Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പേതവത്ഥു-അട്ഠകഥാ • Petavatthu-aṭṭhakathā |
൧൦. ഖല്ലാടിയപേതിവത്ഥുവണ്ണനാ
10. Khallāṭiyapetivatthuvaṇṇanā
കാ നു അന്തോവിമാനസ്മിന്തി ഇദം സത്ഥരി സാവത്ഥിയം വിഹരന്തേ അഞ്ഞതരം ഖല്ലാടിയപേതിം ആരബ്ഭ വുത്തം. അതീതേ കിര ബാരാണസിയം അഞ്ഞതരാ രൂപൂപജീവിനീ ഇത്ഥീ അഭിരൂപാ ദസ്സനീയാ പാസാദികാ പരമായ വണ്ണപോക്ഖരതായ സമന്നാഗതാ അതിമനോഹരകേസകലാപീ അഹോസി. തസ്സാ ഹി കേസാ നീലാ ദീഘാ തനൂ മുദൂ സിനിദ്ധാ വേല്ലിതഗ്ഗാ ദ്വിഹത്ഥഗയ്ഹാ വിസട്ഠാ യാവ മേഖലാ കലാപാ ഓലമ്ബന്തി. തം തസ്സാ കേസസോഭം ദിസ്വാ തരുണജനോ യേഭുയ്യേന തസ്സം പടിബദ്ധചിത്തോ അഹോസി. അഥസ്സാ തം കേസസോഭം അസഹമാനാ ഇസ്സാപകതാ കതിപയാ ഇത്ഥിയോ മന്തേത്വാ തസ്സാ ഏവ പരിചാരികദാസിം ആമിസേന ഉപലാപേത്വാ തായ തസ്സാ കേസൂപപാതനം ഭേസജ്ജം ദാപേസും. സാ കിര ദാസീ തം ഭേസജ്ജം ന്ഹാനിയചുണ്ണേന സദ്ധിം പയോജേത്വാ ഗങ്ഗായ നദിയാ ന്ഹാനകാലേ തസ്സാ അദാസി . സാ തേന കേസമൂലേസു തേമേത്വാ ഉദകേ നിമുജ്ജി , നിമുജ്ജനമത്തേയേവ കേസാ സമൂലാ പരിപതിംസു, സീസം ചസ്സാ തിത്തകലാബുസദിസം അഹോസി. അഥ സാ സബ്ബസോ വിലൂനകേസാ ലുഞ്ചിതമത്ഥകാ കപോതീ വിയ വിരൂപാ ഹുത്വാ ലജ്ജായ അന്തോനഗരം പവിസിതും അസക്കോന്തീ വത്ഥേന സീസം വേഠേത്വാ ബഹിനഗരേ അഞ്ഞതരസ്മിം പദേസേ വാസം കപ്പേന്തീ കതിപാഹച്ചയേന അപഗതലജ്ജാ തതോ നിവത്തേത്വാ തിലാനി പീളേത്വാ തേലവണിജ്ജം സുരാവണിജ്ജഞ്ച കരോന്തീ ജീവികം കപ്പേസി. സാ ഏകദിവസം ദ്വീസു തീസു മനുസ്സേസു സുരാമത്തേസു മഹാനിദ്ദം ഓക്കമന്തേസു സിഥിലഭൂതാനി തേസം നിവത്ഥവത്ഥാനി അവഹരി.
Kānu antovimānasminti idaṃ satthari sāvatthiyaṃ viharante aññataraṃ khallāṭiyapetiṃ ārabbha vuttaṃ. Atīte kira bārāṇasiyaṃ aññatarā rūpūpajīvinī itthī abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā atimanoharakesakalāpī ahosi. Tassā hi kesā nīlā dīghā tanū mudū siniddhā vellitaggā dvihatthagayhā visaṭṭhā yāva mekhalā kalāpā olambanti. Taṃ tassā kesasobhaṃ disvā taruṇajano yebhuyyena tassaṃ paṭibaddhacitto ahosi. Athassā taṃ kesasobhaṃ asahamānā issāpakatā katipayā itthiyo mantetvā tassā eva paricārikadāsiṃ āmisena upalāpetvā tāya tassā kesūpapātanaṃ bhesajjaṃ dāpesuṃ. Sā kira dāsī taṃ bhesajjaṃ nhāniyacuṇṇena saddhiṃ payojetvā gaṅgāya nadiyā nhānakāle tassā adāsi . Sā tena kesamūlesu temetvā udake nimujji , nimujjanamatteyeva kesā samūlā paripatiṃsu, sīsaṃ cassā tittakalābusadisaṃ ahosi. Atha sā sabbaso vilūnakesā luñcitamatthakā kapotī viya virūpā hutvā lajjāya antonagaraṃ pavisituṃ asakkontī vatthena sīsaṃ veṭhetvā bahinagare aññatarasmiṃ padese vāsaṃ kappentī katipāhaccayena apagatalajjā tato nivattetvā tilāni pīḷetvā telavaṇijjaṃ surāvaṇijjañca karontī jīvikaṃ kappesi. Sā ekadivasaṃ dvīsu tīsu manussesu surāmattesu mahāniddaṃ okkamantesu sithilabhūtāni tesaṃ nivatthavatthāni avahari.
