| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
३. खम्भकतवग्ग-अत्थयोजना
3. Khambhakatavagga-atthayojanā
५९६. खम्भो कतो येनाति खम्भकतो। खम्भोति च पटिबद्धो। कत्थ पटिबद्धोति आह ‘‘कटियं हत्थं ठपेत्वा’’ति। ससीसं अवगुण्ठयति परिवेठतीति ओगुण्ठितोति आह ‘‘ससीसं पारुतो’’ति।
596. Khambho kato yenāti khambhakato. Khambhoti ca paṭibaddho. Kattha paṭibaddhoti āha ‘‘kaṭiyaṃ hatthaṃ ṭhapetvā’’ti. Sasīsaṃ avaguṇṭhayati pariveṭhatīti oguṇṭhitoti āha ‘‘sasīsaṃ pāruto’’ti.
६००. उद्धं एका कोटि इमिस्सा गमनायाति उक्कुटिकाति दस्सेन्तो आह ‘‘उक्कुटिका वुच्चती’’तिआदि। एत्थाति ‘‘उक्कुटिकाया’’तिपदे।
600. Uddhaṃ ekā koṭi imissā gamanāyāti ukkuṭikāti dassento āha ‘‘ukkuṭikā vuccatī’’tiādi. Etthāti ‘‘ukkuṭikāyā’’tipade.
६०१. हत्थपल्लत्थीकदुस्सपल्लत्थीकेसु द्वीसु दुस्सपल्लत्थिके आयोगपल्लत्थीकापि सङ्गहं गच्छतीति आह ‘‘आयोगपल्लत्थिकापि दुस्सपल्लत्थिका एवा’’ति।
601. Hatthapallatthīkadussapallatthīkesu dvīsu dussapallatthike āyogapallatthīkāpi saṅgahaṃ gacchatīti āha ‘‘āyogapallatthikāpi dussapallatthikā evā’’ti.
६०२. सतिया उपट्ठानं सक्कच्चन्ति आह ‘‘सतिंउपट्ठपेत्वा’’ति।
602. Satiyā upaṭṭhānaṃ sakkaccanti āha ‘‘satiṃupaṭṭhapetvā’’ti.
६०३. पिण्डपातं देन्तेपीति पिण्डपातं पत्ते पक्खिपन्तेपि। पत्ते सञ्ञा पत्तसञ्ञा, सा अस्सत्थीति पत्तसञ्ञी। ‘‘कत्वा’’ तिइमिना किरियाविसेसनभावं दस्सेति।
603.Piṇḍapātaṃ dentepīti piṇḍapātaṃ patte pakkhipantepi. Patte saññā pattasaññā, sā assatthīti pattasaññī. ‘‘Katvā’’ tiiminā kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti.
६०४. समसूपकं पिण्डपातन्ति एत्थ सूपपिण्डपातानं समउपड्ढभावं आसङ्का भवेय्याति आह ‘‘समसूपको नामा’’तिआदि। यत्थाति पिण्डपाते। भत्तस्स चतुत्थभागपमाणो सूपो होति, सो पिण्डपातो समसूपको नामाति योजना। ओलोणी च साकसूपेय्यञ्च मच्छरसो च मंसरसो चाति द्वन्दो। तत्थ ओलोणीति एका ब्यञ्जनविकति। साकसूपेय्यन्ति सूपस्स हितं सूपेय्यं, साकमेव सूपेय्यं साकसूपेय्यं। इमिना सब्बापि साकसूपेय्यब्यञ्जनविकति गहिता। मच्छरसमंसरसादीनीति एत्थ आदिसद्देन अवसेसा सब्बापि ब्यञ्जनविकति सङ्गहिता। तं सब्बं रसानं रसो रसरसोति कत्वा ‘‘रसरसो’’ति वुच्चति।
604.Samasūpakaṃ piṇḍapātanti ettha sūpapiṇḍapātānaṃ samaupaḍḍhabhāvaṃ āsaṅkā bhaveyyāti āha ‘‘samasūpako nāmā’’tiādi. Yatthāti piṇḍapāte. Bhattassa catutthabhāgapamāṇo sūpo hoti, so piṇḍapāto samasūpako nāmāti yojanā. Oloṇī ca sākasūpeyyañca maccharaso ca maṃsaraso cāti dvando. Tattha oloṇīti ekā byañjanavikati. Sākasūpeyyanti sūpassa hitaṃ sūpeyyaṃ, sākameva sūpeyyaṃ sākasūpeyyaṃ. Iminā sabbāpi sākasūpeyyabyañjanavikati gahitā. Maccharasamaṃsarasādīnīti ettha ādisaddena avasesā sabbāpi byañjanavikati saṅgahitā. Taṃ sabbaṃ rasānaṃ raso rasarasoti katvā ‘‘rasaraso’’ti vuccati.
