Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၁၈၂. ကေဏိယဇဋိလဝတ္ထု
182. Keṇiyajaṭilavatthu
၃၀၀. 1 အထ ခော ဘဂဝာ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန အာပဏံ တဒဝသရိ။ အသ္သောသိ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော – ‘‘သမဏော ခလု ဘော ဂောတမော သက္ယပုတ္တော သက္ယကုလာ ပဗ္ဗဇိတော အာပဏံ အနုပ္ပတ္တော, တံ ခော ပန ဘဝန္တံ ဂောတမံ ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော။ပေ.။ သာဓု ခော ပန တထာရူပာနံ အရဟတံ ဒသ္သနံ ဟောတီ’’တိ။ အထ ခော ကေဏိယသ္သ ဇဋိလသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိံ နု ခော အဟံ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဟရာပေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော ကေဏိယသ္သ ဇဋိလသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယေပိ ခော တေ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ 2 ပုဗ္ဗကာ ဣသယော မန္တာနံ ကတ္တာရော မန္တာနံ ပဝတ္တာရော, ယေသမိဒံ ဧတရဟိ ဗ္ရာဟ္မဏာ ပောရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတံ, တဒနုဂာယန္တိ တဒနုဘာသန္တိ, ဘာသိတမနုဘာသန္တိ, ဝာစိတမနုဝာစေန္တိ, သေယ္ယထိဒံ – အဋ္ဌကော ဝာမကော ဝာမဒေဝော ဝေသ္သာမိတ္တော ယမတဂ္ဂိ 3 အင္ဂီရသော ဘာရဒ္ဝာဇော ဝာသေဋ္ဌော ကသ္သပော ဘဂု 4, ရတ္တူပရတာ ဝိရတာ ဝိကာလဘောဇနာ, တေ ဧဝရူပာနိ ပာနာနိ သာဒိယိံသု။ သမဏောပိ ဂောတမော ရတ္တူပရတော ဝိရတော ဝိကာလဘောဇနာ, အရဟတိ သမဏောပိ ဂောတမော ဧဝရူပာနိ ပာနာနိ သာဒိယိတု’’န္တိ ပဟူတံ ပာနံ ပဋိယာဒာပေတ္ဝာ ကာဇေဟိ ဂာဟာပေတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ; သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတု မေ ဘဝံ ဂောတမော ပာန’’န္တိ။ တေန ဟိ, ကေဏိယ, ဘိက္ခူနံ ဒေဟီတိ။ အထ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ဘိက္ခူနံ ဒေတိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ပဋိဂ္ဂဏ္ဟန္တိ။ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟထ, ဘိက္ခဝေ, ပရိဘုဉ္ဇထာတိ။ အထ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဟူတေဟိ ပာနေဟိ သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတ္ဝာ သမ္ပဝာရေတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဓောတဟတ္ထံ ဩနီတပတ္တပာဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဘဂဝာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဓိဝာသေတု မေ ဘဝံ ဂောတမော သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ မဟာ ခော, ကေဏိယ, ဘိက္ခုသင္ဃော အဍ္ဎတေလသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, တ္ဝဉ္စ ဗ္ရာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နောတိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိဉ္စာပိ ခော, ဘော ဂောတမ, မဟာ ဘိက္ခုသင္ဃော အဍ္ဎတေလသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, အဟဉ္စ ဗ္ရာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော, အဓိဝာသေတု မေ ဘဝံ ဂောတမော သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ မဟာ ခော, ကေဏိယ, ဘိက္ခုသင္ဃော အဍ္ဎတေလသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, တ္ဝဉ္စ ဗ္ရာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နောတိ ။ တတိယမ္ပိ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိဉ္စာပိ ခော, ဘော ဂောတမ, မဟာ ဘိက္ခုသင္ဃော အဍ္ဎတေလသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, အဟဉ္စ ဗ္ရာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော, အဓိဝာသေတု ဘဝံ ဂောတမော သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ အဓိဝာသေသိ ဘဂဝာ တုဏ္ဟီဘာဝေန။ အထ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝတော အဓိဝာသနံ ဝိဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဧတသ္မိံ နိဒာနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ ပာနာနိ – အမ္ဗပာနံ ဇမ္ဗုပာနံ စောစပာနံ မောစပာနံ မဓူကပာနံ 5 မုဒ္ဒိကပာနံ သာလူကပာနံ ဖာရုသကပာနံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗံ ဖလရသံ ဌပေတ္ဝာ ဓညဖလရသံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗံ ပတ္တရသံ ဌပေတ္ဝာ ဍာကရသံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗံ ပုပ္ဖရသံ ဌပေတ္ဝာ မဓူကပုပ္ဖရသံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဥစ္ဆုရသ’’န္တိ။
