| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៥. កេសមុត្តិសុត្តវណ្ណនា
5. Kesamuttisuttavaṇṇanā
៦៦. បញ្ចមេ កេសមុត្តំ និវាសោ ឯតេសន្តិ កេសមុត្តិយាតិ អាហ ‘‘កេសមុត្តនិគមវាសិនោ’’តិ។ អដ្ឋវិធបានកានីតិ អម្ពបានាទិអដ្ឋវិធានិ បានានិ។
66. Pañcame kesamuttaṃ nivāso etesanti kesamuttiyāti āha ‘‘kesamuttanigamavāsino’’ti. Aṭṭhavidhapānakānīti ambapānādiaṭṭhavidhāni pānāni.
‘‘មា អនុស្សវេនា’’តិអាទីសុ បន ឯកោ ទហរកាលតោ បដ្ឋាយ ឯវំ អនុស្សវោ អត្ថិ, ឯវំ ចិរកាលកតាយ អនុស្សុតិយា លព្ភមានំ កថមិទំ អញ្ញថា សិយា, តស្មា ភូតមេតន្តិ អនុស្សវេន គណ្ហាតិ, តថា គហណំ បដិក្ខិបន្តោ ‘‘មា អនុស្សវេនា’’តិ អាហ។ អនុ អនុ សវនំ អនុស្សវោ។ អបរោ ‘‘អម្ហាកំ បិតុបិតាមហាទិវុទ្ធានំ ឧបទេសបរម្បរាយ ឥទមាភតំ, ឯវំ បរម្បរាភតកថំ នាម ន អញ្ញថា សិយា, តស្មា ភូតមេត’’ន្តិ គណ្ហាតិ, តំ បដិក្ខិបន្តោ ‘‘មា បរម្បរាយា’’តិ អាហ។ ឯកោ កេនចិ កិស្មិញ្ចិ វុត្តមត្តេ ‘‘ឯវំ កិរ ឯត’’ន្តិ គណ្ហាតិ, តំ និសេធេន្តោ ‘‘មា ឥតិកិរាយា’’តិ អាហ។ បិដកំ គន្ថោ សម្បទីយតិ ឯតស្សាតិ បិដកសម្បទានំ, គន្ថស្ស ឧគ្គណ្ហនកោ។ តេន បិដកឧគ្គណ្ហនកភាវេន ឯកច្ចោ តាទិសំ គន្ថំ បគុណំ កត្វា តេន តំ សមេន្តំ សមេតិ, តស្មា ‘‘ភូតមេត’’ន្តិ គណ្ហាតិ, តំ សន្ធាយេស បដិក្ខេបោ ‘‘មា បិដកសម្បទានេនា’’តិ, អត្តនោ ឧគ្គហគន្ថសម្បត្តិយា មា គណ្ហិត្ថាតិ វុត្តំ ហោតិ។ សមេតន្តិ សំគតំ។
‘‘Mā anussavenā’’tiādīsu pana eko daharakālato paṭṭhāya evaṃ anussavo atthi, evaṃ cirakālakatāya anussutiyā labbhamānaṃ kathamidaṃ aññathā siyā, tasmā bhūtametanti anussavena gaṇhāti, tathā gahaṇaṃ paṭikkhipanto ‘‘mā anussavenā’’ti āha. Anu anu savanaṃ anussavo. Aparo ‘‘amhākaṃ pitupitāmahādivuddhānaṃ upadesaparamparāya idamābhataṃ, evaṃ paramparābhatakathaṃ nāma na aññathā siyā, tasmā bhūtameta’’nti gaṇhāti, taṃ paṭikkhipanto ‘‘mā paramparāyā’’ti āha. Eko kenaci kismiñci vuttamatte ‘‘evaṃ kira eta’’nti gaṇhāti, taṃ nisedhento ‘‘mā itikirāyā’’ti āha. Piṭakaṃ gantho sampadīyati etassāti piṭakasampadānaṃ, ganthassa uggaṇhanako. Tena piṭakauggaṇhanakabhāvena ekacco tādisaṃ ganthaṃ paguṇaṃ katvā tena taṃ samentaṃ sameti, tasmā ‘‘bhūtameta’’nti gaṇhāti, taṃ sandhāyesa paṭikkhepo ‘‘mā piṭakasampadānenā’’ti, attano uggahaganthasampattiyā mā gaṇhitthāti vuttaṃ hoti. Sametanti saṃgataṃ.