അഥേകദിവസം സാ ഏകം ഖീണാസവത്ഥേരം പിണ്ഡായ ചരന്തം ദിസ്വാ പസന്നചിത്താ അത്തനോ ഘരം നേത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദാപേത്വാ തേലസംസട്ഠം ദോണിനിമ്മജ്ജനിം പിഞ്ഞാകമദാസി. സോ തസ്സാ അനുകമ്പായ തം പടിഗ്ഗഹേത്വാ പരിഭുഞ്ജി. സാ പസന്നമാനസാ ഉപരി ഛത്തം ധാരയമാനാ അട്ഠാസി. സോ ച ഥേരോ തസ്സാ ചിത്തം പഹംസേന്തോ അനുമോദനം കത്വാ പക്കാമി. സാ ച ഇത്ഥീ അനുമോദനകാലേയേവ ‘‘മയ്ഹം കേസാ ദീഘാ തനൂ സിനിദ്ധാ മുദൂ വേല്ലിതഗ്ഗാ ഹോന്തൂ’’തി പത്ഥനമകാസി.
Athekadivasaṃ sā ekaṃ khīṇāsavattheraṃ piṇḍāya carantaṃ disvā pasannacittā attano gharaṃ netvā paññatte āsane nisīdāpetvā telasaṃsaṭṭhaṃ doṇinimmajjaniṃ piññākamadāsi. So tassā anukampāya taṃ paṭiggahetvā paribhuñji. Sā pasannamānasā upari chattaṃ dhārayamānā aṭṭhāsi. So ca thero tassā cittaṃ pahaṃsento anumodanaṃ katvā pakkāmi. Sā ca itthī anumodanakāleyeva ‘‘mayhaṃ kesā dīghā tanū siniddhā mudū vellitaggā hontū’’ti patthanamakāsi.
സാ അപരേന സമയേന കാലം കത്വാ മിസ്സകകമ്മസ്സ ഫലേന സമുദ്ദമജ്ഝേ കനകവിമാനേ ഏകികാ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തി. തസ്സാ കേസാ പത്ഥിതാകാരായേവ സമ്പജ്ജിംസു. മനുസ്സാനം സാടകാവഹരണേന പന നഗ്ഗാ അഹോസി. സാ തസ്മിം കനകവിമാനേ പുനപ്പുനം ഉപ്പജ്ജിത്വാ ഏകം ബുദ്ധന്തരം നഗ്ഗാവ ഹുത്വാ വീതിനാമേസി. അഥ അമ്ഹാകം ഭഗവതി ലോകേ ഉപ്പജ്ജിത്വാ പവത്തിതവരധമ്മചക്കേ അനുപുബ്ബേന സാവത്ഥിയം വിഹരന്തേ സാവത്ഥിവാസിനോ സത്തസതാ വാണിജാ സുവണ്ണഭൂമിം ഉദ്ദിസ്സ നാവായ മഹാസമുദ്ദം ഓതരിംസു. തേഹി ആരുള്ഹാ നാവാ വിസമവാതവേഗുക്ഖിത്താ ഇതോ ചിതോ ച പരിബ്ഭമന്തീ തം പദേസം അഗമാസി. അഥ സാ വിമാനപേതീ സഹ വിമാനേന തേസം അത്താനം ദസ്സേസി. തം ദിസ്വാ ജേട്ഠവാണിജോ പുച്ഛന്തോ –
Sā aparena samayena kālaṃ katvā missakakammassa phalena samuddamajjhe kanakavimāne ekikā hutvā nibbatti. Tassā kesā patthitākārāyeva sampajjiṃsu. Manussānaṃ sāṭakāvaharaṇena pana naggā ahosi. Sā tasmiṃ kanakavimāne punappunaṃ uppajjitvā ekaṃ buddhantaraṃ naggāva hutvā vītināmesi. Atha amhākaṃ bhagavati loke uppajjitvā pavattitavaradhammacakke anupubbena sāvatthiyaṃ viharante sāvatthivāsino sattasatā vāṇijā suvaṇṇabhūmiṃ uddissa nāvāya mahāsamuddaṃ otariṃsu. Tehi āruḷhā nāvā visamavātavegukkhittā ito cito ca paribbhamantī taṃ padesaṃ agamāsi. Atha sā vimānapetī saha vimānena tesaṃ attānaṃ dassesi. Taṃ disvā jeṭṭhavāṇijo pucchanto –
൫൮.
58.
‘‘കാ നു അന്തോവിമാനസ്മിം, തിട്ഠന്തീ നൂപനിക്ഖമി;
‘‘Kā nu antovimānasmiṃ, tiṭṭhantī nūpanikkhami;
ഉപനിക്ഖമസ്സു ഭദ്ദേ, പസ്സാമ തം ബഹിട്ഠിത’’ന്തി. –
Upanikkhamassu bhadde, passāma taṃ bahiṭṭhita’’nti. –
ഗാഥമാഹ . തത്ഥ കാ നു അന്തോവിമാനസ്മിം തിട്ഠന്തീതി വിമാനസ്സ അന്തോ അബ്ഭന്തരേ തിട്ഠന്തീ കാ നു ത്വം, കിം മനുസ്സിത്ഥീ, ഉദാഹു അമനുസ്സിത്ഥീതി പുച്ഛതി. നൂപനിക്ഖമീതി വിമാനതോ ന നിക്ഖമി. ഉപനിക്ഖമസ്സു, ഭദ്ദേ, പസ്സാമ തം ബഹിട്ഠിതന്തി, ഭദ്ദേ, തം മയം ബഹി ഠിതം പസ്സാമ ദട്ഠുകാമമ്ഹാ, തസ്മാ വിമാനതോ നിക്ഖമസ്സു. ‘‘ഉപനിക്ഖമസ്സു ഭദ്ദന്തേ’’തി വാ പാഠോ, ഭദ്ദം തേ അത്ഥൂതി അത്ഥോ.
