| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ಕೇಣಿಯಜಟಿಲವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Keṇiyajaṭilavatthukathāvaṇṇanā
೩೦೦. ಯೇನ ಆಪಣಂ ತದವಸರೀತಿಆದೀಸು ಆಪಣನ್ತಿ ಏಕಸ್ಸ ನಿಗಮಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಕಿರ ನಿಗಮೇ ವೀಸತಿ ಆಪಣಮುಖಸಹಸ್ಸಾನಿ ವಿಭತ್ತಾನಿ ಅಹೇಸುಂ। ಇತಿ ಸೋ ಆಪಣಾನಂ ಉಸ್ಸನ್ನತ್ತಾ ‘‘ಆಪಣ’’ನ್ತ್ವೇವ ಸಙ್ಖಂ ಗತೋ। ತಸ್ಸ ಪನ ನಿಗಮಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ನದೀತೀರೇ ಘನಚ್ಛಾಯೋ ರಮಣೀಯಭೂಮಿಭಾಗೋ ಮಹಾವನಸಣ್ಡೋ, ತಸ್ಮಿಂ ಭಗವಾ ವಿಹರತಿ। ಕೇಣಿಯೋತಿ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಜಟಿಲೋತಿ ಆಹರಿಮಜಟಾಧರೋ ತಾಪಸೋ। ಸೋ ಕಿರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲೋ, ಧನರಕ್ಖಣತ್ಥಾಯ ಪನ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಸಮಾದಾಯ ರಞ್ಞೋ ಪಣ್ಣಾಕಾರಂ ದತ್ವಾ ಭೂಮಿಭಾಗಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅಸ್ಸಮಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಕಟಸತೇಹಿ ವಣಿಜ್ಜಂ ಪಯೋಜೇತ್ವಾ ಕುಲಸಹಸ್ಸಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಯೋ ಹುತ್ವಾ ವಸತಿ। ಅಸ್ಸಮೇಪಿ ಚಸ್ಸ ಏಕೋ ತಾಲರುಕ್ಖೋ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಏಕಂ ಸೋವಣ್ಣಮಯಂ ಫಲಂ ಮುಞ್ಚತೀತಿ ವದನ್ತಿ। ಸೋ ದಿವಾ ಕಾಸಾವಾನಿ ಧಾರೇತಿ, ಜಟಾ ಚ ಬನ್ಧತಿ, ರತ್ತಿಂ ಕಾಮಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವತಿ।
300.Yenaāpaṇaṃ tadavasarītiādīsu āpaṇanti ekassa nigamassetaṃ adhivacanaṃ. Tasmiṃ kira nigame vīsati āpaṇamukhasahassāni vibhattāni ahesuṃ. Iti so āpaṇānaṃ ussannattā ‘‘āpaṇa’’ntveva saṅkhaṃ gato. Tassa pana nigamassa avidūre nadītīre ghanacchāyo ramaṇīyabhūmibhāgo mahāvanasaṇḍo, tasmiṃ bhagavā viharati. Keṇiyoti tassa nāmaṃ. Jaṭiloti āharimajaṭādharo tāpaso. So kira brāhmaṇamahāsālo, dhanarakkhaṇatthāya pana tāpasapabbajjaṃ samādāya rañño paṇṇākāraṃ datvā bhūmibhāgaṃ gahetvā tattha assamaṃ kāretvā pañcahi sakaṭasatehi vaṇijjaṃ payojetvā kulasahassassa nissayo hutvā vasati. Assamepi cassa eko tālarukkho divase divase ekaṃ sovaṇṇamayaṃ phalaṃ muñcatīti vadanti. So divā kāsāvāni dhāreti, jaṭā ca bandhati, rattiṃ kāmasampattiṃ anubhavati.
