Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
൫. കേസമുത്തിസുത്തവണ്ണനാ
5. Kesamuttisuttavaṇṇanā
൬൬. പഞ്ചമേ കേസമുത്തം നിവാസോ ഏതേസന്തി കേസമുത്തിയാതി ആഹ ‘‘കേസമുത്തനിഗമവാസിനോ’’തി. അട്ഠവിധപാനകാനീതി അമ്ബപാനാദിഅട്ഠവിധാനി പാനാനി.
66. Pañcame kesamuttaṃ nivāso etesanti kesamuttiyāti āha ‘‘kesamuttanigamavāsino’’ti. Aṭṭhavidhapānakānīti ambapānādiaṭṭhavidhāni pānāni.
‘‘മാ അനുസ്സവേനാ’’തിആദീസു പന ഏകോ ദഹരകാലതോ പട്ഠായ ഏവം അനുസ്സവോ അത്ഥി, ഏവം ചിരകാലകതായ അനുസ്സുതിയാ ലബ്ഭമാനം കഥമിദം അഞ്ഞഥാ സിയാ, തസ്മാ ഭൂതമേതന്തി അനുസ്സവേന ഗണ്ഹാതി, തഥാ ഗഹണം പടിക്ഖിപന്തോ ‘‘മാ അനുസ്സവേനാ’’തി ആഹ. അനു അനു സവനം അനുസ്സവോ. അപരോ ‘‘അമ്ഹാകം പിതുപിതാമഹാദിവുദ്ധാനം ഉപദേസപരമ്പരായ ഇദമാഭതം, ഏവം പരമ്പരാഭതകഥം നാമ ന അഞ്ഞഥാ സിയാ, തസ്മാ ഭൂതമേത’’ന്തി ഗണ്ഹാതി, തം പടിക്ഖിപന്തോ ‘‘മാ പരമ്പരായാ’’തി ആഹ. ഏകോ കേനചി കിസ്മിഞ്ചി വുത്തമത്തേ ‘‘ഏവം കിര ഏത’’ന്തി ഗണ്ഹാതി, തം നിസേധേന്തോ ‘‘മാ ഇതികിരായാ’’തി ആഹ. പിടകം ഗന്ഥോ സമ്പദീയതി ഏതസ്സാതി പിടകസമ്പദാനം, ഗന്ഥസ്സ ഉഗ്ഗണ്ഹനകോ. തേന പിടകഉഗ്ഗണ്ഹനകഭാവേന ഏകച്ചോ താദിസം ഗന്ഥം പഗുണം കത്വാ തേന തം സമേന്തം സമേതി, തസ്മാ ‘‘ഭൂതമേത’’ന്തി ഗണ്ഹാതി, തം സന്ധായേസ പടിക്ഖേപോ ‘‘മാ പിടകസമ്പദാനേനാ’’തി, അത്തനോ ഉഗ്ഗഹഗന്ഥസമ്പത്തിയാ മാ ഗണ്ഹിത്ഥാതി വുത്തം ഹോതി. സമേതന്തി സംഗതം.
‘‘Mā anussavenā’’tiādīsu pana eko daharakālato paṭṭhāya evaṃ anussavo atthi, evaṃ cirakālakatāya anussutiyā labbhamānaṃ kathamidaṃ aññathā siyā, tasmā bhūtametanti anussavena gaṇhāti, tathā gahaṇaṃ paṭikkhipanto ‘‘mā anussavenā’’ti āha. Anu anu savanaṃ anussavo. Aparo ‘‘amhākaṃ pitupitāmahādivuddhānaṃ upadesaparamparāya idamābhataṃ, evaṃ paramparābhatakathaṃ nāma na aññathā siyā, tasmā bhūtameta’’nti gaṇhāti, taṃ paṭikkhipanto ‘‘mā paramparāyā’’ti āha. Eko kenaci kismiñci vuttamatte ‘‘evaṃ kira eta’’nti gaṇhāti, taṃ nisedhento ‘‘mā itikirāyā’’ti āha. Piṭakaṃ gantho sampadīyati etassāti piṭakasampadānaṃ, ganthassa uggaṇhanako. Tena piṭakauggaṇhanakabhāvena ekacco tādisaṃ ganthaṃ paguṇaṃ katvā tena taṃ samentaṃ sameti, tasmā ‘‘bhūtameta’’nti gaṇhāti, taṃ sandhāyesa paṭikkhepo ‘‘mā piṭakasampadānenā’’ti, attano uggahaganthasampattiyā mā gaṇhitthāti vuttaṃ hoti. Sametanti saṃgataṃ.