Gāthamāha . Tattha kā nu antovimānasmiṃ tiṭṭhantīti vimānassa anto abbhantare tiṭṭhantī kā nu tvaṃ, kiṃ manussitthī, udāhu amanussitthīti pucchati. Nūpanikkhamīti vimānato na nikkhami. Upanikkhamassu, bhadde, passāma taṃ bahiṭṭhitanti, bhadde, taṃ mayaṃ bahi ṭhitaṃ passāma daṭṭhukāmamhā, tasmā vimānato nikkhamassu. ‘‘Upanikkhamassu bhaddante’’ti vā pāṭho, bhaddaṃ te atthūti attho.
അഥസ്സ സാ അത്തനോ ബഹി നിക്ഖമിസും അസക്കുണേയ്യതം പകാസേന്തീ –
Athassa sā attano bahi nikkhamisuṃ asakkuṇeyyataṃ pakāsentī –
൫൯.
59.
‘‘അട്ടീയാമി ഹരായാമി, നഗ്ഗാ നിക്ഖമിതും ബഹി;
‘‘Aṭṭīyāmi harāyāmi, naggā nikkhamituṃ bahi;
കേസേഹമ്ഹി പടിച്ഛന്നാ, പുഞ്ഞം മേ അപ്പകം കത’’ന്തി. –
Kesehamhi paṭicchannā, puññaṃ me appakaṃ kata’’nti. –
ഗാഥമാഹ. തത്ഥ അട്ടീയാമീതി നഗ്ഗാ ഹുത്വാ ബഹി നിക്ഖമിതും അട്ടികാ ദുക്ഖിതാ അമ്ഹി. ഹരായാമീതി ലജ്ജാമി. കേസേഹമ്ഹി പടിച്ഛന്നാതി കേസേഹി അമ്ഹി അഹം പടിച്ഛാദിതാ പാരുതസരീരാ. പുഞ്ഞം മേ അപ്പകം കതന്തി അപ്പകം പരിത്തം മയാ കുസലകമ്മം കതം, പിഞ്ഞാകദാനമത്തന്തി അധിപ്പായോ.
Gāthamāha. Tattha aṭṭīyāmīti naggā hutvā bahi nikkhamituṃ aṭṭikā dukkhitā amhi. Harāyāmīti lajjāmi. Kesehamhi paṭicchannāti kesehi amhi ahaṃ paṭicchāditā pārutasarīrā. Puññaṃ me appakaṃ katanti appakaṃ parittaṃ mayā kusalakammaṃ kataṃ, piññākadānamattanti adhippāyo.
അഥസ്സാ വാണിജോ അത്തനോ ഉത്തരിസാടകം ദാതുകാമോ –-
Athassā vāṇijo attano uttarisāṭakaṃ dātukāmo –-
൬൦.
60.
‘‘ഹന്ദുത്തരീയം ദദാമി തേ, ഇദം ദുസ്സം നിവാസയ;
‘‘Handuttarīyaṃ dadāmi te, idaṃ dussaṃ nivāsaya;
ഇദം ദുസ്സം നിവാസേത്വാ, ഏഹി നിക്ഖമ സോഭനേ;
Idaṃ dussaṃ nivāsetvā, ehi nikkhama sobhane;
ഉപനിക്ഖമസ്സു ഭദ്ദേ, പസ്സാമ തം ബഹിട്ഠിത’’ന്തി. –
Upanikkhamassu bhadde, passāma taṃ bahiṭṭhita’’nti. –
ഗാഥമാഹ . തത്ഥ ഹന്ദാതി ഗണ്ഹ. ഉത്തരീയന്തി ഉപസംബ്യാനം ഉത്തരിസാടകന്തി അത്ഥോ. ദദാമി തേതി തുയ്ഹം ദദാമി. ഇദം ദുസ്സം നിവാസയാതി ഇദം മമ ഉത്തരിസാടകം ത്വം നിവാസേഹി. സോഭനേതി സുന്ദരരൂപേ.
Gāthamāha . Tattha handāti gaṇha. Uttarīyanti upasaṃbyānaṃ uttarisāṭakanti attho. Dadāmi teti tuyhaṃ dadāmi. Idaṃ dussaṃ nivāsayāti idaṃ mama uttarisāṭakaṃ tvaṃ nivāsehi. Sobhaneti sundararūpe.
ഏവഞ്ച പന വത്വാ അത്തനോ ഉത്തരിസാടകം തസ്സാ ഉപനേസി, സാ തഥാ ദിയ്യമാനസ്സ അത്തനോ അനുപകപ്പനീയതഞ്ച, യഥാ ദിയ്യമാനം ഉപകപ്പതി, തഞ്ച ദസ്സേന്തീ –
Evañca pana vatvā attano uttarisāṭakaṃ tassā upanesi, sā tathā diyyamānassa attano anupakappanīyatañca, yathā diyyamānaṃ upakappati, tañca dassentī –
൬൧.
61.
