| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๑๘๒. เกณิยชฎิลวตฺถุกถา
182. Keṇiyajaṭilavatthukathā
๓๐๐. กาเชหีติ เอตฺถ กาชสฺส คณนํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ปญฺจหิ กาชสเตหี’’ติฯ เอเกน กาเชน ทฺวินฺนํ กุฎานํ คหิตตฺตา วุตฺตํ ‘‘กุฎสหสฺส’’นฺติฯ โวติ ตุเมฺหฯ สุฎฺฐุ ปสโนฺนติ สมฺพโนฺธฯ
300.Kājehīti ettha kājassa gaṇanaṃ dassento āha ‘‘pañcahi kājasatehī’’ti. Ekena kājena dvinnaṃ kuṭānaṃ gahitattā vuttaṃ ‘‘kuṭasahassa’’nti. Voti tumhe. Suṭṭhu pasannoti sambandho.
ตตฺถาติ ‘‘อฎฺฐ ปานานี’’ติ ปาเฐ, อฎฺฐสุ ปาเนสุ วาฯ ‘‘อเมฺพหิ กตปาน’’นฺติ อิมินา มเชฺฌโลปสมาสํ ทเสฺสติฯ ตตฺถาติ อามปเกฺกสุฯ กโรเนฺตน กาตพฺพนฺติ สมฺพโนฺธฯ อาทิจฺจปาเกนาติ อาทิจฺจเหตุนา ปจเนนฯ ปุเรภตฺตเมว กปฺปตีติ ภิกฺขุนา สยํ กตตฺตา ปุเรภตฺตเมว กปฺปติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อนุปสมฺปเนฺนหี’’ติอาทิฯ กตํ อมฺพปานนฺติ สมฺพโนฺธฯ สพฺพปาเนสูติ ชมฺพุปานาทีสุ สเพฺพสุ ปาเนสุฯ
Tatthāti ‘‘aṭṭha pānānī’’ti pāṭhe, aṭṭhasu pānesu vā. ‘‘Ambehi katapāna’’nti iminā majjhelopasamāsaṃ dasseti. Tatthāti āmapakkesu. Karontena kātabbanti sambandho. Ādiccapākenāti ādiccahetunā pacanena. Purebhattameva kappatīti bhikkhunā sayaṃ katattā purebhattameva kappati. Tena vuttaṃ ‘‘anupasampannehī’’tiādi. Kataṃ ambapānanti sambandho. Sabbapānesūti jambupānādīsu sabbesu pānesu.
เตสูติ ชมฺพุปานาทีสุ สตฺตสุ ปาเนสุฯ ปนสโทฺท วิเสสตฺถโชตโกฯ ชมฺพุผเลหีติ อาเมหิ วา ปเกฺกหิ วา ชมฺพุผเลหิฯ อฎฺฐิเกหีติ อฎฺฐิ อสฺมิมตฺถีติ อฎฺฐิกํ ผลํฯ ชาติรเสนาติ ยถาชาเตน รเสนฯ อิมินา มธุสกฺขรกปฺปุราทีหิ น โยเชตโพฺพติ ทเสฺสติฯ ตํ ปนาติ มธุกปานํ ปนฯ มุทฺทิกาติ มุทฺทิกผลานิฯ สาลุเกติ กเนฺทฯ สตฺตนฺนํ ธญฺญานํ ผลรสนฺติ ตณฺฑุลโธวโนทกํฯ ‘‘ปกฺกฑากรส’’นฺติ อิมินา อปกฺกฑากรสํ วฎฺฎตีติ ทีเปติฯ หีติ สจฺจํ, วิตฺถาโร วาฯ รโสติ ปกฺกรโสฯ ปฎิคฺคเหตฺวา ฐปิตสพฺพิอาทีหิ ปกฺกานํ ยาวชีวิกานํ ปตฺตานํ รโสติ โยชนาฯ ปกฺกํ ยาวชีวิกปตฺตรสนฺติ สมฺพโนฺธฯ ยาวกาลิกปตฺตานมฺปีติ ปิสโทฺท ปเคว ยาวชีวิกปตฺตานนฺติ ทเสฺสติฯ ยํ ปานนฺติ ยํ มธุกปุปฺผรสปานํฯ โสติ มธุกปุปฺผรโสฯ เตนาติ มธุกปุเปฺผนฯ ยโต กาลโต ปฎฺฐาย มชฺชํ น กโรนฺติ, ตโตติ โยชนาฯ อุจฺฉุรโส นิกสโฎ ปจฺฉาภตฺตํ วฎฺฎติ สตฺตาหกาลิกตฺตาฯ อิเม จตฺตาโร รสาติ ผลปตฺตปุปฺผอุจฺฉุรสสงฺขาตา อิเม จตฺตาโร รสาฯ อคฺคิหุตฺตมุขาติ ยญฺญา อคฺคิหุตมุขา, อคฺคิหุตเสฎฺฐาติ อโตฺถฯ
Tesūti jambupānādīsu sattasu pānesu. Panasaddo visesatthajotako. Jambuphalehīti āmehi vā pakkehi vā jambuphalehi. Aṭṭhikehīti aṭṭhi asmimatthīti aṭṭhikaṃ phalaṃ. Jātirasenāti yathājātena rasena. Iminā madhusakkharakappurādīhi na yojetabboti dasseti. Taṃ panāti madhukapānaṃ pana. Muddikāti muddikaphalāni. Sāluketi kande. Sattannaṃ dhaññānaṃ phalarasanti taṇḍuladhovanodakaṃ. ‘‘Pakkaḍākarasa’’nti iminā apakkaḍākarasaṃ vaṭṭatīti dīpeti. Hīti saccaṃ, vitthāro vā. Rasoti pakkaraso. Paṭiggahetvā ṭhapitasabbiādīhi pakkānaṃ yāvajīvikānaṃ pattānaṃ rasoti yojanā. Pakkaṃ yāvajīvikapattarasanti sambandho. Yāvakālikapattānampīti pisaddo pageva yāvajīvikapattānanti dasseti. Yaṃ pānanti yaṃ madhukapuppharasapānaṃ. Soti madhukapuppharaso. Tenāti madhukapupphena. Yato kālato paṭṭhāya majjaṃ na karonti, tatoti yojanā. Ucchuraso nikasaṭo pacchābhattaṃ vaṭṭati sattāhakālikattā. Ime cattāro rasāti phalapattapupphaucchurasasaṅkhātā ime cattāro rasā. Aggihuttamukhāti yaññā aggihutamukhā, aggihutaseṭṭhāti attho.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๑๘๒. เกณิยชฎิลวตฺถุ • 182. Keṇiyajaṭilavatthu
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / เกณิยชฎิลวตฺถุกถา • Keṇiyajaṭilavatthukathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / เกณิยชฎิลวตฺถุกถาวณฺณนา • Keṇiyajaṭilavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / เกณิยชฎิลวตฺถุกถาวณฺณนา • Keṇiyajaṭilavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / เกณิยชฎิลวตฺถุกถาวณฺณนา • Keṇiyajaṭilavatthukathāvaṇṇanā
