| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๓. ขมฺภกตวคฺค-อตฺถโยชนา
3. Khambhakatavagga-atthayojanā
๕๙๖. ขโมฺภ กโต เยนาติ ขมฺภกโตฯ ขโมฺภติ จ ปฎิพโทฺธฯ กตฺถ ปฎิพโทฺธติ อาห ‘‘กฎิยํ หตฺถํ ฐเปตฺวา’’ติฯ สสีสํ อวคุณฺฐยติ ปริเวฐตีติ โอคุณฺฐิโตติ อาห ‘‘สสีสํ ปารุโต’’ติฯ
596. Khambho kato yenāti khambhakato. Khambhoti ca paṭibaddho. Kattha paṭibaddhoti āha ‘‘kaṭiyaṃ hatthaṃ ṭhapetvā’’ti. Sasīsaṃ avaguṇṭhayati pariveṭhatīti oguṇṭhitoti āha ‘‘sasīsaṃ pāruto’’ti.
๖๐๐. อุทฺธํ เอกา โกฎิ อิมิสฺสา คมนายาติ อุกฺกุฎิกาติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อุกฺกุฎิกา วุจฺจตี’’ติอาทิฯ เอตฺถาติ ‘‘อุกฺกุฎิกายา’’ติปเทฯ
600. Uddhaṃ ekā koṭi imissā gamanāyāti ukkuṭikāti dassento āha ‘‘ukkuṭikā vuccatī’’tiādi. Etthāti ‘‘ukkuṭikāyā’’tipade.
๖๐๑. หตฺถปลฺลตฺถีกทุสฺสปลฺลตฺถีเกสุ ทฺวีสุ ทุสฺสปลฺลตฺถิเก อาโยคปลฺลตฺถีกาปิ สงฺคหํ คจฺฉตีติ อาห ‘‘อาโยคปลฺลตฺถิกาปิ ทุสฺสปลฺลตฺถิกา เอวา’’ติฯ
601. Hatthapallatthīkadussapallatthīkesu dvīsu dussapallatthike āyogapallatthīkāpi saṅgahaṃ gacchatīti āha ‘‘āyogapallatthikāpi dussapallatthikā evā’’ti.
๖๐๒. สติยา อุปฎฺฐานํ สกฺกจฺจนฺติ อาห ‘‘สติํอุปฎฺฐเปตฺวา’’ติฯ
602. Satiyā upaṭṭhānaṃ sakkaccanti āha ‘‘satiṃupaṭṭhapetvā’’ti.
๖๐๓. ปิณฺฑปาตํ เทเนฺตปีติ ปิณฺฑปาตํ ปเตฺต ปกฺขิปเนฺตปิฯ ปเตฺต สญฺญา ปตฺตสญฺญา, สา อสฺสตฺถีติ ปตฺตสญฺญีฯ ‘‘กตฺวา’’ ติอิมินา กิริยาวิเสสนภาวํ ทเสฺสติฯ
603.Piṇḍapātaṃ dentepīti piṇḍapātaṃ patte pakkhipantepi. Patte saññā pattasaññā, sā assatthīti pattasaññī. ‘‘Katvā’’ tiiminā kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti.
๖๐๔. สมสูปกํ ปิณฺฑปาตนฺติ เอตฺถ สูปปิณฺฑปาตานํ สมอุปฑฺฒภาวํ อาสงฺกา ภเวยฺยาติ อาห ‘‘สมสูปโก นามา’’ติอาทิฯ ยตฺถาติ ปิณฺฑปาเตฯ ภตฺตสฺส จตุตฺถภาคปมาโณ สูโป โหติ, โส ปิณฺฑปาโต สมสูปโก นามาติ โยชนาฯ โอโลณี จ สากสูเปยฺยญฺจ มจฺฉรโส จ มํสรโส จาติ ทฺวโนฺทฯ ตตฺถ โอโลณีติ เอกา พฺยญฺชนวิกติฯ สากสูเปยฺยนฺติ สูปสฺส หิตํ สูเปยฺยํ, สากเมว สูเปยฺยํ สากสูเปยฺยํฯ อิมินา สพฺพาปิ สากสูเปยฺยพฺยญฺชนวิกติ คหิตาฯ มจฺฉรสมํสรสาทีนีติ เอตฺถ อาทิสเทฺทน อวเสสา สพฺพาปิ พฺยญฺชนวิกติ สงฺคหิตาฯ ตํ สพฺพํ รสานํ รโส รสรโสติ กตฺวา ‘‘รสรโส’’ติ วุจฺจติฯ
604.Samasūpakaṃ piṇḍapātanti ettha sūpapiṇḍapātānaṃ samaupaḍḍhabhāvaṃ āsaṅkā bhaveyyāti āha ‘‘samasūpako nāmā’’tiādi. Yatthāti piṇḍapāte. Bhattassa catutthabhāgapamāṇo sūpo hoti, so piṇḍapāto samasūpako nāmāti yojanā. Oloṇī ca sākasūpeyyañca maccharaso ca maṃsaraso cāti dvando. Tattha oloṇīti ekā byañjanavikati. Sākasūpeyyanti sūpassa hitaṃ sūpeyyaṃ, sākameva sūpeyyaṃ sākasūpeyyaṃ. Iminā sabbāpi sākasūpeyyabyañjanavikati gahitā. Maccharasamaṃsarasādīnīti ettha ādisaddena avasesā sabbāpi byañjanavikati saṅgahitā. Taṃ sabbaṃ rasānaṃ raso rasarasoti katvā ‘‘rasaraso’’ti vuccati.
