Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / தே²ரகா³தா²-அட்ட²கதா² • Theragāthā-aṭṭhakathā |
6. க²ண்ட³ஸுமனத்தே²ரகா³தா²வண்ணனா
6. Khaṇḍasumanattheragāthāvaṇṇanā
ஏகபுப்ப²ங் சஜித்வானாதி ஆயஸ்மதோ க²ண்ட³ஸுமனத்தே²ரஸ்ஸ கா³தா². கா உப்பத்தி? ஸோ கிர பது³முத்தரஸ்ஸ ப⁴க³வதோ காலே குலகே³ஹே நிப்³ப³த்தித்வா விஞ்ஞுதங் பத்தோ ஸத்த²ரி பரினிப்³பு³தே தஸ்ஸ தூ²பஸ்ஸ ஸமந்ததோ சந்த³னவேதி³காய பரிக்கி²பித்வா மஹந்தங் பூஜங் அகாஸி. ஸோ தேன புஞ்ஞகம்மேன தே³வமனுஸ்ஸேஸு உளாரங் ஸம்பத்திங் அனுப⁴வந்தோ கஸ்ஸபஸ்ஸ ப⁴க³வதோ காலே குடும்பி³ககுலே நிப்³ப³த்தோ ஸத்த²ரி பரினிப்³பு³தே கனகதூ²பங் உத்³தி³ஸ்ஸ ரஞ்ஞா புப்ப²பூஜாய கயிரமானாய புப்பா²னி அலப⁴ந்தோ ஏகங் க²ண்ட³ஸுமனபுப்ப²ங் தி³ஸ்வா மஹதா மூலேன தங் கிணித்வா க³ண்ஹந்தோ சேதியே பூஜங் கரொந்தோ உளாரங் பீதிஸோமனஸ்ஸங் உப்பாதே³ஸி. ஸோ தேன புஞ்ஞகம்மேன தே³வலோகே நிப்³ப³த்தித்வா அஸீதி வஸ்ஸகோடியோ ஸக்³க³ஸுக²ங் அனுப⁴வித்வா இமஸ்மிங் பு³த்³து⁴ப்பாதே³ பாவாயங் மல்லராஜகுலே நிப்³ப³த்தி. தஸ்ஸ ஜாதகாலே கே³ஹே க²ண்ட³ஸக்க²ரா ஸுமனபுப்பா²னி ச உப்பன்னானி அஹேஸுங். தேனஸ்ஸ க²ண்ட³ஸுமனோதி நாமமகங்ஸு. ஸோ விஞ்ஞுதங் பத்தோ ப⁴க³வதி பாவாயங் சுந்த³ஸ்ஸ அம்ப³வனே விஹரந்தே உபஸங்கமித்வா த⁴ம்மங் ஸுத்வா படிலத்³த⁴ஸத்³தோ⁴ பப்³ப³ஜித்வா விபஸ்ஸனாய கம்மங் கரொந்தோ நசிரஸ்ஸேவ ச²ளபி⁴ஞ்ஞோ அஹோஸி. தேன வுத்தங் அபதா³னே (அப॰ தே²ர 1.15.15-20) –
Ekapupphaṃcajitvānāti āyasmato khaṇḍasumanattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute tassa thūpassa samantato candanavedikāya parikkhipitvā mahantaṃ pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu uḷāraṃ sampattiṃ anubhavanto kassapassa bhagavato kāle kuṭumbikakule nibbatto satthari parinibbute kanakathūpaṃ uddissa raññā pupphapūjāya kayiramānāya pupphāni alabhanto ekaṃ khaṇḍasumanapupphaṃ disvā mahatā mūlena taṃ kiṇitvā gaṇhanto cetiye pūjaṃ karonto uḷāraṃ pītisomanassaṃ uppādesi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā asīti vassakoṭiyo saggasukhaṃ anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde pāvāyaṃ mallarājakule nibbatti. Tassa jātakāle gehe khaṇḍasakkharā sumanapupphāni ca uppannāni ahesuṃ. Tenassa khaṇḍasumanoti nāmamakaṃsu. So viññutaṃ patto bhagavati pāvāyaṃ cundassa ambavane viharante upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.15-20) –
‘‘பது³முத்தரோ நாம ஜினோ, லோகஜெட்டோ² நராஸபோ⁴;
‘‘Padumuttaro nāma jino, lokajeṭṭho narāsabho;
ஜலித்வா அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴வ, ஸம்பு³த்³தோ⁴ பரினிப்³பு³தோ.