ಪವತ್ತಾರೋತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೨೮೫; ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೪೨೭; ಅ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩.೫.೧೯೨) ಪವತ್ತಯಿತಾರೋ , ಪಾವಚನವಸೇನ ವತ್ತಾರೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೇಸನ್ತಿ ಯೇಸಂ ಸನ್ತಕಂ। ಮನ್ತಪದನ್ತಿ ಮನ್ತಸದ್ದೇ ಬಹಿಕತ್ವಾ ರಹೋ ಭಾಸಿತಬ್ಬಟ್ಠೇನ ಮನ್ತಾ ಏವ ತಂತಂಅತ್ಥಪಟಿಪತ್ತಿಹೇತುತಾಯ ಪದನ್ತಿ ಮನ್ತಪದಂ, ವೇದವಚನಂ। ಗೀತನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕಾದೀಹಿ ದಸಹಿ ಪೋರಾಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ಉದಾತ್ತಾನುದಾತ್ತಾದಿಸರಸಮ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ಸಜ್ಝಾಯಿತಂ। ಪವುತ್ತನ್ತಿ ಪಾವಚನವಸೇನ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವುತ್ತಂ, ವಾಚಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮಿಹಿತನ್ತಿ ಸಮುಪಬ್ಯೂಳ್ಹಂ ರಾಸಿಕತಂ, ಇರುವೇದಯಜುವೇದಸಾಮವೇದಾದಿವಸೇನ ತತ್ಥಾಪಿ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಮನ್ತಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದಿವಸೇನ ಸಜ್ಝಾಯನವಾಚಕಾದಿವಸೇನ ಚ ಪಿಣ್ಡಂ ಕತ್ವಾ ಠಪಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತದನುಗಾಯನ್ತೀತಿ ಏತರಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ತಂ ತೇಹಿ ಪುಬ್ಬೇ ಗೀತಂ ಅನುಗಾಯನ್ತಿ ಅನುಸಜ್ಝಾಯನ್ತಿ। ತದನುಭಾಸನ್ತೀತಿ ತಂ ಅನುಭಾಸನ್ತಿ, ಇದಂ ಪುರಿಮಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಭಾಸಿತಮನುಭಾಸನ್ತೀತಿ ತೇಹಿ ಭಾಸಿತಂ ಸಜ್ಝಾಯಿತಂ ಅನುಸಜ್ಝಾಯನ್ತಿ। ವಾಚಿತಮನುವಾಚೇನ್ತೀತಿ ತೇಹಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಾಚಿತಂ ಅನುವಾಚೇನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದನ್ತಿ ತೇ ಕತಮೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಟ್ಠಕೋತಿಆದೀನಿ ತೇಸಂ ನಾಮಾನಿ। ತೇ ಕಿರ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಪರಿಭಣ್ಡೇನ ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗಞಾಣೇನ ಸತ್ತಾನಂ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಾದಿಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣೇನ ಅತೀತಕಪ್ಪೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಮನ್ತಜ್ಝೇನವಿಧಿಞ್ಚ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಪರೂಪಘಾತಂ ಅಕತ್ವಾ ಕಸ್ಸಪಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ವಟ್ಟಸನ್ನಿಸ್ಸಿತೇನ ವಚನೇನ ಸಹ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾ ಮನ್ತೇ ಗನ್ಥೇಸುಂ। ಅಪರಾಪರೇ ಪನ ಓಕ್ಕಾಕರಾಜಕಾಲಾದೀಸು ಉಪ್ಪನ್ನಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಿ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಯೋ ವೇದೇ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧವಚನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವಿರುದ್ಧೇ ಅಕಂಸು। ರತ್ತಿಭೋಜನಂ ರತ್ತಿ, ತತೋ ಉಪರತಾತಿ ರತ್ತೂಪರತಾ। ಅತಿಕ್ಕನ್ತೇ ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕೇ ಯಾವ ಸೂರಿಯತ್ಥಙ್ಗಮನಾ ಭೋಜನಂ ವಿಕಾಲಭೋಜನಂ ನಾಮ, ತತೋ ವಿರತತ್ತಾ ವಿರತಾ ವಿಕಾಲಭೋಜನಾ। ಪಟಿಯಾದಾಪೇತ್ವಾತಿ ಸಪ್ಪಿಮಧುಸಕ್ಕರಾದೀಹಿ ಚೇವ ಮರಿಚೇಹಿ ಚ ಸುಸಙ್ಖತಂ ಪಾನಂ ಪಟಿಯಾದಾಪೇತ್ವಾ।
