| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਨਯਾਲਙ੍ਕਾਰ-ਟੀਕਾ • Vinayālaṅkāra-ṭīkā |
੧੧. ਕਯવਿਕ੍ਕਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ
11. Kayavikkayasamāpattivinicchayakathā
੫੭. ਏવਂ ਭਣ੍ਡਪਟਿਸਾਮਨવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਕਯવਿਕ੍ਕਯવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਯવਿਕ੍ਕਯਸਮਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਯਨਂ ਕਯੋ, ਪਰਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਗਹਣਂ, વਿਕ੍ਕਯਨਂ વਿਕ੍ਕਯੋ, ਸਕਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਦਾਨਂ, ਕਯੋ ਚ વਿਕ੍ਕਯੋ ਚ ਕਯવਿਕ੍ਕਯਂ। ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦੁવਿਧਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਸ੍ਸ ਕਰਣਂ। ਤਸ੍ਸਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ।
57. Evaṃ bhaṇḍapaṭisāmanavinicchayaṃ kathetvā idāni kayavikkayavinicchayaṃ kathento ‘‘kayavikkayasamāpattī’’tiādimāha. Tattha kayanaṃ kayo, parabhaṇḍassa gahaṇaṃ, vikkayanaṃ vikkayo, sakabhaṇḍassa dānaṃ, kayo ca vikkayo ca kayavikkayaṃ. Samāpajjanaṃ samāpatti, tassa duvidhassa kiriyassa karaṇaṃ. Tassarūpaṃ dasseti ‘‘iminā’’tiādinā.
ਸੇਸਞਾਤਕੇਸੁ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯવਿਨਿਪਾਤਸਮ੍ਭવਤੋ ਤਦਭਾવਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਾਤਰਂ વਾ ਪਨ ਪਿਤਰਂ વਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯવਿਨਿਪਾਤਨਞ੍ਚ ਨ ਹੋਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਕਯવਿਕ੍ਕਯਂ ਪਨ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਚ ਉਪਰਿ ਅਞ੍ਞਾਤਕਨ੍ਤ੍ਯਾਦਿਨਾ ਚ ਸੇਸਞਾਤਕਂ ‘‘ਇਮਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਦਤੋ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ‘‘ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ ਪਨ ਦਦਤੋ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯવਿਨਿਪਾਤਨਂ, ‘‘ਇਮਿਨਾ ਇਮਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਕਯવਿਕ੍ਕਯਂ ਆਪਜ੍ਜਤੋ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਨ੍ਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ ਮਿਗਪਦવਲਞ੍ਜਨਨ੍ਯਾਯੇਨ। ਤਸ੍ਮਾਇਚ੍ਚਾਦਿਕੇਪਿ ‘‘ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਯવਿਕ੍ਕਯਂ, ਸੇਸਞਾਤਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦ੍વੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਅਞ੍ਞਾਤਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਸ੍ਸੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਤੇਨੇવ ਨ੍ਯਾਯੇਨ ਞਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਕਤ੍વਾ ਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਬ੍ਯਾਪਿਤਦੋਸੋ ਸਿਯਾ।
Sesañātakesu saddhādeyyavinipātasambhavato tadabhāvaṭṭhānampi dassetuṃ ‘‘mātaraṃ vā pana pitaraṃ vā’’tiādi vuttaṃ. Tena viññattisaddhādeyyavinipātanañca na hoti ‘‘iminā idaṃ dehī’’ti vadantoti dasseti, kayavikkayaṃ pana āpajjati ‘‘iminā idaṃ dehī’’ti vadantoti dasseti. Iminā ca upari aññātakantyādinā ca sesañātakaṃ ‘‘imaṃ dehī’’ti vadato viññatti na hoti, ‘‘imaṃ gaṇhāhī’’ti pana dadato saddhādeyyavinipātanaṃ, ‘‘iminā imaṃ dehī’’ti kayavikkayaṃ āpajjato nissaggiyanti ayampi attho dassito hoti migapadavalañjananyāyena. Tasmāiccādikepi ‘‘mātāpitūhi saddhiṃ kayavikkayaṃ, sesañātakehi saddhiṃ dve āpattiyo, aññātakehi saddhiṃ tisso āpattiyo’’ti vattabbe teneva nyāyena ñātuṃ sakkāti katvā na vuttanti daṭṭhabbaṃ, aññathā abyāpitadoso siyā.
