| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೨. ಕಾಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Kāyasuttavaṇṇanā
೧೮೩. ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಏತೇನಾತಿ ಠಿತಿ, ಕಾರಣಂ। ಕಮ್ಮಉತುಚಿತ್ತಾಹಾರಸಞ್ಞಿತೋ ಚತುಬ್ಬಿಧೋ ಪಚ್ಚಯೋ ಠಿತಿ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಪಚ್ಚಯಟ್ಠಿತಿಕೋ। ಆಹಾರಪಚ್ಚಯಸದ್ದಾ ಹಿ ಏಕತ್ಥಾ। ಸುಭಮ್ಪೀತಿ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಪಚ್ಚಯೋ, ಅಸುಭೇ ಸುಭಾಕಾರೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಸುಭನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನ ಕಾರಣೇನ ಪವತ್ತನಕಸ್ಸ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತತ್ತಾ ಸುಭನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ। ಸುಭಸ್ಸಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತಸ್ಸ ಸುಭಸ್ಸ। ಆರಮ್ಮಣಮ್ಪೀತಿ ಸುಭಾಕಾರೇನ, ಇಟ್ಠಾಕಾರೇನ ವಾ ಗಯ್ಹಮಾನಂ ರೂಪಾದಿಆರಮ್ಮಣಮ್ಪಿ ಸುಭನಿಮಿತ್ತಂ ವುತ್ತಾಕಾರೇನ। ಅನುಪಾಯಮನಸಿಕಾರೋತಿ ಆಕಙ್ಖಿತಸ್ಸ ಹಿತಸುಖಸ್ಸ ಅನುಪಾಯಭೂತೋ ಮನಸಿಕಾರೋ, ತತೋ ಏವ ಉಪ್ಪಥಮನಸಿಕಾರೋತಿ ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೋ। ತಸ್ಮಿನ್ತಿ ಯಥಾನಿದ್ಧಾರಿತೇ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಭೂತೇ ತದಾರಮ್ಮಣಭೂತೇ ಚ ದುವಿಧೇಪಿ ಸುಭನಿಮಿತ್ತೇ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ಸುಭಾರಮ್ಮಣೇ’’ಇಚ್ಚೇವ ವುತ್ತಂ। ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಭನಿಮಿತ್ತನ್ತಿಆದೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಸ್ಸ ಆಹಾರದಸ್ಸನಪಾಳಿ ಉತ್ತಾನಾತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಏವಂ ಸಬ್ಬನೀವರಣೇಸು ಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ’’ತಿ।
183. Tiṭṭhanti etenāti ṭhiti, kāraṇaṃ. Kammautucittāhārasaññito catubbidho paccayo ṭhiti etassāti paccayaṭṭhitiko. Āhārapaccayasaddā hi ekatthā. Subhampīti kāmacchando paccayo, asubhe subhākārena pavattanato subhanti vuccati. Tena kāraṇena pavattanakassa aññassa kāmacchandassa nimittattā subhanimittanti. Subhassāti yathāvuttassa subhassa. Ārammaṇampīti subhākārena, iṭṭhākārena vā gayhamānaṃ rūpādiārammaṇampi subhanimittaṃ vuttākārena. Anupāyamanasikāroti ākaṅkhitassa hitasukhassa anupāyabhūto manasikāro, tato eva uppathamanasikāroti ayonisomanasikāro. Tasminti yathāniddhārite kāmacchandabhūte tadārammaṇabhūte ca duvidhepi subhanimitte. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘subhārammaṇe’’icceva vuttaṃ. Atthi, bhikkhave, subhanimittantiādīti ādi-saddena kāmacchandanīvaraṇassa āhāradassanapāḷi uttānāti katvā vuttaṃ – ‘‘evaṃ sabbanīvaraṇesu yojanā veditabbā’’ti.