Pavattāroti (dī. ni. aṭṭha. 1.285; ma. ni. aṭṭha. 2.427; a. ni. aṭṭha. 3.5.192) pavattayitāro , pāvacanavasena vattāroti attho. Yesanti yesaṃ santakaṃ. Mantapadanti mantasadde bahikatvā raho bhāsitabbaṭṭhena mantā eva taṃtaṃatthapaṭipattihetutāya padanti mantapadaṃ, vedavacanaṃ. Gītanti aṭṭhakādīhi dasahi porāṇabrāhmaṇehi udāttānudāttādisarasampattivasena sajjhāyitaṃ. Pavuttanti pāvacanavasena aññesaṃ vuttaṃ, vācitanti attho. Samihitanti samupabyūḷhaṃ rāsikataṃ, iruvedayajuvedasāmavedādivasena tatthāpi paccekaṃ mantabrāhmaṇādivasena sajjhāyanavācakādivasena ca piṇḍaṃ katvā ṭhapitanti attho. Tadanugāyantīti etarahi brāhmaṇā taṃ tehi pubbe gītaṃ anugāyanti anusajjhāyanti. Tadanubhāsantīti taṃ anubhāsanti, idaṃ purimasseva vevacanaṃ. Bhāsitamanubhāsantīti tehi bhāsitaṃ sajjhāyitaṃ anusajjhāyanti. Vācitamanuvācentīti tehi aññesaṃ vācitaṃ anuvācenti. Seyyathidanti te katameti attho. Aṭṭhakotiādīni tesaṃ nāmāni. Te kira dibbacakkhuparibhaṇḍena yathākammūpagañāṇena sattānaṃ kammassakatādiṃ pubbenivāsañāṇena atītakappe brāhmaṇānaṃ mantajjhenavidhiñca oloketvā parūpaghātaṃ akatvā kassapasammāsambuddhassa bhagavato vaṭṭasannissitena vacanena saha saṃsanditvā mante ganthesuṃ. Aparāpare pana okkākarājakālādīsu uppannabrāhmaṇā pāṇātipātādīni pakkhipitvā tayo vede bhinditvā buddhavacanena saddhiṃ viruddhe akaṃsu. Rattibhojanaṃ ratti, tato uparatāti rattūparatā. Atikkante majjhanhike yāva sūriyatthaṅgamanā bhojanaṃ vikālabhojanaṃ nāma, tato viratattā viratā vikālabhojanā. Paṭiyādāpetvāti sappimadhusakkarādīhi ceva maricehi ca susaṅkhataṃ pānaṃ paṭiyādāpetvā.
‘‘ಮಹಾ ಖೋ ಕೇಣಿಯ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ’’ತಿ ಕಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ? ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಪಟಿಕ್ಖೇಪಪಸನ್ನತಾಯ। ತಿತ್ಥಿಯಾ ಹಿ ‘‘ಅಹೋ ವತಾಯಂ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ, ಯೋ ನಿಮನ್ತಿಯಮಾನೋಪಿ ನ ಸಾದಿಯತೀ’’ತಿ ಉಪನಿಮನ್ತಿಯಮಾನಸ್ಸ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೇ ಪಸೀದನ್ತೀತಿ ಕೇಚಿ, ಅಕಾರಣಞ್ಚೇತಂ। ನತ್ಥಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಪಚ್ಚಯಹೇತು ಏವರೂಪಂ ಕೋಹಞ್ಞಂ, ಅಯಂ ಪನ ಅಡ್ಢತೇಲಸಾನಿ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಿ ದಿಸ್ವಾ ಏತ್ತಕಾನಂಯೇವ ಭಿಕ್ಖಂ ಪಟಿಯಾದೇಸ್ಸತಿ, ಸ್ವೇವ ಸೇಲೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ತೀಹಿ ಪುರಿಸಸತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸತಿ, ಅಯುತ್ತಂ ಖೋ ಪನ ನವಕೇ ಅಞ್ಞತೋ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಇಮೇಹೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಗನ್ತುಂ, ಇಮೇ ವಾ ಅಞ್ಞತೋ ಪೇಸೇತ್ವಾ ನವಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಗನ್ತುಂ। ಅಥಾಪಿ ಸಬ್ಬೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖಾಹಾರೋ ನಪ್ಪಹೋಸ್ಸತಿ। ತತೋ ಭಿಕ್ಖೂಸು ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರನ್ತೇಸು ಮನುಸ್ಸಾ ಉಜ್ಝಾಯಿಸ್ಸನ್ತಿ ‘‘ಚಿರಸ್ಸಮ್ಪಿ ಕೇಣಿಯೋ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಯಾಪನಮತ್ತಂ ದಾತುಂ ನಾಸಕ್ಖೀ’’ತಿ, ಸಯಞ್ಚ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಪಟಿಕ್ಖೇಪೇ ಪನ ಕತೇ ‘‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ ‘ತ್ವಞ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನೋ’ತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ನಾಮಂ ಗಣ್ಹಾತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಪಿ ನಿಮನ್ತೇತುಕಾಮೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಂ ನಿಮನ್ತೇಸ್ಸತಿ, ತೇ ತೇನ ನಿಮನ್ತಿತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಹುತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಏವಮಸ್ಸ ಸದ್ಧಾ ಅನುರಕ್ಖಿತಾ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಖೋ ಭೋ ಗೋತಮಾತಿ ಇಮಿನಾ ಇದಂ ದೀಪೇತಿ ‘‘ಭೋ ಗೋತಮ, ಕಿಂ ಜಾತಂ, ಯದಿ ಅಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನೋ, ಅಧಿವಾಸೇತು ಭವಂ ಗೋತಮೋ, ಅಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಮ್ಪಿ ದಾತುಂ ಸಕ್ಕೋಮಿ ತುಮ್ಹಾಕಮ್ಪೀ’’ತಿ। ಠಪೇತ್ವಾ ಧಞ್ಞಫಲರಸನ್ತಿ ಏತ್ಥ ತಣ್ಡುಲಧೋವನೋದಕಮ್ಪಿ ಧಞ್ಞರಸೋಯೇವಾತಿ ವದನ್ತಿ। ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಚ್ಛುರಸನ್ತಿ ಏತ್ಥ ನಿಕ್ಕಸಟೋ ಉಚ್ಛುರಸೋ ಸತ್ತಾಹಕಾಲಿಕೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
‘‘Mahā kho keṇiya bhikkhusaṅgho’’ti kasmā bhagavā punappunaṃ paṭikkhipi? Titthiyānaṃ paṭikkhepapasannatāya. Titthiyā hi ‘‘aho vatāyaṃ appiccho, yo nimantiyamānopi na sādiyatī’’ti upanimantiyamānassa paṭikkhepe pasīdantīti keci, akāraṇañcetaṃ. Natthi buddhānaṃ paccayahetu evarūpaṃ kohaññaṃ, ayaṃ pana aḍḍhatelasāni bhikkhusatāni disvā ettakānaṃyeva bhikkhaṃ paṭiyādessati, sveva selo brāhmaṇo tīhi purisasatehi saddhiṃ pabbajissati, ayuttaṃ kho pana navake aññato pesetvā imeheva saddhiṃ gantuṃ, ime vā aññato pesetvā navakehi saddhiṃ gantuṃ. Athāpi sabbeva gahetvā gamissāmi, bhikkhāhāro nappahossati. Tato bhikkhūsu piṇḍāya carantesu manussā ujjhāyissanti ‘‘cirassampi keṇiyo samaṇaṃ gotamaṃ nimantetvā yāpanamattaṃ dātuṃ nāsakkhī’’ti, sayañca vippaṭisārī bhavissati. Paṭikkhepe pana kate ‘‘samaṇo gotamo punappunaṃ ‘tvañca brāhmaṇesu abhippasanno’ti brāhmaṇānaṃ nāmaṃ gaṇhātī’’ti cintetvā brāhmaṇepi nimantetukāmo bhavissati, tato brāhmaṇe pāṭiyekkaṃ nimantessati, te tena nimantitā bhikkhū hutvā bhuñjissanti, evamassa saddhā anurakkhitā bhavissatīti punappunaṃ paṭikkhipi. Kiñcāpi kho bho gotamāti iminā idaṃ dīpeti ‘‘bho gotama, kiṃ jātaṃ, yadi ahaṃ brāhmaṇesu abhippasanno, adhivāsetu bhavaṃ gotamo, ahaṃ brāhmaṇānampi dātuṃ sakkomi tumhākampī’’ti. Ṭhapetvā dhaññaphalarasanti ettha taṇḍuladhovanodakampi dhaññarasoyevāti vadanti. Anujānāmi, bhikkhave, ucchurasanti ettha nikkasaṭo ucchuraso sattāhakālikoti veditabbaṃ.
