| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
๓. ขมฺภกตวคฺควณฺณนา
3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
๖๐๓. ตติยวเคฺค ปเตฺต สญฺญา ปตฺตสญฺญา, สา อสฺส อตฺถีติ ปตฺตสญฺญี, อตฺตโน ภาชเน อุปนิพนฺธสญฺญี หุตฺวาติ อโตฺถฯ พฺยญฺชนํ ปน อนาทิยิตฺวา อตฺถมตฺตเมว ทเสฺสตุํ ‘‘ปเตฺต สญฺญํ กตฺวา’’ติ วุตฺตํฯ
603. Tatiyavagge patte saññā pattasaññā, sā assa atthīti pattasaññī, attano bhājane upanibandhasaññī hutvāti attho. Byañjanaṃ pana anādiyitvā atthamattameva dassetuṃ ‘‘patte saññaṃ katvā’’ti vuttaṃ.
๖๐๔. โอโลณีติ เอกา พฺยญฺชนวิกติฯ ‘‘โย โกจิ สุโทฺธ กญฺชิกตกฺกาทิรสโอ’’ติ เกจิฯ สากสูเปยฺย-คฺคหเณน ยา กาจิ สูเปยฺยสาเกหิ กตา พฺยญฺชนวิกติ วุตฺตาฯ มํสรสาทีนีติ อาทิ-สเทฺทน อวเสสา สพฺพาปิ พฺยญฺชนวิกติ สงฺคหิตาติ ทฎฺฐพฺพํฯ เตเนว มาติกาฎฺฐกถายํ (กงฺขา. อฎฺฐ. สมสูปกปฎิคฺคหณสิกฺขาปทวณฺณนา) วุตฺตํ ‘‘ฐเปตฺวา ปน สูปํ อวเสสา สพฺพาปิ สูเปยฺยา พฺยญฺชนวิกติ รสรโส นาม โหตี’’ติฯ
604.Oloṇīti ekā byañjanavikati. ‘‘Yo koci suddho kañjikatakkādirasao’’ti keci. Sākasūpeyya-ggahaṇena yā kāci sūpeyyasākehi katā byañjanavikati vuttā. Maṃsarasādīnīti ādi-saddena avasesā sabbāpi byañjanavikati saṅgahitāti daṭṭhabbaṃ. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. samasūpakapaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā) vuttaṃ ‘‘ṭhapetvā pana sūpaṃ avasesā sabbāpi sūpeyyā byañjanavikati rasaraso nāma hotī’’ti.
๖๐๕. สมปุณฺณนฺติ อธิฎฺฐานุปคสฺส ปตฺตสฺส อโนฺตมุขวฎฺฎิเลขํ อนติกฺกาเมตฺวา รจิตํฯ สมภริตนฺติ ตเสฺสว เววจนํฯ ผลาผลาทีติ อาทิ-สเทฺทน โอทนาทิมฺปิ สงฺคณฺหาติฯ เหฎฺฐา โอโรหตีติ สมนฺตา โอกาสสพฺภาวโต จาลิยมานํ เหฎฺฐา ภสฺสติฯ มตฺถเก ถูปีกตํ ปูวเมว วฎํสกสทิสตฺตา ‘‘ปูววฎํสก’’นฺติ วุตฺตํฯ ปุปฺผวฎํสกาทีสุปิ เอเสว นโยฯ
605.Samapuṇṇanti adhiṭṭhānupagassa pattassa antomukhavaṭṭilekhaṃ anatikkāmetvā racitaṃ. Samabharitanti tasseva vevacanaṃ. Phalāphalādīti ādi-saddena odanādimpi saṅgaṇhāti. Heṭṭhā orohatīti samantā okāsasabbhāvato cāliyamānaṃ heṭṭhā bhassati. Matthake thūpīkataṃ pūvameva vaṭaṃsakasadisattā ‘‘pūvavaṭaṃsaka’’nti vuttaṃ. Pupphavaṭaṃsakādīsupi eseva nayo.
