Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
൩. ഖമ്ഭകതവഗ്ഗവണ്ണനാ
3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
൬൦൩. തതിയവഗ്ഗേ പത്തേ സഞ്ഞാ പത്തസഞ്ഞാ, സാ അസ്സ അത്ഥീതി പത്തസഞ്ഞീ, അത്തനോ ഭാജനേ ഉപനിബന്ധസഞ്ഞീ ഹുത്വാതി അത്ഥോ. ബ്യഞ്ജനം പന അനാദിയിത്വാ അത്ഥമത്തമേവ ദസ്സേതും ‘‘പത്തേ സഞ്ഞം കത്വാ’’തി വുത്തം.
603. Tatiyavagge patte saññā pattasaññā, sā assa atthīti pattasaññī, attano bhājane upanibandhasaññī hutvāti attho. Byañjanaṃ pana anādiyitvā atthamattameva dassetuṃ ‘‘patte saññaṃ katvā’’ti vuttaṃ.
൬൦൪. ഓലോണീതി ഏകാ ബ്യഞ്ജനവികതി. ‘‘യോ കോചി സുദ്ധോ കഞ്ജികതക്കാദിരസഓ’’തി കേചി. സാകസൂപേയ്യ-ഗ്ഗഹണേന യാ കാചി സൂപേയ്യസാകേഹി കതാ ബ്യഞ്ജനവികതി വുത്താ. മംസരസാദീനീതി ആദി-സദ്ദേന അവസേസാ സബ്ബാപി ബ്യഞ്ജനവികതി സങ്ഗഹിതാതി ദട്ഠബ്ബം. തേനേവ മാതികാട്ഠകഥായം (കങ്ഖാ॰ അട്ഠ॰ സമസൂപകപടിഗ്ഗഹണസിക്ഖാപദവണ്ണനാ) വുത്തം ‘‘ഠപേത്വാ പന സൂപം അവസേസാ സബ്ബാപി സൂപേയ്യാ ബ്യഞ്ജനവികതി രസരസോ നാമ ഹോതീ’’തി.
604.Oloṇīti ekā byañjanavikati. ‘‘Yo koci suddho kañjikatakkādirasao’’ti keci. Sākasūpeyya-ggahaṇena yā kāci sūpeyyasākehi katā byañjanavikati vuttā. Maṃsarasādīnīti ādi-saddena avasesā sabbāpi byañjanavikati saṅgahitāti daṭṭhabbaṃ. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. samasūpakapaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā) vuttaṃ ‘‘ṭhapetvā pana sūpaṃ avasesā sabbāpi sūpeyyā byañjanavikati rasaraso nāma hotī’’ti.
൬൦൫. സമപുണ്ണന്തി അധിട്ഠാനുപഗസ്സ പത്തസ്സ അന്തോമുഖവട്ടിലേഖം അനതിക്കാമേത്വാ രചിതം. സമഭരിതന്തി തസ്സേവ വേവചനം. ഫലാഫലാദീതി ആദി-സദ്ദേന ഓദനാദിമ്പി സങ്ഗണ്ഹാതി. ഹേട്ഠാ ഓരോഹതീതി സമന്താ ഓകാസസബ്ഭാവതോ ചാലിയമാനം ഹേട്ഠാ ഭസ്സതി. മത്ഥകേ ഥൂപീകതം പൂവമേവ വടംസകസദിസത്താ ‘‘പൂവവടംസക’’ന്തി വുത്തം. പുപ്ഫവടംസകാദീസുപി ഏസേവ നയോ.
605.Samapuṇṇanti adhiṭṭhānupagassa pattassa antomukhavaṭṭilekhaṃ anatikkāmetvā racitaṃ. Samabharitanti tasseva vevacanaṃ. Phalāphalādīti ādi-saddena odanādimpi saṅgaṇhāti. Heṭṭhā orohatīti samantā okāsasabbhāvato cāliyamānaṃ heṭṭhā bhassati. Matthake thūpīkataṃ pūvameva vaṭaṃsakasadisattā ‘‘pūvavaṭaṃsaka’’nti vuttaṃ. Pupphavaṭaṃsakādīsupi eseva nayo.
