| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
५. केसमुत्तिसुत्तवण्णना
5. Kesamuttisuttavaṇṇanā
६६. पञ्चमे कालामानं निगमोति कालामा नाम खत्तिया, तेसं निगमो। केसमुत्तियाति केसमुत्तनिगमवासिनो। उपसङ्कमिंसूति सप्पिनवनीतादिभेसज्जानि चेव अट्ठविधपानकानि च गाहापेत्वा उपसङ्कमिंसु। सकंयेव वादं दीपेन्तीति अत्तनोयेव लद्धिं कथेन्ति। जोतेन्तीति पकासेन्ति। खुंसेन्तीति घट्टेन्ति। वम्भेन्तीति अवजानन्ति। परिभवन्तीति लामकं करोन्ति। ओमक्खिं करोन्तीति उक्खित्तकं करोन्ति, उक्खिपित्वा छड्डेन्ति। अपरेपि, भन्तेति सो किर अटविमुखे गामो, तस्मा तत्थ अटविं अतिक्कन्ता च अतिक्कमितुकामा च वासं कप्पेन्ति। तेसुपि पठमं आगता अत्तनो लद्धिं दीपेत्वा पक्कमिंसु, पच्छा आगता ‘‘किं ते जानन्ति, अम्हाकं अन्तेवासिका ते, अम्हाकं सन्तिके किञ्चि किञ्चि सिप्पं उग्गण्हिंसू’’ति अत्तनो लद्धिं दीपेत्वा पक्कमिंसु। कालामा एकलद्धियम्पि सण्ठहितुं न सक्खिंसु। ते एतमत्थं दीपेत्वा भगवतो एवमारोचेत्वा तेसं नो, भन्तेतिआदिमाहंसु। तत्थ होतेव कङ्खाति होतियेव कङ्खा। विचिकिच्छाति तस्सेव वेवचनं। अलन्ति युत्तं।
66. Pañcame kālāmānaṃ nigamoti kālāmā nāma khattiyā, tesaṃ nigamo. Kesamuttiyāti kesamuttanigamavāsino. Upasaṅkamiṃsūti sappinavanītādibhesajjāni ceva aṭṭhavidhapānakāni ca gāhāpetvā upasaṅkamiṃsu. Sakaṃyeva vādaṃ dīpentīti attanoyeva laddhiṃ kathenti. Jotentīti pakāsenti. Khuṃsentīti ghaṭṭenti. Vambhentīti avajānanti. Paribhavantīti lāmakaṃ karonti. Omakkhiṃ karontīti ukkhittakaṃ karonti, ukkhipitvā chaḍḍenti. Aparepi, bhanteti so kira aṭavimukhe gāmo, tasmā tattha aṭaviṃ atikkantā ca atikkamitukāmā ca vāsaṃ kappenti. Tesupi paṭhamaṃ āgatā attano laddhiṃ dīpetvā pakkamiṃsu, pacchā āgatā ‘‘kiṃ te jānanti, amhākaṃ antevāsikā te, amhākaṃ santike kiñci kiñci sippaṃ uggaṇhiṃsū’’ti attano laddhiṃ dīpetvā pakkamiṃsu. Kālāmā ekaladdhiyampi saṇṭhahituṃ na sakkhiṃsu. Te etamatthaṃ dīpetvā bhagavato evamārocetvā tesaṃ no, bhantetiādimāhaṃsu. Tattha hoteva kaṅkhāti hotiyeva kaṅkhā. Vicikicchāti tasseva vevacanaṃ. Alanti yuttaṃ.