Jalitvā aggikkhandhova, sambuddho parinibbuto.
‘‘நிப்³பு³தே ச மஹாவீரே, தூ²போ வித்தா²ரிகோ அஹு;
‘‘Nibbute ca mahāvīre, thūpo vitthāriko ahu;
தூ³ரதோவ உபட்டெ²ந்தி, தா⁴துகே³ஹவருத்தமே.
Dūratova upaṭṭhenti, dhātugehavaruttame.
‘‘பஸன்னசித்தோ, ஸுமனோ, அகங் சந்த³னவேதி³கங்;
‘‘Pasannacitto, sumano, akaṃ candanavedikaṃ;
தி³ஸ்ஸதி தூ²பக²ந்தோ⁴ ச, தூ²பானுச்ச²விகோ ததா³.
Dissati thūpakhandho ca, thūpānucchaviko tadā.
‘‘ப⁴வே நிப்³ப³த்தமானம்ஹி, தே³வத்தே அத² மானுஸே;
‘‘Bhave nibbattamānamhi, devatte atha mānuse;
ஓமத்தங் மே ந பஸ்ஸாமி, புப்³ப³கம்மஸ்ஸித³ங் ப²லங்.
Omattaṃ me na passāmi, pubbakammassidaṃ phalaṃ.
‘‘பஞ்சத³ஸகப்பஸதே, இதோ அட்ட² ஜனா அஹுங்;
‘‘Pañcadasakappasate, ito aṭṭha janā ahuṃ;
ஸப்³பே³ ஸமத்தனாமா தே சக்கவத்தீ மஹப்³ப³லா.
Sabbe samattanāmā te cakkavattī mahabbalā.
‘‘கிலேஸா ஜா²பிதா மய்ஹங்…பே॰… கதங் பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாஸன’’ந்தி.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
அரஹத்தங் பன பத்வா அத்தனோ புரிமஜாதிங் அனுஸ்ஸரந்தோ தத்த² அத்தனோ ஸுமனபுப்ப²பரிச்சாக³ஸ்ஸ ஸக்³க³ஸம்பத்தினிமித்தகங் நிப்³பா³னூபனிஸ்ஸயதஞ்ச தி³ஸ்வா உதா³னவஸேன தமத்த²ங் பகாஸெந்தோ –
Arahattaṃ pana patvā attano purimajātiṃ anussaranto tattha attano sumanapupphapariccāgassa saggasampattinimittakaṃ nibbānūpanissayatañca disvā udānavasena tamatthaṃ pakāsento –
96.
96.
