Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೬. ಖಣ್ಡಸುಮನತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    6. Khaṇḍasumanattheragāthāvaṇṇanā

    ಏಕಪುಪ್ಫಂ ಚಜಿತ್ವಾನಾತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಖಣ್ಡಸುಮನತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಸೋ ಕಿರ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಸತ್ಥರಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ತಸ್ಸ ಥೂಪಸ್ಸ ಸಮನ್ತತೋ ಚನ್ದನವೇದಿಕಾಯ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಮಹನ್ತಂ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಳಾರಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವನ್ತೋ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಟುಮ್ಬಿಕಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಸತ್ಥರಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಕನಕಥೂಪಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ರಞ್ಞಾ ಪುಪ್ಫಪೂಜಾಯ ಕಯಿರಮಾನಾಯ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಅಲಭನ್ತೋ ಏಕಂ ಖಣ್ಡಸುಮನಪುಪ್ಫಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಹತಾ ಮೂಲೇನ ತಂ ಕಿಣಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಚೇತಿಯೇ ಪೂಜಂ ಕರೋನ್ತೋ ಉಳಾರಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಅಸೀತಿ ವಸ್ಸಕೋಟಿಯೋ ಸಗ್ಗಸುಖಂ ಅನುಭವಿತ್ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಪಾವಾಯಂ ಮಲ್ಲರಾಜಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ತಸ್ಸ ಜಾತಕಾಲೇ ಗೇಹೇ ಖಣ್ಡಸಕ್ಖರಾ ಸುಮನಪುಪ್ಫಾನಿ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಿ ಅಹೇಸುಂ। ತೇನಸ್ಸ ಖಣ್ಡಸುಮನೋತಿ ನಾಮಮಕಂಸು। ಸೋ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಭಗವತಿ ಪಾವಾಯಂ ಚುನ್ದಸ್ಸ ಅಮ್ಬವನೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೫.೧೫-೨೦) –

    Ekapupphaṃcajitvānāti āyasmato khaṇḍasumanattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute tassa thūpassa samantato candanavedikāya parikkhipitvā mahantaṃ pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu uḷāraṃ sampattiṃ anubhavanto kassapassa bhagavato kāle kuṭumbikakule nibbatto satthari parinibbute kanakathūpaṃ uddissa raññā pupphapūjāya kayiramānāya pupphāni alabhanto ekaṃ khaṇḍasumanapupphaṃ disvā mahatā mūlena taṃ kiṇitvā gaṇhanto cetiye pūjaṃ karonto uḷāraṃ pītisomanassaṃ uppādesi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā asīti vassakoṭiyo saggasukhaṃ anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde pāvāyaṃ mallarājakule nibbatti. Tassa jātakāle gehe khaṇḍasakkharā sumanapupphāni ca uppannāni ahesuṃ. Tenassa khaṇḍasumanoti nāmamakaṃsu. So viññutaṃ patto bhagavati pāvāyaṃ cundassa ambavane viharante upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.15-20) –

    ‘‘ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಜಿನೋ, ಲೋಕಜೇಟ್ಠೋ ನರಾಸಭೋ।

    ‘‘Padumuttaro nāma jino, lokajeṭṭho narāsabho;

    ಜಲಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋವ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ॥

    Jalitvā aggikkhandhova, sambuddho parinibbuto.

    ‘‘ನಿಬ್ಬುತೇ ಚ ಮಹಾವೀರೇ, ಥೂಪೋ ವಿತ್ಥಾರಿಕೋ ಅಹು।

    ‘‘Nibbute ca mahāvīre, thūpo vitthāriko ahu;

    ದೂರತೋವ ಉಪಟ್ಠೇನ್ತಿ, ಧಾತುಗೇಹವರುತ್ತಮೇ॥

    Dūratova upaṭṭhenti, dhātugehavaruttame.

    ‘‘ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ, ಸುಮನೋ, ಅಕಂ ಚನ್ದನವೇದಿಕಂ।

    ‘‘Pasannacitto, sumano, akaṃ candanavedikaṃ;

    ದಿಸ್ಸತಿ ಥೂಪಖನ್ಧೋ ಚ, ಥೂಪಾನುಚ್ಛವಿಕೋ ತದಾ॥

    Dissati thūpakhandho ca, thūpānucchaviko tadā.

    ‘‘ಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಮಾನಮ್ಹಿ, ದೇವತ್ತೇ ಅಥ ಮಾನುಸೇ।

    ‘‘Bhave nibbattamānamhi, devatte atha mānuse;

    ಓಮತ್ತಂ ಮೇ ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ಪುಬ್ಬಕಮ್ಮಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥

    Omattaṃ me na passāmi, pubbakammassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಪಞ್ಚದಸಕಪ್ಪಸತೇ, ಇತೋ ಅಟ್ಠ ಜನಾ ಅಹುಂ।

    ‘‘Pañcadasakappasate, ito aṭṭha janā ahuṃ;

    ಸಬ್ಬೇ ಸಮತ್ತನಾಮಾ ತೇ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಮಹಬ್ಬಲಾ॥

    Sabbe samattanāmā te cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪುರಿಮಜಾತಿಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತೋ ತತ್ಥ ಅತ್ತನೋ ಸುಮನಪುಪ್ಫಪರಿಚ್ಚಾಗಸ್ಸ ಸಗ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿನಿಮಿತ್ತಕಂ ನಿಬ್ಬಾನೂಪನಿಸ್ಸಯತಞ್ಚ ದಿಸ್ವಾ ಉದಾನವಸೇನ ತಮತ್ಥಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ –

    Arahattaṃ pana patvā attano purimajātiṃ anussaranto tattha attano sumanapupphapariccāgassa saggasampattinimittakaṃ nibbānūpanissayatañca disvā udānavasena tamatthaṃ pakāsento –

    ೯೬.