‘‘ഹത്ഥേന ഹത്ഥേ തേ ദിന്നം, ന മയ്ഹം ഉപകപ്പതി;
‘‘Hatthena hatthe te dinnaṃ, na mayhaṃ upakappati;
ഏസേത്ഥുപാസകോ സദ്ധോ, സമ്മാസമ്ബുദ്ധസാവകോ.
Esetthupāsako saddho, sammāsambuddhasāvako.
൬൨.
62.
‘‘ഏതം അച്ഛാദയിത്വാന, മമ ദക്ഖിണമാദിസ;
‘‘Etaṃ acchādayitvāna, mama dakkhiṇamādisa;
തഥാഹം സുഖിതാ ഹേസ്സം, സബ്ബകാമസമിദ്ധിനീ’’തി. –
Tathāhaṃ sukhitā hessaṃ, sabbakāmasamiddhinī’’ti. –
ഗാഥാദ്വയമാഹ . തത്ഥ ഹത്ഥേന ഹത്ഥേ തേ ദിന്നം, ന മയ്ഹം ഉപകപ്പതീതി, മാരിസ, തവ ഹത്ഥേന മമ ഹത്ഥേ തയാ ദിന്നം ന മയ്ഹം ഉപകപ്പതി ന വിനിയുജ്ജതി, ഉപഭോഗയോഗ്ഗം ന ഹോതീതി അത്ഥോ. ഏസേത്ഥുപാസകോ സദ്ധോതി ഏസോ രതനത്തയം ഉദ്ദിസ്സ സരണഗമനേന ഉപാസകോ കമ്മഫലസദ്ധായ ച സമന്നാഗതത്താ സദ്ധോ ഏത്ഥ ഏതസ്മിം ജനസമൂഹേ അത്ഥി. ഏതം അച്ഛാദയിത്വാന, മമ ദക്ഖിണമാദിസാതി ഏതം ഉപാസകം മമ ദിയ്യമാനം സാടകം പരിദഹാപേത്വാ തം ദക്ഖിണം മയ്ഹം ആദിസ പത്തിദാനം ദേഹി. തഥാഹം സുഖിതാ ഹേസ്സന്തി തഥാ കതേ അഹം സുഖിതാ ദിബ്ബവത്ഥനിവത്ഥാ സുഖപ്പത്താ ഭവിസ്സാമീതി.
Gāthādvayamāha . Tattha hatthena hatthe te dinnaṃ, na mayhaṃ upakappatīti, mārisa, tava hatthena mama hatthe tayā dinnaṃ na mayhaṃ upakappati na viniyujjati, upabhogayoggaṃ na hotīti attho. Esetthupāsako saddhoti eso ratanattayaṃ uddissa saraṇagamanena upāsako kammaphalasaddhāya ca samannāgatattā saddho ettha etasmiṃ janasamūhe atthi. Etaṃ acchādayitvāna, mama dakkhiṇamādisāti etaṃ upāsakaṃ mama diyyamānaṃ sāṭakaṃ paridahāpetvā taṃ dakkhiṇaṃ mayhaṃ ādisa pattidānaṃ dehi. Tathāhaṃ sukhitā hessanti tathā kate ahaṃ sukhitā dibbavatthanivatthā sukhappattā bhavissāmīti.
തം സുത്വാ വാണിജാ തം ഉപാസകം ന്ഹാപേത്വാ വിലിമ്പേത്വാ വത്ഥയുഗേന അച്ഛാദേസും. തമത്ഥം പകാസേന്താ സങ്ഗീതികാരാ –
Taṃ sutvā vāṇijā taṃ upāsakaṃ nhāpetvā vilimpetvā vatthayugena acchādesuṃ. Tamatthaṃ pakāsentā saṅgītikārā –
൬൩.
63.
‘‘തഞ്ച തേ ന്ഹാപയിത്വാന, വിലിമ്പേത്വാന വാണിജാ;
‘‘Tañca te nhāpayitvāna, vilimpetvāna vāṇijā;
വത്ഥേഹച്ഛാദയിത്വാന, തസ്സാ ദക്ഖിണമാദിസും.
Vatthehacchādayitvāna, tassā dakkhiṇamādisuṃ.
൬൪.
64.
‘‘സമനന്തരാനുദ്ദിട്ഠേ , വിപാകോ ഉദപജ്ജഥ;
‘‘Samanantarānuddiṭṭhe , vipāko udapajjatha;
ഭോജനച്ഛാദനപാനീയം, ദക്ഖിണായ ഇദം ഫലം.
Bhojanacchādanapānīyaṃ, dakkhiṇāya idaṃ phalaṃ.
൬൫.
65.
‘‘തതോ സുദ്ധാ സുചിവസനാ, കാസികുത്തമധാരിനീ;
‘‘Tato suddhā sucivasanā, kāsikuttamadhārinī;
ഹസന്തീ വിമാനാ നിക്ഖമി, ദക്ഖിണായ ഇദം ഫല’’ന്തി. –
Hasantī vimānā nikkhami, dakkhiṇāya idaṃ phala’’nti. –
തിസ്സോ ഗാഥായോ അവോചും.
Tisso gāthāyo avocuṃ.