‘‘ਇਦਂ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਇਦਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਯ ਕਿਰਿਯਾਯ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸਂ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜ, ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ વਾ, ‘‘ਇਦਂ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਤ੍ਤੋਸਿ, ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਰੋਹਿ, ਇਦਂ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਸਿ, ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਪਨ વੁਤ੍ਤੇ ਅਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਯ ਕਿਰਿਯਾਯ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੋ ਨ ਹੋਤਿ। વਿਘਾਸਾਦਾਨਂ ਭਤ੍ਤਦਾਨੇ ਚ ਅਨਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯવਿਨਿਪਾਤਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਕਾਰਾਪਨੇ ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਟ੍ਟਤਿ। ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਸਤਿਪਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
‘‘Idaṃ bhattaṃ bhuñjitvā idaṃ karothā’’ti vutte pubbāparasambandhāya kiriyāya vuttattā ‘‘iminā idaṃ dehī’’ti vuttasadisaṃ hoti. Idaṃ bhattaṃ bhuñja, idaṃ nāma karohī’’ti vā, ‘‘idaṃ bhattaṃ bhuttosi, idaṃ nāma karohi, idaṃ bhattaṃ bhuñjissasi, idaṃ nāma karohī’’ti pana vutte asambandhāya kiriyāya vuttattā kayavikkayo na hoti. Vighāsādānaṃ bhattadāne ca anapekkhattā saddhādeyyavinipātanaṃ na hoti, kārāpane hatthakammamattattā viññatti na hoti, tasmā vaṭṭati. ‘‘Ettha cā’’tiādinā asatipi nissaggiyavatthumhi pācittiyaṃ desetabbanti dasseti.
ਅਗ੍ਘਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਅવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਮੂਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਿ ਨ ਹੋਤਿ। ਪਤ੍ਤੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਪਰਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਮਹਗ੍ਘਤਾਯ। ਏવਂ ਸਤਿ ਕਥਂ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਮ વਤ੍ਥੁ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਨ੍ਤਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਭਣ੍ਡਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਥੇਯ੍ਯਾવਹਾਰਸਮ੍ਭવਤੋ, ਊਨਮਾਸਕਂ ਚੇ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਮਾਸਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਊਨਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ ਚੇ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ ਚੇ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਦੇਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਧਿਕਸ੍ਸ। ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕਸ੍ਸ ਪਨ…ਪੇ॰… વਟ੍ਟਤਿ ਉਭਤੋ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਤ੍ਤਾ। ਏਕਤੋ ਉਭਤੋ વਾ ਚੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਂ ਹੋਤਿ, ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ‘‘ਮਾ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਕਸ੍ਮਾ? ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕਸ੍ਸ ਅਛੇਕਤ੍ਤਾ।
Agghaṃ pucchituṃ vaṭṭati, ettāvatā kayavikkayo na hotīti attho. Gaṇhituṃ vaṭṭatīti ‘‘iminā idaṃ dehī’’ti avuttattā kayavikkayo na hoti, mūlassa atthitāya viññattipi na hoti. Patto na gahetabbo parabhaṇḍassa mahagghatāya. Evaṃ sati kathaṃ kātabboti āha ‘‘mama vatthu appagghanti ācikkhitabba’’nti. Bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabbataṃ āpajjati theyyāvahārasambhavato, ūnamāsakaṃ ce agghati, dukkaṭaṃ. Māsakato paṭṭhāya yāva ūnapañcamāsakaṃ ce agghati, thullaccayaṃ. Pañcamāsakaṃ ce agghati, pārājikanti vuttaṃ hoti. Deti, vaṭṭati puññatthāya dinnattā adhikassa. Kappiyakārakassa pana…pe… vaṭṭati ubhato kappiyabhaṇḍattā. Ekato ubhato vā ce akappiyabhaṇḍaṃ hoti, na vaṭṭati. ‘‘Mā gaṇhāhī’’ti vattabbo, kasmā? Kappiyakārakassa achekattā.
ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਸ੍ਮਾ? ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਤ੍ਤਾ ਤੇਲਸ੍ਸ। ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤੇਲਂ ਸਤ੍ਤਾਹਪਰਮਂ ਏવ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਠਪਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤੇਲੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ। ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੂਸੇਯ੍ਯ, ਅਨਿਯਮਿਤਕਾਲਂ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤੇਲਂ ਨਾਲ਼ਿਯਂ ਅવਸਿਟ੍ਠਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤੇਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਲਂ વਤ੍ਤਾਪੇਯ੍ਯ।
Aññena appaṭiggahitena attho, kasmā? Sattāhakālikattā telassa. Paṭiggahitatelaṃ sattāhaparamaṃ eva ṭhapetabbaṃ, tasmā tato paraṃ ṭhapitukāmassa appaṭiggahitatelena attho hoti. Appaṭiggahitaṃ dūseyya, aniyamitakālaṃ appaṭiggahitatelaṃ nāḷiyaṃ avasiṭṭhapaṭiggahitatelaṃ attano kālaṃ vattāpeyya.