ಪಟಿಘೋಪಿ ಪಟಿಘನಿಮಿತ್ತಂ ಪುರಿಮುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಪಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತಭಾವತೋ। ಪಟಿಘಾರಮ್ಮಣಂ ನಾಮ ಏಕೂನವೀಸತಿ ಆಘಾತವತ್ಥುಭೂತಾ ಸತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ। ಅರತೀತಿ ಪನ್ತಸೇನಾಸನಾದೀಸು ಅರಮಣಂ । ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಾತಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠಭಾವೋ। ಪನ್ತೇಸೂತಿ ದೂರೇಸು, ವಿವಿತ್ತೇಸು ವಾ। ಅಧಿಕುಸಲೇಸೂತಿ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಧಮ್ಮೇಸು। ಅರತಿ ರತಿಪಟಿಪಕ್ಖೋ। ಅರತಿತಾತಿ ಅರಮಣಾಕಾರೋ। ಅನಭಿರತೀತಿ ಅನಭಿರತಭಾವೋ। ಅನಭಿರಮಣಾತಿ ಅನಭಿರಮಣಾಕಾರೋ। ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಾತಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠನಾಕಾರೋ। ಪರಿತಸ್ಸಿತಾತಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠನವಸೇನೇವ ಪರಿತಸ್ಸನಾ।
Paṭighopipaṭighanimittaṃ purimuppannassa pacchā uppajjanakassa nimittabhāvato. Paṭighārammaṇaṃ nāma ekūnavīsati āghātavatthubhūtā sattasaṅkhārā. Aratīti pantasenāsanādīsu aramaṇaṃ . Ukkaṇṭhitāti ukkaṇṭhabhāvo. Pantesūti dūresu, vivittesu vā. Adhikusalesūti samathavipassanādhammesu. Arati ratipaṭipakkho. Aratitāti aramaṇākāro. Anabhiratīti anabhiratabhāvo. Anabhiramaṇāti anabhiramaṇākāro. Ukkaṇṭhitāti ukkaṇṭhanākāro. Paritassitāti ukkaṇṭhanavaseneva paritassanā.
ಆಗನ್ತುಕಂ, ನ ಸಭಾವಸಿದ್ಧಂ। ಕಾಯಾಲಸಿಯನ್ತಿ ನಾಮಕಾಯೇ ಅಲಸಭಾವೋ। ಸಮ್ಮೋಹವಿನೋದನಿಯಂ ಪನ ‘‘ತನ್ದೀತಿ ಜಾತಿಆಲಸಿಯ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ವದತೀತಿ ಏತೇನ ಅತಿಸೀತಾದಿಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಕೋಚಾಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ಕಿಲೇಸವತ್ಥುವಿಭಙ್ಗೇ (ವಿಭ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೮೫೭)। ತನ್ದೀತಿ ಜಾತಿಆಲಸಿಯಂ। ತನ್ದಿಯನಾತಿ ತನ್ದಿಯನಾಕಾರೋ। ತನ್ದಿಮನಕತಾತಿ ತನ್ದಿಯಾ ಅಭಿಭೂತಚಿತ್ತತಾ। ಅಲಸಸ್ಸ ಭಾವೋ ಆಲಸ್ಯಂ। ಆಲಸ್ಯಾಯನಾಕಾರೋ ಆಲಸ್ಯಾಯನಾ। ಆಲಸ್ಯಾಯಿತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಆಲಸ್ಯಾಯಿತತ್ತಂ। ಇತಿ ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಇಮೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಕಿಲೇಸವಸೇನ ಕಾಯಾಲಸಿಯಂ ಕಥಿತಂ।
Āgantukaṃ, na sabhāvasiddhaṃ. Kāyālasiyanti nāmakāye alasabhāvo. Sammohavinodaniyaṃ pana ‘‘tandīti jātiālasiya’’nti vuttaṃ. Vadatīti etena atisītādipaccayā saṅkocāpattiṃ dasseti. Yaṃ sandhāya vuttaṃ kilesavatthuvibhaṅge (vibha. aṭṭha. 857). Tandīti jātiālasiyaṃ. Tandiyanāti tandiyanākāro. Tandimanakatāti tandiyā abhibhūtacittatā. Alasassa bhāvo ālasyaṃ. Ālasyāyanākāro ālasyāyanā. Ālasyāyitassa bhāvo ālasyāyitattaṃ. Iti sabbehipi imehi padehi kilesavasena kāyālasiyaṃ kathitaṃ.