൬൩. തത്ഥ തന്തി തം ഉപാസകം. ച-സദ്ദോ നിപാതമത്തം. തേതി തേ വാണിജാതി യോജനാ. വിലിമ്പേത്വാനാതി ഉത്തമേന ഗന്ധേന വിലിമ്പേത്വാ. വത്ഥേഹച്ഛാദയിത്വാനാതി വണ്ണഗന്ധരസസമ്പന്നം സബ്യഞ്ജനം ഭോജനം ഭോജേത്വാ നിവാസനം ഉത്തരീയന്തി ദ്വീഹി വത്ഥേഹി അച്ഛാദേസും, ദ്വേ വത്ഥാനി അദംസൂതി അത്ഥോ. തസ്സാ ദക്ഖിണമാദിസുന്തി തസ്സാ പേതിയാ തം ദക്ഖിണം ആദിസിംസു.
63. Tattha tanti taṃ upāsakaṃ. Ca-saddo nipātamattaṃ. Teti te vāṇijāti yojanā. Vilimpetvānāti uttamena gandhena vilimpetvā. Vatthehacchādayitvānāti vaṇṇagandharasasampannaṃ sabyañjanaṃ bhojanaṃ bhojetvā nivāsanaṃ uttarīyanti dvīhi vatthehi acchādesuṃ, dve vatthāni adaṃsūti attho. Tassā dakkhiṇamādisunti tassā petiyā taṃ dakkhiṇaṃ ādisiṃsu.
൬൪. സമനന്തരാനുദ്ദിട്ഠേതി അനൂ-തി നിപാതമത്തം, തസ്സാ ദക്ഖിണായ ഉദ്ദിട്ഠസമനന്തരമേവ. വിപാകോ ഉദപജ്ജഥാതി തസ്സാ പേതിയാ വിപാകോ ദക്ഖിണായ ഫലം ഉപ്പജ്ജി. കീദിസോതി പേതീ ആഹ ഭോജനച്ഛാദനപാനീയന്തി. നാനപ്പകാരം ദിബ്ബഭോജനസദിസം ഭോജനഞ്ച നാനാവിരാഗവണ്ണസമുജ്ജലം ദിബ്ബവത്ഥസദിസം വത്ഥഞ്ച അനേകവിധം പാനകഞ്ച ദക്ഖിണായ ഇദം ഈദിസം ഫലം ഉദപജ്ജഥാതി യോജനാ.
64.Samanantarānuddiṭṭheti anū-ti nipātamattaṃ, tassā dakkhiṇāya uddiṭṭhasamanantarameva. Vipāko udapajjathāti tassā petiyā vipāko dakkhiṇāya phalaṃ uppajji. Kīdisoti petī āha bhojanacchādanapānīyanti. Nānappakāraṃ dibbabhojanasadisaṃ bhojanañca nānāvirāgavaṇṇasamujjalaṃ dibbavatthasadisaṃ vatthañca anekavidhaṃ pānakañca dakkhiṇāya idaṃ īdisaṃ phalaṃ udapajjathāti yojanā.
൬൫. തതോതി യഥാവുത്തഭോജനാദിപടിലാഭതോ പച്ഛാ. സുദ്ധാതി ന്ഹാനേന സുദ്ധസരീരാ. സുചിവസനാതി സുവിസുദ്ധവത്ഥനിവത്ഥാ. കാസികുത്തമധാരിനീതി കാസികവത്ഥതോപി ഉത്തമവത്ഥധാരിനീ. ഹസന്തീതി ‘‘പസ്സഥ താവ തുമ്ഹാകം ദക്ഖിണായ ഇദം ഫലവിസേസ’’ന്തി പകാസനവസേന ഹസമാനാ വിമാനതോ നിക്ഖമി.
65.Tatoti yathāvuttabhojanādipaṭilābhato pacchā. Suddhāti nhānena suddhasarīrā. Sucivasanāti suvisuddhavatthanivatthā. Kāsikuttamadhārinīti kāsikavatthatopi uttamavatthadhārinī. Hasantīti ‘‘passatha tāva tumhākaṃ dakkhiṇāya idaṃ phalavisesa’’nti pakāsanavasena hasamānā vimānato nikkhami.
അഥ തേ വാണിജാ ഏവം പച്ചക്ഖതോ പുഞ്ഞഫലം ദിസ്വാ അച്ഛരിയബ്ഭുതചിത്തജാതാ തസ്മിം ഉപാസകേ സഞ്ജാതഗാരവബഹുമാനാ കതഞ്ജലീ തം പയിരുപാസിംസു. സോപി തേ ധമ്മകഥായ ഭിയ്യോസോമത്തായ പസാദേത്വാ സരണേസു ച സീലേസു ച പതിട്ഠാപേസി. തേ തായ വിമാനപേതിയാ കതകമ്മം –
Atha te vāṇijā evaṃ paccakkhato puññaphalaṃ disvā acchariyabbhutacittajātā tasmiṃ upāsake sañjātagāravabahumānā katañjalī taṃ payirupāsiṃsu. Sopi te dhammakathāya bhiyyosomattāya pasādetvā saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhāpesi. Te tāya vimānapetiyā katakammaṃ –
൬൬.
66.
‘‘സുചിത്തരൂപം രുചിരം, വിമാനം തേ പഭാസതി;
‘‘Sucittarūpaṃ ruciraṃ, vimānaṃ te pabhāsati;
ദേവതേ പുച്ഛിതാചിക്ഖ, കിസ്സ കമ്മസ്സിദം ഫല’’ന്തി. –
Devate pucchitācikkha, kissa kammassidaṃ phala’’nti. –
ഇമായ ഗാഥായ പുച്ഛിംസു. തത്ഥ സുചിത്തരൂപന്തി ഹത്ഥിഅസ്സഇത്ഥിപുരിസാദിവസേന ചേവ മാലാകമ്മലതാകമ്മാദിവസേന ച സുട്ഠു വിഹിതചിത്തരൂപം. രുചിരന്തി രമണീയം ദസ്സനീയം. കിസ്സ കമ്മസ്സിദം ഫലന്തി കീദിസസ്സ കമ്മസ്സ, കിം ദാനമയസ്സ ഉദാഹു സീലമയസ്സ ഇദം ഫലന്തി അത്ഥോ.