300.6 Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena āpaṇaṃ tadavasari. Assosi kho keṇiyo jaṭilo – ‘‘samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito āpaṇaṃ anuppatto, taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato…pe… sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti. Atha kho keṇiyassa jaṭilassa etadahosi – ‘‘kiṃ nu kho ahaṃ samaṇassa gotamassa harāpeyya’’nti. Atha kho keṇiyassa jaṭilassa etadahosi – ‘‘yepi kho te brāhmaṇānaṃ 7 pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi 8 aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu 9, rattūparatā viratā vikālabhojanā, te evarūpāni pānāni sādiyiṃsu. Samaṇopi gotamo rattūparato virato vikālabhojanā, arahati samaṇopi gotamo evarūpāni pānāni sādiyitu’’nti pahūtaṃ pānaṃ paṭiyādāpetvā kājehi gāhāpetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi; sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘paṭiggaṇhātu me bhavaṃ gotamo pāna’’nti. Tena hi, keṇiya, bhikkhūnaṃ dehīti. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhikkhūnaṃ deti. Bhikkhū kukkuccāyantā na paṭiggaṇhanti. Paṭiggaṇhatha, bhikkhave, paribhuñjathāti. Atha kho keṇiyo jaṭilo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ pahūtehi pānehi sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ dhotahatthaṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Mahā kho, keṇiya, bhikkhusaṅgho aḍḍhatelasāni bhikkhusatāni, tvañca brāhmaṇesu abhippasannoti. Dutiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiñcāpi kho, bho gotama, mahā bhikkhusaṅgho aḍḍhatelasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno, adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Mahā kho, keṇiya, bhikkhusaṅgho aḍḍhatelasāni bhikkhusatāni, tvañca brāhmaṇesu abhippasannoti . Tatiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiñcāpi kho, bho gotama, mahā bhikkhusaṅgho aḍḍhatelasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno, adhivāsetu bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, aṭṭha pānāni – ambapānaṃ jambupānaṃ cocapānaṃ mocapānaṃ madhūkapānaṃ 10 muddikapānaṃ sālūkapānaṃ phārusakapānaṃ. Anujānāmi, bhikkhave, sabbaṃ phalarasaṃ ṭhapetvā dhaññaphalarasaṃ. Anujānāmi, bhikkhave, sabbaṃ pattarasaṃ ṭhapetvā ḍākarasaṃ. Anujānāmi, bhikkhave, sabbaṃ puppharasaṃ ṭhapetvā madhūkapuppharasaṃ. Anujānāmi, bhikkhave, ucchurasa’’nti.
အထ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော တသ္သာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ အသ္သမေ ပဏီတံ ခာဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒာပေတ္ဝာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘော ဂောတမ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ယေန ကေဏိယသ္သ ဇဋိလသ္သ အသ္သမော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန။ အထ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဏီတေန ခာဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတ္ဝာ သမ္ပဝာရေတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပာဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဘဂဝာ ဣမာဟိ ဂာထာဟိ အနုမောဒိ –
Atha kho keṇiyo jaṭilo tassā rattiyā accayena sake assame paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena keṇiyassa jaṭilassa assamo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho keṇiyo jaṭilo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā imāhi gāthāhi anumodi –
‘‘အဂ္ဂိဟုတ္တမုခာ ယညာ၊ သာဝိတ္တီ ဆန္ဒသော မုခံ။
‘‘Aggihuttamukhā yaññā, sāvittī chandaso mukhaṃ;
ရာဇာ မုခံ မနုသ္သာနံ၊ နဒီနံ သာဂရော မုခံ။
Rājā mukhaṃ manussānaṃ, nadīnaṃ sāgaro mukhaṃ.
‘‘နက္ခတ္တာနံ မုခံ စန္ဒော၊ အာဒိစ္စော တပတံ မုခံ။
‘‘Nakkhattānaṃ mukhaṃ cando, ādicco tapataṃ mukhaṃ;
ပုညံ အာကင္ခမာနာနံ သင္ဃော၊ ဝေ ယဇတံ မုခ’’န္တိ။
Puññaṃ ākaṅkhamānānaṃ saṅgho, ve yajataṃ mukha’’nti.
အထ ခော ဘဂဝာ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဣမာဟိ ဂာထာဟိ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။
Atha kho bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
ကေဏိယဇဋိလဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။
Keṇiyajaṭilavatthu niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ကေဏိယဇဋိလဝတ္ထုကထာ • Keṇiyajaṭilavatthukathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ကေဏိယဇဋိလဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Keṇiyajaṭilavatthukathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ကေဏိယဇဋိလဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Keṇiyajaṭilavatthukathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ကေဏိယဇဋိလဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Keṇiyajaṭilavatthukathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၁၈၂. ကေဏိယဇဋိလဝတ္ထုကထာ • 182. Keṇiyajaṭilavatthukathā