| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
೨. ಕಾಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Kāyasuttavaṇṇanā
೧೮೩. ದುತಿಯೇ ಆಹಾರಟ್ಠಿತಿಕೋತಿ ಪಚ್ಚಯಟ್ಠಿತಿಕೋ। ಆಹಾರಂ ಪಟಿಚ್ಚಾತಿ ಪಚ್ಚಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ। ಸುಭನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಸುಭಮ್ಪಿ ಸುಭನಿಮಿತ್ತಂ, ಸುಭಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಮ್ಪಿ ಸುಭನಿಮಿತ್ತಂ। ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೋತಿ ಅನುಪಾಯಮನಸಿಕಾರೋ ಉಪ್ಪಥಮನಸಿಕಾರೋ ಅನಿಚ್ಚೇ ‘‘ನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ವಾ, ದುಕ್ಖೇ ‘‘ಸುಖ’’ನ್ತಿ, ಅನತ್ತನಿ ‘‘ಅತ್ತಾ’’ತಿ ವಾ, ಅಸುಭೇ ‘‘ಸುಭ’’ನ್ತಿ ವಾ, ಮನಸಿಕಾರೋ। ತಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸುಭಾರಮ್ಮಣೇ ಬಹುಲಂ ಪವತ್ತಯತೋ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಭನಿಮಿತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಏವಂ ಸಬ್ಬನೀವರಣೇಸು ಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
183. Dutiye āhāraṭṭhitikoti paccayaṭṭhitiko. Āhāraṃ paṭiccāti paccayaṃ paṭicca. Subhanimittanti subhampi subhanimittaṃ, subhassa ārammaṇampi subhanimittaṃ. Ayonisomanasikāroti anupāyamanasikāro uppathamanasikāro anicce ‘‘nicca’’nti vā, dukkhe ‘‘sukha’’nti, anattani ‘‘attā’’ti vā, asubhe ‘‘subha’’nti vā, manasikāro. Taṃ tasmiṃ subhārammaṇe bahulaṃ pavattayato kāmacchando uppajjati. Tena vuttaṃ ‘‘atthi, bhikkhave, subhanimitta’’ntiādi. Evaṃ sabbanīvaraṇesu yojanā veditabbā.
ಪಟಿಘನಿಮಿತ್ತನ್ತಿಆದೀಸು ಪನ ಪಟಿಘೋಪಿ ಪಟಿಘನಿಮಿತ್ತಂ ಪಟಿಘಾರಮ್ಮಣಮ್ಪಿ। ಅರತೀತಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಾ। ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಅರತಿ? ಪನ್ತೇಸು ವಾ ಸೇನಾಸನೇಸು ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇಸು ವಾ ಅಧಿಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅರತಿ ಅರತಿತಾ ಅನಭಿರತಿ ಅನಭಿರಮನಾ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಾ ಪರಿತಸ್ಸಿತಾ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅರತೀ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ೮೫೬)।
Paṭighanimittantiādīsu pana paṭighopi paṭighanimittaṃ paṭighārammaṇampi. Aratīti ukkaṇṭhitā. Yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘tattha katamā arati? Pantesu vā senāsanesu aññataraññataresu vā adhikusalesu dhammesu arati aratitā anabhirati anabhiramanā ukkaṇṭhitā paritassitā, ayaṃ vuccati aratī’’ti (vibha. 856).
ತನ್ದೀತಿ ಅತಿಸೀತಾದಿಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಆಗನ್ತುಕಕಾಯಾಲಸಿಯಂ। ಯಸ್ಮಿಂ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ‘‘ಅತಿಸೀತಂ ಅತಿಉಣ್ಹಂ ಅತಿಚ್ಛಾತೋಸ್ಮಿ ಅತಿಧಾತೋಸ್ಮಿ ಅತಿದೂರಮಗ್ಗಂ ಗತೋಸ್ಮೀ’’ತಿ ವದತಿ, ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾ ತನ್ದಿ , ಯಾ ತನ್ದೀ ತನ್ದಿಯನಾ ತನ್ದಿಮನಕತಾ ಆಲಸ್ಯಂ ಆಲಸ್ಯಾಯನಾ ಆಲಸ್ಯಾಯಿತತ್ತಂ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ತನ್ದೀ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ೮೫೭)।
Tandīti atisītādipaccayā uppannaṃ āgantukakāyālasiyaṃ. Yasmiṃ uppanne ‘‘atisītaṃ atiuṇhaṃ aticchātosmi atidhātosmi atidūramaggaṃ gatosmī’’ti vadati, yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘tattha katamā tandi , yā tandī tandiyanā tandimanakatā ālasyaṃ ālasyāyanā ālasyāyitattaṃ, ayaṃ vuccati tandī’’ti (vibha. 857).