Imāya gāthāya pucchiṃsu. Tattha sucittarūpanti hatthiassaitthipurisādivasena ceva mālākammalatākammādivasena ca suṭṭhu vihitacittarūpaṃ. Ruciranti ramaṇīyaṃ dassanīyaṃ. Kissa kammassidaṃ phalanti kīdisassa kammassa, kiṃ dānamayassa udāhu sīlamayassa idaṃ phalanti attho.
സാ തേഹി ഏവം പുട്ഠാ ‘‘മയാ കതസ്സ പരിത്തകസ്സ കുസലകമ്മസ്സ താവ ഇദം ഫലം, അകുസലകമ്മസ്സ പന ആയതിം നിരയേ ഏദിസം ഭവിസ്സതീ’’തി തദുഭയം ആചിക്ഖന്തീ –
Sā tehi evaṃ puṭṭhā ‘‘mayā katassa parittakassa kusalakammassa tāva idaṃ phalaṃ, akusalakammassa pana āyatiṃ niraye edisaṃ bhavissatī’’ti tadubhayaṃ ācikkhantī –
൬൭.
67.
‘‘ഭിക്ഖുനോ ചരമാനസ്സ, ദോണിനിമ്മജ്ജനിം അഹം;
‘‘Bhikkhuno caramānassa, doṇinimmajjaniṃ ahaṃ;
അദാസിം ഉജുഭൂതസ്സ, വിപ്പസന്നേന ചേതസാ.
Adāsiṃ ujubhūtassa, vippasannena cetasā.
൬൮.
68.
‘‘തസ്സ കമ്മസ്സ കുസലസ്സ, വിപാകം ദീഘമന്തരം;
‘‘Tassa kammassa kusalassa, vipākaṃ dīghamantaraṃ;
അനുഭോമി വിമാനസ്മിം, തഞ്ച ദാനി പരിത്തകം.
Anubhomi vimānasmiṃ, tañca dāni parittakaṃ.
൬൯.
69.
‘‘ഉദ്ധം ചതൂഹി മാസേഹി, കാലംകിരിയാ ഭവിസ്സതി;
‘‘Uddhaṃ catūhi māsehi, kālaṃkiriyā bhavissati;
ഏകന്തകടുകം ഘോരം, നിരയം പപതിസ്സഹം.
Ekantakaṭukaṃ ghoraṃ, nirayaṃ papatissahaṃ.
൭൦.
70.
‘‘ചതുക്കണ്ണം ചതുദ്വാരം, വിഭത്തം ഭാഗസോ മിതം;
‘‘Catukkaṇṇaṃ catudvāraṃ, vibhattaṃ bhāgaso mitaṃ;
അയോപാകാരപരിയന്തം, അയസാ പടികുജ്ജിതം.
Ayopākārapariyantaṃ, ayasā paṭikujjitaṃ.
൭൧.
71.
‘‘തസ്സ അയോമയാ ഭൂമി, ജലിതാ തേജസാ യുതാ;
‘‘Tassa ayomayā bhūmi, jalitā tejasā yutā;
സമന്താ യോജനസതം, ഫരിത്വാ തിട്ഠതി സബ്ബദാ.
Samantā yojanasataṃ, pharitvā tiṭṭhati sabbadā.
൭൨.
72.
‘‘തത്ഥാഹം ദീഘമദ്ധാനം, ദുക്ഖം വേദിസ്സ വേദനം;
‘‘Tatthāhaṃ dīghamaddhānaṃ, dukkhaṃ vedissa vedanaṃ;
ഫലഞ്ച പാപകമ്മസ്സ, തസ്മാ സോചാമഹം ഭുസ’’ന്തി. – ഗാഥായോ അഭാസി;
Phalañca pāpakammassa, tasmā socāmahaṃ bhusa’’nti. – gāthāyo abhāsi;
൬൭. തത്ഥ ഭിക്ഖുനോ ചരമാനസ്സാതി അഞ്ഞതരസ്സ ഭിന്നകിലേസസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഭിക്ഖായ ചരന്തസ്സ. ദോണിനിമ്മജ്ജനിന്തി വിസ്സന്ദമാനതേലം പിഞ്ഞാകം. ഉജുഭൂതസ്സാതി ചിത്തജിമ്ഹവങ്കകുടിലഭാവകരാനം കിലേസാനം അഭാവേന ഉജുഭാവപ്പത്തസ്സ. വിപ്പസന്നേന ചേതസാതി കമ്മഫലസദ്ധായ സുട്ഠു പസന്നേന ചിത്തേന.
67. Tattha bhikkhuno caramānassāti aññatarassa bhinnakilesassa bhikkhuno bhikkhāya carantassa. Doṇinimmajjaninti vissandamānatelaṃ piññākaṃ. Ujubhūtassāti cittajimhavaṅkakuṭilabhāvakarānaṃ kilesānaṃ abhāvena ujubhāvappattassa. Vippasannena cetasāti kammaphalasaddhāya suṭṭhu pasannena cittena.