യസ്മാ ‘‘സമതിത്തികോ പിണ്ഡപാതോ പടിഗ്ഗഹേതബ്ബോ’’തി വചനം പിണ്ഡപാതോ സമ്പുണ്ണോ പടിഗ്ഗഹേതബ്ബോതി ദീപേതി, തസ്മാ അത്തനോ ഹത്ഥഗതേ പത്തേ പിണ്ഡപാതോ ദിയ്യമാനോ ഥൂപീകതോപി ചേ ഹോതി, വട്ടതീതി ദീപേതി. ‘‘ഥൂപീകതം പിണ്ഡപാതം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി ഹി വചനം പഠമം ഥൂപീകതം പിണ്ഡപാതം പച്ഛാ പടിഗ്ഗണ്ഹതോ ആപത്തീതി ദീപേതി. ‘‘പത്തേ പടിഗ്ഗണ്ഹതോ ച ഥൂപീകതം ഹോതി, വട്ടതി അഥൂപീകതസ്സ പടിഗ്ഗഹിതത്താ, പയോഗോ പന നത്ഥി അഞ്ഞത്ര പുബ്ബദേസാ’’തി കേനചി വുത്തം, തം ന സാരതോ പച്ചേതബ്ബം. ‘‘ന ഥൂപീകതം പിണ്ഡപാതം പടിഗ്ഗണ്ഹാതീ’’തി വചനം പഠമം ഥൂപീകതസ്സേവ പച്ഛാ പടിഗ്ഗണ്ഹനം ദീപേതി. ന ഹി ഹത്ഥഗതേപി പത്തേ ദിയ്യമാനം ഥൂപീകതം ഗണ്ഹന്തോ ഥൂപീകതം പിണ്ഡപാതം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ നാമ ന ഹോതി, ന ച തേന സമതിത്തികോ പിണ്ഡപാതോ പടിഗ്ഗഹിതോതി സക്കാ വിഞ്ഞാതും. ‘‘ഥൂപീകത’’ന്തി ച ഭാവനപുംസകനിദ്ദേസേ ഗയ്ഹമാനേ അയമത്ഥോ സുട്ഠുതരം പാകടോയേവാതി.
Yasmā ‘‘samatittiko piṇḍapāto paṭiggahetabbo’’ti vacanaṃ piṇḍapāto sampuṇṇo paṭiggahetabboti dīpeti, tasmā attano hatthagate patte piṇḍapāto diyyamāno thūpīkatopi ce hoti, vaṭṭatīti dīpeti. ‘‘Thūpīkataṃ piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassā’’ti hi vacanaṃ paṭhamaṃ thūpīkataṃ piṇḍapātaṃ pacchā paṭiggaṇhato āpattīti dīpeti. ‘‘Patte paṭiggaṇhato ca thūpīkataṃ hoti, vaṭṭati athūpīkatassa paṭiggahitattā, payogo pana natthi aññatra pubbadesā’’ti kenaci vuttaṃ, taṃ na sārato paccetabbaṃ. ‘‘Na thūpīkataṃ piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhātī’’ti vacanaṃ paṭhamaṃ thūpīkatasseva pacchā paṭiggaṇhanaṃ dīpeti. Na hi hatthagatepi patte diyyamānaṃ thūpīkataṃ gaṇhanto thūpīkataṃ piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhanto nāma na hoti, na ca tena samatittiko piṇḍapāto paṭiggahitoti sakkā viññātuṃ. ‘‘Thūpīkata’’nti ca bhāvanapuṃsakaniddese gayhamāne ayamattho suṭṭhutaraṃ pākaṭoyevāti.
ഖമ്ഭകതവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Khambhakatavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൩. ഖമ്ഭകതവഗ്ഗോ • 3. Khambhakatavaggo
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ൩. ഖമ്ഭകതവഗ്ഗവണ്ണനാ • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ൩. ഖമ്ഭകതവഗ്ഗവണ്ണനാ • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / ൩. ഖമ്ഭകതവഗ്ഗവണ്ണനാ • 3. Khambhakatavaggavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / ൩. ഖമ്ഭകതവഗ്ഗ-അത്ഥയോജനാ • 3. Khambhakatavagga-atthayojanā