| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
๓. ขมฺภกตวคฺควณฺณนา
3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
๕๙๖-๘. ขมฺภกโต นาม กฎิยํ หตฺถํ ฐเปตฺวา กตขโมฺภฯ โอคุณฺฐิโตติ สสีสํ ปารุโตฯ
596-8.Khambhakato nāma kaṭiyaṃ hatthaṃ ṭhapetvā katakhambho. Oguṇṭhitoti sasīsaṃ pāruto.
๖๐๐. อุกฺกุฎิกายาติ เอตฺถ อุกฺกุฎิกา วุจฺจติ ปณฺหิโย อุกฺขิปิตฺวา อคฺคปาเทหิ วา, อคฺคปาเท วา อุกฺขิปิตฺวา ปณฺหีหิเยว วา ภูมิํ ผุสนฺตสฺส คมนํฯ กรณวจนํ ปเนตฺถ วุตฺตลกฺขณเมวฯ
600.Ukkuṭikāyāti ettha ukkuṭikā vuccati paṇhiyo ukkhipitvā aggapādehi vā, aggapāde vā ukkhipitvā paṇhīhiyeva vā bhūmiṃ phusantassa gamanaṃ. Karaṇavacanaṃ panettha vuttalakkhaṇameva.
๖๐๑. ทุสฺสปลฺลตฺถิกายาติ เอตฺถ อาโยคปลฺลตฺถิกาปิ ทุสฺสปลฺลตฺถิกา เอวฯ
601.Dussapallatthikāyāti ettha āyogapallatthikāpi dussapallatthikā eva.
๖๐๒. สกฺกจฺจนฺติ สติํ อุปฎฺฐเปตฺวาฯ
602.Sakkaccanti satiṃ upaṭṭhapetvā.
๖๐๓. อากิรเนฺตปีติ ปิณฺฑปาตํ เทเนฺตปิฯ ปตฺตสญฺญีติ ปเตฺต สญฺญํ กตฺวาฯ
603.Ākirantepīti piṇḍapātaṃ dentepi. Pattasaññīti patte saññaṃ katvā.
๖๐๔. สมสูปโก นาม ยตฺถ ภตฺตสฺส จตุตฺถภาคปฺปมาโณ สูโป โหติฯ มุคฺคสูโป มาสสูโปติ เอตฺถ กุลตฺถาทีหิ กตสูปาปิ สงฺคหํ คจฺฉนฺติเยวาติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํฯ รสรเสติ เอตฺถ ฐเปตฺวา เทฺว สูเป อวเสสานิ โอโลณีสากสูเปยฺยมจฺฉรสมํสรสาทีนิ รสรสาติ เวทิตพฺพานิฯ ตํ รสรสํ พหุมฺปิ คณฺหนฺตสฺส อนาปตฺติฯ
604.Samasūpako nāma yattha bhattassa catutthabhāgappamāṇo sūpo hoti. Muggasūpo māsasūpoti ettha kulatthādīhi katasūpāpi saṅgahaṃ gacchantiyevāti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ. Rasaraseti ettha ṭhapetvā dve sūpe avasesāni oloṇīsākasūpeyyamaccharasamaṃsarasādīni rasarasāti veditabbāni. Taṃ rasarasaṃ bahumpi gaṇhantassa anāpatti.
๖๐๕. สมติตฺติกนฺติ สมปุณฺณํ สมภริตํฯ ถูปีกตํ ปิณฺฑปาตํ ปฎิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสาติ เอตฺถ ถูปีกโต นาม ปตฺตสฺส อโนฺตมุขวฎฺฎิเลขํ อติกฺกมิตฺวา กโต; ปเตฺต ปกฺขิโตฺต รจิโต ปูริโตติ อโตฺถฯ เอวํ กตํ อคเหตฺวา อโนฺตมุขวฎฺฎิเลขาสมปฺปมาโณ คเหตโพฺพฯ
605.Samatittikanti samapuṇṇaṃ samabharitaṃ. Thūpīkataṃ piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassāti ettha thūpīkato nāma pattassa antomukhavaṭṭilekhaṃ atikkamitvā kato; patte pakkhitto racito pūritoti attho. Evaṃ kataṃ agahetvā antomukhavaṭṭilekhāsamappamāṇo gahetabbo.