൬൮-൬൯. ദീഘമന്തരന്തി മ-കാരോ പദസന്ധികരോ, ദീഘഅന്തരം ദീഘകാലന്തി അത്ഥോ. തഞ്ച ദാനി പരിത്തകന്തി തഞ്ച പുഞ്ഞഫലം വിപക്കവിപാകത്താ കമ്മസ്സ ഇദാനി പരിത്തകം അപ്പാവസേസം, ന ചിരേനേവ ഇതോ ചവിസ്സാമീതി അത്ഥോ. തേനാഹ ‘‘ഉദ്ധം ചതൂഹി മാസേഹി, കാലംകിരിയാ ഭവിസ്സതീ’’തി ചതൂഹി മാസേഹി ഉദ്ധം ചതുന്നം മാസാനം ഉപരി പഞ്ചമേ മാസേ മമ കാലംകിരിയാ ഭവിസ്സതീതി ദസ്സേതി. ഏകന്തകടുകന്തി ഏകന്തേനേവ അനിട്ഠഛഫസ്സായതനികഭാവതോ ഏകന്തദുക്ഖന്തി അത്ഥോ. ഘോരന്തി ദാരുണം. നിരയന്തി നത്ഥി ഏത്ഥ അയോ സുഖന്തി കത്വാ ‘‘നിരയ’’ന്തി ലദ്ധനാമം നരകം. പപതിസ്സഹന്തി പപഹിസ്സാമി അഹം.
68-69.Dīghamantaranti ma-kāro padasandhikaro, dīghaantaraṃ dīghakālanti attho. Tañca dāni parittakanti tañca puññaphalaṃ vipakkavipākattā kammassa idāni parittakaṃ appāvasesaṃ, na cireneva ito cavissāmīti attho. Tenāha ‘‘uddhaṃ catūhi māsehi, kālaṃkiriyā bhavissatī’’ti catūhi māsehi uddhaṃ catunnaṃ māsānaṃ upari pañcame māse mama kālaṃkiriyā bhavissatīti dasseti. Ekantakaṭukanti ekanteneva aniṭṭhachaphassāyatanikabhāvato ekantadukkhanti attho. Ghoranti dāruṇaṃ. Nirayanti natthi ettha ayo sukhanti katvā ‘‘niraya’’nti laddhanāmaṃ narakaṃ. Papatissahanti papahissāmi ahaṃ.
൭൦. ‘‘നിരയ’’ന്തി ചേത്ഥ അവീചിമഹാനിരയസ്സ അധിപ്പേതത്താ തം സരൂപതോ ദസ്സേതും ‘‘ചതുക്കണ്ണ’’ന്തിആദിമാഹ. തത്ഥ ചതുക്കണ്ണന്തി ചതുക്കോണം. ചതുദ്വാരന്തി ചതൂസു ദിസാസു ചതൂഹി ദ്വാരേഹി യുത്തം. വിഭത്തന്തി സുട്ഠു വിഭത്തം.
70. ‘‘Niraya’’nti cettha avīcimahānirayassa adhippetattā taṃ sarūpato dassetuṃ ‘‘catukkaṇṇa’’ntiādimāha. Tattha catukkaṇṇanti catukkoṇaṃ. Catudvāranti catūsu disāsu catūhi dvārehi yuttaṃ. Vibhattanti suṭṭhu vibhattaṃ.
ഭാഗസോതി ഭാഗതോ. മിതന്തി തുലിതം. അയോപാകാരപരിയന്തന്തി അയോമയേന പാകാരേന പരിക്ഖിത്തം. അയസാ പടികുജ്ജിതന്തി അയോപടലേനേവ ഉപരി പിഹിതം.
Bhāgasoti bhāgato. Mitanti tulitaṃ. Ayopākārapariyantanti ayomayena pākārena parikkhittaṃ. Ayasā paṭikujjitanti ayopaṭaleneva upari pihitaṃ.
൭൧-൭൨. തേജസാ യുതാതി സമന്തതോ സമുട്ഠിതജാലേന മഹതാ അഗ്ഗിനാ നിരന്തരം സമായുതജാലാ. സമന്താ യോജനസതന്തി ഏവം പന സമന്താ ബഹി സബ്ബദിസാസു യോജനസതം യോജനാനം സതം. സബ്ബദാതി സബ്ബകാലം. ഫരിത്വാ തിട്ഠതീതി ബ്യാപേത്വാ തിട്ഠതി. തത്ഥാതി തസ്മിം മഹാനിരയേ. വേദിസ്സന്തി വേദിസ്സാമി അനുഭവിസ്സാമി. ഫലഞ്ച പാപകമ്മസ്സാതി ഇദം ഈദിസം ദുക്ഖാനുഭവനം മഹാ ഏവം കതസ്സ പാപസ്സ കമ്മസ്സ ഫലന്തി അത്ഥോ.
71-72.Tejasā yutāti samantato samuṭṭhitajālena mahatā agginā nirantaraṃ samāyutajālā. Samantā yojanasatanti evaṃ pana samantā bahi sabbadisāsu yojanasataṃ yojanānaṃ sataṃ. Sabbadāti sabbakālaṃ. Pharitvā tiṭṭhatīti byāpetvā tiṭṭhati. Tatthāti tasmiṃ mahāniraye. Vedissanti vedissāmi anubhavissāmi. Phalañca pāpakammassāti idaṃ īdisaṃ dukkhānubhavanaṃ mahā evaṃ katassa pāpassa kammassa phalanti attho.