ยสฺมา ‘‘สมติตฺติโก ปิณฺฑปาโต ปฎิคฺคเหตโพฺพ’’ติ วจนํ ปิณฺฑปาโต สมฺปุโณฺณ ปฎิคฺคเหตโพฺพติ ทีเปติ, ตสฺมา อตฺตโน หตฺถคเต ปเตฺต ปิณฺฑปาโต ทิยฺยมาโน ถูปีกโตปิ เจ โหติ, วฎฺฎตีติ ทีเปติฯ ‘‘ถูปีกตํ ปิณฺฑปาตํ ปฎิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสา’’ติ หิ วจนํ ปฐมํ ถูปีกตํ ปิณฺฑปาตํ ปจฺฉา ปฎิคฺคณฺหโต อาปตฺตีติ ทีเปติฯ ‘‘ปเตฺต ปฎิคฺคณฺหโต จ ถูปีกตํ โหติ, วฎฺฎติ อถูปีกตสฺส ปฎิคฺคหิตตฺตา, ปโยโค ปน นตฺถิ อญฺญตฺร ปุพฺพเทสา’’ติ เกนจิ วุตฺตํ, ตํ น สารโต ปเจฺจตพฺพํฯ ‘‘น ถูปีกตํ ปิณฺฑปาตํ ปฎิคฺคณฺหาตี’’ติ วจนํ ปฐมํ ถูปีกตเสฺสว ปจฺฉา ปฎิคฺคณฺหนํ ทีเปติฯ น หิ หตฺถคเตปิ ปเตฺต ทิยฺยมานํ ถูปีกตํ คณฺหโนฺต ถูปีกตํ ปิณฺฑปาตํ ปฎิคฺคณฺหโนฺต นาม น โหติ, น จ เตน สมติตฺติโก ปิณฺฑปาโต ปฎิคฺคหิโตติ สกฺกา วิญฺญาตุํฯ ‘‘ถูปีกต’’นฺติ จ ภาวนปุํสกนิเทฺทเส คยฺหมาเน อยมโตฺถ สุฎฺฐุตรํ ปากโฎเยวาติฯ
Yasmā ‘‘samatittiko piṇḍapāto paṭiggahetabbo’’ti vacanaṃ piṇḍapāto sampuṇṇo paṭiggahetabboti dīpeti, tasmā attano hatthagate patte piṇḍapāto diyyamāno thūpīkatopi ce hoti, vaṭṭatīti dīpeti. ‘‘Thūpīkataṃ piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassā’’ti hi vacanaṃ paṭhamaṃ thūpīkataṃ piṇḍapātaṃ pacchā paṭiggaṇhato āpattīti dīpeti. ‘‘Patte paṭiggaṇhato ca thūpīkataṃ hoti, vaṭṭati athūpīkatassa paṭiggahitattā, payogo pana natthi aññatra pubbadesā’’ti kenaci vuttaṃ, taṃ na sārato paccetabbaṃ. ‘‘Na thūpīkataṃ piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhātī’’ti vacanaṃ paṭhamaṃ thūpīkatasseva pacchā paṭiggaṇhanaṃ dīpeti. Na hi hatthagatepi patte diyyamānaṃ thūpīkataṃ gaṇhanto thūpīkataṃ piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhanto nāma na hoti, na ca tena samatittiko piṇḍapāto paṭiggahitoti sakkā viññātuṃ. ‘‘Thūpīkata’’nti ca bhāvanapuṃsakaniddese gayhamāne ayamattho suṭṭhutaraṃ pākaṭoyevāti.
ขมฺภกตวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Khambhakatavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๓. ขมฺภกตวโคฺค • 3. Khambhakatavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๓. ขมฺภกตวคฺควณฺณนา • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๓. ขมฺภกตวคฺควณฺณนา • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๓. ขมฺภกตวคฺควณฺณนา • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๓. ขมฺภกตวคฺค-อตฺถโยชนา • 3. Khambhakatavagga-atthayojanā