ವಿಜಮ್ಭಿತಾತಿ ಕಿಲೇಸವಸೇನ ಕಾಯವಿನಮನಾ। ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾ ವಿಜಮ್ಭಿತಾ? ಯಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಜಮ್ಭನಾ ವಿಜಮ್ಭನಾ ಆನಮನಾ ವಿನಮನಾ ಸನ್ನಮನಾ ಪಣಮನಾ ಬ್ಯಾಧಿಯಕಂ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ವಿಜಮ್ಭಿತಾ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ೮೫೮)।
Vijambhitāti kilesavasena kāyavinamanā. Yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘tattha katamā vijambhitā? Yā kāyassa jambhanā vijambhanā ānamanā vinamanā sannamanā paṇamanā byādhiyakaṃ, ayaṃ vuccati vijambhitā’’ti (vibha. 858).
ಭತ್ತಸಮ್ಮದೋತಿ ಭತ್ತಪರಿಳಾಹೋ। ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಭತ್ತಸಮ್ಮದೋ? ಯಾ ಭುತ್ತಾವಿಸ್ಸ ಭತ್ತಮುಚ್ಛಾ ಭತ್ತಕಿಲಮಥೋ ಭತ್ತಪರಿಳಾಹೋ ಕಾಯದುಟ್ಠುಲ್ಲಂ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಭತ್ತಸಮ್ಮದೋ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ೮೫೯)।
Bhattasammadoti bhattapariḷāho. Yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘tattha katamo bhattasammado? Yā bhuttāvissa bhattamucchā bhattakilamatho bhattapariḷāho kāyaduṭṭhullaṃ, ayaṃ vuccati bhattasammado’’ti (vibha. 859).
ಚೇತಸೋ ಚ ಲೀನತ್ತನ್ತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಲೀಯನಾಕಾರೋ, ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಚೇತಸೋ ಲೀನತ್ತಂ? ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಕಲ್ಯತಾ ಅಕಮ್ಮಞ್ಞತಾ ಓಲೀಯನಾ ಸಲ್ಲೀಯನಾ ಲೀನಂ ಲೀಯನಾ ಲೀಯಿತತ್ತಂ ಥಿನಂ ಥಿಯನಾ ಥಿಯಿತತ್ತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಚೇತಸೋ ಲೀನತ್ತ’’ನ್ತಿ (ವಿಭ॰ ೮೬೦)।
Cetaso ca līnattanti cittassa līyanākāro, yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘tattha katamaṃ cetaso līnattaṃ? Yā cittassa akalyatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnaṃ līyanā līyitattaṃ thinaṃ thiyanā thiyitattaṃ cittassa, idaṃ vuccati cetaso līnatta’’nti (vibha. 860).
ಚೇತಸೋ ಅವೂಪಸಮೋತಿ ಯಥಾ ನಾಮ ವೀತಚ್ಚಿಕೋಪಿ ಅಙ್ಗಾರೋ ನೇವ ತಾವ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಪತಾಪಂ ಕರೋತಿಯೇವ, ಯಥಾ ಚ ಪತ್ತಪಚನಟ್ಠಾನೇ ನೇವ ತಾವ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಪತಾಪಂ ಕರೋತಿಯೇವ, ಏವಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅವೂಪಸನ್ತಾಕಾರೋ, ಅತ್ಥತೋ ಪನೇತಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಮೇವ ಹೋತಿ।
Cetaso avūpasamoti yathā nāma vītaccikopi aṅgāro neva tāva sannisīdati patāpaṃ karotiyeva, yathā ca pattapacanaṭṭhāne neva tāva sannisīdati patāpaṃ karotiyeva, evaṃ cittassa avūpasantākāro, atthato panetaṃ uddhaccakukkuccameva hoti.
ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಟ್ಠಾನೀಯಾ ಧಮ್ಮಾತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಆರಮ್ಮಣಧಮ್ಮಾ। ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವುತ್ತನಯೋವ। ಏವಮೇತ್ಥ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾತಿ ಇಮೇ ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಆರಮ್ಮಣೇನ ಕಥಿತಾ, ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಆರಮ್ಮಣೇನ ಚ ಉಪನಿಸ್ಸಯೇನ ಚ, ಸೇಸಾ ಸಹಜಾತೇನ ಚ ಉಪನಿಸ್ಸಯೇನ ಚಾತಿ।
Vicikicchaṭṭhānīyā dhammāti vicikicchāya ārammaṇadhammā. Ayonisomanasikāro sabbattha vuttanayova. Evamettha kāmacchando vicikicchāti ime dve dhammā ārammaṇena kathitā, byāpādo ārammaṇena ca upanissayena ca, sesā sahajātena ca upanissayena cāti.
ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಟ್ಠಾನೀಯಾ ಧಮ್ಮಾತಿ ಸತಿಯಾ ಆರಮ್ಮಣಧಮ್ಮಾ ಸತ್ತತಿಂಸ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಾ ಚ ನವ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಾ ಚ। ತತ್ಥ ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಬಹುಲೀಕಾರೋತಿ ತತ್ಥ ಉಪಾಯಮನಸಿಕಾರಸ್ಸ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕರಣಂ।
Satisambojjhaṅgaṭṭhānīyā dhammāti satiyā ārammaṇadhammā sattatiṃsa bodhipakkhiyā ca nava lokuttaradhammā ca. Tattha yonisomanasikārabahulīkāroti tattha upāyamanasikārassa punappunaṃ karaṇaṃ.
ಕುಸಲಾಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾತಿಆದೀಸು ಕುಸಲಾತಿ ಕೋಸಲ್ಲಸಮ್ಭೂತಾ ಅನವಜ್ಜಸುಖವಿಪಾಕಾ। ಅಕುಸಲಾತಿ ಅಕೋಸಲ್ಲಸಮ್ಭೂತಾ ಸಾವಜ್ಜದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ। ಸಾವಜ್ಜಾತಿ ಅಕುಸಲಾ। ಅನವಜ್ಜಾತಿ ಕುಸಲಾ। ಹೀನಪಣೀತಕಣ್ಹಸುಕ್ಕೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸಪ್ಪಟಿಭಾಗಾತಿ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕಾಯೇವ। ಕಣ್ಹಾ ಹಿ ಕಣ್ಹವಿಪಾಕದಾನತೋ , ಸುಕ್ಕಾ ಚ ಸುಕ್ಕವಿಪಾಕದಾನತೋ ಸಪ್ಪಟಿಭಾಗಾ ನಾಮ, ಸದಿಸವಿಪಾಕಕೋಟ್ಠಾಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಸ್ಸ ವಾ ಭಾಗಸ್ಸ ಅತ್ಥಿತಾಯ ಸಪ್ಪಟಿಭಾಗಾ। ಕಣ್ಹಾನಞ್ಹಿ ಸುಕ್ಕಾ ಪಟಿಪಕ್ಖಭಾಗಾ, ಸುಕ್ಕಾನಞ್ಚ ಕಣ್ಹಾ ಪಟಿಪಕ್ಖಭಾಗಾತಿ ಏವಮ್ಪಿ ಸಪ್ಪಟಿಭಾಗಾ। ಸಪ್ಪಟಿಬಾಹಿತಟ್ಠೇನ ವಾ ಸಪ್ಪಟಿಭಾಗಾ। ಅಕುಸಲಞ್ಹಿ ಕುಸಲಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ, ಕುಸಲಞ್ಚ ಅಕುಸಲಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾತಿ ಏವಮ್ಪಿ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕಾ ಸಪ್ಪಟಿಭಾಗಾ।
Kusalākusalā dhammātiādīsu kusalāti kosallasambhūtā anavajjasukhavipākā. Akusalāti akosallasambhūtā sāvajjadukkhavipākā. Sāvajjāti akusalā. Anavajjāti kusalā. Hīnapaṇītakaṇhasukkesupi eseva nayo. Sappaṭibhāgāti kaṇhasukkāyeva. Kaṇhā hi kaṇhavipākadānato , sukkā ca sukkavipākadānato sappaṭibhāgā nāma, sadisavipākakoṭṭhāsāti attho. Paṭipakkhabhūtassa vā bhāgassa atthitāya sappaṭibhāgā. Kaṇhānañhi sukkā paṭipakkhabhāgā, sukkānañca kaṇhā paṭipakkhabhāgāti evampi sappaṭibhāgā. Sappaṭibāhitaṭṭhena vā sappaṭibhāgā. Akusalañhi kusalaṃ paṭibāhitvā attano vipākaṃ deti, kusalañca akusalaṃ paṭibāhitvāti evampi kaṇhasukkā sappaṭibhāgā.