‘‘ஏகபுப்ப²ங் சஜித்வான, அஸீதி வஸ்ஸகோடியோ;
‘‘Ekapupphaṃ cajitvāna, asīti vassakoṭiyo;
ஸக்³கே³ஸு பரிசாரெத்வா, ஸேஸகேனம்ஹி நிப்³பு³தோ’’தி. – கா³த²ங் அபா⁴ஸி;
Saggesu paricāretvā, sesakenamhi nibbuto’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
தத்த² ஏகபுப்ப²ந்தி ஏகங் குஸுமங், தங் பன இத⁴ ஸுமனபுப்ப²ங் அதி⁴ப்பேதங். சஜித்வானாதி ஸத்து² தூ²பபூஜாகரணவஸேன பரிச்சஜித்வா பரிச்சாக³ஹேது. அஸீதி வஸ்ஸகோடியோதி மனுஸ்ஸக³ணனாய வஸ்ஸானங் அஸீதி கோடியோ, அச்சந்தஸங்யோகே³ சேதங் உபயோக³வசனங், இத³ஞ்ச ச²ஸு காமஸக்³கே³ஸு து³தியே அபராபருப்பத்திவஸேன வுத்தந்தி வேதி³தப்³ப³ங். தஸ்மா ஸக்³கே³ஸூதி தாவதிங்ஸஸங்கா²தே ஸக்³க³லோகே, புனப்புனங் உப்பஜ்ஜனவஸேன ஹெத்த² ப³ஹுவசனங். பரிசாரெத்வாதி ரூபாதீ³ஸு ஆரம்மணேஸு இந்த்³ரியானி பரிசாரெத்வா ஸுக²ங் அனுப⁴வித்வா, தே³வச்ச²ராஹி வா அத்தானங் பரிசாரெத்வா உபட்டா²பெத்வா. ஸேஸகேனம்ஹி நிப்³பு³தோதி புப்ப²பூஜாய வஸேன பவத்தகுஸலசேதனாஸு ப⁴வஸம்பத்தி தா³யககம்மதோ ஸேஸேன யங் தத்த² விவட்டூபனிஸ்ஸயபூ⁴தங், தங் ஸந்தா⁴ய வத³தி. ப³ஹூ ஹி தத்த² புப்³பா³பரவஸேன பவத்தா சேதனா. ஸேஸகேனாதி வா தஸ்ஸேவ கம்மஸ்ஸ விபாகாவஸேஸேன அபரிக்கீ²ணேயேவ தஸ்மிங் கம்மவிபாகே நிப்³பு³தோ அம்ஹி, கிலேஸபரினிப்³பா³னேன பரினிப்³பு³தொஸ்மி. ஏதேன யஸ்மிங் அத்தபா⁴வே ட²த்வா அத்தனா அரஹத்தங் ஸச்சி²கதங், ஸோபி சரிமத்தபா⁴வோ தஸ்ஸ கம்மவிபாகோதி த³ஸ்ஸேதி. யாதி³ஸங் ஸந்தா⁴ய அஞ்ஞத்தா²பி ‘‘தஸ்ஸேவ கம்மஸ்ஸ விபாகாவஸேஸேனா’’தி (பாரா॰ 228; ஸங்॰ நி॰ 1.131) வுத்தங்.
Tattha ekapupphanti ekaṃ kusumaṃ, taṃ pana idha sumanapupphaṃ adhippetaṃ. Cajitvānāti satthu thūpapūjākaraṇavasena pariccajitvā pariccāgahetu. Asīti vassakoṭiyoti manussagaṇanāya vassānaṃ asīti koṭiyo, accantasaṃyoge cetaṃ upayogavacanaṃ, idañca chasu kāmasaggesu dutiye aparāparuppattivasena vuttanti veditabbaṃ. Tasmā saggesūti tāvatiṃsasaṅkhāte saggaloke, punappunaṃ uppajjanavasena hettha bahuvacanaṃ. Paricāretvāti rūpādīsu ārammaṇesu indriyāni paricāretvā sukhaṃ anubhavitvā, devaccharāhi vā attānaṃ paricāretvā upaṭṭhāpetvā. Sesakenamhi nibbutoti pupphapūjāya vasena pavattakusalacetanāsu bhavasampatti dāyakakammato sesena yaṃ tattha vivaṭṭūpanissayabhūtaṃ, taṃ sandhāya vadati. Bahū hi tattha pubbāparavasena pavattā cetanā. Sesakenāti vā tasseva kammassa vipākāvasesena aparikkhīṇeyeva tasmiṃ kammavipāke nibbuto amhi, kilesaparinibbānena parinibbutosmi. Etena yasmiṃ attabhāve ṭhatvā attanā arahattaṃ sacchikataṃ, sopi carimattabhāvo tassa kammavipākoti dasseti. Yādisaṃ sandhāya aññatthāpi ‘‘tasseva kammassa vipākāvasesenā’’ti (pārā. 228; saṃ. ni. 1.131) vuttaṃ.
க²ண்ட³ஸுமனத்தே²ரகா³தா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Khaṇḍasumanattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / கு²த்³த³கனிகாய • Khuddakanikāya / தே²ரகா³தா²பாளி • Theragāthāpāḷi / 6. க²ண்ட³ஸுமனத்தே²ரகா³தா² • 6. Khaṇḍasumanattheragāthā