ಕಿಲೇಸವಸೇನಾತಿ ಸಮ್ಮೋಹವಸೇನ। ಕಾಯವಿನಮನಾತಿ ಕಾಯಸ್ಸ ವಿರೂಪತೋ ನಮನಾ। ಜಮ್ಭನಾತಿ ಫನ್ದನಾ। ಪುನಪ್ಪುನಂ ಜಮ್ಭನಾ ವಿಜಮ್ಭನಾ। ಆನಮನಾತಿ ಪುರತೋ ನಮನಾ। ವಿನಮನಾತಿ ಪಚ್ಛತೋ ನಮನಾ। ಸನ್ನಮನಾತಿ ಸಮನ್ತತೋ ನಮನಾ। ಪಣಮನಾತಿ ಯಥಾ ಹಿ ತನ್ತತೋ ಉಟ್ಠಿತಪೇಸಕಾರೋ ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಉಪರಿಟ್ಠಿತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಉಸ್ಸಾಪೇತಿ, ಏವಂ ಕಾಯಸ್ಸ ಉದ್ಧಂ ಠಪನಾ। ಬ್ಯಾಧಿಯಕನ್ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಬ್ಯಾಧಿತಾ। ಇತಿ ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಇಮೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಕಿಲೇಸವಸೇನ ಕಾಯಫನ್ದನಮೇವ ಕಥಿತಂ (ವಿಭ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೮೫೮)।
Kilesavasenāti sammohavasena. Kāyavinamanāti kāyassa virūpato namanā. Jambhanāti phandanā. Punappunaṃ jambhanā vijambhanā. Ānamanāti purato namanā. Vinamanāti pacchato namanā. Sannamanāti samantato namanā. Paṇamanāti yathā hi tantato uṭṭhitapesakāro kiñcideva upariṭṭhitaṃ gahetvā ujuṃ kāyaṃ ussāpeti, evaṃ kāyassa uddhaṃ ṭhapanā. Byādhiyakanti uppannabyādhitā. Iti sabbehipi imehi padehi kilesavasena kāyaphandanameva kathitaṃ (vibha. aṭṭha. 858).
ಭತ್ತಪರಿಳಾಹೋತಿ ಭತ್ತವಸೇನ ಪರಿಳಾಹುಪ್ಪತ್ತಿ। ಭುತ್ತಾವಿಸ್ಸಾತಿ ಭುತ್ತವತೋ। ಭತ್ತಮುಚ್ಛಾತಿ ಭತ್ತಗೇಲಞ್ಞಂ। ಅತಿಭುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ ಹಿ ಮುಚ್ಛಾಪತ್ತೋ ವಿಯ ಹೋತಿ। ಭತ್ತಕಿಲಮಥೋತಿ ಭುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ ಕಿಲನ್ತಭಾವೋ। ಭತ್ತಪರಿಳಾಹೋತಿ ಭತ್ತದರಥೋ। ಕುಚ್ಛಿಪೂರಂ ಭುತ್ತವತೋ ಹಿ ಪರಿಳಾಹುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಉಪಹತಿನ್ದ್ರಿಯೋ ವಿಯ ಹೋತಿ, ಕಾಯೋ ಖಿಜ್ಜತಿ। ಕಾಯದುಟ್ಠುಲ್ಲನ್ತಿ ಭುತ್ತಭತ್ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಕಾಯಸ್ಸ ಅಕಮ್ಮಞ್ಞತಾ।
Bhattapariḷāhoti bhattavasena pariḷāhuppatti. Bhuttāvissāti bhuttavato. Bhattamucchāti bhattagelaññaṃ. Atibhuttapaccayā hi mucchāpatto viya hoti. Bhattakilamathoti bhuttapaccayā kilantabhāvo. Bhattapariḷāhoti bhattadaratho. Kucchipūraṃ bhuttavato hi pariḷāhuppattiyā upahatindriyo viya hoti, kāyo khijjati. Kāyaduṭṭhullanti bhuttabhattaṃ nissāya kāyassa akammaññatā.
ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಲೀಯನಾಕಾರೋತಿ ಆರಮ್ಮಣೇ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸಙ್ಕೋಚಪ್ಪತ್ತಿ। ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಕಲ್ಯತಾತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಗಿಲಾನಭಾವೋ। ಗಿಲಾನೋತಿ ಅಕಲ್ಲಕೋ ವುಚ್ಚತಿ। ತಥಾ ಚಾಹ ‘‘ನಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಕಲ್ಲಕೋ’’ತಿ। ಅಕಮ್ಮಞ್ಞತಾತಿ ಚಿತ್ತಗೇಲಞ್ಞಸಙ್ಖಾತೋ ಅಕಮ್ಮಞ್ಞನಾಕಾರೋ। ಓಲೀಯನಾತಿ ಓಲೀಯನಾಕಾರೋ। ಇರಿಯಾಪಥಿಕಮ್ಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಇರಿಯಾಪಥಂ ಸನ್ಧಾರೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಓಲೀಯತಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ಆಕಾರಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಓಲೀಯನಾ’’ತಿ। ದುತಿಯಪದಂ ಉಪಸಗ್ಗೇನ ವಡ್ಢಿತಂ। ಲೀನನ್ತಿ ಅವಿಪ್ಫಾರಿಕತಾಯ ಸಙ್ಕೋಚಪ್ಪತ್ತಂ। ಇತರೇ ದ್ವೇ ಆಕಾರನಿದ್ದೇಸಾ। ಥಿನನ್ತಿ ಅವಿಪ್ಫಾರಿಕತಾಯ ಅನುಸ್ಸಾಹನಾ ಅಸಙ್ಗಹನಸಙ್ಗಹನಂ। ಥಿಯನಾಕಾರೋ ಥಿಯನಾ। ಥಿಯಿತತ್ತನ್ತಿ ಥಿಯಿತಸ್ಸ ಆಕಾರೋ, ಅವಿಪ್ಫಾರಿಕತಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Cittassalīyanākāroti ārammaṇe cittassa saṅkocappatti. Cittassa akalyatāti cittassa gilānabhāvo. Gilānoti akallako vuccati. Tathā cāha ‘‘nāhaṃ, bhante, akallako’’ti. Akammaññatāti cittagelaññasaṅkhāto akammaññanākāro. Olīyanāti olīyanākāro. Iriyāpathikampi cittaṃ yassa vasena iriyāpathaṃ sandhāretuṃ asakkonto olīyati, tassa taṃ ākāraṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘olīyanā’’ti. Dutiyapadaṃ upasaggena vaḍḍhitaṃ. Līnanti avipphārikatāya saṅkocappattaṃ. Itare dve ākāraniddesā. Thinanti avipphārikatāya anussāhanā asaṅgahanasaṅgahanaṃ. Thiyanākāro thiyanā. Thiyitattanti thiyitassa ākāro, avipphārikatāti attho.
ಚೇತಸೋ ಅವೂಪಸಮೋತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅವೂಪಸನ್ತತಾ ಅಸನ್ನಿಸಿನ್ನಭಾವೋ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಅವೂಪಸನ್ತಾಕಾರೋ’’ತಿ। ಅತ್ಥತೋ ಪನೇತನ್ತಿ ಸ್ವಾಯಂ ಅವೂಪಸನ್ತಾಕಾರೋ ವಿಕ್ಖೇಪಸಭಾವತ್ತಾ ವಿಕ್ಖೇಪಹೇತುತಾಯ ಚ ಅತ್ಥತೋ ಏತಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಮೇವ।
Cetaso avūpasamoti cittassa avūpasantatā asannisinnabhāvo. Tenāha – ‘‘avūpasantākāro’’ti. Atthato panetanti svāyaṃ avūpasantākāro vikkhepasabhāvattā vikkhepahetutāya ca atthato etaṃ uddhaccakukkuccameva.
ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಆರಮ್ಮಣಧಮ್ಮಾ ನಾಮ ‘‘ಬುದ್ಧೇ ಕಙ್ಖತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಆಗತಅಟ್ಠಕಙ್ಖಾವತ್ಥುಭೂತಾ ಧಮ್ಮಾ। ಯಸ್ಮಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಬ್ಯಾಪಾದಾದಯೋ ವಿಯ ಅನು ಅನು ಉಗ್ಗಹಣಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ಕಙ್ಖಾಟ್ಠಾನೀಯಂ ಆರಮ್ಮಣಮೇವ ದಸ್ಸಿತಂ ‘‘ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಆರಮ್ಮಣಧಮ್ಮಾ’’ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪುರಿಮುಪ್ಪನ್ನಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಪಚ್ಛಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಪಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಟ್ಠಾನೀಯಧಮ್ಮಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತತ್ರಾಯಂ ವಚನತ್ಥೋ – ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಪವತ್ತನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಠಾನೀಯಾ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಏವ ಠಾನೀಯಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಟ್ಠಾನೀಯಾ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸಪಿ ತತ್ಥ ವಿಸೇಸಪಚ್ಚಯತಂ ಉಪಾದಾಯ ‘‘ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾತಿ ಇಮೇ ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಆರಮ್ಮಣೇನ ಕಥಿತಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸುಭನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಪಚ್ಚಯಭಾವಮತ್ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತಥಾಪಿ ಯಥಾ ‘‘ಪಟಿಘಮ್ಪಿ ಪಟಿಘನಿಮಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಉಪನಿಸ್ಸಯೇನ ಕಥಿತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಏವಂ ಸುಭಮ್ಪಿ ಸುಭನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಉಪನಿಸ್ಸಯೇನ ಕಥಿತೋತಿ ಸಕ್ಕಾ ವಿಞ್ಞಾತುಂ। ಸೇಸಾ ಥಿನಮಿದ್ಧಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾನಿ। ತತ್ಥ ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಹಜಾತಾದಿವಸೇನ ಪಚ್ಚಯೋ, ತಥಾ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚನ್ತಿ। ಉಭಯೇಸಮ್ಪಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯಕೋಟಿಯಾ ಪಚ್ಚಯಭಾವೇ ವತ್ತಬ್ಬಮೇವ ನತ್ಥೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಹಜಾತೇನ ಚ ಉಪನಿಸ್ಸಯೇನ ಚಾ’’ತಿ।
Vicikicchāya ārammaṇadhammā nāma ‘‘buddhe kaṅkhatī’’tiādinā āgataaṭṭhakaṅkhāvatthubhūtā dhammā. Yasmā vicikicchā byāpādādayo viya anu anu uggahaṇapaccayā uppajjati, tasmā kaṅkhāṭṭhānīyaṃ ārammaṇameva dassitaṃ ‘‘vicikicchāya ārammaṇadhammā’’ti. Yasmā purimuppannā vicikicchā pacchā vicikicchāya paccayo hoti, tasmā vicikicchāpi vicikicchāṭṭhānīyadhammā veditabbā. Tatrāyaṃ vacanattho – tiṭṭhanti pavattanti etthāti ṭhānīyā, vicikicchā eva ṭhānīyā vicikicchāṭṭhānīyā. Aṭṭhakathāyaṃ pana ārammaṇassapi tattha visesapaccayataṃ upādāya ‘‘kāmacchando vicikicchāti ime dve dhammā ārammaṇena kathitā’’ti vuttaṃ. Subhanimittassa hi paccayabhāvamattaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ, tathāpi yathā ‘‘paṭighampi paṭighanimitta’’nti katvā ‘‘byāpādo upanissayena kathito’’ti vuttaṃ, evaṃ subhampi subhanimittanti katvā kāmacchando upanissayena kathitoti sakkā viññātuṃ. Sesā thinamiddhauddhaccakukkuccāni. Tattha thinamiddhaṃ aññamaññaṃ sahajātādivasena paccayo, tathā uddhaccakukkuccanti. Ubhayesampi upanissayakoṭiyā paccayabhāve vattabbameva natthīti āha ‘‘sahajātena ca upanissayena cā’’ti.