កោចិ កញ្ចិ វិតក្កេន្តោ ‘‘ឯវមេវ តេន ភវិតព្ព’’ន្តិ កេវលំ អត្តនោ សង្កប្បវសេន ‘‘ភូតមិទ’’ន្តិ គណ្ហាតិ, តំ សន្ធាយេតំ វុត្តំ ‘‘មា តក្កហេតូ’’តិ។ អញ្ញោ ‘‘ឥមាយ យុត្តិយា ភូតមិទ’’ន្តិ កេវលំ អនុមានតោ នយគ្គាហេន គណ្ហាតិ, តំ បដិក្ខិបន្តោ ‘‘មា នយហេតូ’’តិ អាហ។ កស្សចិ ‘‘ឯវមេតំ សិយា’’តិ បរិកប្បេន្តស្ស ឯកំ ការណំ ឧបដ្ឋាតិ, សោ ‘‘អត្ថេត’’ន្តិ អត្តនោ បរិកប្បិតាការេន គណ្ហាតិ, តំ បដិសេធេន្តោ ‘‘មា អាការបរិវិតក្កេនា’’តិ អាហ។ អបរស្ស ចិន្តយតោ យថាបរិកប្បិតំ កញ្ចិ អត្ថំ ‘‘ឯវមេតំ ន អញ្ញថា’’តិ អភិនិវិសន្តស្ស ឯកា ទិដ្ឋិ ឧប្បជ្ជតិ។ យា យស្ស តំ ការណំ និជ្ឈាយន្តស្ស បច្ចក្ខំ វិយ និរូបេត្វា ចិន្តេន្តស្ស ខមតិ។ សោ ‘‘អត្ថេត’’ន្តិ ទិដ្ឋិនិជ្ឈានក្ខន្តិយា គណ្ហាតិ, តំ សន្ធាយាហ ‘‘មា ទិដ្ឋិនិជ្ឈានក្ខន្តិយា’’តិ។
Koci kañci vitakkento ‘‘evameva tena bhavitabba’’nti kevalaṃ attano saṅkappavasena ‘‘bhūtamida’’nti gaṇhāti, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ ‘‘mā takkahetū’’ti. Añño ‘‘imāya yuttiyā bhūtamida’’nti kevalaṃ anumānato nayaggāhena gaṇhāti, taṃ paṭikkhipanto ‘‘mā nayahetū’’ti āha. Kassaci ‘‘evametaṃ siyā’’ti parikappentassa ekaṃ kāraṇaṃ upaṭṭhāti, so ‘‘attheta’’nti attano parikappitākārena gaṇhāti, taṃ paṭisedhento ‘‘mā ākāraparivitakkenā’’ti āha. Aparassa cintayato yathāparikappitaṃ kañci atthaṃ ‘‘evametaṃ na aññathā’’ti abhinivisantassa ekā diṭṭhi uppajjati. Yā yassa taṃ kāraṇaṃ nijjhāyantassa paccakkhaṃ viya nirūpetvā cintentassa khamati. So ‘‘attheta’’nti diṭṭhinijjhānakkhantiyā gaṇhāti, taṃ sandhāyāha ‘‘mā diṭṭhinijjhānakkhantiyā’’ti.
អកុសលវេរស្សាតិ បាណាតិបាតាទិបញ្ចវិធំ វេរំ សន្ធាយ វទតិ។ កោធោ នាម ចេតសោ ទុក្ខន្តិ អាហ ‘‘កោធចិត្តស្ស អភាវេនា’’តិ។ កិលេសស្សាតិ ចិត្តំ វិពាធេន្តស្ស ឧបតាបេន្តស្ស ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចាទិកិលេសស្ស។ សេសមេត្ថ ឧត្តានមេវ។
Akusalaverassāti pāṇātipātādipañcavidhaṃ veraṃ sandhāya vadati. Kodho nāma cetaso dukkhanti āha ‘‘kodhacittassa abhāvenā’’ti. Kilesassāti cittaṃ vibādhentassa upatāpentassa uddhaccakukkuccādikilesassa. Sesamettha uttānameva.
កេសមុត្តិសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Kesamuttisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៥. កេសមុត្តិសុត្តំ • 5. Kesamuttisuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៥. កេសមុត្តិសុត្តវណ្ណនា • 5. Kesamuttisuttavaṇṇanā
