| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
केणियजटिलवत्थुकथा
Keṇiyajaṭilavatthukathā
३००. काजेहि गाहापेत्वाति पञ्चहि काजसतेहि सुसङ्खतस्स बदरपानस्स कुटसहस्सं गाहापेत्वा। एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वाति ‘‘साधु भिक्खवे पानं अपिवन्ता समणस्स गोतमस्स सावका पच्चयबाहुल्लिकाति वादं न उप्पादयित्थ, मयि च गारवं अकत्थ, मम च तुम्हेसु गारवं जनयित्थ, इति वो अहं इमिना कारणेन सुट्ठु पसन्नो’’तिआदिना नयेन धम्मिं कथं कत्वा अनुजानामि भिक्खवे अट्ठ पानानीतिआदिमाह।
300.Kājehi gāhāpetvāti pañcahi kājasatehi susaṅkhatassa badarapānassa kuṭasahassaṃ gāhāpetvā. Etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvāti ‘‘sādhu bhikkhave pānaṃ apivantā samaṇassa gotamassa sāvakā paccayabāhullikāti vādaṃ na uppādayittha, mayi ca gāravaṃ akattha, mama ca tumhesu gāravaṃ janayittha, iti vo ahaṃ iminā kāraṇena suṭṭhu pasanno’’tiādinā nayena dhammiṃ kathaṃ katvā anujānāmi bhikkhave aṭṭha pānānītiādimāha.
तत्थ अम्बपानन्ति आमेहि वा पक्केहि वा अम्बेहि कतपानं। तत्थ आमेहि करोन्तेन अम्बतरुणानि भिन्दित्वा उदके पक्खिपित्वा आतपे आदिच्चपाकेन पचित्वा परिस्सावेत्वा तदहुपटिग्गहितेहि मधुसक्करकप्पूरादीहि योजेत्वा कातब्बं। एवं कतं पुरेभत्तमेव कप्पति। अनुपसम्पन्नेहि कतं लभित्वा पन पुरेभत्तं पटिग्गहितं पुरेभत्तं सामिसपरिभोगेनापि वट्टति, पच्छाभत्तं निरामिसपरिभोगेन याव अरुणुग्गमना वट्टतियेव। एस नयो सब्बपानेसु।
Tattha ambapānanti āmehi vā pakkehi vā ambehi katapānaṃ. Tattha āmehi karontena ambataruṇāni bhinditvā udake pakkhipitvā ātape ādiccapākena pacitvā parissāvetvā tadahupaṭiggahitehi madhusakkarakappūrādīhi yojetvā kātabbaṃ. Evaṃ kataṃ purebhattameva kappati. Anupasampannehi kataṃ labhitvā pana purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisaparibhogenāpi vaṭṭati, pacchābhattaṃ nirāmisaparibhogena yāva aruṇuggamanā vaṭṭatiyeva. Esa nayo sabbapānesu.
तेसु पन जम्बुपानन्ति जम्बुफलेहि कतपानं। चोचपानन्ति अट्ठिकेहि कदलिफलेहि कतपानं। मोचपानन्ति अनट्ठिकेहि कदलिफलेहि कतपानं। मधुकपानन्ति मधुकानं जातिरसेन कतपानं; तं पन उदकसम्भिन्नं वट्टति, सुद्धं न वट्टति। मुद्दिकपानन्ति मुद्दिका उदके मद्दित्वा अम्बपानं विय कतपानं। सालूकपानन्ति रत्तुप्पलनीलुप्पलादीनं सालूके मद्दित्वा कतपानं। फारुसकपानन्ति फारुसकफलेहि अम्बपानं विय कतपानं। इमानि अट्ठ पानानि सीतानिपि आदिच्चपाकानिपि वट्टन्ति, अग्गिपाकानि न वट्टन्ति। धञ्ञफलरसन्ति सत्तन्नं धञ्ञानं फलरसं। डाकरसन्ति पक्कडाकरसं। यावकालिकपत्तानञ्हि पुरेभत्तंयेव रसो कप्पति। यावजीविकानं पटिग्गहेत्वा ठपितसप्पिआदीहि सद्धिं पक्कानं सत्ताहं कप्पति। सचे पन सुद्धउदकेन पचति, यावजीवम्पि वट्टति। खीरादीहि पन सद्धिं पचितुं न वट्टति। अञ्ञेहि पक्कम्पि डाकरससङ्ख्यमेव गच्छति। कुरुन्दियं पन ‘‘यावकालिकपत्तानम्पि सीतोदकेन मद्दित्वा कतरसो वा आदिच्चपाको वा वट्टती’’ति वुत्तं। ठपेत्वा मधुकपुप्फरसन्ति एत्थ मधुकपुप्फरसो अग्गिपाको वा होतु आदिच्चपाको वा, पच्छाभत्तं न वट्टति। पुरेभत्तम्पि यं पानं गहेत्वा मज्जं करोन्ति, सो आदितो पट्ठाय न वट्टति। मधुकपुप्फं पन अल्लं वा सुक्खं वा भज्जितं वा तेन कतफाणितं वा यतो पट्ठाय मज्जं न करोन्ति, तं सब्बं पुरेभत्तं वट्टति। उच्छुरसो निकसटो पच्छाभत्तं वट्टति । इति पानानि अनुजानन्तेन इमेपि चत्तारो रसा अनुञ्ञाताति। अग्गिहुत्तमुखा यञ्ञातिआदीसु अग्गिहुतं सेट्ठं, अग्गिहुतं मुखन्ति वुत्तं होति।
Tesu pana jambupānanti jambuphalehi katapānaṃ. Cocapānanti aṭṭhikehi kadaliphalehi katapānaṃ. Mocapānanti anaṭṭhikehi kadaliphalehi katapānaṃ. Madhukapānanti madhukānaṃ jātirasena katapānaṃ; taṃ pana udakasambhinnaṃ vaṭṭati, suddhaṃ na vaṭṭati. Muddikapānanti muddikā udake madditvā ambapānaṃ viya katapānaṃ. Sālūkapānanti rattuppalanīluppalādīnaṃ sālūke madditvā katapānaṃ. Phārusakapānanti phārusakaphalehi ambapānaṃ viya katapānaṃ. Imāni aṭṭha pānāni sītānipi ādiccapākānipi vaṭṭanti, aggipākāni na vaṭṭanti. Dhaññaphalarasanti sattannaṃ dhaññānaṃ phalarasaṃ. Ḍākarasanti pakkaḍākarasaṃ. Yāvakālikapattānañhi purebhattaṃyeva raso kappati. Yāvajīvikānaṃ paṭiggahetvā ṭhapitasappiādīhi saddhiṃ pakkānaṃ sattāhaṃ kappati. Sace pana suddhaudakena pacati, yāvajīvampi vaṭṭati. Khīrādīhi pana saddhiṃ pacituṃ na vaṭṭati. Aññehi pakkampi ḍākarasasaṅkhyameva gacchati. Kurundiyaṃ pana ‘‘yāvakālikapattānampi sītodakena madditvā kataraso vā ādiccapāko vā vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Ṭhapetvā madhukapuppharasanti ettha madhukapuppharaso aggipāko vā hotu ādiccapāko vā, pacchābhattaṃ na vaṭṭati. Purebhattampi yaṃ pānaṃ gahetvā majjaṃ karonti, so ādito paṭṭhāya na vaṭṭati. Madhukapupphaṃ pana allaṃ vā sukkhaṃ vā bhajjitaṃ vā tena kataphāṇitaṃ vā yato paṭṭhāya majjaṃ na karonti, taṃ sabbaṃ purebhattaṃ vaṭṭati. Ucchuraso nikasaṭo pacchābhattaṃ vaṭṭati . Iti pānāni anujānantena imepi cattāro rasā anuññātāti. Aggihuttamukhā yaññātiādīsu aggihutaṃ seṭṭhaṃ, aggihutaṃ mukhanti vuttaṃ hoti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / १८२. केणियजटिलवत्थु • 182. Keṇiyajaṭilavatthu
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / केणियजटिलवत्थुकथावण्णना • Keṇiyajaṭilavatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / केणियजटिलवत्थुकथावण्णना • Keṇiyajaṭilavatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / केणियजटिलवत्थुकथावण्णना • Keṇiyajaṭilavatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १८२. केणियजटिलवत्थुकथा • 182. Keṇiyajaṭilavatthukathā