ಯಸ್ಮಾ ಸತಿ ನಾಮ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ’’ತಿಆದಿನಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನುಸ್ಸರಣವಸೇನ ವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಟ್ಠಾನೀಯಾ ನಾಮ। ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೇ ಚ ಅನುಸ್ಸವಾದಿವಸೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ತಥಾ ಪವತ್ತತೇವ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸತಿಯಾ’’ತಿಆದಿ।
Yasmā sati nāma ‘‘cattāro satipaṭṭhānā’’tiādinā tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ anussaraṇavasena vattati, tasmā te dhammā satisambojjhaṅgaṭṭhānīyā nāma. Lokuttaradhamme ca anussavādivasena gahetvā tathā pavattateva. Tena vuttaṃ ‘‘satiyā’’tiādi.
ಕೋಸಲ್ಲಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪಞ್ಞಾ, ತತೋ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಕೋಸಲ್ಲಸಮ್ಭೂತಾ। ಅನವಜ್ಜಸುಖವಿಪಾಕಾತಿ ಅನವಜ್ಜಾ ಹುತ್ವಾ ಸುಖವಿಪಾಕಾ ವಿಪಚ್ಚನಕಾ। ಪದದ್ವಯೇನ ಪಚ್ಚಯತೋ ಸಭಾವತೋ ಕಿಚ್ಚತೋ ಫಲತೋ ಕುಸಲಧಮ್ಮಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಕುಸಲನಿದ್ದೇಸೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸಾವಜ್ಜಾತಿ ಗಾರಯ್ಹಾ। ಅನವಜ್ಜಾತಿ ಅಗಾರಯ್ಹಾ। ಹೀನಾ ಲಾಮಕಾ। ಪಣೀತಾ ಸೇಟ್ಠಾ। ಕಣ್ಹಾ ಕಾಳಕಾ ಅಸುದ್ಧಾ। ಸುಕ್ಕಾ ಓದಾತಾ ಸುದ್ಧಾ । ಪಟಿಭಾಗ-ಸದ್ದೋ ಪಠಮೇ ವಿಕಪ್ಪೇ ಸದಿಸಕೋಟ್ಠಾಸತ್ಥೋ, ದುತಿಯೇ ಪಟಿಪಕ್ಖಕೋಟ್ಠಾಸತ್ಥೋ, ತತಿಯೇ ನಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಪಟಿಪಕ್ಖಕೋಟ್ಠಾಸತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Kosallaṃ vuccati paññā, tato uppannā kosallasambhūtā. Anavajjasukhavipākāti anavajjā hutvā sukhavipākā vipaccanakā. Padadvayena paccayato sabhāvato kiccato phalato kusaladhammaṃ dasseti. Akusalaniddesepi eseva nayo. Sāvajjāti gārayhā. Anavajjāti agārayhā. Hīnā lāmakā. Paṇītā seṭṭhā. Kaṇhā kāḷakā asuddhā. Sukkā odātā suddhā . Paṭibhāga-saddo paṭhame vikappe sadisakoṭṭhāsattho, dutiye paṭipakkhakoṭṭhāsattho, tatiye niggahetabbapaṭipakkhakoṭṭhāsattho daṭṭhabbo.