मा अनुस्सवेनाति अनुस्सवकथायपि मा गण्हित्थ। मा परम्परायाति परम्परकथायपि मा गण्हित्थ। मा इतिकिरायाति एवं किर एतन्ति मा गण्हित्थ। मा पिटकसम्पदानेनाति अम्हाकं पिटकतन्तिया सद्धिं समेतीति मा गण्हित्थ। मा तक्कहेतूति तक्कग्गाहेनपि मा गण्हित्थ। मा नयहेतूति नयग्गाहेनपि मा गण्हित्थ। मा आकारपरिवितक्केनाति सुन्दरमिदं कारणन्ति एवं कारणपरिवितक्केनपि मा गण्हित्थ। मा दिट्ठिनिज्झानक्खन्तियाति अम्हाकं निज्झायित्वा खमित्वा गहितदिट्ठिया सद्धिं समेतीतिपि मा गण्हित्थ। मा भब्बरूपतायाति अयं भिक्खु भब्बरूपो, इमस्स कथं गहेतुं युत्तन्तिपि मा गण्हित्थ। मा समणो नो गरूति अयं समणो अम्हाकं गरु, इमस्स कथं गहेतुं युत्तन्तिपि मा गण्हित्थ। समत्ताति परिपुण्णा। समादिन्नाति गहिता परामट्ठा। यंस होतीति यं कारणं तस्स पुग्गलस्स होति। अलोभादयो लोभादिपटिपक्खवसेन वेदितब्बा। विगताभिज्झोतिआदीहि मेत्ताय पुब्बभागो कथितो।
Māanussavenāti anussavakathāyapi mā gaṇhittha. Mā paramparāyāti paramparakathāyapi mā gaṇhittha. Mā itikirāyāti evaṃ kira etanti mā gaṇhittha. Mā piṭakasampadānenāti amhākaṃ piṭakatantiyā saddhiṃ sametīti mā gaṇhittha. Mā takkahetūti takkaggāhenapi mā gaṇhittha. Mā nayahetūti nayaggāhenapi mā gaṇhittha. Mā ākāraparivitakkenāti sundaramidaṃ kāraṇanti evaṃ kāraṇaparivitakkenapi mā gaṇhittha. Mā diṭṭhinijjhānakkhantiyāti amhākaṃ nijjhāyitvā khamitvā gahitadiṭṭhiyā saddhiṃ sametītipi mā gaṇhittha. Mā bhabbarūpatāyāti ayaṃ bhikkhu bhabbarūpo, imassa kathaṃ gahetuṃ yuttantipi mā gaṇhittha. Mā samaṇo no garūti ayaṃ samaṇo amhākaṃ garu, imassa kathaṃ gahetuṃ yuttantipi mā gaṇhittha. Samattāti paripuṇṇā. Samādinnāti gahitā parāmaṭṭhā. Yaṃsa hotīti yaṃ kāraṇaṃ tassa puggalassa hoti. Alobhādayo lobhādipaṭipakkhavasena veditabbā. Vigatābhijjhotiādīhi mettāya pubbabhāgo kathito.
इदानि मेत्तादिकं कम्मट्ठानं कथेन्तो मेत्तासहगतेनातिआदिमाह। तत्थ कम्मट्ठानकथाय वा भावनानये वा पाळिवण्णनाय वा यं वत्तब्बं सिया, तं सब्बं विसुद्धिमग्गे (विसुद्धि॰ १.२४०) वुत्तमेव। एवं अवेरचित्तोति एवं अकुसलवेरस्स च पुग्गलवेरिनो च नत्थिताय अवेरचित्तो। अब्याबज्झचित्तोति कोधचित्तस्स अभावेन निद्दुक्खचित्तो। असंकिलिट्ठचित्तोति किलेसस्स नत्थिताय असंकिलिट्ठचित्तो। विसुद्धचित्तोति किलेसमलाभावेन विसुद्धचित्तो होतीति अत्थो। तस्साति तस्स एवरूपस्स अरियसावकस्स। अस्सासाति अवस्सया पतिट्ठा। सचे खो पन अत्थि परो लोकोति यदि इमम्हा लोका परलोको नाम अत्थि। अथाहं कायस्स भेदा परम्मरणा…पे॰… उपपज्जिस्सामीति अत्थेतं कारणं, येनाहं कायस्स भेदा परम्मरणा सुगतिं सग्गं लोकं उपपज्जिस्सामीति एवं सब्बत्थ नयो वेदितब्बो। अनीघन्ति निद्दुक्खं। सुखिन्ति सुखितं। उभयेनेव विसुद्धं अत्तानं समनुपस्सामीति यञ्च पापं न करोमि, यञ्च करोतोपि न करीयति, इमिना उभयेनापि विसुद्धं अत्तानं समनुपस्सामि। सेसं सब्बत्थ उत्तानत्थमेवाति।
Idāni mettādikaṃ kammaṭṭhānaṃ kathento mettāsahagatenātiādimāha. Tattha kammaṭṭhānakathāya vā bhāvanānaye vā pāḷivaṇṇanāya vā yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.240) vuttameva. Evaṃ averacittoti evaṃ akusalaverassa ca puggalaverino ca natthitāya averacitto. Abyābajjhacittoti kodhacittassa abhāvena niddukkhacitto. Asaṃkiliṭṭhacittoti kilesassa natthitāya asaṃkiliṭṭhacitto. Visuddhacittoti kilesamalābhāvena visuddhacitto hotīti attho. Tassāti tassa evarūpassa ariyasāvakassa. Assāsāti avassayā patiṭṭhā. Sace kho pana atthi paro lokoti yadi imamhā lokā paraloko nāma atthi. Athāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā…pe… upapajjissāmīti atthetaṃ kāraṇaṃ, yenāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissāmīti evaṃ sabbattha nayo veditabbo. Anīghanti niddukkhaṃ. Sukhinti sukhitaṃ. Ubhayeneva visuddhaṃ attānaṃ samanupassāmīti yañca pāpaṃ na karomi, yañca karotopi na karīyati, iminā ubhayenāpi visuddhaṃ attānaṃ samanupassāmi. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ५. केसमुत्तिसुत्तं • 5. Kesamuttisuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ५. केसमुत्तिसुत्तवण्णना • 5. Kesamuttisuttavaṇṇanā