ಆರಮ್ಭಧಾತೂತಿ ಪಠಮಾರಮ್ಭವೀರಿಯಂ। ನಿಕ್ಕಮಧಾತೂತಿ ಕೋಸಜ್ಜತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತತ್ತಾ ತತೋ ಬಲವತರಂ। ಪರಕ್ಕಮಧಾತೂತಿ ಪರಂ ಪರಂ ಠಾನಂ ಅಕ್ಕಮನತಾಯ ತತೋಪಿ ಬಲವತರನ್ತಿ ತೀಹಿಪಿ ಪದೇಹಿ ವೀರಿಯಮೇವ ಕಥಿತಂ।
Ārambhadhātūti paṭhamārambhavīriyaṃ. Nikkamadhātūti kosajjato nikkhantattā tato balavataraṃ. Parakkamadhātūti paraṃ paraṃ ṭhānaṃ akkamanatāya tatopi balavataranti tīhipi padehi vīriyameva kathitaṃ.
ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಟ್ಠಾನೀಯಾತಿ ಪೀತಿಯಾ ಆರಮ್ಮಣಧಮ್ಮಾ। ಕಾಯಪಸ್ಸದ್ಧೀತಿ ತಿಣ್ಣಂ ಖನ್ಧಾನಂ ದರಥಪಸ್ಸದ್ಧಿ। ಚಿತ್ತಪಸ್ಸದ್ಧೀತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ದರಥಪಸ್ಸದ್ಧಿ। ಸಮಥನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಸಮಥೋಪಿ ಸಮಥನಿಮಿತ್ತಂ, ಆರಮ್ಮಣಮ್ಪಿ। ಅಬ್ಯಗ್ಗನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ।
Pītisambojjhaṅgaṭṭhānīyāti pītiyā ārammaṇadhammā. Kāyapassaddhīti tiṇṇaṃ khandhānaṃ darathapassaddhi. Cittapassaddhīti viññāṇakkhandhassa darathapassaddhi. Samathanimittanti samathopi samathanimittaṃ, ārammaṇampi. Abyagganimittanti tasseva vevacanaṃ.
ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಟ್ಠಾನೀಯಾತಿ ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಆರಮ್ಮಣಧಮ್ಮಾ, ಅತ್ಥತೋ ಪನ ಮಜ್ಝತ್ತಾಕಾರೋ ಉಪೇಕ್ಖಾಟ್ಠಾನೀಯಾ ಧಮ್ಮೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಏವಮೇತ್ಥ ಸತಿಧಮ್ಮವಿಚಯಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಆರಮ್ಮಣೇನ ಕಥಿತಾ, ಸೇಸಾ ಆರಮ್ಮಣೇನಪಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯೇನಪಿ।
Upekkhāsambojjhaṅgaṭṭhānīyāti upekkhāya ārammaṇadhammā, atthato pana majjhattākāro upekkhāṭṭhānīyā dhammoti veditabbo. Evamettha satidhammavicayaupekkhāsambojjhaṅgā ārammaṇena kathitā, sesā ārammaṇenapi upanissayenapi.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೨. ಕಾಯಸುತ್ತಂ • 2. Kāyasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ೨. ಕಾಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Kāyasuttavaṇṇanā