ಕುಸಲಕಿರಿಯಾಯ ಆದಿಕಮ್ಮಭಾವೇನ ಪವತ್ತವೀರಿಯಂ ಧಿತಿಸಭಾವತಾಯ ಧಾತೂತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಆರಮ್ಭಧಾತೂತಿ ಪಠಮಾರಮ್ಭವೀರಿಯ’’ನ್ತಿ। ಲದ್ಧಾಸೇವನಂ ವೀರಿಯಂ ಬಲಪ್ಪತ್ತಂ ಹುತ್ವಾ ಪಟಿಪಕ್ಖಂ ವಿಧಮತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ನಿಕ್ಕಮಧಾತೂತಿ ಕೋಸಜ್ಜತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತತ್ತಾ ತತೋ ಬಲವತರ’’ನ್ತಿ। ಅಧಿಮತ್ತಾಧಿಮತ್ತತರಾನಂ ಪಟಿಪಕ್ಖಧಮ್ಮಾನಂ ವಿಧಮನಸಮತ್ಥಂ ಪಟುಪಟುತರಾದಿಭಾವಪ್ಪತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಪರಕ್ಕಮಧಾತೂತಿ ಪರಂ ಪರಂ ಠಾನಂ ಅಕ್ಕಮನತಾಯ ತತೋಪಿ ಬಲವತರ’’ನ್ತಿ।
Kusalakiriyāya ādikammabhāvena pavattavīriyaṃ dhitisabhāvatāya dhātūti vuttanti āha ‘‘ārambhadhātūti paṭhamārambhavīriya’’nti. Laddhāsevanaṃ vīriyaṃ balappattaṃ hutvā paṭipakkhaṃ vidhamatīti āha – ‘‘nikkamadhātūti kosajjato nikkhantattā tato balavatara’’nti. Adhimattādhimattatarānaṃ paṭipakkhadhammānaṃ vidhamanasamatthaṃ paṭupaṭutarādibhāvappattaṃ hotīti āha – ‘‘parakkamadhātūti paraṃ paraṃ ṭhānaṃ akkamanatāya tatopi balavatara’’nti.
ತಿಟ್ಠತಿ ಪವತ್ತತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಠಾನೀಯಾ। ಆರಮ್ಮಣಧಮ್ಮಾ, ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಠಾನೀಯಾತಿ ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಟ್ಠಾನೀಯಾತಿ ‘‘ಪೀತಿಯಾ ಆರಮ್ಮಣಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಾ ಅಪರಾಪರುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪೀತಿಪಿ ತಥಾ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಲಭತೀತಿ ವುತ್ತಂ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ‘‘ಪೀತಿಯಾ ಏವ ತಂ ನಾಮ’’ನ್ತಿ। ದರಥಪಸ್ಸದ್ಧೀತಿ ದರಥೋ ಕಿಲೇಸಪರಿಳಾಹೋ, ಸೋ ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ ಏತಾಯಾತಿ ದರಥಪಸ್ಸದ್ಧಿ, ಕಾಯಪಸ್ಸದ್ಧಿಯಾ ವೇದನಾದಿಖನ್ಧತ್ತಯಸ್ಸ ವಿಯ ರೂಪಕಾಯಸ್ಸಪಿ ಪಸ್ಸಮ್ಭನಂ ಹೋತಿ, ಚಿತ್ತಪಸ್ಸದ್ಧಿಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸೇವ ಪಸ್ಸಮ್ಭನಂ, ತತೋ ಏವೇತ್ಥ ಭಗವತಾ ಲಹುತಾದೀನಂ ವಿಯ ದುವಿಧತಾ ವುತ್ತಾ। ತಥಾ ಸಮಾಹಿತಾಕಾರಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಗಯ್ಹಮಾನೋ ಸಮಥೋವ ಸಮಥನಿಮಿತ್ತಂ, ತಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಭೂತಂ ಪಟಿಭಾಗನಿಮಿತ್ತಮ್ಪಿ। ವಿವಿಧಂ ಅಗ್ಗಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಬ್ಯಗ್ಗೋ, ವಿಕ್ಖೇಪೋ। ತಥಾ ಹಿ ಸೋ ಅನವಟ್ಠಾನರಸೋ ಭನ್ತತಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ ವುತ್ತೋ। ಏಕಗ್ಗಭಾವತೋ ಬ್ಯಗ್ಗಪಟಿಪಕ್ಖೋತಿ ಅಬ್ಯಗ್ಗೋ, ಸಮಾಧಿ, ಸೋ ಏವ ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನ’’ನ್ತಿ।
