| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
๑๐. กยวิกฺกยสิกฺขาปทวณฺณนา
10. Kayavikkayasikkhāpadavaṇṇanā
๕๙๓. กยวิกฺกยสิกฺขาปเท ปาฬิยํ ชานาหีติ เอตฺถ อุปธาเรหีติ อโตฺถ, สุฎฺฐุ อุปธาเรตฺวา คณฺห, อิทํ น มนาปนฺติ ปุน ทาตุํ น สกฺขิสฺสสีติ อธิปฺปาโยฯ
593. Kayavikkayasikkhāpade pāḷiyaṃ jānāhīti ettha upadhārehīti attho, suṭṭhu upadhāretvā gaṇha, idaṃ na manāpanti puna dātuṃ na sakkhissasīti adhippāyo.
๕๙๔-๕๙๕. กยนฺติ ปรภณฺฑสฺส คหณํฯ วิกฺกยนฺติ อตฺตโน ภณฺฑสฺส ทานํฯ เตนาห ‘‘อิมินา อิมํ เทหี’’ติอาทิฯ ยสฺมา กยิตํ นาม ปรสฺส หตฺถโต คหิตํ วุจฺจติ, วิกฺกีตญฺจ ปรสฺส หเตฺถ ทินฺนํ, ตสฺมา ‘‘กยิตญฺจ โหติ ปรภณฺฑํ อตฺตโน หตฺถคตํ กโรเนฺตน, วิกฺกีตญฺจ อตฺตโน ภณฺฑํ ปรหตฺถคตํ กโรเนฺตนา’’ติ วุตฺตํฯ ยทิ เอวํ ปาฬิยํ ปรโต ‘‘กยิตญฺจ โหติ วิกฺกยิตญฺจา’’ติ วตฺวา ‘‘อตฺตโน ภณฺฑํ ปรหตฺถคตํ ปรภณฺฑํ อตฺตโน หตฺถคต’’นฺติ กสฺมา วุตฺตนฺติ อาห ‘‘อิมินา อิมนฺติอาทิวจนานุรูปโต ปนา’’ติอาทิฯ อิมินาติ หิ สกสนฺตกํ วุตฺตํฯ ตทนุรูปโต ปาฬิยํ ปฐมํ อตฺตโน ภณฺฑํ ทสฺสิตํ, น กยวิกฺกยปทานุรูปโตฯ ตญฺหิ วิปรีตโต ปรสนฺตกคฺคหณํ ปุรกฺขตฺวา ฐิตํฯ
594-595.Kayanti parabhaṇḍassa gahaṇaṃ. Vikkayanti attano bhaṇḍassa dānaṃ. Tenāha ‘‘iminā imaṃ dehī’’tiādi. Yasmā kayitaṃ nāma parassa hatthato gahitaṃ vuccati, vikkītañca parassa hatthe dinnaṃ, tasmā ‘‘kayitañca hoti parabhaṇḍaṃ attano hatthagataṃ karontena, vikkītañca attano bhaṇḍaṃ parahatthagataṃ karontenā’’ti vuttaṃ. Yadi evaṃ pāḷiyaṃ parato ‘‘kayitañca hoti vikkayitañcā’’ti vatvā ‘‘attano bhaṇḍaṃ parahatthagataṃ parabhaṇḍaṃ attano hatthagata’’nti kasmā vuttanti āha ‘‘iminā imantiādivacanānurūpato panā’’tiādi. Imināti hi sakasantakaṃ vuttaṃ. Tadanurūpato pāḷiyaṃ paṭhamaṃ attano bhaṇḍaṃ dassitaṃ, na kayavikkayapadānurūpato. Tañhi viparītato parasantakaggahaṇaṃ purakkhatvā ṭhitaṃ.