ตตฺถ ถูปีกตํ นาม ‘‘ปญฺจหิ โภชเนหิ กต’’นฺติ อภยเตฺถโร อาหฯ ติปิฎกจูฬนาคเตฺถโร ปน ‘‘ปิณฺฑปาโต นาม ยาคุปิ ภตฺตมฺปิ ขาทนียมฺปิ จุณฺณปิโณฺฑปิ ทนฺตกฎฺฐมฺปิ ทสิกสุตฺตมฺปี’’ติ อิทํ สุตฺตํ วตฺวา ทสิกสุตฺตมฺปิ ถูปีกตํ น วฎฺฎตีติ อาหฯ เตสํ วาทํ สุตฺวา ภิกฺขู โรหณํ คนฺตฺวา จูฬสุมนเตฺถรํ ปุจฺฉิํสุ – ‘‘ภเนฺต ถูปีกตปิณฺฑปาโต เกน ปริจฺฉิโนฺน’’ติ? เตสญฺจ เถรานํ วาทํ อาโรเจสุํฯ เถโร สุตฺวา อาห – ‘‘อโห, จูฬนาโค สาสนโต ภโฎฺฐ, อหํ เอตสฺส สตฺตกฺขตฺตุํ วินยํ วาเจโนฺต น กทาจิ เอวํ อวจํ, อยํ กุโต ลภิตฺวา เอวํ วทสี’’ติฯ ภิกฺขู เถรํ ยาจิํสุ – ‘‘กเถถ ทานิ, ภเนฺต, เกน ปริจฺฉิโนฺน’’ติ? ‘‘ยาวกาลิเกนาวุโส’’ติ เถโร อาหฯ ตสฺมา ยํกิญฺจิ ยาคุภตฺตํ วา ผลาผลํ วา อามิสชาติกํ สมติตฺติกเมว คเหตพฺพํฯ ตญฺจ โข อธิฎฺฐานุปเคน ปเตฺตน, อิตเรน ปน ถูปีกตมฺปิ วฎฺฎติฯ ยามกาลิกสตฺตาหกาลิกยาวชีวิกานิ ปน อธิฎฺฐานุปคปเตฺตปิ ถูปีกตานิ วฎฺฎนฺติฯ ทฺวีสุ ปเตฺตสุ ภตฺตํ คเหตฺวา เอกสฺมิํ ปูเรตฺวา วิหารํ เปเสตุํ วฎฺฎตีติ มหาปจฺจริยํ ปน วุตฺตํฯ ยํ ปเตฺต ปกฺขิปิยมานํ ปูวอุจฺฉุขณฺฑผลาผลาทิ เหฎฺฐา โอโรหติ, ตํ ถูปีกตํ นาม น โหติฯ ปูววฎํสกํ ฐเปตฺวา ปิณฺฑปาตํ เทนฺติ, ถูปีกตเมว โหติฯ ปุปฺผวฎํสกตโกฺกลกฎุกผลาทิวฎํสเก ปน ฐเปตฺวา ทินฺนํ ถูปีกตํ น โหติฯ ภตฺตสฺส อุปริ ถาลกํ วา ปตฺตํ วา ฐเปตฺวา ปูเรตฺวา คณฺหาติ, ถูปีกตํ นาม น โหติฯ กุรุนฺทิยมฺปิ วุตฺตํ – ‘‘ถาลเก วา ปเณฺณ วา ปกฺขิปิตฺวา ตํ ปตฺตมตฺถเก ฐเปตฺวา เทนฺติ, ปาเฎกฺกภาชนํ วฎฺฎตี’’ติฯ
Tattha thūpīkataṃ nāma ‘‘pañcahi bhojanehi kata’’nti abhayatthero āha. Tipiṭakacūḷanāgatthero pana ‘‘piṇḍapāto nāma yāgupi bhattampi khādanīyampi cuṇṇapiṇḍopi dantakaṭṭhampi dasikasuttampī’’ti idaṃ suttaṃ vatvā dasikasuttampi thūpīkataṃ na vaṭṭatīti āha. Tesaṃ vādaṃ sutvā bhikkhū rohaṇaṃ gantvā cūḷasumanattheraṃ pucchiṃsu – ‘‘bhante thūpīkatapiṇḍapāto kena paricchinno’’ti? Tesañca therānaṃ vādaṃ ārocesuṃ. Thero sutvā āha – ‘‘aho, cūḷanāgo sāsanato bhaṭṭho, ahaṃ etassa sattakkhattuṃ vinayaṃ vācento na kadāci evaṃ avacaṃ, ayaṃ kuto labhitvā evaṃ vadasī’’ti. Bhikkhū theraṃ yāciṃsu – ‘‘kathetha dāni, bhante, kena paricchinno’’ti? ‘‘Yāvakālikenāvuso’’ti thero āha. Tasmā yaṃkiñci yāgubhattaṃ vā phalāphalaṃ vā āmisajātikaṃ samatittikameva gahetabbaṃ. Tañca kho adhiṭṭhānupagena pattena, itarena pana thūpīkatampi vaṭṭati. Yāmakālikasattāhakālikayāvajīvikāni pana adhiṭṭhānupagapattepi thūpīkatāni vaṭṭanti. Dvīsu pattesu bhattaṃ gahetvā ekasmiṃ pūretvā vihāraṃ pesetuṃ vaṭṭatīti mahāpaccariyaṃ pana vuttaṃ. Yaṃ patte pakkhipiyamānaṃ pūvaucchukhaṇḍaphalāphalādi heṭṭhā orohati, taṃ thūpīkataṃ nāma na hoti. Pūvavaṭaṃsakaṃ ṭhapetvā piṇḍapātaṃ denti, thūpīkatameva hoti. Pupphavaṭaṃsakatakkolakaṭukaphalādivaṭaṃsake pana ṭhapetvā dinnaṃ thūpīkataṃ na hoti. Bhattassa upari thālakaṃ vā pattaṃ vā ṭhapetvā pūretvā gaṇhāti, thūpīkataṃ nāma na hoti. Kurundiyampi vuttaṃ – ‘‘thālake vā paṇṇe vā pakkhipitvā taṃ pattamatthake ṭhapetvā denti, pāṭekkabhājanaṃ vaṭṭatī’’ti.
อิธ อนาปตฺติยํ คิลาโน น อาคโต, ตสฺมา คิลานสฺสปิ ถูปีกตํ น วฎฺฎติฯ สพฺพตฺถ ปน ปฎิคฺคเหตุเมว น วฎฺฎติฯ ปฎิคฺคหิตํ ปน สุปฎิคฺคหิตเมว โหติ, ปริภุญฺชิตุํ วฎฺฎตีติฯ
Idha anāpattiyaṃ gilāno na āgato, tasmā gilānassapi thūpīkataṃ na vaṭṭati. Sabbattha pana paṭiggahetumeva na vaṭṭati. Paṭiggahitaṃ pana supaṭiggahitameva hoti, paribhuñjituṃ vaṭṭatīti.
ตติโย วโคฺคฯ
Tatiyo vaggo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๓. ขมฺภกตวโคฺค • 3. Khambhakatavaggo
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๓. ขมฺภกตวคฺควณฺณนา • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๓. ขมฺภกตวคฺควณฺณนา • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๓. ขมฺภกตวคฺควณฺณนา • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๓. ขมฺภกตวคฺค-อตฺถโยชนา • 3. Khambhakatavagga-atthayojanā