Tiṭṭhati pavattati etthāti ṭhānīyā. Ārammaṇadhammā, pītisambojjhaṅgassa ṭhānīyāti pītisambojjhaṅgaṭṭhānīyāti ‘‘pītiyā ārammaṇadhammā’’ti vuttaṃ. Yasmā aparāparuppattiyā pītipi tathā vattabbataṃ labhatīti vuttaṃ visuddhimagge ‘‘pītiyā eva taṃ nāma’’nti. Darathapassaddhīti daratho kilesapariḷāho, so passambhati etāyāti darathapassaddhi, kāyapassaddhiyā vedanādikhandhattayassa viya rūpakāyassapi passambhanaṃ hoti, cittapassaddhiyā cittasseva passambhanaṃ, tato evettha bhagavatā lahutādīnaṃ viya duvidhatā vuttā. Tathā samāhitākāraṃ sallakkhetvā gayhamāno samathova samathanimittaṃ, tassa ārammaṇabhūtaṃ paṭibhāganimittampi. Vividhaṃ aggaṃ etassāti byaggo, vikkhepo. Tathā hi so anavaṭṭhānaraso bhantatāpaccupaṭṭhāno vutto. Ekaggabhāvato byaggapaṭipakkhoti abyaggo, samādhi, so eva nimittanti pubbe viya vattabbaṃ. Tenāha ‘‘tasseva vevacana’’nti.
ಯೋ ಆರಮ್ಮಣೇ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಾಕಾರಂ ಅನಾದಿಯಿತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬೋ ಮಜ್ಝತ್ತಾಕಾರೋ, ಯೋ ಚ ಪುಬ್ಬೇ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಮಜ್ಝತ್ತಾಕಾರೋ, ದುವಿಧೋಪಿ ಸೋ ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಆರಮ್ಮಣಧಮ್ಮೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ಆಹ – ‘‘ಅತ್ಥತೋ ಪನ ಮಜ್ಝತ್ತಾಕಾರೋ ಉಪೇಕ್ಖಾಟ್ಠಾನೀಯಾ ಧಮ್ಮಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ। ಆರಮ್ಮಣೇನ ಕಥಿತಾ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸೇವ ತೇಸಂ ವಿಸೇಸಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ। ಸೇಸಾತಿ ವೀರಿಯಾದಯೋ ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮಾ। ತೇಸಞ್ಹಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋವ ಸಾತಿಸಯೋ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋತಿ।
Yo ārammaṇe iṭṭhāniṭṭhākāraṃ anādiyitvā gahetabbo majjhattākāro, yo ca pubbe upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāvasena uppanno majjhattākāro, duvidhopi so upekkhāya ārammaṇadhammoti adhippetoti āha – ‘‘atthato pana majjhattākāro upekkhāṭṭhānīyā dhammāti veditabbo’’ti. Ārammaṇena kathitā ārammaṇasseva tesaṃ visesapaccayabhāvato. Sesāti vīriyādayo cattāro dhammā. Tesañhi upanissayova sātisayo icchitabboti.
ಕಾಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kāyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೨. ಕಾಯಸುತ್ತಂ • 2. Kāyasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೨. ಕಾಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Kāyasuttavaṇṇanā