ಇಮಾಹಿ ಗಾಥಾಹೀತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೪೦೦) ಇಮಾಹಿ ಕೇಣಿಯಸ್ಸ ಚಿತ್ತಾನುಕೂಲಾಹಿ ಗಾಥಾಹಿ। ತತ್ಥ ಅಗ್ಗಿಪರಿಚರಿಯಂ ವಿನಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಯಞ್ಞಾಭಾವತೋ ‘‘ಅಗ್ಗಿಹುತ್ತಮುಖಾ ಯಞ್ಞಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಅಗ್ಗಿಹುತ್ತಸೇಟ್ಠಾ ಅಗ್ಗಿಜುಹನಪ್ಪಧಾನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಹಿ ‘‘ಅಗ್ಗಿಮುಖಾ ದೇವಾ’’ತಿ ಅಗ್ಗಿಜುಹನಪುಬ್ಬಕಂ ಯಞ್ಞಂ ವಿದಹನ್ತಿ। ವೇದೇ ಸಜ್ಝಾಯನ್ತೇಹಿ ಪಠಮಂ ಸಜ್ಝಾಯಿತಬ್ಬತೋ ಸಾವಿತ್ತೀ ‘‘ಛನ್ದಸೋ ಮುಖ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಾ, ಸಾವಿತ್ತೀ ವೇದಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ ತಂಪುಬ್ಬಕತ್ತಾ ವೇದಸವನಸ್ಸ। ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಸೇಟ್ಠಭಾವತೋ ರಾಜಾ ‘‘ಮುಖ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೋ। ಓಗಾಹನ್ತೀನಂ ನದೀನಂ ಆಧಾರಭಾವತೋ ಗನ್ತಬ್ಬಟ್ಠಾನಭಾವೇನ ಪಟಿಸರಣತೋ ಚ ಸಾಗರೋ ‘‘ಮುಖ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೋ। ಚನ್ದಸಮಾಯೋಗೇನ ‘‘ಅಜ್ಜ ಕತ್ತಿಕಾ, ಅಜ್ಜ ರೋಹಿಣೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಯನತೋ ನಕ್ಖತ್ತಾನಿ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಆಲೋಕಕರಣತೋ ನಕ್ಖತ್ತೇಹಿ ಅತಿವಿಸೇಸಸೋಮ್ಮಭಾವತೋ ಚ ‘‘ನಕ್ಖತ್ತಾನಂ ಮುಖಂ ಚನ್ದೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ದೀಪಸಿಖಾ ಅಗ್ಗಿಜಾಲಾ ಅಸನಿವಿಚಕ್ಕ’’ನ್ತಿ ಏವಮಾದೀನಂ ತಪನ್ತಾನಂ ವಿಜ್ಜುಲತಾನಂ ಅಗ್ಗತ್ತಾ ಆದಿಚ್ಚೋ ‘‘ತಪತಂ ಮುಖ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೋ। ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾನಂ ಪನ ಅಗ್ಗತ್ತಾ ವಿಸೇಸೇನ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಸಙ್ಘಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಪುಞ್ಞಂ ಆಕಙ್ಖಮಾನಾನಂ, ಸಙ್ಘೋ ವೇ ಯಜತಂ ಮುಖ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇನ ಸಙ್ಘೋ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಆಯಮುಖಂ ಅಗ್ಗದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಭಾವೇನಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Imāhigāthāhīti (ma. ni. aṭṭha. 2.400) imāhi keṇiyassa cittānukūlāhi gāthāhi. Tattha aggiparicariyaṃ vinā brāhmaṇānaṃ yaññābhāvato ‘‘aggihuttamukhā yaññā’’ti vuttaṃ, aggihuttaseṭṭhā aggijuhanappadhānāti attho. Brāhmaṇā hi ‘‘aggimukhā devā’’ti aggijuhanapubbakaṃ yaññaṃ vidahanti. Vede sajjhāyantehi paṭhamaṃ sajjhāyitabbato sāvittī ‘‘chandaso mukha’’nti vuttā, sāvittī vedassa pubbaṅgamāti attho taṃpubbakattā vedasavanassa. Manussānaṃ seṭṭhabhāvato rājā ‘‘mukha’’nti vutto. Ogāhantīnaṃ nadīnaṃ ādhārabhāvato gantabbaṭṭhānabhāvena paṭisaraṇato ca sāgaro ‘‘mukha’’nti vutto. Candasamāyogena ‘‘ajja kattikā, ajja rohiṇī’’ti saññāyanato nakkhattāni abhibhavitvā ālokakaraṇato nakkhattehi ativisesasommabhāvato ca ‘‘nakkhattānaṃ mukhaṃ cando’’ti vuttaṃ. ‘‘Dīpasikhā aggijālā asanivicakka’’nti evamādīnaṃ tapantānaṃ vijjulatānaṃ aggattā ādicco ‘‘tapataṃ mukha’’nti vutto. Dakkhiṇeyyānaṃ pana aggattā visesena tasmiṃ samaye buddhappamukhaṃ saṅghaṃ sandhāya ‘‘puññaṃ ākaṅkhamānānaṃ, saṅgho ve yajataṃ mukha’’nti vuttaṃ. Tena saṅgho puññassa āyamukhaṃ aggadakkhiṇeyyabhāvenāti dasseti.
ಕೇಣಿಯಜಟಿಲವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Keṇiyajaṭilavatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi / ೧೮೨. ಕೇಣಿಯಜಟಿಲವತ್ಥು • 182. Keṇiyajaṭilavatthu
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಕೇಣಿಯಜಟಿಲವತ್ಥುಕಥಾ • Keṇiyajaṭilavatthukathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಕೇಣಿಯಜಟಿಲವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Keṇiyajaṭilavatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಕೇಣಿಯಜಟಿಲವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Keṇiyajaṭilavatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೧೮೨. ಕೇಣಿಯಜಟಿಲವತ್ಥುಕಥಾ • 182. Keṇiyajaṭilavatthukathā