    96.

    ‘‘ಏಕಪುಪ್ಫಂ ಚಜಿತ್ವಾನ, ಅಸೀತಿ ವಸ್ಸಕೋಟಿಯೋ।

    ‘‘Ekapupphaṃ cajitvāna, asīti vassakoṭiyo;

    ಸಗ್ಗೇಸು ಪರಿಚಾರೇತ್ವಾ, ಸೇಸಕೇನಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬುತೋ’’ತಿ॥ – ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।

    Saggesu paricāretvā, sesakenamhi nibbuto’’ti. – gāthaṃ abhāsi;

    ತತ್ಥ ಏಕಪುಪ್ಫನ್ತಿ ಏಕಂ ಕುಸುಮಂ, ತಂ ಪನ ಇಧ ಸುಮನಪುಪ್ಫಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಚಜಿತ್ವಾನಾತಿ ಸತ್ಥು ಥೂಪಪೂಜಾಕರಣವಸೇನ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ಪರಿಚ್ಚಾಗಹೇತು। ಅಸೀತಿ ವಸ್ಸಕೋಟಿಯೋತಿ ಮನುಸ್ಸಗಣನಾಯ ವಸ್ಸಾನಂ ಅಸೀತಿ ಕೋಟಿಯೋ, ಅಚ್ಚನ್ತಸಂಯೋಗೇ ಚೇತಂ ಉಪಯೋಗವಚನಂ, ಇದಞ್ಚ ಛಸು ಕಾಮಸಗ್ಗೇಸು ದುತಿಯೇ ಅಪರಾಪರುಪ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಮಾ ಸಗ್ಗೇಸೂತಿ ತಾವತಿಂಸಸಙ್ಖಾತೇ ಸಗ್ಗಲೋಕೇ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನವಸೇನ ಹೇತ್ಥ ಬಹುವಚನಂ। ಪರಿಚಾರೇತ್ವಾತಿ ರೂಪಾದೀಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪರಿಚಾರೇತ್ವಾ ಸುಖಂ ಅನುಭವಿತ್ವಾ, ದೇವಚ್ಛರಾಹಿ ವಾ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಚಾರೇತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ। ಸೇಸಕೇನಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬುತೋತಿ ಪುಪ್ಫಪೂಜಾಯ ವಸೇನ ಪವತ್ತಕುಸಲಚೇತನಾಸು ಭವಸಮ್ಪತ್ತಿ ದಾಯಕಕಮ್ಮತೋ ಸೇಸೇನ ಯಂ ತತ್ಥ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಭೂತಂ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಬಹೂ ಹಿ ತತ್ಥ ಪುಬ್ಬಾಪರವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ಚೇತನಾ। ಸೇಸಕೇನಾತಿ ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಾವಸೇಸೇನ ಅಪರಿಕ್ಖೀಣೇಯೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇ ನಿಬ್ಬುತೋ ಅಮ್ಹಿ, ಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋಸ್ಮಿ। ಏತೇನ ಯಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಠತ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ಅರಹತ್ತಂ ಸಚ್ಛಿಕತಂ, ಸೋಪಿ ಚರಿಮತ್ತಭಾವೋ ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯಾದಿಸಂ ಸನ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ಥಾಪಿ ‘‘ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಾವಸೇಸೇನಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೨೨೮; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೩೧) ವುತ್ತಂ।

    Tattha ekapupphanti ekaṃ kusumaṃ, taṃ pana idha sumanapupphaṃ adhippetaṃ. Cajitvānāti satthu thūpapūjākaraṇavasena pariccajitvā pariccāgahetu. Asīti vassakoṭiyoti manussagaṇanāya vassānaṃ asīti koṭiyo, accantasaṃyoge cetaṃ upayogavacanaṃ, idañca chasu kāmasaggesu dutiye aparāparuppattivasena vuttanti veditabbaṃ. Tasmā saggesūti tāvatiṃsasaṅkhāte saggaloke, punappunaṃ uppajjanavasena hettha bahuvacanaṃ. Paricāretvāti rūpādīsu ārammaṇesu indriyāni paricāretvā sukhaṃ anubhavitvā, devaccharāhi vā attānaṃ paricāretvā upaṭṭhāpetvā. Sesakenamhi nibbutoti pupphapūjāya vasena pavattakusalacetanāsu bhavasampatti dāyakakammato sesena yaṃ tattha vivaṭṭūpanissayabhūtaṃ, taṃ sandhāya vadati. Bahū hi tattha pubbāparavasena pavattā cetanā. Sesakenāti vā tasseva kammassa vipākāvasesena aparikkhīṇeyeva tasmiṃ kammavipāke nibbuto amhi, kilesaparinibbānena parinibbutosmi. Etena yasmiṃ attabhāve ṭhatvā attanā arahattaṃ sacchikataṃ, sopi carimattabhāvo tassa kammavipākoti dasseti. Yādisaṃ sandhāya aññatthāpi ‘‘tasseva kammassa vipākāvasesenā’’ti (pārā. 228; saṃ. ni. 1.131) vuttaṃ.

    ಖಣ್ಡಸುಮನತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Khaṇḍasumanattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೬. ಖಣ್ಡಸುಮನತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 6. Khaṇḍasumanattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact