. 859).
ចេតសោ ច លីនត្តន្តិ ចិត្តស្ស លីយនាការោ, យំ សន្ធាយ វុត្តំ – ‘‘តត្ថ កតមំ ចេតសោ លីនត្តំ? យា ចិត្តស្ស អកល្យតា អកម្មញ្ញតា ឱលីយនា សល្លីយនា លីនំ លីយនា លីយិតត្តំ ថិនំ ថិយនា ថិយិតត្តំ ចិត្តស្ស, ឥទំ វុច្ចតិ ចេតសោ លីនត្ត’’ន្តិ (វិភ. ៨៦០)។
Cetaso ca līnattanti cittassa līyanākāro, yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘tattha katamaṃ cetaso līnattaṃ? Yā cittassa akalyatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnaṃ līyanā līyitattaṃ thinaṃ thiyanā thiyitattaṃ cittassa, idaṃ vuccati cetaso līnatta’’nti (vibha. 860).
ចេតសោ អវូបសមោតិ យថា នាម វីតច្ចិកោបិ អង្គារោ នេវ តាវ សន្និសីទតិ បតាបំ ករោតិយេវ, យថា ច បត្តបចនដ្ឋានេ នេវ តាវ សន្និសីទតិ បតាបំ ករោតិយេវ, ឯវំ ចិត្តស្ស អវូបសន្តាការោ, អត្ថតោ បនេតំ ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចមេវ ហោតិ។
Cetaso avūpasamoti yathā nāma vītaccikopi aṅgāro neva tāva sannisīdati patāpaṃ karotiyeva, yathā ca pattapacanaṭṭhāne neva tāva sannisīdati patāpaṃ karotiyeva, evaṃ cittassa avūpasantākāro, atthato panetaṃ uddhaccakukkuccameva hoti.
វិចិកិច្ឆដ្ឋានីយា ធម្មាតិ វិចិកិច្ឆាយ អារម្មណធម្មា។ អយោនិសោមនសិការោ សព្ពត្ថ វុត្តនយោវ។ ឯវមេត្ថ កាមច្ឆន្ទោ វិចិកិច្ឆាតិ ឥមេ ទ្វេ ធម្មា អារម្មណេន កថិតា, ព្យាបាទោ អារម្មណេន ច ឧបនិស្សយេន ច, សេសា សហជាតេន ច ឧបនិស្សយេន ចាតិ។
Vicikicchaṭṭhānīyā dhammāti vicikicchāya ārammaṇadhammā. Ayonisomanasikāro sabbattha vuttanayova. Evamettha kāmacchando vicikicchāti ime dve dhammā ārammaṇena kathitā, byāpādo ārammaṇena ca upanissayena ca, sesā sahajātena ca upanissayena cāti.
សតិសម្ពោជ្ឈង្គដ្ឋានីយា ធម្មាតិ សតិយា អារម្មណធម្មា សត្តតិំស ពោធិបក្ខិយា ច នវ លោកុត្តរធម្មា ច។ តត្ថ យោនិសោមនសិការពហុលីការោតិ តត្ថ ឧបាយមនសិការស្ស បុនប្បុនំ ករណំ។
Satisambojjhaṅgaṭṭhānīyā dhammāti satiyā ārammaṇadhammā sattatiṃsa bodhipakkhiyā ca nava lokuttaradhammā ca. Tattha yonisomanasikārabahulīkāroti tattha upāyamanasikārassa punappunaṃ karaṇaṃ.
កុសលាកុសលា ធម្មាតិអាទីសុ កុសលាតិ កោសល្លសម្ភូតា អនវជ្ជសុខវិបាកា។ អកុសលាតិ អកោសល្លសម្ភូតា សាវជ្ជទុក្ខវិបាកា។ សាវជ្ជាតិ អកុសលា។ អនវជ្ជាតិ កុសលា។ ហីនបណីតកណ្ហសុក្កេសុបិ ឯសេវ នយោ។ សប្បដិភាគាតិ កណ្ហសុក្កាយេវ។ កណ្ហា ហិ កណ្ហវិបាកទានតោ , សុក្កា ច សុក្កវិបាកទានតោ សប្បដិភាគា នាម, សទិសវិបាកកោដ្ឋាសាតិ អត្ថោ។ បដិបក្ខភូតស្ស វា ភាគស្ស អត្ថិតាយ សប្បដិភាគា។ កណ្ហានញ្ហិ សុក្កា បដិបក្ខភាគា, សុក្កានញ្ច កណ្ហា បដិបក្ខភាគាតិ ឯវម្បិ សប្បដិភាគា។ សប្បដិពាហិតដ្ឋេន វា សប្បដិភាគា។ អកុសលញ្ហិ កុសលំ បដិពាហិត្វា អត្តនោ វិបាកំ ទេតិ, កុសលញ្ច អកុសលំ បដិពាហិត្វាតិ ឯវម្បិ កណ្ហសុក្កា សប្បដិភាគា។
Kusalākusalā dhammātiādīsu kusalāti kosallasambhūtā anavajjasukhavipākā. Akusalāti akosallasambhūtā sāvajjadukkhavipākā. Sāvajjāti akusalā. Anavajjāti kusalā. Hīnapaṇītakaṇhasukkesupi eseva nayo. Sappaṭibhāgāti kaṇhasukkāyeva. Kaṇhā hi kaṇhavipākadānato , sukkā ca sukkavipākadānato sappaṭibhāgā nāma, sadisavipākakoṭṭhāsāti attho. Paṭipakkhabhūtassa vā bhāgassa atthitāya sappaṭibhāgā. Kaṇhānañhi sukkā paṭipakkhabhāgā, sukkānañca kaṇhā paṭipakkhabhāgāti evampi sappaṭibhāgā. Sappaṭibāhitaṭṭhena vā sappaṭibhāgā. Akusalañhi kusalaṃ paṭibāhitvā attano vipākaṃ deti, kusalañca akusalaṃ paṭibāhitvāti evampi kaṇhasukkā sappaṭibhāgā.
អារម្ភធាតូតិ បឋមារម្ភវីរិយំ។ និក្កមធាតូតិ កោសជ្ជតោ និក្ខន្តត្តា តតោ ពលវតរំ។ បរក្កមធាតូតិ បរំ បរំ ឋានំ អក្កមនតាយ តតោបិ ពលវតរន្តិ តីហិបិ បទេហិ វីរិយមេវ កថិតំ។
Ārambhadhātūti paṭhamārambhavīriyaṃ. Nikkamadhātūti kosajjato nikkhantattā tato balavataraṃ. Parakkamadhātūti paraṃ paraṃ ṭhānaṃ akkamanatāya tatopi balavataranti tīhipi padehi vīriyameva kathitaṃ.
បីតិសម្ពោជ្ឈង្គដ្ឋានីយាតិ បីតិយា អារម្មណធម្មា។ កាយបស្សទ្ធីតិ តិណ្ណំ ខន្ធានំ ទរថបស្សទ្ធិ។ ចិត្តបស្សទ្ធីតិ វិញ្ញាណក្ខន្ធស្ស ទរថបស្សទ្ធិ។ សមថនិមិត្តន្តិ សមថោបិ សមថនិមិត្តំ, អារម្មណម្បិ។ អព្យគ្គនិមិត្តន្តិ តស្សេវ វេវចនំ។
Pītisambojjhaṅgaṭṭhānīyāti pītiyā ārammaṇadhammā. Kāyapassaddhīti tiṇṇaṃ khandhānaṃ darathapassaddhi. Cittapassaddhīti viññāṇakkhandhassa darathapassaddhi. Samathanimittanti samathopi samathanimittaṃ, ārammaṇampi. Abyagganimittanti tasseva vevacanaṃ.
ឧបេក្ខាសម្ពោជ្ឈង្គដ្ឋានីយាតិ ឧបេក្ខាយ អារម្មណធម្មា, អត្ថតោ បន មជ្ឈត្តាការោ ឧបេក្ខាដ្ឋានីយា ធម្មោតិ វេទិតព្ពោ។ ឯវមេត្ថ សតិធម្មវិចយឧបេក្ខាសម្ពោជ្ឈង្គា អារម្មណេន កថិតា, សេសា អារម្មណេនបិ ឧបនិស្សយេនបិ។
Upekkhāsambojjhaṅgaṭṭhānīyāti upekkhāya ārammaṇadhammā, atthato pana majjhattākāro upekkhāṭṭhānīyā dhammoti veditabbo. Evamettha satidhammavicayaupekkhāsambojjhaṅgā ārammaṇena kathitā, sesā ārammaṇenapi upanissayenapi.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ២. កាយសុត្តំ • 2. Kāyasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ២. កាយសុត្តវណ្ណនា • 2. Kāyasuttavaṇṇanā