੫੮. ਇਦਂ ਪਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਪਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਪਞ੍ਚਮੋ ਪਨ ਕਪ੍ਪਿਯੋ। ਤੇਨ વਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਪਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਕਪ੍ਪਿਯੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਭੋਗਾਰਹੋ’’ਤਿ। ਅਯਂ ਪਤ੍ਤੋ ਮਹਾਅਕਪ੍ਪਿਯੋ ਨਾਮ, ਕਸ੍ਮਾ? ਰੂਪਿਯਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਯਬੀਜਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਲੋਹੇਨ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਿਤਤ੍ਤਾ, ਏવਂ ਬੀਜਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੂਸਿਤਤ੍ਤਾ। ਯਥਾ ਚ ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕવਿਸਯੇ ਥਾવਰਪਯੋਗੇਸੁ ਪਾਸਸੂਲਾਦੀਸੁ ਮੂਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਾਰਿਤੇਸੁ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਦਣ੍ਡਮਤ੍ਤੇ વਾ વਾਕਮਤ੍ਤੇ વਾ ਅવਸਿਟ੍ਠੇ ਸਤਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਨਟ੍ਠੇਯੇવ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਏવਮਿਧਾਪਿ ਬੀਜਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਤ੍ਤੇ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਪਤ੍ਤੇ ਅવਸਿਟ੍ਠੇਪਿ ਕਪ੍ਪਿਯੋ ਭવਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ। ਤਥਾ ਚ વਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਸਚੇਪਿ ਤਂ વਿਨਾਸੇਤ੍વਾ ਥਾਲਕਂ ਕਾਰੇਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯ’’ਨ੍ਤ੍ਯਾਦਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਦੁਤਿਯਪਤ੍ਤੇ વਿਯ ਮੂਲੇ ਚ ਮੂਲਸ੍ਸਾਮਿਕਾਨਂ, ਪਤ੍ਤੇ ਚ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨੇ ਕਪ੍ਪਿਯੋ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ ਭવੇਯ੍ਯ ਨੁ ਖੋਤਿ ਆਸਙ੍ਕਾਯਮਾਹ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕੇਨਚਿ ਉਪਾਯੇਨ ਕਪ੍ਪਿਯੋ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਦੁਤਿਯਪਤ੍ਤਂ ਰੂਪਿਯਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਗਿਹੀਹਿ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਮੇવ ਕਿਣਾਤਿ, ਨ ਬੀਜਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੂਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਤਿਯਪਤ੍ਤੋ ਕਪ੍ਪਿਯੋ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਇਧ ਪਨ ਬੀਜਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੂਸਿਤਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ਪੁਨ ਅਯਪਾਸਾਣਬੀਜਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਰੂਪਿਯਸ੍ਸ ਚ વਲ਼ਞ੍ਜਿਤਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਦਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕੇਨਚਿ ਉਪਾਯੇਨ ਕਪ੍ਪਿਯੋ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ।
58.Idaṃ pattacatukkaṃ veditabbanti akappiyapattacatukkaṃ vuttaṃ, pañcamo pana kappiyo. Tena vakkhati ‘‘ayaṃ patto sabbakappiyo buddhānampi paribhogāraho’’ti. Ayaṃ patto mahāakappiyo nāma, kasmā? Rūpiyaṃ uggaṇhitvā ayabījaṃ samuṭṭhāpetvā tena lohena pattassa kāritattā, evaṃ bījato paṭṭhāya dūsitattā. Yathā ca tatiyapārājikavisaye thāvarapayogesu pāsasūlādīsu mūlato paṭṭhāya kāritesu kismiñci daṇḍamatte vā vākamatte vā avasiṭṭhe sati na muccati, sabbasmiṃ naṭṭheyeva muccati, evamidhāpi bījato paṭṭhāya katattā tasmiṃ patte kismiñci patte avasiṭṭhepi kappiyo bhavituṃ na sakkā. Tathā ca vakkhati ‘‘sacepi taṃ vināsetvā thālakaṃ kāreti, tampi akappiya’’ntyādi. Evaṃ santepi dutiyapatte viya mūle ca mūlassāmikānaṃ, patte ca pattassāmikānaṃ dinne kappiyo kātuṃ sakkā bhaveyya nu khoti āsaṅkāyamāha ‘‘na sakkā kenaci upāyena kappiyo kātu’’nti. Tassattho – dutiyapattaṃ rūpiyaṃ paṭiggaṇhitvā gihīhi pariniṭṭhāpitameva kiṇāti, na bījato paṭṭhāya dūseti, tasmā dutiyapatto kappiyo kātuṃ sakkā, idha pana bījato paṭṭhāya dūsitattā tena bhikkhunā taṃ pattaṃ puna ayapāsāṇabījaṃ kātuṃ asakkuṇeyyattā, paṭiggahitarūpiyassa ca vaḷañjitattā puna sāmikānaṃ dātuṃ asakkuṇeyyattā na sakkā kenaci upāyena kappiyo kātunti.
ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਕਾਰੇਨ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤੁਂ ‘‘ਸਚੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਇਮਿਨਾ ਕਿਞ੍ਚਿਪਿ ਅਯવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਅવਸਿਟ੍ਠੇ ਸਤਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯੋવ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ੧.੫੯੧) ‘‘ਰੂਪਿਯਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾਤਿ ਇਦਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਮੁਤ੍ਤਾਦਿਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੁਮ੍ਪਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਕਾਰਿਤਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ ਏવ। ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਸਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਾ ‘ਇਮਂ ਕਹਾਪਣਾਦਿਂ ਕਮ੍ਮਕਾਰਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਬੀਜਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਹੀ’ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ વਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ। ਮਹਾਅਕਪ੍ਪਿਯੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਬੀਜਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੂਸਿਤਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਮੂਲਸ੍ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੋ ਹਿ ਚੋਰੇਹਿ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋਪਿ ਪੁਨ ਲਦ੍ਧੋ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚੀਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਦਿ ਹਿ વਟ੍ਟੇਯ੍ਯ, ਤਲ਼ਾਕਾਦੀਸੁ વਿਯ ‘ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ વਟ੍ਟਤੀ’ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ વਦੇਯ੍ਯੁਂ। ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕੇਨਚਿ ਉਪਾਯੇਨਾਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਨ ਚੋਰਾਦਿਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨੇਨਪਿ ਕਪ੍ਪਿਯੋ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਇਦਞ੍ਚ ਤੇਨ ਰੂਪੇਨ ਠਿਤਂ ਤਮ੍ਮੂਲਕੇਨ વਤ੍ਥਮੁਤ੍ਤਾਦਿਰੂਪੇਨ ਠਿਤਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੁਮ੍ਪਿ ਹਿ ਤਮ੍ਮੂਲਕਕਪ੍ਪਿਯવਤ੍ਥੁ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕੇਨਚਿ ਤੇਨ ਰੂਪੇਨ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਤੁਂ। ਯਦਿ ਪਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨ ਕਪ੍ਪਿਯવਤ੍ਥੁਨਾ, ਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੁਨਾ વਾ ਪੁਨ ਰੂਪਿਯਂ ਚੇਤਾਪੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਰੂਪਿਯਂ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਤੁਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਕਾ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਯਂ ਪਨ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ ਪਪਞ੍ਚਿਤਂ, ਯਞ੍ਚ ਤਮੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੋਰਾਣਟੀਕਾਯਂ ਪਪਞ੍ਚਿਤਂ, ਤਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍વਾ વੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਅਤਿવਿਤ੍ਥਾਰਿਤਞ੍ਚ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋਤੂਨਞ੍ਚ ਦੁਬ੍ਬਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ વਦਿਮ੍ਹ, ਅਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਪਨ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਪਕਰਣੇਸੁ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।