๖๐๕. สมปุณฺณํ สมภริตนฺติ เววจนเมวฯ ถูปํ กโต ถูปีกโตติ อตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ถูปีกโต นามา’’ติอาทิฯ
605. Samapuṇṇaṃ samabharitanti vevacanameva. Thūpaṃ kato thūpīkatoti atthaṃ dassento āha ‘‘thūpīkato nāmā’’tiādi.
ตตฺถาติ ‘‘ถูปีกต’’นฺติอาทิวจเนฯ เตสนฺติ อภยเตฺถรติปิฎกจูฬนาคเตฺถรานํฯ อิติ ปุจฺฉิํสุ, เตสญฺจ เถรานํ วาทํ อาโรเจสุนฺติ โยชนาฯ เถโรติ จูฬสุมนเตฺถโรฯ เอตสฺสาติ ติปิฎกจูฬนาคเตฺถรสฺส ฯ สตฺตกฺขตฺตุนฺติ สตฺต วาเรฯ กุโตติ กสฺสาจริยสฺส สนฺติกาฯ ตสฺมาติ ยสฺมา ยาวกาลิเกน ปริจฺฉิโนฺน, ตสฺมาฯ อามิสชาติกํ ยาคุภตฺตํ วา ผลาผลํ วาติ โยชนาฯ ตญฺจ โขติ ตญฺจ สมติตฺถิกํฯ อิตเรน ปนาติ นาธิฎฺฐานุปเคน ปเตฺตน ปนฯ ยํ ปูวอุจฺฉุขณฺฑผลาผลาทิ เหฎฺฐา โอโรหติ, ตํ ปูวอุจฺฉุขณฺฑผลาผลาทีติ โยชนาฯ ปูววฎํสโกติ เอตฺถ วฎํสโกติ อุตฺตํโสฯ โส หิ อุทฺธํ ตสียเต อลงฺกรียเตติ วฎํโสติ วุจฺจติ อุการสฺส วการํ, ตการสฺส จ ฎการํ กตฺวา, โสเยว วฎํสโก, มุทฺธนิ ปิลนฺธิโต เอโก อลงฺการวิเสโสฯ ปูวเมว ตํสทิสตฺตา ปูววฎํสโก, ตํฯ ปุปฺผวฎํสโก จ ตโกฺกลกฎุกผลาทิวฎํสโก จาติ ทฺวโนฺท, เตฯ
Tatthāti ‘‘thūpīkata’’ntiādivacane. Tesanti abhayattheratipiṭakacūḷanāgattherānaṃ. Iti pucchiṃsu, tesañca therānaṃ vādaṃ ārocesunti yojanā. Theroti cūḷasumanatthero. Etassāti tipiṭakacūḷanāgattherassa . Sattakkhattunti satta vāre. Kutoti kassācariyassa santikā. Tasmāti yasmā yāvakālikena paricchinno, tasmā. Āmisajātikaṃ yāgubhattaṃ vā phalāphalaṃ vāti yojanā. Tañca khoti tañca samatitthikaṃ. Itarena panāti nādhiṭṭhānupagena pattena pana. Yaṃ pūvaucchukhaṇḍaphalāphalādi heṭṭhā orohati, taṃ pūvaucchukhaṇḍaphalāphalādīti yojanā. Pūvavaṭaṃsakoti ettha vaṭaṃsakoti uttaṃso. So hi uddhaṃ tasīyate alaṅkarīyateti vaṭaṃsoti vuccati ukārassa vakāraṃ, takārassa ca ṭakāraṃ katvā, soyeva vaṭaṃsako, muddhani pilandhito eko alaṅkāraviseso. Pūvameva taṃsadisattā pūvavaṭaṃsako, taṃ. Pupphavaṭaṃsako ca takkolakaṭukaphalādivaṭaṃsako cāti dvando, te.
อิธาติ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเทฯ นนุ สพฺพถูปีกเตสุ ปฎิคฺคหณสฺส อกปฺปิยตฺตา ปริภุญฺชนมฺปิ น วฎฺฎตีติ อาห ‘‘สพฺพตฺถ ปนา’’ติอาทิฯ ตตฺถ สพฺพตฺถาติ สเพฺพสุ ถูปีกเตสูติฯ ตติโย วโคฺคฯ
Idhāti imasmiṃ sikkhāpade. Nanu sabbathūpīkatesu paṭiggahaṇassa akappiyattā paribhuñjanampi na vaṭṭatīti āha ‘‘sabbattha panā’’tiādi. Tattha sabbatthāti sabbesu thūpīkatesūti. Tatiyo vaggo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๓. ขมฺภกตวโคฺค • 3. Khambhakatavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๓. ขมฺภกตวคฺควณฺณนา • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๓. ขมฺภกตวคฺควณฺณนา • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๓. ขมฺภกตวคฺควณฺณนา • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๓. ขมฺภกตวคฺควณฺณนา • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