กามํ เสสญาตเกปิ ‘‘อิมํ เทหี’’ติ วทโต วิญฺญตฺติ น โหติ, สทฺธาเทยฺยวินิปาตนสฺสปิ ปน อภาวํ ทเสฺสตุกาโม ‘‘มาตรํ ปน ปิตรํ วา’’ติ อาหฯ วิญฺญตฺติ น โหตีติ อิทํ วิสุํ วิญฺญาปนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ อญฺญํ กิญฺจิ อวตฺวา เอวํ วทโนฺต อญฺญาตกํ วิญฺญาเปติ นามาติ อาห – ‘‘อญฺญาตกํ ‘อิมํ เทหี’ติ วทโต วิญฺญตฺตี’’ติฯ อญฺญํ กิญฺจิ อวตฺวา ‘‘อิมํ คณฺหาหี’’ติ ทินฺนํ อญฺญาตกสฺส ทินฺนํ นาม โหตีติ วุตฺตํ ‘‘สทฺธาเทยฺยวินิปาตน’’นฺติฯ ติโสฺส อาปตฺติโยติ อญฺญาตกวิญฺญตฺติสทฺธาเทยฺยวินิปาตนกยวิกฺกยาปตฺติสงฺขาตา ติโสฺส อาปตฺติโยฯ
Kāmaṃ sesañātakepi ‘‘imaṃ dehī’’ti vadato viññatti na hoti, saddhādeyyavinipātanassapi pana abhāvaṃ dassetukāmo ‘‘mātaraṃ pana pitaraṃ vā’’ti āha. Viññatti na hotīti idaṃ visuṃ viññāpanaṃ sandhāya vuttaṃ. Aññaṃ kiñci avatvā evaṃ vadanto aññātakaṃ viññāpeti nāmāti āha – ‘‘aññātakaṃ ‘imaṃ dehī’ti vadato viññattī’’ti. Aññaṃ kiñci avatvā ‘‘imaṃ gaṇhāhī’’ti dinnaṃ aññātakassa dinnaṃ nāma hotīti vuttaṃ ‘‘saddhādeyyavinipātana’’nti. Tisso āpattiyoti aññātakaviññattisaddhādeyyavinipātanakayavikkayāpattisaṅkhātā tisso āpattiyo.
อิมํ นาม กโรหีติ วทติ, วฎฺฎตีติ เอตฺถ ภุโตฺตสิ, อิทานิ กสฺมา น กโรสีติ วตฺถุมฺปิ วฎฺฎติฯ ‘‘นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติ กิญฺจาปิ สติเยว นิสฺสคฺคิยวตฺถุมฺหิ ปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, อสติปิ ปน ตสฺมิํ ปาจิตฺติยนฺติ อิทํ อฎฺฐกถาปมาเณน คเหตพฺพนฺติ ทเสฺสตุํ ‘‘กิญฺจาปี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปริภุเตฺตติ สปฺปิอาทิํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ยํ อตฺตโน ธเนน ปริวเตฺตติ, เยน จ ปริวเตฺตติ, เตสํ กปฺปิยวตฺถุตา, อสหธมฺมิกตา, กยวิกฺกยาปชฺชนญฺจาติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ
Imaṃ nāma karohīti vadati, vaṭṭatīti ettha bhuttosi, idāni kasmā na karosīti vatthumpi vaṭṭati. ‘‘Nissaggiyaṃ pācittiya’’nti kiñcāpi satiyeva nissaggiyavatthumhi pācittiyaṃ vuttaṃ, asatipi pana tasmiṃ pācittiyanti idaṃ aṭṭhakathāpamāṇena gahetabbanti dassetuṃ ‘‘kiñcāpī’’tiādi vuttaṃ. Paribhutteti sappiādiṃ sandhāya vuttaṃ. Yaṃ attano dhanena parivatteti, yena ca parivatteti, tesaṃ kappiyavatthutā, asahadhammikatā, kayavikkayāpajjanañcāti imānettha tīṇi aṅgāni.
กยวิกฺกยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Kayavikkayasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
นิฎฺฐิโต โกสิยวโคฺค ทุติโยฯ
Niṭṭhito kosiyavaggo dutiyo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๑๐. กยวิกฺกยสิกฺขาปทํ • 10. Kayavikkayasikkhāpadaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๑๐. กยวิกฺกยสิกฺขาปทวณฺณนา • 10. Kayavikkayasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๑๐. กยวิกฺกยสิกฺขาปทวณฺณนา • 10. Kayavikkayasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๑๐. กยวิกฺกยสิกฺขาปทวณฺณนา • 10. Kayavikkayasikkhāpadavaṇṇanā