Idāni taṃ asakkuṇeyyattaṃ aññena pakārena vitthāretuṃ ‘‘sacepī’’tiādimāha. Iminā kiñcipi ayavatthumhi avasiṭṭhe sati akappiyova hotīti dasseti. Tena vuttaṃ vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.591) ‘‘rūpiyaṃ uggaṇhitvāti idaṃ ukkaṭṭhavasena vuttaṃ, muttādidukkaṭavatthumpi uggaṇhitvā kāritampi pañcannaṃ na vaṭṭati eva. Samuṭṭhāpetīti sayaṃ gantvā vā ‘imaṃ kahāpaṇādiṃ kammakārānaṃ datvā bījaṃ samuṭṭhāpehī’ti aññaṃ āṇāpetvā vā samuṭṭhāpeti. Mahāakappiyoti attanāva bījato paṭṭhāya dūsitattā aññassa mūlassāmikassa abhāvato vuttaṃ. So hi corehi acchinnopi puna laddho jānantassa kassacīpi na vaṭṭati. Yadi hi vaṭṭeyya, taḷākādīsu viya ‘acchinno vaṭṭatī’ti ācariyā vadeyyuṃ. Na sakkā kenaci upāyenāti saṅghassa vissajjanena corādiacchindanenapi kappiyo kātuṃ na sakkā, idañca tena rūpena ṭhitaṃ tammūlakena vatthamuttādirūpena ṭhitañca sandhāya vuttaṃ. Dukkaṭavatthumpi hi tammūlakakappiyavatthu ca na sakkā kenaci tena rūpena kappiyaṃ kātuṃ. Yadi pana so bhikkhu tena kappiyavatthunā, dukkaṭavatthunā vā puna rūpiyaṃ cetāpeyya, taṃ rūpiyaṃ nissajjāpetvā aññesaṃ kappiyaṃ kātumpi sakkā bhaveyyāti daṭṭhabba’’nti. Yaṃ pana sāratthadīpaniyaṃ papañcitaṃ, yañca tameva gahetvā porāṇaṭīkāyaṃ papañcitaṃ, taṃ vitthāretvā vuccamānaṃ ativitthāritañca bhavissati, sotūnañca dubbiññeyyaṃ, tasmā ettakameva vadimha, atthikehi pana tesu tesu pakaraṇesu oloketvā gahetabbanti.
ਦੁਤਿਯਪਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਨ ਕਪ੍ਪਤੀਤਿ ਰੂਪਿਯਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਕਯવਿਕ੍ਕਯਸ੍ਸ ਚ ਕਤਤ੍ਤਾ। ਸਕ੍ਕਾ ਪਨ ਕਪ੍ਪਿਯੋ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਗਿਹੀਹਿ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਪਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਕਿਣਿਤਤ੍ਤਾ , ਬੀਜਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਦੂਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਮੂਲਮੂਲਸ੍ਸਾਮਿਕਾਨਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਮਿਕਾਨਞ੍ਚ વਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ। ਯਥਾ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮੂਲੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
Dutiyapatte pañcannampi sahadhammikānaṃ na kappatīti rūpiyassa paṭiggahitattā, kayavikkayassa ca katattā. Sakkā pana kappiyo kātunti gihīhi pariniṭṭhāpitapattasseva kiṇitattā , bījato paṭṭhāya adūsitattā, mūlamūlassāmikānañca pattapattassāmikānañca vijjamānattā. Yathā pana sakkā hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘mūle’’tiādimāha.
ਤਤਿਯਪਤ੍ਤੇ ਸਦਿਸੋਯੇવਾਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਕ੍ਕਾ ਪਨ ਕਪ੍ਪਿਯੋ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਨਯਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ। ਨਨੁ ਤਤਿਯਪਤ੍ਤੋ ਕਪ੍ਪਿਯવੋਹਾਰੇਨ ਗਹਿਤੋ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯੋਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯવੋਹਾਰੇਨ ਗਹਿਤੋਪਿ ਦੁਤਿਯਪਤ੍ਤਸਦਿਸੋਯੇવ, ਮੂਲਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯੋ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਚੋਦਨਂ ਪਨ ਸਯਮੇવ વਦਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਦੁਤਿਯਪਤ੍ਤਸਦਿਸੋਯੇવਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮੂਲੇ ਚ ਮੂਲਸ੍ਸਾਮਿਕਾਨਂ, ਪਤ੍ਤੇ ਚ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨੇ ਕਪ੍ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਂ ਦਤ੍વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਮੂਲਸ੍ਸ ਅਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾਤਿ ਯੇਨ ਉਗ੍ਗਹਿਤਮੂਲੇਨ ਪਤ੍ਤੋ ਕੀਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਮੂਲਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਅਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ। ਏਤੇਨ ਰੂਪਿਯਮੇવ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਤਮ੍ਮੂਲਕਂ ਅਰੂਪਿਯਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯਦਿ ਹਿ ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਮੂਲਂ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ ਸਿਯਾ, ਤੇਨ ਕਪ੍ਪਿਯੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਆਰਾਮਿਕਾਦੀਹਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਪਤ੍ਤੋ ਰੂਪਿਯਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੇਸਾਨਂ વਟ੍ਟੇਯ੍ਯ।