६०५. समपुण्णं समभरितन्ति वेवचनमेव। थूपं कतो थूपीकतोति अत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘थूपीकतो नामा’’तिआदि।
605. Samapuṇṇaṃ samabharitanti vevacanameva. Thūpaṃ kato thūpīkatoti atthaṃ dassento āha ‘‘thūpīkato nāmā’’tiādi.
तत्थाति ‘‘थूपीकत’’न्तिआदिवचने। तेसन्ति अभयत्थेरतिपिटकचूळनागत्थेरानं। इति पुच्छिंसु, तेसञ्च थेरानं वादं आरोचेसुन्ति योजना। थेरोति चूळसुमनत्थेरो। एतस्साति तिपिटकचूळनागत्थेरस्स । सत्तक्खत्तुन्ति सत्त वारे। कुतोति कस्साचरियस्स सन्तिका। तस्माति यस्मा यावकालिकेन परिच्छिन्नो, तस्मा। आमिसजातिकं यागुभत्तं वा फलाफलं वाति योजना। तञ्च खोति तञ्च समतित्थिकं। इतरेन पनाति नाधिट्ठानुपगेन पत्तेन पन। यं पूवउच्छुखण्डफलाफलादि हेट्ठा ओरोहति, तं पूवउच्छुखण्डफलाफलादीति योजना। पूववटंसकोति एत्थ वटंसकोति उत्तंसो। सो हि उद्धं तसीयते अलङ्करीयतेति वटंसोति वुच्चति उकारस्स वकारं, तकारस्स च टकारं कत्वा, सोयेव वटंसको, मुद्धनि पिलन्धितो एको अलङ्कारविसेसो। पूवमेव तंसदिसत्ता पूववटंसको, तं। पुप्फवटंसको च तक्कोलकटुकफलादिवटंसको चाति द्वन्दो, ते।
Tatthāti ‘‘thūpīkata’’ntiādivacane. Tesanti abhayattheratipiṭakacūḷanāgattherānaṃ. Iti pucchiṃsu, tesañca therānaṃ vādaṃ ārocesunti yojanā. Theroti cūḷasumanatthero. Etassāti tipiṭakacūḷanāgattherassa . Sattakkhattunti satta vāre. Kutoti kassācariyassa santikā. Tasmāti yasmā yāvakālikena paricchinno, tasmā. Āmisajātikaṃ yāgubhattaṃ vā phalāphalaṃ vāti yojanā. Tañca khoti tañca samatitthikaṃ. Itarena panāti nādhiṭṭhānupagena pattena pana. Yaṃ pūvaucchukhaṇḍaphalāphalādi heṭṭhā orohati, taṃ pūvaucchukhaṇḍaphalāphalādīti yojanā. Pūvavaṭaṃsakoti ettha vaṭaṃsakoti uttaṃso. So hi uddhaṃ tasīyate alaṅkarīyateti vaṭaṃsoti vuccati ukārassa vakāraṃ, takārassa ca ṭakāraṃ katvā, soyeva vaṭaṃsako, muddhani pilandhito eko alaṅkāraviseso. Pūvameva taṃsadisattā pūvavaṭaṃsako, taṃ. Pupphavaṭaṃsako ca takkolakaṭukaphalādivaṭaṃsako cāti dvando, te.
इधाति इमस्मिं सिक्खापदे। ननु सब्बथूपीकतेसु पटिग्गहणस्स अकप्पियत्ता परिभुञ्जनम्पि न वट्टतीति आह ‘‘सब्बत्थ पना’’तिआदि। तत्थ सब्बत्थाति सब्बेसु थूपीकतेसूति। ततियो वग्गो।
Idhāti imasmiṃ sikkhāpade. Nanu sabbathūpīkatesu paṭiggahaṇassa akappiyattā paribhuñjanampi na vaṭṭatīti āha ‘‘sabbattha panā’’tiādi. Tattha sabbatthāti sabbesu thūpīkatesūti. Tatiyo vaggo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ३. खम्भकतवग्गो • 3. Khambhakatavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ३. खम्भकतवग्गवण्णना • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ३. खम्भकतवग्गवण्णना • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ३. खम्भकतवग्गवण्णना • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ३. खम्भकतवग्गवण्णना • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