ഏവം തായ അത്തനാ കതകമ്മഫലേ ആയതിം നേരയികഭയേ ച പകാസിതേ സോ ഉപാസകോ കരുണാസഞ്ചോദിതമാനസോ ‘‘ഹന്ദസ്സാഹം പതിട്ഠാ ഭവേയ്യ’’ന്തി ചിന്തേത്വാ ആഹ – ‘‘ദേവതേ, ത്വം മയ്ഹം ഏകസ്സ ദാനവസേന സബ്ബകാമസമിദ്ധാ ഉട്ഠാരസമ്പത്തിയുത്താ ജാതാ, ഇദാനി പന ഇമേസം ഉപാസകാനം ദാനം ദത്വാ സത്ഥു ച ഗുണേ അനുസ്സരിത്വാ നിരയൂപപത്തിതോ മുച്ചിസ്സസീ’’തി. സാ പേതീ ഹട്ഠതുട്ഠാ ‘‘സാധൂ’’തി വത്വാ തേ ദിബ്ബേന അന്നപാനേന സന്തപ്പേത്വാ ദിബ്ബാനി വത്ഥാനി നാനാവിധാനി രതനാനി ച അദാസി, ഭഗവന്തഞ്ച ഉദ്ദിസ്സ ദിബ്ബം ദുസ്സയുഗം തേസം ഹത്ഥേ ദത്വാ ‘‘അഞ്ഞതരാ, ഭന്തേ, വിമാനപേതീ ഭഗവതോ പാദേ സിരസാ വന്ദതീതി സാവത്ഥിം ഗന്ത്വാ സത്ഥാരം മമ വചനേന വന്ദഥാ’’തി വന്ദനഞ്ച പേസേസി, തഞ്ച നാവം അത്തനോ ഇദ്ധാനുഭാവേന തേഹി ഇച്ഛിതപട്ടനം തം ദിവസമേവ ഉപനേസി.
Evaṃ tāya attanā katakammaphale āyatiṃ nerayikabhaye ca pakāsite so upāsako karuṇāsañcoditamānaso ‘‘handassāhaṃ patiṭṭhā bhaveyya’’nti cintetvā āha – ‘‘devate, tvaṃ mayhaṃ ekassa dānavasena sabbakāmasamiddhā uṭṭhārasampattiyuttā jātā, idāni pana imesaṃ upāsakānaṃ dānaṃ datvā satthu ca guṇe anussaritvā nirayūpapattito muccissasī’’ti. Sā petī haṭṭhatuṭṭhā ‘‘sādhū’’ti vatvā te dibbena annapānena santappetvā dibbāni vatthāni nānāvidhāni ratanāni ca adāsi, bhagavantañca uddissa dibbaṃ dussayugaṃ tesaṃ hatthe datvā ‘‘aññatarā, bhante, vimānapetī bhagavato pāde sirasā vandatīti sāvatthiṃ gantvā satthāraṃ mama vacanena vandathā’’ti vandanañca pesesi, tañca nāvaṃ attano iddhānubhāvena tehi icchitapaṭṭanaṃ taṃ divasameva upanesi.
അഥ തേ വാണിജാ തതോ പട്ടനതോ അനുക്കമേന സാവത്ഥിം പത്വാ ജേതവനം പവിസിത്വാ സത്ഥു തം ദുസ്സയുഗം ദത്വാ വന്ദനഞ്ച നിവേദേത്വാ ആദിതോ പട്ഠായ തം പവത്തിം ഭഗവതോ ആരോചേസും. സത്ഥാ തമത്ഥം അട്ഠുപ്പത്തിം കത്വാ സമ്പത്തപരിസായ വിത്ഥാരേന ധമ്മം ദേസേസി, സാ ദേസനാ മഹാജനസ്സ സാത്ഥികാ ജാതാ. തേ പന ഉപാസകാ ദുതിയദിവസേ ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ മഹാദാനം ദത്വാ തസ്സാ ദക്ഖിണമാദിസിംസു. സാ ച തതോ പേതലോകതോ ചവിത്വാ വിവിധരതനവിജ്ജോതിതേ താവതിംസഭവനേ കനകവിമാനേ അച്ഛരാസഹസ്സപരിവാരാ നിബ്ബത്തീതി.
Atha te vāṇijā tato paṭṭanato anukkamena sāvatthiṃ patvā jetavanaṃ pavisitvā satthu taṃ dussayugaṃ datvā vandanañca nivedetvā ādito paṭṭhāya taṃ pavattiṃ bhagavato ārocesuṃ. Satthā tamatthaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya vitthārena dhammaṃ desesi, sā desanā mahājanassa sātthikā jātā. Te pana upāsakā dutiyadivase buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ datvā tassā dakkhiṇamādisiṃsu. Sā ca tato petalokato cavitvā vividharatanavijjotite tāvatiṃsabhavane kanakavimāne accharāsahassaparivārā nibbattīti.
ഖല്ലാടിയപേതിവത്ഥുവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Khallāṭiyapetivatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / പേതവത്ഥുപാളി • Petavatthupāḷi / ൧൦. ഖല്ലാടിയപേതിവത്ഥു • 10. Khallāṭiyapetivatthu