Tatiyapatte sadisoyevāti ‘‘pañcannampi sahadhammikānaṃ na vaṭṭati, sakkā pana kappiyo kātu’’nti imaṃ nayaṃ niddisati. Nanu tatiyapatto kappiyavohārena gahito, atha kasmā akappiyoti codanaṃ sandhāyāha ‘‘kappiyavohārena gahitopi dutiyapattasadisoyeva, mūlassa sampaṭicchitattā akappiyo’’ti. Dutiyacodanaṃ pana sayameva vadati. Ettha ca ‘‘dutiyapattasadisoyevā’’ti vuttattā mūle ca mūlassāmikānaṃ, patte ca pattassāmikānaṃ dinne kappiyo hoti, kappiyabhaṇḍaṃ datvā gahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭatīti daṭṭhabbo. Mūlassa anissaṭṭhattāti yena uggahitamūlena patto kīto, tassa mūlassa saṅghamajjhe anissaṭṭhattā. Etena rūpiyameva nissajjitabbaṃ, na tammūlakaṃ arūpiyanti dasseti. Yadi hi tena sampaṭicchitamūlaṃ saṅghamajjhe nissaṭṭhaṃ siyā, tena kappiyena kammena ārāmikādīhi gahetvā dinnapatto rūpiyapaṭiggāhakaṃ ṭhapetvā sesānaṃ vaṭṭeyya.
ਚਤੁਤ੍ਥਪਤ੍ਤੇ ਦੁਬ੍ਬਿਚਾਰਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਇਮੇ ਕਹਾਪਣੇ ਦਤ੍વਾ ਇਦਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਗਿਹਿਸਨ੍ਤਕਾਨਂ ਕਹਾਪਣਾਨਂ ਦੁਟ੍ਠੁવਿਚਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ਏਤਸ੍ਸ વਿਚਾਰਣਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮੂਲਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਮੂਲਸ੍ਸ ਗਿਹਿਸਨ੍ਤਕਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਨੇવ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਿਯਸਂવੋਹਾਰੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯਾਭਾવਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਚ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਭਾવਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਦੁਬ੍ਬਿਚਾਰਿਤਮਤ੍ਤੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਮਤ੍ਤਭਾવਂ ਪਕਾਸੇਤਿ। ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜੀਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਦਾਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ વਿਨਯਕਮ੍ਮવਸੇਨ। ਤੇਨੇવ ਚ ‘‘ਸਪ੍ਪਿਸ੍ਸ ਪੂਰਾਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Catutthapatte dubbicāritattāti ‘‘ime kahāpaṇe datvā idaṃ dehī’’ti gahitattā gihisantakānaṃ kahāpaṇānaṃ duṭṭhuvicāritattā etassa vicāraṇakassa bhikkhuno eva na vaṭṭatīti attho. Mūlassa asampaṭicchitattāti etena mūlassa gihisantakattaṃ dasseti, teneva pattassa rūpiyasaṃvohārena anuppannatañca dasseti, tena ca tassa pattassa nissajjiyābhāvaṃ, bhikkhussa ca pācittiyābhāvaṃ dīpeti, tena ca dubbicāritamattena dukkaṭamattabhāvaṃ pakāseti. Nissajjīti idañca dānavasena vuttaṃ, na vinayakammavasena. Teneva ca ‘‘sappissa pūrāpetvā’’ti vuttaṃ.
ਪਞ੍ਚਮਪਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਕਪ੍ਪਿਯੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾਨਞ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਕਪ੍ਪਿਯੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਭੋਗਾਰਹੋ’’ਤਿ।
Pañcamapatte sabbakappiyoti attano ca pañcannaṃ sahadhammikānañca buddhapaccekabuddhānañca kappiyo. Tenāha ‘‘buddhānampi paribhogāraho’’ti.
ਇਤਿ વਿਨਯਸਙ੍ਗਹਸਂવਣ੍ਣਨਾਭੂਤੇ વਿਨਯਾਲਙ੍ਕਾਰੇ
Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre
ਕਯવਿਕ੍ਕਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਲਙ੍ਕਾਰੋ ਨਾਮ
Kayavikkayasamāpattivinicchayakathālaṅkāro nāma
ਏਕਾਦਸਮੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ।
Ekādasamo paricchedo.