കോചി കഞ്ചി വിതക്കേന്തോ ‘‘ഏവമേവ തേന ഭവിതബ്ബ’’ന്തി കേവലം അത്തനോ സങ്കപ്പവസേന ‘‘ഭൂതമിദ’’ന്തി ഗണ്ഹാതി, തം സന്ധായേതം വുത്തം ‘‘മാ തക്കഹേതൂ’’തി. അഞ്ഞോ ‘‘ഇമായ യുത്തിയാ ഭൂതമിദ’’ന്തി കേവലം അനുമാനതോ നയഗ്ഗാഹേന ഗണ്ഹാതി, തം പടിക്ഖിപന്തോ ‘‘മാ നയഹേതൂ’’തി ആഹ. കസ്സചി ‘‘ഏവമേതം സിയാ’’തി പരികപ്പേന്തസ്സ ഏകം കാരണം ഉപട്ഠാതി, സോ ‘‘അത്ഥേത’’ന്തി അത്തനോ പരികപ്പിതാകാരേന ഗണ്ഹാതി, തം പടിസേധേന്തോ ‘‘മാ ആകാരപരിവിതക്കേനാ’’തി ആഹ. അപരസ്സ ചിന്തയതോ യഥാപരികപ്പിതം കഞ്ചി അത്ഥം ‘‘ഏവമേതം ന അഞ്ഞഥാ’’തി അഭിനിവിസന്തസ്സ ഏകാ ദിട്ഠി ഉപ്പജ്ജതി. യാ യസ്സ തം കാരണം നിജ്ഝായന്തസ്സ പച്ചക്ഖം വിയ നിരൂപേത്വാ ചിന്തേന്തസ്സ ഖമതി. സോ ‘‘അത്ഥേത’’ന്തി ദിട്ഠിനിജ്ഝാനക്ഖന്തിയാ ഗണ്ഹാതി, തം സന്ധായാഹ ‘‘മാ ദിട്ഠിനിജ്ഝാനക്ഖന്തിയാ’’തി.
Koci kañci vitakkento ‘‘evameva tena bhavitabba’’nti kevalaṃ attano saṅkappavasena ‘‘bhūtamida’’nti gaṇhāti, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ ‘‘mā takkahetū’’ti. Añño ‘‘imāya yuttiyā bhūtamida’’nti kevalaṃ anumānato nayaggāhena gaṇhāti, taṃ paṭikkhipanto ‘‘mā nayahetū’’ti āha. Kassaci ‘‘evametaṃ siyā’’ti parikappentassa ekaṃ kāraṇaṃ upaṭṭhāti, so ‘‘attheta’’nti attano parikappitākārena gaṇhāti, taṃ paṭisedhento ‘‘mā ākāraparivitakkenā’’ti āha. Aparassa cintayato yathāparikappitaṃ kañci atthaṃ ‘‘evametaṃ na aññathā’’ti abhinivisantassa ekā diṭṭhi uppajjati. Yā yassa taṃ kāraṇaṃ nijjhāyantassa paccakkhaṃ viya nirūpetvā cintentassa khamati. So ‘‘attheta’’nti diṭṭhinijjhānakkhantiyā gaṇhāti, taṃ sandhāyāha ‘‘mā diṭṭhinijjhānakkhantiyā’’ti.
അകുസലവേരസ്സാതി പാണാതിപാതാദിപഞ്ചവിധം വേരം സന്ധായ വദതി. കോധോ നാമ ചേതസോ ദുക്ഖന്തി ആഹ ‘‘കോധചിത്തസ്സ അഭാവേനാ’’തി. കിലേസസ്സാതി ചിത്തം വിബാധേന്തസ്സ ഉപതാപേന്തസ്സ ഉദ്ധച്ചകുക്കുച്ചാദികിലേസസ്സ. സേസമേത്ഥ ഉത്താനമേവ.
Akusalaverassāti pāṇātipātādipañcavidhaṃ veraṃ sandhāya vadati. Kodho nāma cetaso dukkhanti āha ‘‘kodhacittassa abhāvenā’’ti. Kilesassāti cittaṃ vibādhentassa upatāpentassa uddhaccakukkuccādikilesassa. Sesamettha uttānameva.
കേസമുത്തിസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Kesamuttisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya / ൫. കേസമുത്തിസുത്തം • 5. Kesamuttisuttaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൫. കേസമുത്തിസുത്തവണ്ണനാ • 5. Kesamuttisuttavaṇṇanā